11/12/1985 gün ve 18955 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 3239 sayılı Kanunun 8 nci maddesi ile Vergi Usul Kanununun özel ödeme zamanları başlıklı 112 nci maddesinde yapılmış olan değişiklikler aşağıda açıklanmıştır.
112 nci maddenin 3 numaralı bendi yeniden düzenlenerek ikmalen, re’sen ve idarece yapılan tarhiyatlara ilişkin olarak kesilecek cezaların yanısıra, verginin tahakkukunu geciktirmekten dolayı uygulanmakta olan faizin oranı ve hesaplanacağı süre değiştirilmiş bulunulmaktadır.
Söz konusu 3 numaralı bentte; “Vergi Mahkemesinde dava açma dolayısıyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinin 8 numaralı bendi gereğince tahsili durdurulan vergilerden taksit süreleri geçmiş olanlar, vergi mahkemesi kararma göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Ayrıca ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlarda:
a) Dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi vergi kanunlarında belirti¬len ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar;
b) Dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar;
Geçen süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizi de aynı süre içinde ödenir. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz.
Uzlaşılan vergilerde gecikme faizi; uzlaşılan vergi miktarına, (a) fıkrasında belirtilen tarihten itibaren uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için uygulanır.
Dava açılması nedeniyle tahsili duran vergi ve cezalar mükellefler tarafından istenildiği takdirde davanın devamı sırasında da kısmen veya tamamen ödenebilir.”
hükmü yer almaktadır.
Değişiklikten önceki hükme göre, yapılan tarhiyatlara karşı mükelleflerin vergi mahkemelerinde dava açmaları ve yarattıkları ihtilafta haksız çıkmaları halinde dava açma süresinin son gününü takip eden ay başından itibaren vergi mahkemesince verilen kararın tebliğ tarihine kadar, diğer bir ifade ile ihtilafta geçen süreler için ihtilaflı kısmın yani vergi ile cezanın kesinleşen ve ödenmemiş olan miktarı üzerinden 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen tecil faizi oranında bir faizi de ödemek zorundaydılar.
Sözkonusu maddede yapılan değişiklikle ikmalen, re’sen ve idarece yapılan tarhiyatlarda sadece vergi asıllarına normal ödeme zamanından 112 nci maddenin (a) ve (b) fıkralarında belli edilen tarihe kadar geçmiş olan süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizinin hesaplanacağı hükmü getirilmiştir. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere yeni hükme göre, yalnız vergiye faiz yürütülecek cezalar için faiz sözkonusu olmayacaktır.
Faizin hesaplanmasında mükelleflerce tahakkuku zamanında yaptırılmayan verginin ait olduğu yılın normal vade tarihi ile tahsil edilebilir hale geldiği tarih arasında geçen sürelerde yürürlükte olan gecikme zammı oram esas alınacaktır. Diğer bir ifade ile geçmiş olan her dönemde hangi oranda gecikme zammı uygulanmakta ise bu oranlar esas alınarak, ödenmesi gereken faiz hesap edilecektir.
Konuya açıklık getirmek bakımından maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ve önceki dönemlere ilişkin olarak aşağıdaki örnekler verilmiştir.
A - Değişiklikten sonraki dönemlere ilişkin örnekler;
Örnek I
Gerçek usulde Gelir Vergisi mükellefi olan (A) 1986 faaliyet dönemine ilişkin beyannamesini kanuni süre olan 1 Mart - 31 Mart 1987 tarihleri arasında ilgili vergi dairesine tevdi etmemiştir. Bu durum re’sen tarhiyatı gerektirdiğinden vergi inceleme raporunda belli edilen veya takdir komisyonunca takdir edilmiş olan matrah üzerinden vergi dairesince tarh edilen vergi ve kesilen cezaya ait ihbarnameler 25/1/1988 tarihinde tebliğ edilmiştir.
1 - Tarhiyat dava konusu yapılmaksızın kesinleşmişse;
Örneğe göre tarhiyatın kesinleşme tarihi 25/2/1988 olup, vergi ve ceza ile gecikme faizinin ödeme süresinin sonu 25/3/1988 tarihidir. Tarhiyatın normal vade tarihi 31 Mart 1987 olduğundan vergiye uygulanacak gecikme faizinin hesaplanacağı süre Nisan 1987 ilâ Ocak 1988 aylarını içine alan süredir. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmıyacağından 1988 Şubat ayı için faiz hesaplanmıyacaktır.
2 - Tarhiyat dava konusu yapılmışsa;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinin 8 numaralı bendi uyarınca, örnekteki dava açma süresi olan 25/1/1988 ilâ 25/2/1988 tarihleri arasında dava açıldığı takdirde, bu vergi ile ilgili tahsilat işlemleri duracaktır. 4/10/1988 tarihinde tebliğ edilmiş olan Vergi Mahkemesi kararıyla tarhiyat tamamen veya tadilen onanmıştır. Vergi mahkemesi kararıyle onanan vergi tahsil edilir safhaya geldiğinden, vergi mahkemesi kararına göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir. Bu durumda gecikme faizi 1 Nisan 1987 tarihi ile 30 Eylül 1988 tarihleri arasında geçen süre için hesaplanacaktır. (Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmıyacağından Ekim 1988 ayı için faiz hesaplanmıyacaktır.)