Resmi Gazete'nin 6.7.1994 gün ve 21692 sayılı nüshasında yayımlanan 4008 sayılı Kanunla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun bazı maddeleri değiştirilmiş ve Kanuna bazı maddeler ilave edilmiştir. 4006 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununun Mükerrer 196, 220, 274, Mükerrer 296, 315, Mükerrer 315 ve 320 nci maddelerinde yapılan düzenlemeler bu tebliğin konusunu teşkil etmektedir.
I- KAMBİYO SENETLERİ DEFTERİ:
A) Kambiyo Senetleri Defteri Tutma Mecburiyeti:
Vergi Usul Kanununa eklenen Mükerrer 196 ncı madde ile “Kambiyo Senetleri Defteri" tutulması mecburiyeti getirilmiştir.
Bu maddeye göre, birinci ve ikinci sınıf tacirler ile serbest meslek erbabı, borçları ve alacakları için düzenlenen bono, poliçe, çek ve benzeri kambiyo senetlerine ilişkin bilgileri kaydetmek üzere "Kambiyo Senetleri Defteri" tutmak zorundadırlar. Ancak, Vergi Usul Kanununun Mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, işletme hesabı esasına göre defter tutan tacirler ile serbest meslek erbabı olan mükelleflerden, faaliyetleri sırasında bono, poliçe ve çek alıp vermeleri mutad olmayanların kambiyo senetleri defteri tutma zorunluluğu kapsamı dışında bırakılmaları uygun görülmüştür. Bu defteri tutmak zorunda olan mükellefler ise iş ve işlemlerinin gereği bono, poliçe, çek ve benzeri kambiyo senetleri için tek bir defter tutabilecekleri gibi, diledikleri takdirde mahiyetleri itibariyle gruplandırarak her biri için ayrı defter de tutabileceklerdir.
Kambiyo senetleri defteri tutma zorunluluğuna ilişkin hüküm 1.1.1995 tarihinde yürürlüğe girecektir. Mükellefler bu tarih itibariyle ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniyle aldıkları henüz tahsil edilmemiş veya borçları nedeniyle verilip ödenmemiş bulunan kambiyo senetlerini de bu deftere kaydedeceklerdir. Ancak, defterin hesap dönemi itibariyle tutulması gerektiğinden kendilerine Maliye Bakanlığınca özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin kambiyo senetleri defteri tutma yükümlülükleri 1.1.1995 tarihini izleyen ilk hesap dönemi başından itibaren başlayacaktır.
Bankalar ve özel finans kurumları, müşterilerine ait olup tahsil amacıyla bankaya veya kuruma verilen bono, poliçe, çek ve benzeri kambiyo senetlerini bu deftere kaydetmeyeceklerdir.
Birden çok işyeri veya şubesi bulunan mükellefler, kambiyo senetleri defterini her işyeri veya şubede ayrı ayrı tutabilecekleri gibi bu defteri yalnızca merkezlerinde de tutabileceklerdir.
B) Kambiyo Senetleri Defterinde Bulunması Gereken Asgari Bilgiler:
Kambiyo senetleri defteri tutulması zorunluluğu getiren madde hükmünde de belirtildiği üzere, defterin bir tarafına işletmenin alacakları için işletme lehine düzenlenen veya işletmeye ciro edilen bono, poliçe, çek ve benzeri kambiyo senetleri (ileride doğması muhtemel alacaklar için alınan teminat senetleri dahil), diğer tarafına da işletmenin borçları için düzenleyip verdiği veya ciro ettiği bono, poliçe, çek ve benzeri kambiyo senetleri, düzenlenme veya ciro tarihlerinden itibaren en geç on gün içinde kaydedilecektir.
Kambiyo senetleri defterinde en az aşağıdaki bilgiler yer alacak; defterin şeklini ise, mükellefler diledikleri şekilde belirleyebileceklerdir.
Kambiyo senetleri defterinin sol tarafına mükellefin alacakları için düzenlediği, bono, poliçe ve çeklere ilişkin olarak en az aşağıdaki bilgiler kaydedilecektir.
- Defter kayıt sıra numarası,
- Yevmiye, işletme veya serbest meslek kazanç defterine kayıt tarih ve sıra numarası,
- Kambiyo senedinin nev'i, varsa seri ve sıra numarası,
- Tutarı,
- Düzenleme tarihi,
- Vadesi,
- Borçlunun adı-soyadı, varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
- Kambiyo senedinin borçludan başkası tarafından işletmeye ciro edilmesi halinde ciro tarihi ve işletmeye ciro edenin adı-soyadı, varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
- Kambiyo senedinin başkalarına devri halinde devralanın adı-soyadı, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, tahsili halinde tahsil tarihi,
Defterin sağ tarafına ise, yalnızca işletme tarafından tanzim olunarak alacaklılara verilen, yani borçlusu işletme olan kambiyo senetleri kaydedilecek; defterin sol tarafında kayıtlı olup, işletme tarafından, alacaklılara ciro edilen kambiyo senetleri için bu sayfaya ayrıca kayıt yapılmıyacaktır.
Defterin sağ tarafında, işletmenin borçları için verdiği bono, poliçe ve çeklere ilişkin olarak şu bilgiler yer alacaktır.
- Defter kayıt sıra numarası,
- Yevmiye, işletme veya serbest meslek kazanç defterine kayıt tarih ve sıra numarası,
- Kambiyo senedinin nev'i, varsa seri ve sıra numarası,
- Tutarı,
- Düzenleme tarihi,
- Vadesi,
- Alacaklının adı- soyadı, varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
C) Kambiyo Senetleri Defterinin Tasdik Zamanı:
Kambiyo senetleri defteri, Vergi Usul Kanununun 220 nci maddesine eklenen 10 numaralı bent hükmü ile tasdiki zorunlu defterler kapsamına alınmıştır.