Menkul Kıymet Tesisine İlişkin Uygulama Talimatı

1. Menkul kıymet tesisine tabi kuruluşlar

Serbest bölgelerde faaliyette bulunanlar dâhil Türkiye’de kurulmuş veya şube açmak suretiyle Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar Tebliğ hükümlerine tabidir.

Bankaların menkul kıymet tesis yükümlülüğü, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 10’uncu maddesine göre verilen izne istinaden faaliyete geçmeleri ile başlar, 5411 sayılı Kanun’un 12’nci maddesi gereğince söz konusu izinin kaldırılması durumunda sona erer.

Münhasıran kıyı bankacılığı yapan bankalar, İller Bankası, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş., Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş., ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu gereğince iradi tasfiyeye giden bankalar tasfiyenin ilan edildiği tarihten itibaren, temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilen kredi kuruluşları devir tarihinden itibaren Tebliğ hükümlerine tabi değildir.

2. Menkul kıymet tesisine tabi kalemlerin kapsamı

Bankalarca menkul kıymet tesisine tabi kalemlerin belirlenmesinde; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 37’nci maddesinde yer alan açıklamalar ve bu maddeye istinaden Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BDDK) yürürlüğe konulan “Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile “Tekdüzen Hesap Planı Hakkında Yönetmelik” ve diğer ilgili düzenlemeler esas alınır. Bankaların tabi oldukları muhasebe standartları ve kayıt düzeni esas alınarak, yurt dışı şubeleri nezdindekiler dâhil, aşağıda sayılanlar hariç olmak üzere, döviz cinsinden mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesapları ile nitelikleri aşağıda açıklanan yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağlanan fonlar menkul kıymet tesisine tabi yükümlülükleri oluşturur:

a) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına (Merkez Bankası), T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığına, yurt içi bankalar ve uluslararası anlaşmayla kurulmuş olan bankaların Türkiye’deki merkez ve şubelerine ait mevduat/katılım fonu.

b) 3/2/2007 tarihli ve 26423 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mevduat ve Katılım Fonlarının Vadeleri ve Türleri Hakkında Tebliğ (Sayı: 2007/1) kapsamındaki resmî kuruluşlara ait mevduat/katılım fonu.

c) 7/3/2019 tarihli ve 810 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Haznedarlığı Yönetmeliği kapsamındaki kurumlara ait mevduat/katılım fonu.

ç) Bankanın hakim hissedar grubuna ait olan ve 5411 sayılı Kanunun 55’inci maddesinin (a) bendi ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun 9/3/2017 tarihli ve 2017/1 sayılı Genelgesi kapsamında kredi sınırlamalarına tâbi olmayan bir işlemin teminatı olan yurt dışı bankalara ait mevduat/katılım fonu.

d) 5/6/2003 tarihli ve 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamına giren, Türkiye Cumhuriyeti ile başka bir ülke arasında belirli bir yatırımın yapılmasına yönelik bir milletlerarası andlaşma kapsamında kurulan proje şirketleriyle sınırlı olmak üzere devam eden doğrudan yabancı yatırımlara ait mevduat/katılım fonu.

e) Ulusal, uluslararası ve/veya uluslararası etki doğuran kararlar ve düzenlemelere uyum amacıyla bloke edilmiş veya kısıtlanmış şekilde işlem gören yurt dışı yerleşik bankalara ait mevduat/katılım fonundan Bankamızca uygun görülenler. (Bankaların bu bentte belirtilen mevduat/katılım fonu için yazılı olarak Bankamıza başvurmaları ve Bankamız değerlendirmesi gerekmektedir. Bankamızca her başvuru özelinde gerekli incelemeler yapılarak ilgili hesapların menkul kıymet tesisine tabi döviz cinsinden mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesaplarında yer almaması karara bağlanacaktır.)

Menkul kıymet tesisine tabi repo işlemlerinden sağlanan fonlar, bankaların yurt içi yerleşiklerle gerçekleştirdiği (Bankamızla, diğer bankalarla ve mali kuruluşlarla yapılanlar hariç) yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağladıkları fonlardır.

Yurt dışı şubelerce bankalar ve kredi vermeye yetkili diğer kuruluşlar hariç olmak üzere yurt dışı yerleşiklere kullandırılan kredi tutarı kadar menkul kıymet tesisine tabi yükümlülüklerden indirim yapılabilir. Ancak bu indirim, yurt dışı şubelerin yabancı para mevduat/katılım fonu tutarını aşamaz.

3. Menkul kıymet tesisine tabi kalemlerin hesaplanması

Menkul kıymet tesisine tabi kalemler her ayın son cuma günü itibarıyla hesaplanır. Cuma gününün resmî tatil gününe rastlaması halinde, hesaplamada bir önceki iş günü esas alınır.