2/1759 Soyadı Nizamnamesi

Her Türk vatandaşı, öz adından başka soyadı da taşımak zorundadır. Soyadı olmayanlara kendilerince belirlenen bir soyadı mülki idare amirleri tarafından aile kütüklerine ve doğum tutanaklarına yazdırılır.

Söyleyişte, yazışta, öz ad önde, soyadı sonda olmak üzere bütün harfleri söylenerek veya yazılarak kullanılabileceği gibi söyleyişte ve yazışta öz adsız yalnız soyadı kullanılabilir ve imzada öz adın ilk harfi, öz ad iki tane ise her ikisinin ilk harfleri veya birinin ilk harfi ile öteki ad ve soyadının tümü yazılabilir. İki soyadı olan kadın her iki soyadını birlikte kullanır.

2/7/1936 güncelmecine kadar soyadlarını seçip nüfus kütüklerine yazdırmıyanların soy adlarını 29 uncu maddeye göre vali veya kaymakamlar seçerler.

Bu günlemeçten sonra soy adları nufus kütüklerine yazdırılmadıkça kullanılamaz. Soy adında yapılacak değişiklikler nüfus kütüklerinde yazılmadıkça sayılmaz.

Soy adları, Kanunu Medenî hükümlerine göre mahkeme kararı ile değiştirilir. Kanunun neşrinden evvel kütüğe yazılmış veya yazılmamış soy adı bulunanlar. 2/7/1936 günlemecine kadar bu soy adlarını değiştirerek yeni bir soy adı alabilirler; ancak eski soy adlarını değiştirenler veya yeniden soy adını alanlar yeni aldıkları soy adını kütüğe yazdırdıktan sonra mahkeme kararı olmadıkça değiştiremezler.

Bu yeni seçimden kendini zararlı ve alâkalı görenler mahkemeye gidebilirler.

BÖLÜM II

Soy adı

Yeni takılan soy adları Türk dilinden alınır.

Soy adı ya yalnız olarak veyahud (oğlu) ile birlikte kullanılır.

Yabancı ırk ve millet isimleri soy adı olarak kullanılamaz.

Bir aşirete veya kabileye ilişik anlatan soy adları kullanılamaz ve yeniden takılamaz.

Eski ve yeni Devlet kadrosundaki rütbe ve memuriyet bildiren soy adları kullanılamaz ve yeniden konamaz.

Umumî edeblere uygun olmıyan veya gülünç veya iğrenç olan veya hakaret anlatan soy adları kullanılamaz ve yeniden takılamaz.

Tarihte ün almış büyüklere ilişik anlatan soy adları bu kişilere ilişiklik resmî kayidlerle, belgelerle sabit olmadıkça kullanılamaz ve yeniden takılamaz.

7, 8, 9, 10 ve 11 inci maddelere aykırı olarak verilmiş adlar aile kütüklerine ve doğum tutanaklarına yazılamaz. Söz konusu maddelere aykırı olarak verilmiş olan adların değiştirilmesi için ilgili resmi dairenin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet savcıları tarafından yerleşim yeri adresinin bulunduğu yerdeki görevli asliye hukuk mahkemesinde dava açılır.

Bir soydan gelen aileler, soy adları yoksa veya değiştirmek istiyorlarsa, ortak bir soy adı seçip nüfus kütüklerine ve doğum kâğıdlarına yazdırabilirler; ancak bir soydan olmıyanlar ortaklaşa ayni soy adını alamazlar.

Bir köyde, bir kasabada, bir şehirde bir soydan olmıyanlar aynı soy adını seçmiş olurlarsa, bu ad bunlardan İlk müracaat eden için kabul olunup diğerlerininki değiştirtirilir. Değiştirmemekte ısrar edenler olursa bunların adlarına (büyük, küçük) gibi bir sıfat veya her hangi bir ek ilâvesile öbürlerinden ayırd ettirilir ve o yolda nüfus kütüklerine ve doğum kâğıdlarına geçirilir.

Müteaddit nüfus dairelerine ayrılmış olan şehirlerde, nüfus dairelerinden her biri bu maddenin tatbikında bir kasaba addolunur.

Ayni aile efradından biri tarafından bir mahalde tescil ettirilmiş olan soy adı, o aile efradının diğer mahallerde bulunanları tarafından taşınması, bu madde hükmünden müstesnadır.

BÖLÜM III

Soy adı seçim hak ve vazifesi

Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak üç yüz gün içinde doğan çocuklar babalarının soyadını taşırlar. Evlilik dışında doğan çocuklar, analarının soyadını alırlar. Ancak, ana önceki evliliğinden dolayı çift soyadı taşıyorsa, çocuk onun bekarlık soyadını taşır. Evlilik dışında doğmuş çocuklar, ana ve babanın birbirleri ile evlenmesi veya babalarının tanıması ya da hakimin babalığa karar vermesi ile babanın soyadını alır.