4/7346 Askerî Merasim ve Protokol Talimatnamesi

BİRİNCİ BÖLÜM

KARA

UMUMÎ HÜKÜMLER

Bu Talimatnamenin birinci bölümü karada, ikinci bölümü denizde askerî merasim ve protokol işlerinin ne şekilde tertip, tanzim ve yürütüleceğini ifade eder.

Bu Talimatnamede yazılan veya hususi emirle yaptırılacak askerî merasimin kanun, kararname ve talimatnameler dairesinde tertip ve tanzimi işi ile Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığı vazifelidir.

Ecnebilerle yapılacak temaslarda, memleketimize ziyarette ve vazife maksadı ile gelen ve kendilerine askerî merasim yapılması gereken yabancı devlet ve askerî erkânına yapılacak bilûmum askerî merasim, Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti İstihbarat Başkanlığınca, mevcut mevzuat hükümlerine göre ve lüzumunda Hariciye Vekâletiyle de işbirliği yapılmak suretiyle tertip ve tanzim olunur.

Hükümet Merkezinden başka yerlerde bu vazife, mahallin en büyük kumandanı tarafından kadrolarında bu işle tavzif edilmiş şubesi veya kısmı bulunan karargâhlarda bu şube veya kısımdan, kadrosunda bu işle tavzif edilmiş şube veya kısmı bulunmayan birlik, müessese ve okullarda seçilecek bir subay tarafından esas vazifesine ek olarak yapılır. Bu subaya protokol subayı denir.

Hususi bir emir verilmedikçe; güneş battıktan sonra ve daha üst rütbelinin bulunduğu yerlerde karşılama ve uğurlamalarda askeri merasim yapılmaz.

Askeri Merasim ve Protokol Talimatnamesi hükümleri, jandarma ve gümrük birliklerinde de aynen tatbik edilir.

Hudut muhafaza birlikleri ile sabit jandarma ve gümrük kıtaları toplanarak merasime iştirak ettirilmezler.

Merasimde, resmî ziyafetlerde askerî ve mülki protokol dereceleri aşağıda gösterilmiştir. Tebriklerde; ordu mensupları için kara, deniz, hava, jandarma ve gümrük sırası içerisinde rütbe ve muadili sınıf askerî memur ve kıdem, ziyafetlerde ise; tebriklerde gösterilen sıra gözetilmeden rütbe ve muadili askerî memur ve kıdem esas tutulur.

Askerî ve mülki erkânın birlikte bulunacakları ziyafetlerde barem derecesi esas ve aynı derecede bulunanlar arasında Ordu mensupları önde tutulur.

Vali ve kaymakamlar memuriyetleri dışında iken bulunacakları ziyafetlerde en büyük mülkiye memuru olarak bulundukları takdirde bundan müstesnadırlar.

ASKERİ PROTOKOL SIRASI

1. Tümgeneral - tümamiral; maraşal - büyükamiral, muadili as.me.

2. Tuğgeneral - tuğamiral ve muadili askerî memur.

3. Albay ve muadili askerî memur.

4. Yarbay ve muadili askerî memurlar

5. Binbaşı ve muadili askerî memurlar.

6. Yüzbaşı ve muadili askerî memurlar

7. Üsteğmen ve muadili askerî memurlar

8. Teğmen ve muadili askerî memurlar

9. Asteğmen ve muadili askerî memurlar

Umumi protokol sırası:

1. Vekiller

2. Mebuslar

3. Ordu erkânı, mâlûlgaziler ve Türkiye Eski Muharipler Birliği temsilcileri

4. Mahkemei Temyiz

5. Devlet Şûrası

6. Divanı Muhasebat

7. Üniversite mensupları

8. Başvekâlet mensupları

9. Devlet Bakanlığı ve Milletlerarası İktisadi İş Birliği Teşkilâtı

10. Adliye Vekâleti ve Baro Reisliği

11. Dahiliye Vekâleti

12. Hariciye Vekâleti

13. Maliye Vekâleti

14. Maarif Vekâleti

15. Nafıa Vekâleti

16. İktisat ve Ticaret Vekâleti

17. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti

18. Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti

19. Ziraat Vekâleti

20. Münakalât Vekâleti

21. Çalışma Vekâleti

22. İşletmeler Vekâleti ve bu Vekâlete bağlı müstakil umum müdürlükler ve müesseseler erkânı

23. Ankara Vilâyeti erkânı ve Vilâyet Meclisi âzaları

24. Ankara Belediye erkânı

25. Siyasi parti temsilcileri (Mülki idare makamlarınca tesbit edilen sıraya göre)

26. Resmî ve hususi bankalar

27. Diğer sivil teşekküller (Alfabe sırasına göre)

28. Bu tebrikât sonunda kordiplomatik (Hariciye Vekâleti Protokol Umum Müdürlüğünce tesbit edilen sıraya göre tebrikâtta bulunurlar.)

Umumi protokol sırası Hükümet Merkezine göre tertip edilmiştir. Hariç garnizonlarda bu husus buna kıyasen yapılır.

BİRİNCİ FASIL

Resmi kabul ve ziyaretler

Reisicumhurun huzurlarına çıkış:

a. Kuvvetler kumandanları, ordu kumandanı veya müfettişleri, kolordu, donanma, tümen, müstahkem mevki, tugay ve bu makamdaki rütbelilere eşit rütbe sahipleri, aşağıdaki hallerde istizandan sonra Reisicumhurun huzurlarına kabul olunurlar, istizan Millî Müdafaa Vekâleti ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca Riyaseticumhur Umumi Kâtipliği delâleti ile yapılır. Ve kabul edilecek ziyaretçiye bildirilir.

(1) Hükümet merkezinde rütbe ve memuriyeti terfi ettirilenler,

(2) Hükümet Merkezinde iken harice nakil edilenler,

(3) Hükümet Merkezine tâyin suretiyle gelenler,

(4) Vazife dolayısiyle Hükümet Merkezine bağlı olmayıp dışardan vazife ile gelenler.

Reisicumhur Hükümet Merkezinde bulunmadığı zamanlarda ayrılanlarla yeni gelenler, Reisicumhur makamını ziyaretle Defteri Mahsusu imzalar ve ziyaret sebeplerini yazarlar.

b. Reisicumhur; garnizondaki subayları kabul etmek isterse, Hükümet Merkezinde Milli Müdafaa Vekili veya Erkânıharbiyei Umumiye Reisi tarafından, hariç garnizonlarda ise en büyük rütbeli kumandan tarafından takdim olunurlar.

c. Reisicumhurun resmi kabullerinde merasim kıyafetiyle bulunulur.

Millî Müdafaa Vekili ve Erkânıharbiyei Umumiye Reisi tarafından yapılacak resmi kabuller;

Hususi kulem müdürlüğü veya emir subayı delâletiyle tâyin edilecek gün ve saatte yapılır. Bu zaman, hususi kalem müdürü veya emir subayı tarafından kabul edilecek zata bildirilir. Kıyafet; uzun ceket, düz pantolondur.

Bu esasa göre aşağıda yazılı zevat Millî Müdafaa Vekilini ve Erkânıharbıyei Umumiye Reisini ziyaret ederler.

a. Millî Müdafaa Vekâleti ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti teşkilâtı şube müdürlükleri ile kuvvetler kumandanlıkları daire başkanları ve grup başkanları ile muavinleri ile daha üst makamlara tâyin suretiyle gelenler ve bu vazifelerden tâyin suretiyle ayrılardan

b. Hükümet Merkezine tâyin edilerek gelen alay ve daha yukarı kademe kumandanları ile, bu makamlardaki rütbe sahiplerine eşit rütbe taşıyan müessese âmirleri ve okul kumandanları,

c. Hükümet Merkezine vazife ile gelen general ve amiraller,

Hükümet Merkezindeki bilûmum birlik, müessese ve okullara tâyin edilerek gelenler veyahut tâyin edilerek ayrılanlardan yarbay ve muadili askerî memurlar (Dâhil) daha küçük rütbe sahipleri, kendi rütbelerinden iki dereceye kadar üst âmirlerini ziyaret ederler.

Millî Müdafaa Vekili ve Erkânıharbiyei Umumiye Reisini ziyaret etmek isteyen basın mensuplarının ziyaretleri Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu tarafından diğer sivil zevatın ziyaretleri hususi kalem müdürleri veya emir subayları tarafından tertip ve tanzim olunur.

Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlara gelen veya ayrılan ordu mensuplarından alay ve daha büyük birlik kumandanları ile bu rütbelere eşit diğer rütbe sahipleri ve muadilleri o garnizondaki en büyük üste kadar, diğerleri de kendi rütbelerinin iki derece üstüne kadar o garnizonda bulunan üstlerini makamlarında ziyaret ederler.

Bir mevkie tâyin edilen veya o mevkiden ayrılan en büyük rütbeli kumandan, müessese âmiri garnizon ve jandarma kumandanları mahallin en büyük mülkiye âmirine resmî ziyaret yaparlar.

Umumiyetle bu ziyaretler o mahalle varış tarihinden itibaren (48) saat içinde yapılır. İadeyi ziyaretin de ziyaret tarihinden itibaren (48) saat içinde yapılması lâzımdır.

Ecnebilerle temasın tanzimi:

a. Memlekete geçici olarak gelecek Hükümet misafirlerini ziyaret programları, Hariciye Vekâletince hazırlanır. Programda askerî makamları ilgilendiren hususlar Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca düzenlenir ve tatbik edilir.

b. Millî Müdafaa Vekâletinin misafir ve davetlisi olarak veya resmî görüşmelerde bulunmak üzere gelecek yabancı heyetlerin ziyaret programları; Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığı Protokol Şubesi tarafından tanzim ve tatbik edilir.

c. Yabancılar ve yabancı ataşeler tarafından verilecek yemek kokteyl ve resmi kabul ve emsali davetlere çağrılan ve davetiyeleri Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığı kanalı ile kendilerine tevzi edilen zevat bu davetlere icabet ederler.

d. Yabancı askerî ataşeler ve diğer yabancılar ile yapılacak resmî görüşmeler Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca tanzim edilir.

Amerikan Askerî Yardım Kurulu mensuplarının yapacakları görüşmeler; yardım ve irtibat bürosunca, yabancı basın ataşeleri ve basın temsilcileri ile yapılacak görüşmeler Millî Müdafaa Vekâleti ve Temsil Bürosunda tanzim edilir. Ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığına bilgi verilir.

e. Ordu mensupları ile garnizonda kendilerinden daha üst rütbeli askerî makam bulunmayan, kolordu, tümen, yurtiçi bölge, müstahkem mevki, tugay, deniz ve hava üstleri ve garnizon kumandanları ile kurmay başkanları da kendilerine vâki müracaatları vazifeleri icabı kabul ederek gelip geçici yabancılar ile görüşebilirler.

Yabancı sefaret mensupları ve askerî ataşelerin ziyaretleri Erkânıharbiyei Umumiyece verilecek özel direktife göre kabul edilir.

f. Hükümet Merkezi dışındaki garnizonlarda ecnebi konsolos ve elçilik mensuplarınca yapılacak davetlere, mahallin en büyük askerî makamınca davetiyeleri kendilerine tevzi edilen zevat icabet ederler.

g. Bu toplantılarda Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince verilen talimata göre hareket edilir.

h. Herhangi bir birlik veya müessesenin gezilmesinde, kimlerin bulunacağı ayrıca emredilmemişse, genel olarak bu birlik ve müessesenin bağlı bulunduğu özel daire başkan; ve alâkasına göre harekât ve lojistik başkanlıklar nidan birer kurmay subay, birek veya müesseselerin kurandan veya âmirleri ile ilgili personel hazır bulundurulur.

Gezi programları hakkında üst makamlardan direktif verilmemişse gezilecek birlik kumandanı veya müessese âmirliklerince önceden hazırlanır.

i. Görülmeye değer tarihî yerler ile turistik mahallerin gerilmesinde gerekli inzibati ve emniyet tertibatı, garnizon ve merkez kumandanlıklarınca ve mülki emniyet makamları ile de işbirliği yapılmak suretiyle alınır.

Gezilecek bu yerler hakkında gerekli izahatı verecek memurlar da hazır bulundurulur.

İKİNCİ FASIL

Askerî merasim ve tebrikler:

A. Resmî günlerde yapılacak merasim ve tebrikler.

B. Şahıslara yapılacak merasim.

C. Hususi merasimler.

D. Geçit resimleri.

A. Resmî günlerde yapılacak askerî merasim ve tebrikler.

Cumhuriyet Bayramında Hükümet Merkezinde yapılacak merasim:

a. Ordu mensuplarından, protokola dâhil bulunanlar merasim kıyafetiyle (1 No. lu elbise) Reisicumhurun bulunacakları mahalle giderek tebriklerini arzederler.

b. Büyük Millet Meclisi âzalarını takip etmek üzere başta Erkânıharbiyei Umumiye Reisi olduğu halde Reisicumhurun huzurlarına girilir.

Giriş; 8 inci maddedeki esaslara göre yapılır. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi Ordu mensuplarının sonu alınıncaya kadar Reisicumhurun solu gerisinde kalır.

c. Büyük Millet Meclisindeki tebrik merasimi nihayete erince, Reisicumhur Erkânıharbiyei Umumiye Reisi ile birlikte merasime katılan askerî birlik ve sivil teşekkülleri teftiş ederler. Bunu mütaakıp Reisicumhur, şeref tribününe veya geçit resmini kabul buyuracakları yere gelir ve programa göre geçit resmi başlar.

d. Ankara’da merasime katılacak kara, deniz ve hava kuvvetlerine mensup birliklerin miktarı önceden Erkanıharbiyei Umumiye Reisliğince emredilir.

e. Merasime kıta başında katılmıyan, korgeneral ve muadillerde daha üst rütbeliler şeref tribününde, diğer subay ve askeri memurlar kendilerine tahsis edilen yerlerde merasim kıyafeti (1 No. lı elbise) ile bulunurlar.

Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlarda yapılacak askerî merasim ve tebrikler:

a. Mevkiin en büyük kumandanının tâyin ve tesbit edeceği kara, deniz, hava, jandarma ve gümrük kuvvetleri mensuplariyle birlikte ve merasim kıyafeti (1 No. lı elbise) ile mahallin en büyük mülki âmirini makamında tebrik ederler. Giriş sırası 8 inci maddedeki esaslara göre tertip ve tanzim olunur.

b. Tebrik merasiminin sonunda askerî kıta bulunan mahallerde mahallin en büyük mulki âmiri en büyük rütbeli kumandan ile birlikte merasime katılan birlikleri ve sivil teşekkülleri teftiş ederler. Bunu mütaakıp geçit resminin kabul edileceği yere gelinir, ve program gereğince geçit resmi başlar.

Zafer Bayramında Hükümet Merkezinde yapılacak merasim:

Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince; hazırlanan programa göre Anıt - Kabir ziyaret edilerek Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti ve kuvvetler kumandanlıkları adına yaptırılan çelenkler konur.

b. Anıt - Kabir’i ziyarete aşağıda gösterilenler katılırlar:

c. Anıt-Kabre giriş mozolede tertiplenme ve merasimin icrası AnıtKabir’de merasim ve emniyet nöbetleri hakkındaki talimatta belirtilen şekilde yapılır.

d. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi, Anıt-Kabri ziyaretten sonra makamlarında aşağıdaki şekilde gösterildiği veçhile tebrikleri kabul ederler,

e. Tebriklere kıta ile merasime katılmayan yarbay ve muadilleri dâhil daha üst rütbeli subay ve muadilleri askeri memurlar merasim kıyafeti (1 Numaralı elbise) ile iştirak ederler. Giriş 8 inci maddedeki esaslara göre yapılır.

Ordu mensuplarını mütaakıp İcra Vekilleri, Büyük Millet Meclisi âzaları, diğer mülki, resmi daireler mensupları ile diğer sivil özel teşekküllerin mümessilleri Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca ve yabancı askeri ataşeler Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca tespit edilecek protokol sırasına göre tebrikte bulunurlar. Tebrik zamanları Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca tesbit edilerek ilgililere davet kartları ile bildirilir.

f. Tebriklerin sonunda Erkânıharbiyei Umumiye Reisi askeri birliklerin geçit resmi için toplandıkları yere giderek merasim kumandanı refakati ile geçit resmine katılacakları teftiş eder. Bunu mütaakıp garnizonca seçilen en kıdemsiz subay tarafından günün önemini belirten bir söylev verilir. Bundan sonra sivil kurumlardan konuşacaklara söz verilir. Ve en son olarak Erkânıharbiyei Umumiye Reisi veya tâyin edeceği bir zat tarafından yapılacak konuşmayı mütaakıp geçit resmi başlar. Ve geçit resminin bitmesi ile merasime son verilir.

Zafer Bayramında Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlarda yapılacak merasim:

a. Şehitlik ve âbide gibi yerler varsa, garnizon kumandanlığınca tesbit edilenlerin iştirakiyle çelenk konulur,

b. Mahallin en büyük rütbeli kumandanı makamlarında tebrikleri kabul ederler.

c. İstanbul, İzmir ve diğer büyük garnizonlarda ordu mensuplarından merasim kıtasına dâhil olmayanlardan protokola dâhil olanlar (Yarbay ve daha üst rütbeliler ve muadilleri) diğer garnizonlarda mahallin en büyük kumandanının tesbit edeceği askerî zevat 8 inci maddedeki esaslara göre tebriklere katılırlar,

d. Tebrikleri mütaakıp, mahallin en büyük mülki âmiride beraber bulunduğu halde merasim kıtasını teftiş eder.

e. Birlik bulunmayın yerlerde tebrikler, o yerde Millî Müdafaa Vekâleti kadro ve kuruluşunda bulunan müessese âmirlerinden en büyük rütbeli subay veya muadili tarafından kabul edilir.

Zafer Bayramında Dumlupınar’da yapılacak merasim:

a. Dumlupınar’da Şehit Asker Âbidesinin bulunduğu mevkilerde, merasim; Başvekâletin 7/7/1949 gün ve 2593-6-2217-3-39 sayıları ile tasvip olunan yönetmelik esaslarına göre yapılır.

Ayrıca; hava kuvvetleri kumandanlığınca bir filoluk hava kuvveti de bu merasime iştirak ettirilir.

b. Merasim, evvelce düzenlenmiş program gereğince yapılır. Program haricinde hiçbir iş yapılmaz.

B. ŞAHISLARA YAPILACAK MERASİM

Aşağıdaki maddelerde gösterilen zevata, askerî garnizon ve üs bulunan yerlere varış ve ayrılışlarında veya askerî garnizon veya üsleri ziyaretlerinde ve ayrılışlarında askerî merasim yapılır.

Bu zevattan kendisine merasim yapılmasını istemiyenlere merasim yapılmaz.

Devlet, hükümet ve ordu büyüklerinin Hükümet Merkezinden gidiş ve gelişlerinde askerî bir kıta ile merasim yapılmadığı hallerde aşağıda yazılı zevat bulunur.

Askerî bir kıtanın, da iştirak edeceği karşılama ve uğurlama merasimlerinde; askerî ve mülki erkân, birlikte bulunuyorlarsa, durulacak yerler, merasim yapılan mevkiin durumuna göre, bu merasimi tertip ve tanzim eden makamca tâyin ve tesbit edilerek ilgililere bildirilir. Bu gibi ahvalde duruş sırası aşağıda gösterildiği gibi olup merasim kıtasının sağ tarafı boş bırakılır.

1. Büyük Millet Meclisi Reisi,

2. Başvekil,

3. Vekiller Heyeti,

4. Milletvekilleri,

5. Askerî Erkân,

6. Mülki Erkân,

7. Diğer sivil teşekküller,

Bu merasimlere kordiplomatikte katılıyorsa Hariciye Vekâleti Protokol Umum Müdürlüğünce gösterilen yerde bulunurlar.

Karşılama ve uğurlama merasimlerinde yalnız askerî erkân bulunuyorsa merasim kıtasının 10 adım sağında tertiplenirler.

Merasim yerinin durumu bu tertibi almağa müsait değilse durulacak yer hakkında ayrıca emir verilir.

Reisicumhurun seyahatlerinde ve askerî kıtaların bulunduğu mevkilere ve hükümet merkezine geliş ve gidişlerinde aşağıdaki merasim yapılır. Merasimin icra şekli (Ek -1) de gösterilmiştir.

a. Şehir methalinde, istasyon, iskele veya hava meydanında bir tabur (Üç piyade bölüklü) piyade, varsa sancak, bando ve boru takımiyle merasim yapılır. Merasim atışı yapacak topçu bulunan mevkilerde (21) pare top atışı ile selâmlanır.

b. Reisicumhurun seyahatlerinde askeri merasim yapıldığı takdirde kıta ile merasime katılan subaylardan gayrı aşağıdaki zatlar da hazır bulunurlar.

HÜKÜMET MERKEZİNDE:

1. Millî Müdafaa Vekili,

2. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

3. Kuvvetler Kumandanı,

4. Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

5. M. M. Yüksek Kurulu Genel Sekreteri,

6. Garnizon Kumandanı,

7. Merkez Kumandanı,

8. M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı,

HARİÇ GARNİZONLARDA:

Mahallin en büyük rütbeli kumandanı ile ordu müfettişlikleri merkezinde albay dâhil dahi üst rütbeli, kolordu ve daha küçük birlik ve muadili müesseselerin bulundukları yerlerde general ve amirallerle üst subaylar ve o esnada garnizonda bulunan protokol a dâhil diğer subaylar hazır bulunurlar.

c. 23 üncü maddenin (a) fıkrasında belirtilen birlikten daha az kuvvette birlik bulunan, garnizonlarda merasim kıtası mevcuda göre yaya olarak tertip olunur.

d. Askerî kıta bulunmayan yerlerde toplu jandarma ve gümrük kıtası varsa merasim kıtası bunlardan çıkarılır.

e. Reisicumhurun seyahatlerinde bölgesine dâhil olduğu ordu müfettişleri ve kolordu kumandanları, bölgeleri hududunda veya emir olunan mevkilerde karşılarlar, ve bölgeleri hududuna kadar uğurlarlar. Ancak; hususi emir verildiği takdirde bölgelerinin dışında da refakat ederler.

f. Reisicumhurun seyahatlerinde yol üzerinde bulunan garnizonlardaki en büyük rütbeli kumandan ile garnizon ve merkez kumandanları merasim kıyafetiyle Reisicumhuru selâmlarlar.

g. Reisicumhurun bulunduğu mevkide başkaları için merasim yapılmaz. Gerekiyorsa hususi emir verilir. Ancak; Reisicumhur Hükümet Merkezinde bulunduğu zamanlarda bu karşılama ve uğurlama merasimleri istizan ve hususi emre hacet kalmadan yapılır.

B. M. M. Reisi, Başvekil ve vekillerin vazife ile sayahatlerinde münasip görülecek mevkilerde aşağıdaki karşılama ve uğurlama merasimi yapılır. Bu merasimin yapılabilmesi için garnizon kumandanlarının veya mahallin en büyük rütbeli kumandanının en geç merasimin yapılacağı saatten (24) saat evvel haberdar edilmesi lâzımdır. Bu hususta bir işar vâki olmamışsa merasim yapılmaz.

a. B. M. M. Reisi, Başvekil ve vekillerin vazife ile seyahatlerinde garnizonlara geliş ve gidişlerinde bir piyade bölüğü ve varsa bando ile karşılama ve uğurlama merasimi yapılır. Bu merasimlerde mahallin en büyük rütbeli kumandanı ile garnizon ve merkez kumandanları da hazır bulunur.

b. Hükümet Merkezinde B. M. M. Reisi ve Başvekil için yapılacak karşılama ve uğurlama merasiminde aşağıdaki zevat da bulunur:

(1) M. M. Vekili,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

(3) Kuvvetler kumandanları,

(4) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(5) M. M. Yüksek Kurulu Genel Sekreteri,

(6) Garnizon Kumandanı,

(7) Merkez Kumandanı,

Diğer vekillerin seyahatlerinde askerî merasim yapıldığı takdirde kıta ile merasime katılacaklardan gayri, garnizon ve merkez kumandanları hazır bulunanlar.

Millî Müdafaa Vekili için yapılacak merasimde:

(1) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

(2) Kuvvetler Kumandanları,

(3) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(4) Askerî Temyiz Mahkemesi Reisi,

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Müsteşarı,

(6) Garnizon Kumandanı,

(7) Merkez Kumandanı, (8) M. M. Vekâleti Temsil Bürosu Başkanı,

(9) D. U. İç Protokol Ş. Müdürü, bulunurlar.

c. Kıyafet; Kışın hâki, yazın bej renkli uzun ceket ve düz pantalondur.

Kumandanlara yapılacak merasim:

a. Tuğgeneral ve amiral dâhil daha yukarı rütbedeki kumandanların bir garnizona geliş ve gidişlerinde 24 üncü maddedeki merasim kışla veya karargâha en yakın bir yerde aynen yapılır.

b. Merasimde kıta başındaki subaylardan gayrı ordu müfettişliği merkezlerinde albay dâhil daha üst rütbeliler, bunlar haricindeki garnizonlarda üst subay, general ve amiraller hazır bulunurlar.

c. Hükümet Merkezinde; E. U. Reisi, kuvvetler kumandanları ve E. U. II nci Reisi, geliş ve gidişlerinde aşağıdaki zevat tarafından karşılanır ve uğurlanır.

ERKÂNIHARBİYEİ UMUMİYE REİSİ:

(1) Kuvvetler kumandanları,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(3) E. U. J I: J 4 başkanları,

(4) Garnizon ve merkez kumandanları,

(5) M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı,

(6) E. U. Rs. İç Protokol Ş. Müdürü,

KUVVETLER KUMANDANLARI

(1) İlgili kuvvet kurmay başkanları

(2) İlgili kuvvet kumandanlığı (G 1: G 4, A1. A 4, N1: N1) Bşk.ları

(3) Garnizon ve merkez kumandanları.

ERKANIHARBİYEİ UMUMİYE II NCİ REİSİ.

(1) E. U. Riyaset; J 1: J 4 başkanları

(2) Garnizon kumandanı

(3) Merkez kumandanı

(4) E. U. riyaseti kışla kumandanı

(5) E. U. riyaseti iç protokol şubesi md.

Askerî bir kıtanın katılmadığı zamanlarda yayılacak karşılama ve uğurlamada bulunacaklar:

HÜKÜMET MERKEZİNDE REİSİCUMHUR İÇİN.

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) Garnizon ve merkez kumandanları

BÜYÜK MİLLET MECLÎSİ REİSİ:

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) Garnizon ve merkez kumandanları

BAŞVEKİL:

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) M. M. Yüksek Kurulu Gn. Sekreteri

(6) Garnizon ve merkez kumandanları

MİLLÎ MÜDAFA VEKİLİ:

(1) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(2) Kuvvet kumandanları

(3) E. U. II nci Reisi

(4) M. M. Vekâleti Müsteşarı

(5) Askerî Temyiz Mahkemesi Reisi

(6) Garnizon ve merkez kumandanları

(7) Millî Müdafaa Temsil Bürosu Başkanı

(8) İç Protokol Şubesi Müdürü

ERKÂNIHAIABİYEİ UMUMİYE REİSİ:

(1) Kuvvet kumandanları

(2) E. U. II nci Reisi

(3) Garnizon ve merkez kumandanları

(4) E. U. kışla kumandanı

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bü. Bşk.

(6) E. U. İç Protokol Ş. Md.

ERKÂNIHARBİYEİ UMUMİYE II NCİ REİSİ:

(1) E. U. J 1: J 4 başkanları

(2) Garnizon ve merkez kumandanları

(3) E. U. kışla kumandanı

(4) E. U. İç Protokol Şubesi Md.

KUVVET KUMANDANLARI:

(1) İlgili kuvvet kurmay başkanı

(2) İlgili (G1; G4, N1: N4, A1: A4) başkanları

(3) Garnizon ve merkez kumandanları

d. Alay ve bağımsız tabur kumandanları ile karargâhı kışla içerisinde bulunan daha üst kumandanlar, hergün kışlaya ilk gelişlerinde nizam karakolu tarafından selâmlanırlar.

Valilerin tâyin edildikleri vilâyet merkezlerine ilk varışlarında 24 üncü maddedeki merasim, vilâyet konağı önünde aynen yapılır. Toplu jandarma kıtası mevcut olduğu takdirde, merasim kıtası tercihan jandarmadan çıkartılır.

Merasime mülki erkândan gayrı, garnizon ve merkez kumandanları da iştirak ederler.

YABANCILARA YAPILACAK MERASİM

Ecnebi devlet reisleriyle, hükümet reisleri ve üyelerine, Nato Kumandanlığı veya memleketini temsilen memleketimize gelen kumandan veya sivil şahıslara aşağıda yazılı merasim yapılır. Hangi tertip merasimin yapılacağı, merasim program ve emirlerinde belirtilmelidir.

a. A tertibi merasim:

Bu tertip merasim, devlet reisleriyle yüksek rütbeli mümtaz askerî şahıslara yapılır.

(1) Devlet reislerine yapılacak merasim:

Devlet reislerinin karşılanma ve uğurlanma merasimleri; Sancak, üç piyade bölüklü bir tabur ve bandodan mürekkep bir şeref kıtası ile yapılır. Merasim aşağıda gösterildiği şekilde cereyan eder. Ayrıca misafir devlet reisi 21 atım top atışı ile de selâmlanır.

(a) Yabancı devlet reisi; Protokol Umum Müdürlüğünce hazırlanan programa göre, Devlet Reisimiz tarafından programda belirtilen zevat da refakatlarında bulunduğu halde, kendilerini getiren vasıtadan indikleri yerde karşılanır. Ve programa göre takdim merasimi yapılır.

(b) Takdim merasimim mütaakıp, plâtform’a gidilir. Plâtform'a gidiş, plâtform’da duruş ve müteakiben kıtayı teftiş tertibi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Misafir devlet reisinin maiyetlerinden plâtform’a gitmiyenler, mihmandarları tarafından kendilerine tahsis edilen vasıtaların yanına götürülür.

(c) Devlet reislerinin plâtform’da yerlerini almalarını mütaakıp, merasim tabur kumandanı (Dikkat selâm dur) kumandasını verir. Bu kumanda üzerine; sancaktar, sancağı selâm vaziyetine getirir. Kıta «Selâm dur» vaziyetini alır. Bando evvelâ misafir devletin millî marşım mütaakıp İstiklâl Marşımızı çalar.

Bandonun misafir devletin millî marşını çalmağa başlamasıyla beraber merasim atışı yapacak batarya da ihtiram atışına başlar.

Marşların çalınmasını mütaakıp merasim kıtası kumandanı plâtformdaki yabancı devlet reisinin karşısına gelerek onu selâmlar. Ve kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder. Bundan sonra şekilde gösterilen tertiple kıta teftiş edilir. Bu esnada merasim tabur kumandanı, garnizon kumandanının solundaki boş yeri alır. Bando tarafından; teftiş esnasında merasim (Tercihan bando ve kıtanın mensup olduğu tümen) marşı çalınır. Misafir devlet reisi kıtaya hitap ettiği takdirde bando susar. Hitap bitince tekrar çalmağa başlar. Bu tertiple kıtanın önünden geçilir.

Kıtanın sonuna varıldığında yabancı devlet reisi; kıta kumandanının elini sıkar. Ve kıtadan ayrılarak diğer karşılayıcıların bulundukları yere gidilir. Kira kumandanı merasim kıtasını «Silâh omuza» vaziyetine getirir, ve kıta, misafir devlet reisi karşılama merasimi yapılan mevkii terk edinceye kadar aynı vazıyette kalır. Ondan sonra rahat eder.

(d) Bu merasim şekli hakkında, merasim yerine gelmeden evvel mihmandarlar tarafından, misafir devlet reisine, bilgi verilerek duracağı yer ve hareket tarzı arz edilir.

(e) Hava vesair sebepler dolayısiyla bu tertip tatbik edilmediği takdirde, alınacak tertip ayrıca emredilir.

(2) YÜKSEK RÜTBELİ MÜMTAZ ASKERİ ŞAHISLARA YAPILACAK MERASİM:

Yüksek rütbeli mümtaz askerî şahıslara yapılacak karşılama ve uğurlama merasimleri; bir bando, Bayrak ve bir merasim bölüğünden mürekkep bir şeref kıtasiyle yapılır.

Kıta; kara, deniz ve hava kuvvetlerinden teşkil edilebilir. Merasimin yapılacağı garnizonun imkânları müsait bulundukça, gelen zatın mensup bulunduğu kuvvetten tertibi uygun olur,

(a) Merasim yeri; karargâhta, hava meydanında, istasyon veya iskelede olabilir Merasim yerinin umumi trafiği sekteye uğratmayacak şekilde seçilmesine bilhassa önem verilecektir.

(b) Merasim yerinin şeref kıtasını rahatça alacak, kıta önünde en az 30 adım bir boşluğu bulunan, gerektiği zaman geçit resmine müsait ve bütün muhitinin çok temiz ve tertipli olması lâzımdır.

(e) Şeref kıtasiyle yapılacak merasimin zamanı; karşılama programında, ayrı bir madde halinde yayınlanır. Karargâhta yapıldığı takdirde, misafirin bir makarna yapacağı ziyaretin başlangıcında yer alması uygun olur.

(d) Halen bütün karşılama törenlerinde olduğu gibi, arka çantasız ve yalnız tüfeklidir. (Merasim bölüğü kıyafetinde)

(e) Merasimin şekli:

(I) Şeref kıtası, merasim yapılacak zatın geliş ve gidiş istikametine ve güneş durumuna uygun bir cephe ile durur,

(II) Bando ile bölük arasında, Bayrak Kanununa göre hazırlanmış (1 X 1.5 M. ebadında) bir Türk Bayrağı bulunur. Bayraktarın sağ ve solunda birer muhafız er bulunur. Bayrağın şekil ve ebadı ilişiktir.

(III) Merasimi kabul edecek zatın gelişi ile birlikte kıta «Silâh omuza» vaziyetine geçer ve bu vaziyette bekler.

(IV) Karşılama heyeti şeref kıtasının takriben (30) adım cephesi önünde ve cepheleri, gelecek tayyare veya değer nakil vasıtalarına çevrik olarak bir sırada bekler. Merasimi kabul edecek zatın inişinde karşılama heyeti başkanı yalnız veya tercümanla birlikte kapıya kadar ilerliyerek gelen zata temsil ettiği makam atlına «Hoş geldiniz» der. Ve beklemekte olan karşılama heyetim takdim için refakat eder. Takdim mutaakıp merasimi kabul edecek zat doğruca kıtanın ortası ilerisine kendisi için tespit edilmiş yere gider. (Plâtform varsa (1) inci maddedeki şekle göre hareket edilir. Plâtform yoksa, zemin üzerine duracak yer işaretlenmelidir.) Cephesi kıtaya müteveccih olarak durur. Misafiri karşılamaya memur heyetin başkanı, kabul edenin solunda ve aynı hizada yer alır.

(V) Merasimi kabul edecek zatın maiyeti erkânına kendilerinin bir adım gerisinde bir sıralı safta ve sıranın başı kendilerinin tam arkalarına gelecek tarzda yer gösterilir.

(VI) Misafiri karşılamağa gelen heyet takdimin hitamında şekilde görüldüğü veçhile cephesi kıtaya çevrik olarak misafir heyetinin bir adım gerisinde aynı istikamet ve düzende yer alır,

(VII) Şeref kıtası kumandanının (Dikkat selâm dur) kumandasiyle «Selâm vazıyeti» alınır. Bayraktar gergin kol uzunluğu nispetinde bayrağı tam ileri uzatır. (Bayrağın selâm vaziyeti) kıta «Selâm dur» vaziyetinde kaldığı müdetçe, bayrak da selâm vaziyetinde kalır. Bu kumanda ile aynı anda merasimi kabul eden zatın mensup bulunduğu devletin millî marşı çalınır. Marşın hitamını mütaakıp kıta «Silâh omuza» vaziyetine geçer. Ve (Dikkat sağa bak) kumandasiyle sağa bakarak bekler. Şeref kıtası kumandanı misafir zatın karşısına giderek kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder.

(VIII) Bunu mütaakıp merasimi kabul eden zat ile karşılamağa memur zat, kıtayı teftiş ederler. Karşılamağa memur zat merasimi kabul edenin sağ gerisinde bulunur. Bu esnada şeref kıtası kumandanı, sol gerilerinde olmak üzere kendilerine refakat eder. Diğer erkân yerlerini aynen muhafaza ederler. Bu teftiş esnasında bando (Merasim marşı) çalar.

(IX) Teftiş; kıtanın önünden geçilip arkasından dolaşılmak suretiyle nihayetlenir. Teftişi mütaakıp her iki zatta eski yerlerine avdet ederler. Şeref kıtası kumandanı, kıtasının başında kalır. Herkesin eski yerlerini almasını mütaakıp bando susar.

(X) Karşılamağa memur zatın işareti Üzerine; kıta kumandanı tarafından tekrar (Dikkat selâm dur.) Kumandası üzerine, Türk İstiklal Marşı çalınır. Bu esnada, Bayrak (VlI) ncı kısımda olduğu gibi selâm vaziyetini alır. İstiklâl Marşının bitişini mütaakıp kıta «Selâm dur» vaziyetinden «Silâh omuza» vazıyetine geçer. Kıta bu vazıyetini aldıktan sonra, şeref kıtası kumandanı merasimi kabul eden zatın üç adım karşısına gelerek selâm vazıyetinde durur.

(XI) Merasimi kabul eden zat, kıta kumandanının elini sıkar. Kıta, merasimi kabul eden zatın merasim yerinden ayrılışına kadar (Kıta cephesini terk edinceye kadar) bu vazıyette kalır. Ve bundan sonra rahat eder.

(f) Şeref kıtasiyle yapılacak merasim, misafir zatın gelişlerinde bir defa yapılır. Memleketten ayrılışlarında kendilerini karşılamağa memur zat ve maiyeti tarafından teşyi edilir. Ayrıca emir verilmedikçe kıta ile uğurlama merasimi yapılmaz.

(g) Bu merasimin şekli hakkında merasim yerine gelmeden evvel, karşılamağa memur zat tarafından merasimi kabul edecek zata gerekli bilgiler verilir. Duracağı yer ve hareket tarzı arz edilir.

b. B tertibi merasim:

Bu tertip merasim; A tertibi (2) nci bendindeki kumandanların dışında kalan diğer kumandanlara yapılır.

(1) Karşılama ve uğurlama merasimi; bando ve bir merasim bölüğünden mürekkep bir şeref kıtasiyle yapılır. Kıta A tertibi (2) nci bendinde olduğu gibi icabına göre kara, deniz ve hava kuvvetlerinden tertip edilir.

(2) Millî marşlar çalınmaz. Misafir ve karşılayıcıların muayyen yerlerini almalarını mütaakıp merasim bölük kumandanının (Dikkat selâm dur) kumandasiyle beraber merasim kıtası «Belâm dur» vazıyetine geçer. Bu esnada misafir, karşılayıcı ve maiyetleri de selâm resmim ifa ederler. Bu selamlaşmayı mütaakıp, merasim kumandanı (Silâh omuza, dikkat sağa bak) kumandasını verir ve bundan sonra merasını, A tertibi (2) ncı bendinde olduğu gibi cereyan eder. Misafirin tekrar plâtform’a gelişini mütaakıp merasim kıtası kumandanı, (Dikkat selâm dur) kumandasını verir, kıta «Selâm dur» vazıyetine geçer. Kıta kumandanı misafir zatın karşısına gelerek, onu selâmlar. Misafirin kıta kumandanının elini sıkmasını mütaakıp, kıta kumandanı yerine döner. Ve kıtaya «Silâh omuza» vaziyetini aldırır. Ve bu suretle merasim sona erer. Misafir kıta cephesini geçinceye kadar bu durum muhafaza edilir.

c. C tertibi merasim:

(1) Bu tertip merasim; Nato veya memleketini temsil eden yabancı hükümet erkânı ile ziyaret programlarında kendilerine karşı, askerî merasim yapılması, bildirilen; yabancı sivil zevata yapılır,

(2) Merasim, bando ve bir bölükten mürekkep bir merasim kıtasiyle yapılır.

(3) Kıtadan başka, merasimde duracaklar; programda gösterilen yerde bulunurlar.

(4) Misafir; en büyük karşılayıcı ve maiyeti tarafından vasıtadan indiği yerden karşılanır. Kıtanın sağ başına on adım yaklaşınca, merasını kıtası kumandanı (Dikkat selâm dur) kumandasını verir. Bu kumanda üzerine, bando merasim veya mensup olduğu birliğin marşını çalar. Misafir ve en büyük karşılayıcı ve yakın maiyetleri kıtanın önünden geçerler. Misafir tarafından, kıtaya hitap edildiği takdirde, bando susar. Hitabı mütaakıp tekrar çalar. Misafir, kıta cephesini geçinceye kadar bu vaziyette devam edilir. Kıta kumandanı buraya kadar misafire refakat eder. Kıtanın sonunda selâm vererek ayrılır. Kıtaya (Silâh omuza) kumandası verilir. Misafir sahayı terk edinceye kadar bu vaziyette kalınır.

Diğer karşılayıcılar programda belirtilen yerlerini alırlar.

ALAY VE DAHA BÜYÜK BİRLİKLERİN YABANCILAR TARAFINDAN TEFTİŞİNDE YAPILACAK MERASİM

1. Birlik; Kara Kuvvetleri Kumandanlığının 7 Ağustos 1953 gün ve H. Bşk. V inci Ş. 1 inci Ks. 582739 sayılı «Merasim Geçiş ve Duruşuna Ait Geçici Broşür» üne göre tertiplenir.

2. Birliğin cephe genişliğinin takriben 1/3 nispetinde ilerisine bir plâtform konulur.

3. Mevcutsa, plâtform'a mikrofon ve vüsatine göre, kıtanın yanlarına ve gerisine hoparlörler konulur.

4. Kıtayı teftiş edecek zat ve kendisine refakat eden zat ve en yakın maiyetleri kıtanın sağından gelerek plâtform’a çıkılır. Bu esnada, kıta «Silâh omuza» vaziyetinde kalır. Misafirin plâtform'da yerini almasını mütaakıp kıta kumandanı, (Dikkat selâm dur.) kumandasını vererek misafir zatın karşısına gider ve kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder. Ve kıta kumandanının vereceği bir işaretle kıta «selâm dur» vaziyetinden «silâh omuza» vazıyetine geçer. Bunu mütaakıp, misafir ve kendisine refakat eden zatla emir subayları ve kıta kumandanı motörlü bir vasıta ile kıtayı teftiş eder. Bu esnada kıta, «silâh omuza» vaziyetinde bulunur. Teftiş esnasında geçilen alay rahat ettirilir. Misafirin tekrar kürsüye gelmesini mütaakıp kıta kumandanı, kıtayı tekrar (selâm dur) vaziyetine getirir. Ve misafirin karşısına giderek selâmlar. Misafir kıta kumandanının elini sıkar. Bunu mütaakıp kıta kumandanı kıtasının başına giderek kıtayı «Silâh omuza» vaziyetine getirir. Misafir arzu ederse kıtaya hitan eder.

Misafirin isteği halinde, bir geçit resmi ile merasime son verilir. Geçit resmi yapılmadığı takdirde misafir, kıta cephesini terk edinceye kadar, silâh omuza vaziyetinde durulur. Kıta kumandanı kıtasının sonuna kadar refakat eder.

Yabancı askerî heyetlerin karşılama ve uğurlanmasında, merasim kıtasından başka aşağıdaki zevat bulunur.

a. Yabancı M. M. Vekilleri; şu zevat tarafından karşılanır.

(1) M. M. V.

(2) E. U. Rs.

(3) Kuvvetler K. ları

(4) M. M. V. Müsteşarı

(5) E. U. Rs. J 1: J 4 başkanları

(6) Garnizon ve Merkez Kumandanları

(7) E. U. Dış Protokol Ş. Md.

(8) M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı

b. Kara, deniz ve hava vekilleriyle M. M. V. Müsteşarları ve vekil muavinleri şu zevat tarafından karşılanır:

(1) M. M. V. Müsteşarı,

(2) İlgili kuvvet kur. bşk.,

(3) E. Umumiye Riyasetinden bir daire bşk.,

(4) İlgili kuvetten bir başkan,

(5) Garnizon ve merkez k. ları,

(6) M. M. V. temsil Bürosu bşk.,

(7) E. U. Riyaseti Dış Protokol Ş. Md.,

c. Müşterek E. U Reislerinin karşılanmasında şu zevat bulunur:

(1) E. U. Reisi,

(2) Kuvvetler K. ları,

(3) E. U. II ncı Reisi,

(4) Kuvvetler kur bşk. ları,

(5) Garnizon ve merkez kumandanları.

(6) M. M. V. Temsil Bürosu Bşk.,

(7) E. U. Dış Protokol Ş. Md.,

d. Nato Başkumandanı:

(1) Kuvvetler K. ları,

(2) E. U. II nci Reisi,

(3) Garnizon ve merkez kumandanları,

(4) M. M. V. Temsil Bürosu Bşk.,

(5) E. U. Riyaseti Dış Protokol Ş. Md.,

e. Nato Bölge K. ları: (Güney, merkezî Kuzey Avrupa ve Atlantik ve Akdeniz)

d) Kuvvet kumandanlarından en kıdemlisi,

(2) E. U. II nci Başkanı,

(3) Erkânıharbiyei Umumiye J. lerden birisi,

(4) Kuvvetler J. lerinden birisi,

(5) Garnizon ve merkez kumandanları,

(6) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu Bşk.,

(7) Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Dış Protokol Şubesi Müdürü,

f. Kuvvet kumandanları:

(1) İlgili kuvvet kumandanı,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetinden bir Daire Başkanı,

(3) İlgili kuvvet J. lerinden biri,

(4) Garnizon ve merkez kumandanları,

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu Başkanı,

(6) Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Dış Protokol Şubesi Müdürü.

(7) İlgili kuvvet haber şubesi müdürü,

g. Gerek yukarıda zikredilen heyetler ve gerekse bunlar dışında gelecek heyetlerin karşılanmasında yapılacak özel programlarda gerekli değişiklik ve ilâveler Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince yapılabilir. Askerî merasimin yapılması işi bu özel programlarda ayrıca tasrih edilir.

Yabancı misafir heyetlerin karşılanma, uğurlanma ve gezileri esnasında dikkat edilecek hususlar:

a. Hava meydanları, istasyon ve iskelelerde veya merasim yapılacak diğer yerlerde karşılama ve uğurlama bu hususta verilecek direktife göre yapılır. Buradaki intizam; garnizon kumandanlığı, merkez kumandanlığı, üs (İskele, istasyon) kumandanlıkları ve protokol» memur subaylarca müştereken sağlanır. Karşılamada bulunması gereken zevatla vazifeli bir iki subay ve personelden maada hiçbir kimse merasim yerine sokulmayacaktır. Seyretmek ve tecessüs saikasiyle de olsa etraftaki şahısların ve toplulukların intizamı bozmasına müsâade edilmemelidir.

b. Karşılama yerinde, yol kavşaklarında ziyaret edilen birlik ve müesseselerde ve dönüşlerinde mutlaka trafik ekipleri bulundurulmalıdır, birçok nakil vasıtalarının toplanacağı hallerde park işinin seyriseferi tanzimi için, askerî trafik ekiplerinden başka büyük şehirlerde belediye trafik memurlarının da hazır bulundurulmaları garnizon kumandanlıklarınca sağlanacaktır.

Arabaların muntazam bir şekilde park edilmesi ve park yerlerinin ayrılabilmeleri için gerekli düzen ve tedbirler alınmalıdır. Bunun için vazifeli olanlar, program ve merasimi idare eden makama, daha önceden müracaat ederek, gerekli bilgiyi her defasında almalıdırlar. (Misafir heyetin otolarına refakat ve emniyet ekibi trafik vazifelerinde kullanılmamalıdır. Seyrisefer için ayrı ekipler tahsis edilmelidir.)

Refakat ve emniyet ekipleri, şehir dışında normal süratin dışına, çıkmıyacak ve nizami sürat muhafaza edilecektir.

Müessese ve birlik gezilerine ait iç programlar daha önceden hazırlanmalıdır.

c. Memleketten ayrılışlarında, uğurlama merasiminin intizamla cerayanını sağlamak için, misafir heyetin esas hareket saatinden ancak, 5, 10 dakika önce merasim yerinde (Meydan, istasyon, iskele) bulunacak şekilde ikamet yerlerinden ayrılmalarını mihmandarlar düzenlemelidirler.

d. Karşılama ve uğurlama merasimlerinde, askerî kıtadan gayrı bulunacak karşılayıcılar ve uğurlayıcılar 22 nci maddede gösterilen şekilde olduğu gibi tertiplenirler.

e. Misafirlerin eşleri bulunduğu takdirde en büyük karşılayıcının eşi de beraber bulunur.

f. Karşılamada bulunan yerli zevat misafirlere en büyük karşılayıcı tarafından takdim edilir. Bu zevatın adları daha önceden emir subayı, protokol subayı, irtibat subayı, mihmandar tarafından en büyük karşılayıcıya yazılı veya ağızdan bildirilmiş olmalıdır. Makam ve vazifelerinin yabancı dilde söylenmesine mihmandarlar veya protokol ve irtibat subayları yardım ederler.

Karşılamada kordiplomatik de bulunuyorsa bunların takdimi ilgili büyükelçi veya Hariciye Vekâleti protokolünden hazır bulundurulacak zat veya protokol subayı tarafından yapılır.

ÜÇÜNCÜ FASIL HUSUSİ MERASİMLER

Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasında ve diğer bilûmum açılış merasimlerinde ve ihtifallerde yapılacak askerî merasim hususi emirle tertip ve tanzim edilerek yapılır:

Millî Hakimiyet Bayramı, Ramazan ve Kurban bayramlarında yapılacak tebrik merasimi:

a. Hükümet Merkezinde Reisicumhur tebrikleri kabul ettikleri takdirde Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince verilecek emre göre hareket edilir.

b. Bundan başka devlet merkezinde ve diğer garnizonlarda tebriklerin yapılması, hususi surette cereyan eder.

Cumhuriyet ve Zafer bayramlariyle dinî bayramlarda, kumandanlar veya memur edeceği şahıslar tarafından hastahaneler, dinî bayramlarda kışlalar ve hastaneler ziyaret edilerek tebrikler yapılır.

Bayramlarda kumandan ve kurum âmirleri yazılı tebriklerini yalnız bir derece üst makama arz ederler. Hususiyet arzeden tebriklere yalnız rütbe ve imza konulur, vazife ve makam yazılmaz.

YEMİN MERASİMİ

Orduya giren her asker Ordu Dahilî Hizmet Kanununda yazılı olduğu gibi yemin eder. Yemin merasimi her sene acemi erlerin kıtaya gelişlerinden bir ay sonra kolordu veya müstakil tümen kumandanlarının tâyin edecekleri bir günde çok parlak ve canlı bir surette yapılır. Bundan sonra kendilerine silâhsız hizmetler verilebilir. Üç aylık talim ve terbiyeden sonra da silâhlı vazife verilebilir.

Subay ve astsubay yetiştiren okulların kıtaya staja gönderdikleri öğrenciler de aynı gün yemin ederler.

Kıtaya staja çıkarılmayan askerî okul öğrencileri de okullarında yemin ederler.

Yemin gününden sonra kıtaya gelenler de topluca ve alay kumandanları huzurunda yemin ederler.

Ecnebi öğretmen ve mütehassıslar; Türk ordusunda da aynı sadakatle hizmet edeceklerine, bağlı oldukları kuvvet kumandanı veya kurmay başkanını ziyaretlerinde namus üzerine söz verirler.

Silâh altına alınan ihtiyat erler bölük kumandanları tarafından toplanarak evvelce ettikleri yemin kendilerine hatırlatılır ve niçin silâh altına alındıkları ve milletin kendilerinden neler beklediği ve nasıl çalışmak ve fedekârlık yapmak lâzım geldiği söylenerek yurt sevgileri arttırılır.

Yemin merasiminde aynı garnizonda bulundukları takdirde tugay, tümen ve kolordu kumandanları da bulunmağa mecburdurlar.

Yemin edinceye kadar geçen zaman zarfında, yeminin ehemmiyet ve kutsiyeti, verilecek söze bağlı kalmanın yüksekliği, sözden dönmenin namus ve haysiyet üzerine yapacağı fena tesirler yemin edeceklere anlatılır.

Yemin merasimi şöyle yapılır:

Yemin edeceklerin mensup olduğu alay veya müstakil birliklerin eski erleri (Hizmet ve vazifede bulunanlardan başkaları) kâmilen silâhlı olarak münasip bir meydanda yüzleri içeri gelmek üzere dörtken teşkil ederler. Bu dörtgenin yalnız bir kenar: sancak bölüğü için boş bırakılır.

Yemin edeceklerin hepsi silâhsız, temiz ve yeni elbiseleriyle palaskalı olarak ve mevcutlarına göre bir veya birkaç sıra olarak bu dörtgenin tam ortasına konacak Türk bayrağı ile süslenmiş bir masanın münasip mesafe açığında yüzleri sancak bölüğünün bulunacağı kenara dönük olarak tertip edilir. Böylece hazırlık yapıldıktan sonra sancak, usulü veçhile getirilir.

Bu esnada birlik kumandanı sancağa ihtiram için silâhlı erlere süngü taktırır ve selâm dur vaziyeti aldırır. Sancak bölüğü, mevcut ise bando, değilse borazan ve trampetler sağ başta bulunmak ve yüzü dörtgenin iç tarafına gelmek üzere boş bırakılan kenar üzerinde safta durur. Sancak bölüğü yerine gelip durduktan sonra birlik kumandanı (Rahat dur,) kumandasını verir.

Yemin merasiminde; birliğe mensup bütün subaylar merasim kıyafetile hazır bulunurlar. Bunlardan birlik kumandanları kıtaları başında diğerleri teşkil ettikleri dörtgenin sağ başında (Mevcutları fazla ise kıtanın bulunduğu tertipde) dururlar.

Atlı ve motorlü birlikler bu merasimi aynen yaparlar.

Yukarıki maddedeki tertip alındıktan sonra istiklâl Marşı çalınır ve söylenir. Sonra alay veya müstakil kıta kumandanı gürsesle evvelâ sancağı tanıtır, sonra bu toplanmanın kutsiyeti ile alay tarihinden ve en mühim menakibinden kısa fakat özlü bir surette bahseder ve bu sancak altında yurda büyük hizmet gören kahramanların adlarını saygı ile anarak toplanmayı canlandırır ve yemine başlattırır.

Kumandan sözlerini bitirince muhafızlariyle beraber sancak ilerleyerek kumandanın sağ tarafına masanın küçük kenarına gelir. Yemin edecekler oldukları yerden evvelce müsait adedde ayırmış oldukları postalar ile ve sıra ile masa başına getirilir. Sağ ellerini masa üzerinde bulundurulan silâhların üzerine korlar. (Topçuda ve zırhlı birliklerde masa ve silâhlar yerine bir top veya tank bulundurulur.)

Her tabur kumandanı masa başına gelecek erlere sureti Ordu Dahilî Hizmet Kanununda yazılı yemini onların işitip tekrar edebilecekleri bir tarzda okur, erler de bu yemini aynen tekrar eder ve sancağı selâmlayarak yerlerine giderler.

Yemin merasimi bitince sancak kıtadaki yerine götürülür. Bundan sonra birlik kumandanı (Varsa hâzır bulunan en üst rütbeli kumandan) «Bu gün, hatırası ölünceye kadar yüreğimizden çıkmaması lâzım gelen bir gündür. Siz bu gün hayatınızın sonuna kadar yurda sadık ve fedakâr kalmak için yemin ettiniz. Hazar ve seferde yapacağınız her bir hizmette verdiğiniz sözü unutmayınız... v. s. gibi» açık bir dil ile münasip birkaç söz söyler ve bir geçit resminden sonra merasime son verilir.

Yemin merasiminden sonra kıta günün artan kısmını eğlence ile geçirir. O gün için erlere öğle yemeği diğer günlere nisbeten daha çeşitli olarak verilir.

ALAYA SANCAK VERİLMESİ

Alaylara verilecek sancak; Reisicumhur tarafından veya tevkii buyuracakları zat tarafından alaya hususi merasimle teslim edilir. Bu merasimde alayın mensup olduğu tugay, tümen ve kolordu kumandanları bulunur.

Bu merasime alay mensupları merasim kıyafetile ve merasim duruşunda dururlar. Sancak bir bölük tarafından bulunduğu yerden alınır. Ve bando dr başta olduğu halde alayın münasip mesafede cephesi ilerisine açık olarak getirilir. Sancak yaklaşırken alay kumandanının kumandasile bütün alay tazim vaziyetinde bulunur. Sancağı getiren bölük yerine gider. Yalnız sancaktar ile sancak muhafızları sancağın yanında kalır.

Alay kumandanı, sancağı teslim edecek zatın karşısına geçer. Sancağı teslim edecek zat, sancaktardan sancağı alarak münasip göreceği sözler ile alay kumandanına teslim eder.

Sancağı teslim alan alay kumandanı, sancak elinde olduğu halde alaya yüzünü dönerek sancağı alaya gösterip «Sancak millet tarafında alayımıza emanet edildi. Sancağımızı canla, başla muhafaza edeceğiz. Muharebenin, en sıkışık zamanlarında sancağı hatırlayarak, yurda ve millete karşı olan vazifelerimizi yapacağız. Sancağımızın müdafaası için kanımızı son damlasına kadar akıtacağız. Ve alayda tek sağ bir kişi kalsa düşmana bırakmayacağız.» tarzında sözler söyler.

Bundan sonra alay kumandanı sancağı sancaktara verir. Sancak muhafızlariyle alayın baş tarafına götürülür. Bu merasim esnasında alay saygı duruşunu muhafaza eder ve merasimin nihayetinde rahat ettirilir.

Alay kumandanı bundan sonra sancağı veren zatın karşısında alayına bir geçit resmi yaptırır.

SANCAĞA MADALYA TAKMA MERASÎMİ

Harbde fevkalâde yararlık gösteren alayın sancağına madalya verilir. Madalya sancağın mahsus yerine, üzerine kordelâsından bağlanır. Madalya birden fazla olduğu takdirde madalya miktarına göre ebatta ve beyaz ipek kumaştan yapılmış yastık üzerine derecelerine göre takılmak suretiyle aynı uzun kordela ile mahsus yerine bağlanır.

Bu merasim aynen alaya sancak verme merasimi gibi yapılır.

ŞAHISLARA MADALYA TAKMA MERASİMLERİ

Madalya takma merasimleri askeri bir merasimdir. Başta alay sancağı olduğu halde bir piyade taburu ve bandonun iştirakiyle yapılır.

Mülki âmir ve erkân ile okullar ve mahallî teşekküller bu merasimlere davet olunabilirler.

Merasim:

Madalya alacaklar ile madalyayı takacak olan kumandan veya şahsın (Ecnebi devlet madalyaları, o devletin sefiri veya ataşemiliteri tarafından takılır) ve davetlilerin yerlerini almalarını mütaakıp, verilecek bir (Ti...) işareti üzerine çalınacak İstiklâl Marşile (Yabancı devlet madalyanı takılırsa ilk defa yabancı marş) ile başlar.

a. Okullar; gençlik veya mahallî teşekküller adına yapılacak konuşmalar sonunda kumandan kısa bir hitabe ile merasimin mahiyet ve manasını belirtir.

b. Konuşmalar bitince yalnız madalyayı takacak olan zat ve yardımcısı taburun 10 adım önünde duran madalya alacakların karşısına kadar gider bekler. Bu esnada madalya beratını okuyacak olan da mikrofon başındaki yerini almış olur. Bunu mütaakıp, madalya alacaklardan ilki, üç adım ileri çıkar, berat okunur, madalyası takılır, yerine geçer. (Bu işler madalya alacak her şahıs için tekrar olunur.)

c. Madalya takma işleri bitince, madalya alanlar, madalyayı takan zat ile birlikte mülki âmir ve kumandanların karşısına giderler takdim edilip tebrik olunurlar. Hazırlanmışsa buket ve hediyeleri verilir. Mütaakıben şeref tribününe geçilir. Piyade taburu ve tertiplenmişse izciler ve öğrenciler tarafından yapılacak geçit resmi kabul olunur, (Geçit resmini kabul edecek olan zat kumandandır. Geçit resmi esnasında madalya alanlar kumandanın solunda bir adım gerisinde, madalyayı takan ecnebi ataşemiliter ise; kumandanın safında bir adım gerisinde yer alırlar.)

d. Geçit resmi bitimiyle merasim sona erer.

MÎLLÎ MARŞA KARŞI SAYGI

Türk Millî Marşı; Türk'ün yüksek şerefini terennüm eden (İstiklâl Marşı) dır.

Bu marşı bütün askerler gür sesle, canlı ve ahenkli bir surette söyIeyebilmelidir. Bütün bandolar bu marşı pürüzsüz olarak çalabilmeli ve askerlerimize de talim ettirmelidirler.

Millî Marşın çalındığı umumi mahallerde her Türk, marşa ayakta ve durarak hürmet etmeğe mecburdur,

Ordu mensupları kapalı yerlerde ve baş açık bulunduğu zamanlarda ayakta esas duruşta, açıkta ve şapkalı bulunduğu zamanlarda esas duruşta selâm vaziyetinde dinlerler,

ALAY GÜNLERİ VE BU GÜNLERDE YAPILACAK MERASİM

Her alayın teşkil edildiği gün o alayın (Alay günü) dür.

Bu gün her alay kışlasında aşağıdaki maddelerde yazılı şekilde merasim yapar.

Alay günü merasimi, o gün öğleden sonra akşam talimi içinde başlar (Ve yatma) zamanına kadar devam eder. O gün akşam talimi yapılmaz.

Alayın günü bir ay evvelden itibaren münasip vasıtalarla ilân ve alay mensupları davet edilir. Bu merasime alayın o günkü mensuplarından başka o gün alayda vazifedar olmayan ve fakat o garnizon dahilinde hizmette bulunan subay, askerî memur ve astsubaylarla evvelce bu alayda bulunmuş veya kumanda etmiş ve tekaüt veya terhis olmuş bütün subay, askerî memur ve astsubaylar günlük kıyafetle iştirak ederler.

Alay gününün merasimi şu suretle yapılır:

Alay bütün mevcudu ile ve er merasim kıyafeti ile bando başta olarak (Garnizonda bando varsa) yoklama yerinde veya talimhanede veya seçilecek diğer münasip bir yerde yoklama vaziyetinde toplanır.

Davetliler protokola memur personel tarafından karşılanarak toplantı yerine götürülür. (En büyük rütbeli ve en yaşlı zat, dal a hususi bir ihtiram ile getirilebilir.) Davetliler alayın ortası ilerisinde ve cepheleri alaya karşı olmak üzere iki sıralı safta dururlar. İstiklâl Marşı söylenir veya çalınır.

Alay kumandanı davetlileri yüksek sesle bütün alaya tanıtır ve bu toplantının maksadını erlerin anlayacağı şekilde kısaca söyler, davetliler arasında en büyük rütbelisi de alayın hazar ve seferde geçirdiği en parlak günlerinden bir ikisi hakkında ve bu toplanmanın kıymeti üzerinde birkaç söz söyler. Bundan sonra alay bir geçit resmi yaparak kışlaya girer bunu mütaakıp alay mensuplarına eğlenceler tertip edilir. Alaylar her (10) senede bir defa kendi mıntıkaları içinde o alayda askerlik etmiş olan erleri davet ederler.

Her alayın bir hatıra defteri ve buna merbut bir de albümü bulunur. Deftere, alayın ilk teşekkülü talihiyle geçirdiği mühim vakalar ve menkıbeler (Vesaika müstenit olarak) ve büyük kumandanların ziyaretleri ve diğer kıymetli hatıralar kaydedilir.(Bunlardan mümkün olanları tesbit edecek resimlerle diğer hatıra resimleri ve alayda bulunan bütün subayların aynı ebatta (Vesikalık resim ebadında) fotoğrafları albüme konur.

SUBAYLARIN TÂYİN VE TAKDİM MERASİMİ

Ordu mensuplarının tâyinleri Millî Müdafaa Vekâletince yapılır. Ve kendilerine silsile yoliyle tebliğ olunur.

Alay kumandanı ve daha küçük rütbeli subaylar tâyin edildikleri birliklere şahsen tanıtılır. Bu tanıtma kaide olarak bir derece üst kumandan tarafından yapılır. Bu kaidenin hilâfına olarak alay kumandanının (Müstakil taburlarda tabur kumandanının) bir derece üst kumandan tarafından tanıtılmasına imkân ve zaman müsiat olmazsa, bunlar kendi kendilerini tanıtırlar.

Tanıtma merasimi şöyle yapılır;

a. Alay kumandanının alaya tanıtılmasında alay; sancağı ile birlikte münasip bir yerde merasim duruşunda hazırlanır. Alay kumandan

muavini, yoksa en kıdemli tabur kumandanı tarafından tanıtacak kumandana veya doğrudan doğruya kendini tanıtacak alay kumandanına alayı takdim eder. Takdimi mütaakıp tanıtacak zat ile alay kumandanı olarak tâyin olunan zat, alayın tam ortası ilerisinde, yüzleri alaya dönük olarak dururlar. Tanıtacak zat, alay kumandanını kısa ve münasip bir nutuk ile alaya tanıtır. Ve alay kumandaniyle birlikte sancağın yanına giderek sancağı da alay kumandanına teslim eder. Bundan sonra alayı takdim eden kumandan tarafından tanıtan zat huzurunda alaya bir geçit resmi yaptırılır ve merasim bu suretle biter.

b. Alay kumandan muavinlerinin alaya tanıtılmasından sonra alay kumandanı huzurunda yapılacak merasim geçişine en kıdemli tabur kumandanı kumanda eder.

c. Tabur kumandanları ile muavinlerinin tanıtılması tabur muvacehesinde, bölük kumandanları ile takım kumandanlarının tanıtılması da tâyin edildikleri bölükler muvacehesinde yukarıdaki merasime kıyasen yapılır.

d. Tanıtma merasiminden sonra kışlaya dönüşte alay kumandanı veya muavinine bütün alay subayları, askerî memurları ve astsubayları, tabur kumandanı ve muavinlerine bütün tabur subay, askerî memur ve astsubayları, bölük kumandanlarına bölük subayları ve astsubayları o bölüğün en kıdemli subayı tarafından ayrı ayrı takdim olunur.

e. Astsubayların tâyin ve tanıtma merasimi subaylara kıyasen yapılır.

ERBAŞLARIN NASIP VE TÂYİN MERASİMİ

Erbaşların nasıp ve tâyin merasimi teri ilerinden sonra ilk silâhlı toplantısında bölük muvacehesinde, bölük kumandanı tarafından yapılır.

Nasıp ve tâyin merasiminde bölük safta durur. Nasıp veya tâyini tebliğ edilecek erbaş, tebliği yapacak subayların solunda yüzü kıtaya karşı gelecek veçhile bulunur. Nasıp veya tâyin bildiren bölüğe münasip bir kaç söz söyler.

BİR CELPTE YENİ ERLERİN KARŞILANMASI, EĞİTİM MERKEZLERİ VE KITALARDA YAPILACAK İLK MUAMELELER

Orduya girecek yeni erlerle kıtalara mürettep olup topluca, kara yolu ile gelecekler şehir veya kasaba methalinde, demir veya deniz yoliyle gelecekler istasyon veya iskelelerde aşağıdaki tertip üzere karşılanırlar;

a. Yüzden fazla kafilelerin karşılanmasına bir bölük;

b. 50 : 100 arasındakilere bir subay kumandasında bir takım çıkar,

c. 50 den daha aşağı gelenler kışla kapısında karşılanır.

Karşılayıcı kıta iyi giyinmiş, silâhsız ve kıta yalnız palaska takmış olmalı. Garnizonda bando varsa ve karşılamaya bir bölük çıkacaksa beraber alınmalı, gelecek erlerin eşyalarını taşımak üzere münasip miktarda nakil vasıtası beraber götürülmelidir.

Kışlaya varıldığı zaman kıta nizanı karakolu tarafından selâmlanır ve bundan sonra münasip bir yerde gelen erlere istirahat verilir. Kâfi istirahatten sonra alay (Müstakil tabur) kumandanı «Hoş geldiniz» der ve onlara gönül çekici münasip sözle, söyledikten sonra birliklere taksim edilir.

TERHİS MERASİMİ

Hizmet müddetlerini bitiren erlerin memnuniyetle ordudan ayrılmaları gözönünde tutulacak en mühim bir noktadır. Bunun için her terhisde aşağıda yazılı merasim yapılır:

a. Terhisten bir gün evvel kışlanın toplanma yerinde terhis olunacak ve olunmıyacak erler silâhlı olarak merasim duruşunda toplanır. Bütün alay subayları bu toplantıda bulunurlar. Birlik kumandanı selâm dur vaziyetinde bulunan kıtanın karşısında bir kürsü üzerine çıkar, terhis emrini yüksek sesle okur. Bundan sonra masa üzerinde bölük bölük hazırlanmış olan terhis kâğıtların: bölük kumandanlarına bizzat teslim eder. Bu tevzii mütaakıp terhis edileceklere hitaben: Memleket müdafaasından ve yaptıkları hizmetlerden ve terhisten sonra yapmağa mecbur oldukları vazifelerden, yurt ve cumhuriyete sadakatten bahseder sözler söyleyerek bugünkü maresime son verir.

b. Sevk günü gelince terhis edilecek erler kışlanın toplanma yerinde toplanır. Birlik kumandanı kendilerine millete ve cumhuriyete karşı vazife ve borçlarını daima hatırda tutmalarını tekrar eder ve hayırlı yolculuk yapmalarını diler. Bundan sonra terhis edilen erlerden birisi orduda bulunduğu müddetçe gördükleri iyi muameleden, askerlikten ve

umumi hayat için kendilerine öğretilen bilgilerden dolayı teşekkür eder. Ve icabında yurt, millet, cumhuriyet uğrunda canlarını fedaya hazır bulunduklarını arz eder ve bundan sonra terhis erleri kendi bölük, takım subayları, astsubayları ve arkadaşları ile vedalaşırlar.

c. Demiryolu veya deniz yolu ile gidecek büyük kafile, tren veya vapurun hareket saatinden münasip zaman evvel aynı toplanma yerinde toplanır ve hazırlanacak bir saygı kıtası önünden (Varsa başlarında bando olduğu halde) geçirilerek bir subay kumandasında münasip miktarda erlerden mürekkep bir kıta tarafından istasyon veya iskeleye götürülür ve uğurlanır. Tren veya vapurun hareketi esnasında uğurlayıcı kıta ve bando (Tercihan o birliğin marşı çalınmak suretiyle) son selâm resmini ifa eder.

Terhis erleri hafif eşyalarının kışla kapısına kadar terhis olunmıyanlar tarafından taşınması ve bütün subayların da aynı yere kadar beraberce gitmeleri muvafık olur. Ağır eşyaların istasyon veya iskeleye kadar bir nakil vasıtasıyla gönderilmesi temin edilir.

ŞEHİRLERİMİZİN KURTULUŞ GÜNLERİNDE YAPILACAK MERASİM

Bu merasimler hususi emirlere göre tertip ve tanzim olunur.

BAYRAK MERASİMİ

Bayrak umumiyetle sabah saat 8.00 de çekilir ve gurup anında indirilir.

Ancak; Milli Bayram ve umumi tatil günlerinde Bayrak, bayram veya tatilin başladığı saatte çekilir ve devam ettiği müddetçe çekili kaldıktan sonra bayram veya tatilin biteceği günün gurubu zamanı indirilir.

Bayrak bu iş için hususi olarak yapılmış direk (Gönder) e çekilir.

Bayrak ve gönder binanın büyüklüğü ile mütenasip olmalıdır.

Millî bayram, umumi tatil ve hafta tatili günlerinde bayrak çekilecek yerler aşağıda yazılıdır.

a. Bağımsız bölük,

b. Bağımsız tabur,

c. Alay ve daha yukarı karargâhlar,

d. Diğer bilumum askerî müesseseler, okullar ve Deniz Kuvvetlerine mensup bilûmum gemiler,

e. Hudut birliklerinde bölük, takım, karakol veya kulelerde (Her-

gün).

Bayrağın çekiliş ve indirilişinde yapılacak merasim:

a. Bir subay kumandasında silâhlı (Bir manga: Bir bölük) Bayrağın çekileceği veya çekili bulunduğu gönderin karşısında ve yakınında bando, boru veya fifre takımı kıtanın sağında bulunmalı üzere cephe alınır. Aynı zamanda, bir er; göndere çekiliş ve indirişe hazır bir halde durur. (Bu er; bayrağın çekilmesi halinde, çekildikten sonra, indirilmesi halinde, indirmeden evvel bayrağı selâmlar).

Bayrağın çekilme veya indirme zamanı gelince kıta kumandanı selâm dur kumandasını verir. Bu kumanda üzerine kıta selâm dur vaziyetine geçer; bando boru veya tifre İstiklâl Marşını veya Bayrak Marşını çalmağa başlar. Marş bitinceye kadar kıta selâm duruşunu muhafaza eder. Bu merasime memur kıta kumandanı merasime gelmeden evvel saatini doğru olarak ayar etmelidir.

b. Çekilecek Bayrak; nöbetçi subayı odasında veya başka münasip bir yerde duvara asılı camlı bir dolapta muhafaza edilir. Ve buradan alınarak çekilecek mahalle götürülür. Bayrak çabuk çabuk çekilir. Ve indirilirken ağır ağır indirilir. Bayrak çekilmeden evvel veya indirildikten sonra mahsus bir hürmetle getirilir, götürülür. Bu sırada Bayrağı yere atmak, sürüklemek, münasebetsiz vaziyetlerde tutmalı yasaktır.

c. Deniz Kuvvetleri Kumandanlığına mensup bütün gemilere girip çıkanlar göndere çekili bulunan Bayrağa ihtiramkâr bir vaziyette cephe alarak selâm verirler.

GEÇİT RESİMLERİ

Bilûmum geçit resimlerinde duruş için tertiplenmede kıtalar sağdan sola doğru Merasim Talimatnamesine esas olacak ve Kara Kuvvetleri Kumandanlığınca tertiplenen 7 Ağustos 1953 gün ve 582739 sayılı (Merasim geçiş ve duruşuna ait geçici broşür) deki esaslara göre yapılır.

Bir manevra veya tatbikattan sonra geçit resimleri hariç diğer merasimlerde tahkim edevatı, arka çantası alınmayacaktır.

Merasime, yabancı devletlere mensup ordu birlikleri katılacaksa bir saygı nişanesi olmak üzere merasim duruşunda sağ başta geçişte de önde yer verilir. Yalnız geçişte kılavuzluk vazifesi yapmak üzere bu birliğin önünde bir kıta bulundurulur.

Merasime, birden fazla ecnebi devletlere mensup kıtalar katılıyorsa alfabe sırasına göre tertiplenir. (Türk alfabesine göre).

CENAZE MERASİMLERİ

Askeri cenaze merasimleri, devlet merkezinde, hususiyeti olan merasim, E. U. Rs. nin direktiflerine göre ilgili kuvvet kumandanlıklarınca,

Hariç garnizonlarda bu iş, garnizon kumandanlığınca tertip ve tanzim olunur.

Devlet büyükleri ile bilûmum ordu mensuplarının ve merasim yapılmasını icap ettiren diğer mülki erkânın ölümleri halinde aşağıda gösterildiği şekilde merasim yapılır:

a. Reisicumhur ve Reisicumhurluk yapmış zevatın ölümlerinde yapılacak merasim:

(1) Ölüm haberinin resmî tebliğ ile bildirilmesi üzerine bütün askerî binalarda bayraklar yarıya indirilir.

(2) Cenaze merasimi Hükümetçe hazırlanacak Talimatnameye istinaden Hariciye Vekâleti Protokol Umum Md. lüğünde tanzim edilecek program gereğince yapılır.

(3) Merasime iştirak edecek birlik miktarı Hükümetçe hazırlanacak Talimatnamede tasrih edildiği şekilde olur.

(4) Cenaze top arabasında taşınır.

(5) Cenaze merasiminin yapıldığı mahalde ve diğer garnizonlarda (87) nci maddede belirtilen top atışı yapılır.

(6) Merasime kıta ile birlikte katılan subaylardan gayri, yarbay dâhil daha üst rütbeli subay, general ve amirallerle muadili askerî memurlar cenaze merasimine iştirak ederler.

(7) Ordu kıyafet kararnamesinde tesbit edilen kıyafetle bu merasime iştirak edilir.

b. Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi, Başvekil, İcra Vekilleri, Büyük Millet Meclisi azalan ve valiler ile diğer mühim devlet erkânından ve yabancı devletlerin siyasi büyük memurlarından ölenlerin cenaze merasimi, hükümet tarafından yapılacak talimatnameye göre tanzim olunur.

c. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi, mareşallar (Büyük amiraller), kuvvetler ve ordu kumandanları veya müfettişleri ve diğer orgeneral ve amirallerin cenaze merasimlerinde bir piyade alayı (Üç taburlu, taburlar üçer piyade bölüklü), alay sancağı ve bando bulundurulur.

Cenaze top arabasında taşınır, merasime kıta ile katılanlardan gayri yarbay dâhil daha üst rütbeli subay, general ve amirallerle muadili askerî memurlar cenaze merasimine iştirak ederler.

Merasime katılanlar Ordu Kıyafet Kararnamesinde tesbit edilen kıyafette bulunurlar.

d. Tuğgeneral (Tuğamiral): Korgeneral (Koramiral) lerin cenaze merasimlerine üç piyade bölüklü bir piyade taburu ve bando iştirak ettirilir. Cenaze top arabasında taşınır, cenazede kıta başındaki subaylardan gayri mensup olduğu birlik veya müessesede vazifesi müsait olan general ve amiraller, subay ve askerî memurlar bulunurlar.

Kıyafet, Ordu Kıyafet Kararnamesinde tesbit edildiği gibidir.

e. Binbaşı: Albayların cenaze merasiminde, mümkünse kendi sınıfından, değilse diğer sınıflardan yaya olarak mürettep bir BL (Silâhlı) ve varsa bando iştirak eder. Merasim kıtasından gayri mensup olduğu birlik veya müessesedeki ve garnizon içerisindeki diğer teşekküller subay ve askerî memurlarından vazifesi müsait olanlar bu merasime katılırlar. Kıyafet Ordu Kıyafet Kararnamesinde tesbit edildiği gibidir.

f. Asteğmen: Yüzbaşıların cenaze merasiminde mümkünse kendi sınıfından, değilse diğer sınıflardan yaya olarak silâhlı bir takım bulunur. Diğer hususlar (e) fıkrasında olduğu gibidir.

g. Askerî memurlardan ölenlere muadilleri subaylara yapılan merasimin aynı yapılır.

h. Harb okulu, diğer yüksek askerî okullar, askerî meslek okulları ve liselerle orta mektep talebelerinin cenaze merasiminde bir subay kumandasında (Harb okulu, askerî yüksek ve orta okullarda öğrencilerden mürekkep) bir takım teşkil edilir. Bu takımdan başka okul kumandanlığınca tesbit edilecek öğrenci, vazifesi müsait otan subaylar ve öğrenciler merasime iştirak ettirilir.

i. Astsubayların cenaze merasiminde mümkünse kendi sınıfından, mümkün değilse diğer sınıflardan bir subay kumandasında bir takımlık bir kıta yaya olarak bulunur. Bu takımdan başka mensup olduğu birlik veya müesseseden vazifesi müsait olan subay ve astsubaylar merasime katılır.

j. Er ve erbaşların cenaze merasimine kendi sınıfından bir astsubay kumandasında bir manga iştirak eder. Bu mangadan başka bölüğünden bir kaç erbaş ve astsubayla bir subay da cenaze merasiminde hazır bulunur.

Askerî emeklilerin cenaze merasimleri rütbe, sınıf ve derecelere eşit olanlara yapılan merasimin aynı yapılır.

Ordu hizmetlerinde kullanılan ecnebi subaylardan herhangi birinin vefatında hususi bir merasim yapılması emredilmemişse rütbelerine muadil subaylara yapılan merasimin aynı yapılır.

Ordu hizmetinde bulunmayan diğer ecnebi subayların cenaze merasimi hükümetçe verilecek hususi emirle tertip edilir.

Subay, askerî memur ve astsubaylarla emeklilerin ailelerinin cenaze merasimine bir subay kumandasında 30 : 60 erlik bir askerî kıta iştirak eder,

Şehitlerin ve diğer ordu mensuplarının ve emeklilerin tabutları üzerine hususi bir hürmet olmak üzere Türk bayrağı sarılır.

Muharebede veya vazifede bir kasa neticesinde şehit olan ordu mensuplarına hususi emirle merasim yapılır, emir verilmemişse bir üst rütbeye yapılan merasim icra edilir. Mümkünse cenaze toparabasında taşınır, varsa bando bulundurulur.

Cenaze merasimine iştirak edecek kıtalarla kıta dışında merasime katılanların tertiplenmesinde, merasim başlar başlamaz kıtanın cenazenin ilerisinde kolayca yürüyüşe geçebilmesi ve kıta haricindekilerin teşkil edilecek, kortejdeki yerlerini kolayca alabilmeleri imkânı sağlanmalıdır.

Tabutun vasıtaya konması ve vasıtadan alınması ile omuzda taşınacağı ahvalde münasip miktarda silâh ve teçhizatsız er merasim yerinde bulundurulur.

Asker, cenazenin bulunduğu yere geldiğinden itibaren cenazeye mahsus saygı duruşundan başka bir selâmlama yapmaz.

Askerî cenaze merasimin tertibi için, ölen zatın ailesi veya yakınları tarafından vaktinde ilgili makamlara müracaat edilmesi lâzımdır. Bu merasimin tertiplenmesi için cenazenin bulunduğu yerde askerî bir birliğin bulunması şarttır.

Cenaze hareket ettirilirken merasim kumandanının vereceği bir ikaz kumandası veya (Ti...) işareti üzerine kıta saygı duruşuna geçer. Kıta haricinde kalan subaylar cenazeye cephe alarak el ile selâm verirler.

Başka bir emir verilmemişse umumi surette cenaze merasiminde aşağıdaki tertip üzerine hareket olunur: (Şekil. S. 33)

a. Merasim kumandanı ve karargâhı,

b. Merasime katılacak kıtalar, (Varsa her kıtanın bandosu başında olmak üzere emirde tasrih edilen sıraya göre),

c. Bando,

d. İmamlar, (Din adamları)

e. Çelenkler (Varsa) çelenk taşıyıcıları tarafından taşınır. Bu taşıyıcılar hususi emirle belirtilmemişse kılık ve kıyafetlerine hususi surette itina edilmiş er veya astsubaylardan olur. Bunlar duruma göre cenazenin önünde veya yanında tertiplenirler.

f. Cenaze ister vasıta ile nakledilsin, isterse elde taşınsın merasim kıtasının ortasında gider. Yani merasını kıtası birerle kolda tabutun iki tarafında bulunur. Madalyaları varsa tabutun arkasından takip ettirilir.

g. Merhumun aile efradı tabutun arkasında yer alırlar.

h. Merasime kıta haricinde katılan subaylar, (8 inci madde esaslarına göre ve yürünecek yolun genişliğine göre sıralar halinde yürürler.)

i. Mülki erkân ve diğer sivil teşekküller, (Protokol sıralarına ve «g» fıkrasındaki tertipte olduğu gibi yürürler.),

j. Cenaze merasiminde Reisicumhur, sabık Reisicumhur Büyük Millet Meclisi Reisi, Başvekil ve Başvekil yardımcıları mebuslar bulunuyorsa ordu erkânının önünde yer alırlar.),

k. Merasim kıtası büyük olduğu takdirde ayrıca kortejin arkasından bir kısımla ve yürüyüş kolunda takip ederler.

l. Merasime kordiplomatik iştirak ediyorsa protokol umum müdürlüğünce tespit edilen yerde yürütülür.

m. Merasime yabancı devletlere mensup birliklerde katılıyorsa 71 ve 72 inci maddelerde belirtilen esaslar dahilinde hareket edilir.

Merasime başlanacak yerin ve takip edilecek yolların durumu müsait ise şemada gösterilen tertip alınır. Müsait olmayan yerlerde buna kıyasen yer alınır.

Mezarlık uzakta ise ve merasim mezarlığa kadar devam etmiyecekse merasimin nereye kadar devam ettirileceği verilecek emirde bildirilir. Bu takdirde merasim, bildirilen bu yere kadar devam eder. Burada mensim kıtası yolun iki tarafında ve yerin müsaadesi nisbetinde safa geçerek cenaze taşıt vasıtasına konuluncaya kadir saygı duruşunda bulunur.

Cenaze buradan itibaren mezarlığa kadar nakil vasıtasiyle götürülür. Vasıtalarla mezarlığa gideceklerin yürüyüş sırasının tertibinde (8) inci maddedeki sıra esas tutulur.

Mezarlıkta saygı duruşunda bulunmak üzere ayrıca bir kıta ve cenazenin taşınmasında yardım için kâfi miktar silâhsız er bulundurulabilir.

Mezarlıkta saygı kıtası varsa ve yer müsait ise mezarın 15 adım karşısında ve cephe mezara karşı olmak üzere safta bulunurlar.

Kıta haricinde merasime katılanlar protokol sırasına göre kıta ile mezar arası baş kalmak suretile tertiplenirler.

Cenazenin mezara indirilmesinde kıta merasim kumandanının kumandasiyle veya verilecek (Ti...) işaretiyle saygı duruşu yapar. Bu esnada kıta haricinde merasime katıl anlar mezara cephe alarak saygı duruşuna geçerler.

Cenaze gömüldükten sonra ölen zat hakkında konuşmalar yapılır. Eğer merhum şehit ise telkinden evvel bir manga mezarın üç adım karşısında ve cephe mezara dönük olmak üzere vaziyet alır ve tüfekle üç adım ihtiram atışı yapılarak merasime son verilir.

DÖRDÜNCÜ FASIL

MERASİM ATIŞLARI

Merasim hartucu (Kartuşu) ile atış yapmak imkânına sahip olan hafif topçu birliği bulunan ordu, kolordu, tümen, müstahkem mevki, tugay merkezlerde deniz ve hava üslerinde aşağıdaki merasim atışları yapılır.

Askerî ihtifallerde ve şehit olmak suretiyle ölen ordu mensuplarının mezarında üç el piyade tüfeği ile ihtiram atışı yapılır. Manevra mermisile tüfekle merasim atışı yapılmaz.

İKİNCİ BÖLÜM

DENİZ

BİRİNCİ FASIL

Reisicumhur ve yabancı devlet hükümdarları ile ailelerine mahsus selâm topları, fors ve bayraklar

Reisicumhur ve yabancı devlet başkanı ve hükümdarlarına mahsus selâm topunun sayısı (21) dir.

Reisicumhurun Türkiye Cumhuriyeti dâhilinde topla selâm yapılacağı ilân edilmiş bulunan müstahkem mevkiler, kıyı bataryaları ile donanma veya bir harb gemisinin bulunduğu bir limana geliş ve gidişlerinde, müstahkem mevki, kıyı bataryaları ve bütün gemiler tarafından 21 atım topla selâmlanır.

a) Reisicumhurun Türk harb gemilerinden birine gelişlerinde gemi birden ziyade direkli ise: Reisicumhur forsu grandi direğine ve topuzlarda diğer direklere çekilir.

Eğer Reisicumhur aynı zamanda başkumandan ise, yalnız Reisicumhur forsu grandi direğine ve diğer direklere de topuzlar çekilir.

b) Reisicumhur başkumandan olmayıp, başkumandan Reisicumhura refakat ediyorsa, başkumandanlığa mahsus fors da pruva direğine çekilir.

c) Reisicumhur başkumandan olmayıp, refakatinde M. S Vekili bulunuyorsa keza M. S. Vekiline mahsus fors pruva direğine çekilir.

Gemi tek direkli ise, yalnız Reisicumhur forsu çekilir.

d) Reisicumhur forsunu taşıyan bir harb gemisi, seyir halinde iken veya Türk harb gemileri Reisicumhur forsunu taşıyan bir geminin refakatinde seyir ederlerken, bütün gemiler topuz ve ervadıra sancaklarını ve havanın müsaadesine göre alay sancaklarını çekerler,

e) Reisicumhurun bir harb gemisine geliş ve gidişlerinde personel çimavira edilir ve üç defa «Sağol» diye bağrılır ve 21 pare top ile selâmlanır. Bu esnada orada bulunan diğer Türk harb gemileri kumandan veya kıdemli gemiye imtisalen olay ve topuz sancaklarını çekerler ve kumandan gemisinin ikinci topu ile (21) pare topla selâm ifa ederler.

Reisicumhurun avdetinde de aynı selâm yapılacağı gibi filika veya diğer deniz vasıtaları ile geçişinde de aynı merasim yapılır.

f) Reisicumhur forsunu taşıyan bir gemiye iltihak eden veya bu gemiyi geçen veya bu gemi tarafından geçilen her harb gemisi (21) pare topla beraber Reisicumhura mahsus merasimi yaparlar.

g) Reisicumhur forsunu taşıyan bir gemi, topla selâm yapacağı ilân edilmiş bulunan müstahkem mevki, kıyı bataryaları yakınından geçerken aynı selâm topları atılır ve personel tarafından üç defa «sağol» diye bağrılır.

h) Reisicumhura mahsus fors, Reisicumhurun bizzat bulunduğu gemi veya mevkilere çekilir.

i) Reisicumhurun râkip olduğu gemi, diğer Türk harb gemilerinin hizasından geçerken personel çimavira edilir, gemiler alay sancakları ve topuz bayrakları ile donatılır. Kruvazör ve daha büyük gemilerde top atımı kadar (Yani 21) kişilik kruvazörden daha küçük gemilerde ise dörtte biri kadar silâhendaz (Reisicumhuru hâmil geminin gelişine nazaran baş veya kıç tarafa) çıkarılır; her gemi kendi hizasına gelince muzıka İstiklâl Marşı çalar veya boru ile selâm çalınmasını mütaakıp personel tarafından üç defa «Sağol» diye bağrılır.

i) Reisicumhur, merasim yapılmasını arzu etmedikleri takdirde bindikleri gemiye forsunu çektirmezler.

SAHİLDE REİSİCUMHUR FORSU

Türk harb gemilerinden birisi bir limana gelişinde veyahut bir mahallin yakınından geçerken, o liman veya, mahalde Reisicumhur forsunu gördüğü anda o gemi geliş ve gidişinde veya geçişinde 21 pare topla resmi selâm ifa eder.

YABANCI DEVLET BAŞKANLARINA VEYA HÜKÜMDARLARINA YAPILACAK MERASİM

a) Yabancı bir reisicumhur veya hükümdarlariyle bilfiil hükümdarlık eden prens veya prenseslerden biri yahut bunlardan birinin kocası veya eşi Türkiye Cumhuriyeti dâhilinde topla selâm yapılacağı ilân edilmiş bulunan müstahkem mevkilerle kıyı bataryalarının bulundukları yerlere veya bir harb gemisinin bulunduğu mahalle geliş ve gidişlerinde, ilk geliş ve son ayrılışlarında o mevki veya harb gemilerinden 21 pare top atılmak suretiyle selâmlanır. Türk harb gemilerinden birine geliş ve gidişlerinde de aynı merasim yapılır. Selâm toplarının atışında merasime katılan bütün harb gemileri grandi direğine o hükümetin millî bayrağını çekerler. Gemi tek direkli ise mevcut olan direğe çekilir.

b) Türk harb gemileri, yabancı devlet başkanları ile hükümdarlardan birinin forsunu taşıyan bir gemiye tesadüfünde veya bu gemiyi geçerken veyahut bu gemi tarafından geçilirken 21 pare topla forsu selâmlarlar.

YABANCI HÜKÜMDAR AİLELERİNE YAPILACAK MERASİM

a) Yabancı hükümdar ailelerine mensup prenslerden biri Türkiye Cumhuriyeti dâhilinde topla selâm yapılacağı ilân edilmiş bulunan müstahkem mevkilerle kıyı bataryalarının bulundukları yerlere veya bir harb gemisinin bulunduğu mahalle geliş ve gidişlerinde, ilk geliş ve son ayrılışlarında o mevki ve harb gemilerinden 21 pare top atılmak suretiyle selâmlanırlar. Türk harb gemilerinden birine geliş ve gidişlerinde de aynı merasim yapılır. Selâm toplarının atışında merasime katılan bütün harb gemileri grandi direğine o prensin mensup olduğu hükümetin millî bayrağını çekerler.

b) Türk harb gemileri yabancı bir devlet limanında bulunurken böyle bir ziyaret olursa (a) paragrafındaki merasim aynen yapılır.

c) Türk harb gemileri prensin forsunu çekmiş bir gemiye tesadüf ederse veya bu gemiyi geçerse veyahut bu gemi tarafından geçilirse yine (a) paragrafındaki merasim aynen yapılır.

a) Türk harb gemileri birden ziyade devlet başkanı veya hükümdar forsunu taşıyan bir gemiye veya gemilere tesadüf ederlerse veya birden ziyade hükümdar forsunun çekilmiş bulunduğu bir liman veya mahalle gelirse veyahut iki veya daha ziyade hükümdar forsu aynı zamanda çekilmiş bulunursa aşağıdaki sıraya göre merasim yapılacaktır,

(1) Türkiye Reisicumhuru

(2) Alfabe sırasına göre yabancı devlet hükümdarları

(Kral ve kraliçe)

(3) Alfabe sırasına göre veliahtlar

(4) Alfabe sırasına göre cumhurbaşkanları

5- Alfabe sırasına göre yabancı hükümdar aileleri üyeleri alfabe sırası devlet isimlerine göre tanzim edilir.

b) Herhangi bir milletin her ne kadar hükümdar ailesi forsu mevcut bulunursa bulunsun bu hükümdar aileleri için ayrı ayrı selâm yapılmayıp yalnız bir defa topla selâm yapılır.

a) Türk harb gemilerinden biri (Madde: 108) gereğince iadei selâm eden bir yabancı limana gelişinde, o limanda Türk Reisicumhurunun veya yabancı hükümdar veya alilerinden birinin veyahut bir cumhurbaşkanının forsu çekilmiş bulunursa, evvelâ o limanın sahibi olan hükümetin millî bayrağı birinci olmak üzere ve daha sonra (Madde: 93) deki sıra gereğince hükümdar ve devlet başkanları forsları selâmlanır.

b) Eğer limanın ait olduğu hükümetin veya hükümdar ailesinden birinin veyahut cumhurbaşkanının forsu o limana çekilmiş ise millî bayrağı selâmlamak, milleti temsil eden şahsı selâmlamak addolunur,

c) Türkiye Reisicumhuruna veya bir yabancı hükümdara veyahut bir cumhurbaşkanına mahsus forsun çekili bulunduğu yerde aynı milletin topla selâmlanmak hakkını haiz diğer şahıslar Türk harb gemileri tarafından ayrıca selâmlanmaz.

Millî bayram: Türkiye Cumhuriyetinin ilân edildiği 29 Ekim günüdür. Bayram 28 Ekim öğleden sonra başlamak üzere 29 ve 30 Ekim günleri devam eder.

Türk harb gemileri ve mevaki 28 Ekim zevalde alay sancakları ve topuz bayrakları ile ve gece dış tenviratla donatılır;

Türk harb gemilerinden 28 Ekim zevalinde 21 pare top atılır. 30 Ekim gece yarısı bayram sona erer.

29 Ekim saat 12.00 de 21 pare top atılarak millî bayram tesit edilir.

Mevaki bayramın devamı müddetince gece bayraklarını indirmez.

GENEL TATİL GÜNLERİ

a) Zafer Bayramı: 30 Ağustos günüdür. Gemiler vs mevaki bu gün hisa bayrak zamanında gece yarısına kadar gündüz alay sancakları ve topuz bayrakları ile gece yarısına kadar gece dış tenviratla donatılır.

Saat 12.00 de 21 pare top atılır.

b) Millî Hakimiyet Bayramı: 22 Nisan öğleden sonra başlar. 23 Nisan gece yarısına kadar devam eder. Gemiler ve mevaki gündüz alay sancakları ve topuz bayrakları ile ve gece dış tenviratla donatılır, 23 Nisan günü saat 12.00 de 21 atım top atılır.

c) Bahar Bayramı: Mayısın birinci günüdür. Gemi ve mevakide hiçbir merasim yapılmaz.

d) Şeker Bayramı: 3 gündür, Gemiler ve mevaki gündüz alay sancaklar: ve topuz bayrakları ile gece topuz fenerleri ile donatılır. Tenvirat 3 üncü gece yarım nihayet bulur.

e) Kurban Bayramı: 4 gündür. Gemiler ve mevaki gündüz alay sancaklariyle ve topuz bayraklariyle gece topuz fenerleriyle donatılır, tenvirat 4 üncü günü gece yarısı nihayet bulur.

f) 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı: Bir Temmuz Kabatoj Bayramı: 27 Eylül Donanma günü; yarış ve diploma dağıtımı gibi özel gün ve törenler alay sancaklariyle donatılır. Ve dış tenvirat yapılır.

YABANCI LİMANLARDA BULUNDUĞU ZAMANLARDA BAYRAMLARDA YAPILACAK MERASİM

Yabancı limanlarda bulunulduğu zaman, bayramlara tesadüf ederse bu günlerde yapılması gerekli merasim yalnız birinci gün yapılır. Bu merasimin yapılmasından en az iki gün evvel o Limanda bulunan yabancı harb gemileri kumandanlarının ve mevki kumandanlarına bu bayram merasimi hakkında bilgi verilir. Yabancı harb gemileri merasime iştirak ettikleri takdirde kumandanlarına 24 saat zarfında resmen teşekkür olunur.

YABANCI LİMANLARDA YILDÖNÜMÜ VE YABANCI DEVLET BAYRAMLARI

a) Yabancı limanda bulunurken, bir yabancı kral ve kraliçenin doğum, tahta çıkma şenliklerinde veyahut mühim bayram tören günlerinde, o devletin harb gemileri ve müstahkem mevkileri topla selâmlama yapacaklarını Türk harb gemilerine evvelden bildirmiş olurlarsa orada hazır bulunan Türk harb gemileri bir dostluk eseri olarak yabancı gemi veya müstahkem mevkiin topla selâmlama yaptığı zamanda 21 pareyi geçmemek üzere bu selâmlamaya iştirak ederler. Topla merasim yapılırken o devletin millî bayrağı direğe toka edilir.

b) Yukarıda yazılı törenlerde gösterilen selâm toplan iade edilmez. Bu toplar (Madde: 115 de) yazılı selâm topu atışı yetkisini taşıyan gemiler tarafından atılır.

İKİNCİ FASIL

Mülki makamlarla deniz, kara ve hava subayları için yapılacak topla selâm

SİVİL MEMUR VE SUBAYLAR

Mülki memurlarla subaylardan fiilen ifayı memuriyet edenler için yapılacak selâm (Cetvel: 1) de gösterilmiştir.

Yabancı memurlara saygı göstermek için Türk harb gemilerinden atılacak selâm topları, Türk memurlarına eşit olarak (Cetvel: 1) e göredir. Cetvele uymayan yabancı memurlara atılacak top sayısı o memurun kendi memleketinde hakkı bulunduğu kadar olup, bilinmediği takdirde kendisine veya beraberinde bulunan şahıslara sorularak öğrenilir.

Topla selâmlanmak hakkını haiz siyasi ve mülkî memurlarla kara, deniz ve hava subaylarının bindikleri gemi (Madde: 99) mucibince topla merasim yapılmaktan istisna edilmiş bir harb gemisi veyahut bir tüccar gemisi ise limanda bulunan harb gemilerinin kıdemli kumandanı emrindeki gemilerden birine bu merasimin ifasını emredebilir.

a) Rütbesinin üstünde bir memuriyete muvakkaten vekâlet eden kara, deniz ve hava subaylarından biri hakkında, vekâlet esnasında memuriyete mahsus bütün merasim yapılır.

b) Mülki bir memuriyeti vekâleten ifa eden subaylar hakkında da bu vekâletin devanı ettiği müddet zarfında bu memuriyete ait bütün merasim yapılır.

Ast memurin ve subaylar hiç bir zaman üst yanında selâmlanmaz.

a) Üst bir deniz subayının forsu aşağıdaki şekilde selâmlanır. Orada bulunan ve kendisinden sonra gelen en kıdemli subay tarafından.

(1) Forsun ilk çekilişinde

(2) Forsun gemiden gemiye naklinde veyahut terfi dolayısiyle tekrar çekilişinde

b) Bir gemi veya birkaç geminin üst bir deniz subayına tesadüfte veya bu subayın bulunduğu limana muvasalatta iki veya daha ziyade geminin kıdemli kumandanı üstü selâmlar.

c) Forsunu bir defa çekmiş bulunan veya terfi sebebiyle bunu değiştiren, kıdemsiz fors sahibi veya kamodor tarafından limana muvasalatta.

d) İadeyi selâm:

(1) Bu selâmlar (Cetvel: 1) e göre iade edilecektir. Fakat bir kumandan hakkında, refakatindeki mütaaddit gemiler tarafından selâm ifa olunmuş ve merasim yapılmış ise, bu kumandan bunlara ayrı ayrı mukabele etmeyip, ancak hepsine birden kendi rütbesine mahsus top atımı ile iade edilecektir.

(2) Hiçbir fors subay veya komodor veya bir gemi kumandanı veyahut kumandan mevkiinde bulunan bir subay, terfi müstesna olmak üzere, aynı fors sahibi subayı veya komodoru amirliği esnasında bir kereden ziyade selâmlamaz.

Resmî memuriyeti olmayan denizde tuğamiral, kara ve havada tuğgeneral rütbesinin dununda bulunan Türk subaylarına hiçbir mahalde topla selâm resmi yapılmıyacağı gibi Türk harb gemileriyle müstahkem mevki arasında dahi topla merasim yapılmaz.

ÜÇÜNCÜ FASIL

Milletlerarası top ile selâm ve yabancılara mahsus top ile selâm

Milletlerarası merasim

Bir kumandan veyahut bir komodor forsunu hâmil olan gemiler veya bir albayın kumandasında bulunan gemiler ile, yabancı harb gemileri arasında yapılacak merasim için bütün ecnebi bahriyesi tarafından kabul edilmiş olan aşağıdaki hususlara riayet edilecektir.

Büyük rütbeli yabancılar

Büyük rütbeli yabancı memurlardan biri veya fors çekmek hakkını haiz yabancı bir deniz subayı veya general rütbesinde yabancı bir kara ve hava, subayı Türk harb gemilerinden birini ziyaret edecek olursa gemiden ayrılırken kendi harb gemilerini ziyaret esnasında atılacak olan top adedi ile veya 19, u geçmemek üzere münasip görülecek aded top ile selâmlanır. Eğer bu zatta kendi devletinin tüzüğü mucibince rütbesine eşit toplardan daha dun ise ziyadesiyle selâmlanır.

Millî sancağa selâm

Bir gemi kumandanı veya birden ziyade gemilere kumanda eden kıdemli bir subay bir ecnebi limana demirlediği zaman, orada limana sahip olan devletin müstahkem mevkii veya batarya veya bir harb gemisi bulunuyor ve kendi tarafından ifa olunacak selâmın iade edileceğine kanaat hâsıl ederse, o devletin sancağını 21 pare top ile selâmlar.

Bir harb gemisi bir ecnebi limanını her ziyaretinde top ile selâmlar. Ancak limandan muvakkaten çıkarıldığı takdirde mahallî memurların muvafakatiyle avdette selâm resminden sarfınazar edilir. Bu husus milletlerarasınca kabul edilmiştir.

Yabancı kumandan ve komodorlar

Türk harb gemilerinin bir veya birkaçı kumandan forsunu hâmil bir yabancı harb gemisine veyahut bir filoya veya bir komodor gidonuna tesadüf ederse ve o yabancı subayı Türk harb gemilerine kumanda eden kıdemli subayın üstü ise, Türk harb gemisine veya bir filosuna kumanda eden subay, yabancı fors sahibi subayı (Madde: 106) da gösterilen rütbesine mahsus topla selâmlar. Şayet bu tesadüf limanda vuku bulursa ve mahalli tüzük müsait ise, evvela milli sancaklara mahsus selâm resmi yapılır ve bundan sonra zata mahsus selâmlar icra olunur.

Topla selâm yapamayacak gemiler

Usulen selâm resmine intizar edilen harb gemilerinden biri her hangi bir sebepten dolayı selâm resmîne muktedir olmadığı takdirde, o sebep hakkında ait olduğu makamlara veyahut zevata derhal lüzumlu izahat verilir.

Beşmen tanınmış hükümetler

Yabancı hanedan ve hükümdarlarına veya yabancı memurun forslarına selâm resmi yapılması, mezkûr hükümetin Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından resmen tanınmış olmasına bağlıdır.

Resmî selâm için millî sancakların aryası

Kendi kara sularımızda her ne cinsten olursa olsun yabancı harb gemileri, selâm için evvelâ veya aynı zamanda, kendi bayraklarını arya etmedikçe Türk harb gemileri hiçbir veçhile bayraklarını arya etmezler.

DÖRDÜNCÜ FASIL

Umumiyetle top ile selâm resmî

Kıdemli subay müsaadesi

İşaret ve sair bir vasıta ile kıdemli subaydan evvelce müsaade alınmadıkça hiç bir selâm topu atılmaz. Kıdemli subayın şahsına karşı ifa edilecek selâm resmi müstesnadır.

Yalnız: bir memuriyet için

Türkiye Cumhuriyeti subaylarından birinin uhdesinde top ile selâmlanacak mütaaddit memuriyetler bulunacak olursa bu zat en çok top hakkını haiz memuriyete göre selâmlanır.

Selâm toplan aşağıda izah edilen gemilerden atılır:

a) Muhripler ile refakat gemilerinden daha büyük ve selâmlık için elverişli dört veya daha ziyade top bulunan ve albay, yarbay ve binbaşı tarafından kumanda edilen bütün harb gemilerinden.

b) Kullanılacak topların adedi hiçbir vakit (a) paragrafında bildirilen adedden az olamaz.

c) Çanaklık topları selâmlık hususatında kullanılmaz.

d) Gemide bulunan hafif topların cinsi muhtelif ise, selâmlık için topların en ağırı kullanılır. Yalnız bunlardan asgari dört aded bulunmak icap eder.

e) Kati lüzum olmadıkça 8.8 milimetrelik üstünde hiçbir top selâmlık için kullanılmaz.

f) Bazı hususi ahval icabı olarak bir yabancı hükümet memuruna veya subayına top ile selâmın yapılmaması iğbirarı mucip olmıyacak surette, izah edilemiyecekse yukarıdaki madde mucibince selâmlık salâhiyetini haiz olsun olmasın emniyetle selâm resmini ifa edebilecek herhangi bir gemi tarafından bu merasim icra olunur.

Haliç gibi küçük ve iç limanlarda müsaade edilmedikçe hiçbir suretle merasim için top atılmaz.

Topla selâmlık zamanı

Güneşin doğması ile batması arasında selâm topu atılması kaideyi umumiyedir. Buna binaen top ile selâm resmi saat 08.00 ile güneşin batması arasında yapılır. Selâm için atılacak toplar, hisa sancakta İstiklâl Marşının hitamında veya boru ile hisa sancak yapılıyorsa sancak merasiminin hemen sonunda top ile atışa başlanır.

Kanuna aykırı selâmlar icra olunmayacak

Kanunen icra olunan selâmlardan maada top ile selâm yapılmaz. Yalnız donanma ve ordu tarafından kazanılan bir zaferin tesidi veyahut millî bir vaka için hususi bir emirle merasim icra olunur.

BEŞİNCİ FASIL

İade edilmek icabeden ve etmiyen top ile selâmlar

Selâmın iadesi

Türk harb gemileri ile müstahkem mevki ve bataryalarına veyahut bunlar tarafından iade edilecek selâmlarda aşağıdaki hususlara riayet olunur.

Reisicumhura:

a) Reisicumhura ve hükümdar ile hükümdar hanedanı âzalarına karşı atılan selâm toplan bu zevatın bulunduğu gemiden iade edilmez.

Yabancı gemiler tarafından:

b) Yabancı harb gemilerinden Türk harb gemilerine veya müstahkem mevki ve bataryalarına atılan selâm topları, topuna top (Yani yabancı harb gemilerinden kaç aded top atılmış ise o kadar aded top) olarak iade edilir.

Bu misillû selâmların iadesi için müstahkem mevkiler veya batarya olmadığı takdirde, orada mevcut bulunan gemilerden kumandanı en kıdemli olanı bu selâmları, topuna top olmak üzere iade eder.

c) 104. üncü maddede üst deniz subayları hakkındaki selâmlar müstesna olmak üzere, Türk tebaasına yapılan selâmların hiçbiri iade edilmez.

Yabancı hükümdar ailelerine

a) Türk harb gemileri, müstahkem mevki ve bataryalardan yabancı hükümdarlarına ve hükümdar hanedanı âzasına veya yabancı memurlara ifa olunacak selâmlar hakkında, aşağıda yazılı hususlara riayet ederler.

İade edilmiyecek selâmlar:

b) Harb gemileri tarafından atılan aşağıda yazılı selâm topları iade edilmez.

c) Hükümdarana: Hükümet başkanlarına veyahut hükümdar ailelerine mensup zevata, bir limana yarışlarında ve ayrılışlarında veyahut bir harb gemisini esnayı ziyaretlerinde

d) Siyasi, deniz, kara ve hava subaylarına, konsoloslara ve mülki memurlara bir limana varışlarında veyahut ayrılışlarında veyahut bir harb gemisini ziyaretlerinde.

e) Büyük rütbede bulunan yabancı memurlar, bir harb gemisini ziyaretleri esnasında.

f) Millî bayramlar ve seneidevriye şenliklerinde atılan toplar.

İade edilecek selâmlar:

g) Harb gemilerinden atılan selâm topları, topuna top iade edilir,

a) Yabancı bir limana demirledikte millî sancağa atılan toplar

b) Yabancı amiral veya komodor sancaklarına atılan toplar gerek denizde ve gerekse esnayı tesadüfte gerek limanda (Madde: 106)

Yabancı harb gemilerine mukabele:

h) Her zaman yabancı harb gemileri bir Türk sancağına veyahut Reisicumhuru veyahut Türk memurundan birisini top ile selâmlar ise, hazır bulunan Türk harb gemileri, işbu selâmlan iade etmek veya etmemek hususunda yukarıda yazılı hususlara göre hareket ederler.

Milli Savunma Vekiline selâm:

Eğer, Millî Savunma Vekili forsunu çekmiş bulunan bir harb gemisi, bir limana muvasalatta veya denizde yabancı harta gemilerine tesadüf de, yabancı harb gemileri tarafından selâmlanırsa bu gibi merasim, topuna top adediyle selâm iade olunur.

Millî Savunma Vekili Forsu

Millî Savunma Vekili forsunu çekmiş bulunan bir gemi amiral veya herhangi bir fors çekmiş bulunan bir Türk harb gemisi tarafından topla selâmlanırsa, Millî Savunma Vekili forsunu çekmiş bulunan gemi tarafından topla selâma mukabele edilmez. Eğer yabancı harb gemileri tarafından Millî Savunma Vekili forsu topla selâmlanır ise, lüzum hâsıl olduğu takdirde Vekilin beraberinde bulunduğu amiral gemisi, veya herhangi bir gemiye işaret veya sair vasıta ile yabancı gemisine topla selâm iade edilmemesi emredilir.

Türk veya yabancı ticaret gemileri veyahut Türkiye Cumhuriyeti donanmasına bağlı olmayan gemiler, Türk harb gemilerini topla selâmlarsa tek gemi beş, beraberce seyir eden birden ziyade gemilere yedi top ile mukabele edilir.

Yukardaki maddenin iadesi icap etmiyen selâmlar fıkrası mucibince: (Aynı maddenin yabancı harb gemilerine mukabele fıkrası ile beraberce nazarı mütalâaya alındığına göre) yabancı gemiler tarafından Türkiye Cumhuriyeti subaylarından birine karşı ifa edilen şahsi selâm Türk gemileri tarafından iade edilmesini, zaten beynelmilel anlaşmalara şiddetle riayetkâr olan bir hükümet subayları tarafından bu yolda bir iadei selâm beklenilemez. Fakat şahsi selâmların teati olunduğu ve Türk harb gemileri tarafından ifa edilen bir şahsi selâm veya üçüncü bir hükümet gemisi tarafından bir yabancı subayına yapılan şahsi selâm iade edildiği yerlerde gösterilen üstün nezakete mukabele edilmemek imkânsız olacağından Türk Cumhuriyeti subaylarına atılan şahsi selâm toplan derhal iade edilmek lâzımdır. Hatta selâmlayan geminin mensup olduğu milletin selâmı iade adedinde olduğu belli ve bu millet subaylarından birine ifa edilmek memul olan şahsi selâmın iade olunacağı katiyetle bilindiği takdirde selâmın iadesi hususuna Türk harb gemileri öncü olabilir.

ALTINCI FASIL

Top ile selâm resmi yapılırken, veya iade edilirken çekilecek bayraklar

Selâm yapılırken çekilecek bayraklar

a) Yabancı harb gemileri ve müstahkem mevkileri ile selâm resmi yapılırken veya yabancılara saygı için selâm toplan atılırken çekilecek bayraklar hakkında, Türk harb gemileri aşağıdaki esaslara riayet ederler.

Hükümdar ve hanedan:

b) Yabancı hükümdar veya hükümdar ailelerine veyahut hükümet başkanlarından birine selâm resmi yapılırken o zatın mensup olduğu hükümetin millî bandırası grandi direğine çekilir. (Tek direkli ise mevcut direğe çekilir.)

Millî günler:

c) Türk veya ecnebi limanlarında bir yabancı devletin millî gününe iştirak etmek üzere top atılırken o devletin milli bayrağı grandi direğine (Yok ise mevcut direğe) çekilir ve o devletin harb gemilerinin alay sancakları ile donatıldığı müddetçe yahut limanda o devletin harb gemisi bulunmadığı takdirde güneş batıncaya kadar orada çekilmiş olarak bulunur.

Millî bayrak:

d) Bir yabancı limana demirledikte selâm topu atılması esnasında selâmlanan devletin millî bayrağı grandi direğine (Yoksa mevcut direğe) çekilir.

Yabancı kumandanlar:

e) Bir yabancı kumandanına tesadüfte ve bir yabancı kumandanına veya harb gemisine top ile selâmı iade edilirken o yabancı devletin millî bayrağı selâm yapılırken veya iade edilirken pruva direğine çekilir.

Yabancı memurların ziyaretleri;

f) Yabancı siyasi memurları veya yabancı valileri veya deniz, kara ve hava yüksek rütbeli subaylar ve yabancı konsoloslarla hakkında selâm resmi yapılması icap eden yüksek memurların esnayı ziyaretlerinde top ile selâm resmi yapılırken mensup olduğu devletin millî bayrağı pruva direğine çekilir.

Türk memurları:

g) Türkiye Cumhuriyeti yüksek rütbeli deniz, kara ve hava subaylariyle mülki memurlardan (Meselâ vali vesair gibi) top atımı ile selâmlanması lâzım gelen zevat hakkında selâm resmi yapılırken geminin pruva diğerine Türk Bayrağı çekilir.

YEDİNCİ FASIL

Resmî Ziyaretler

Gerek Türk ve gerekse yabancı bütün limanlarda dost olan yabancı devlet harb gemileri subayları ile yapılacak ziyaretler hakkında bütün devletler bahriyesinin müttefik bulunduğu aşağıda yazılı esaslar, bütün deniz subayları tarafından tatbik edilir.

İlk ziyaret:

a) Bir veya daha ziyade yabancı harb gemisinin gelişinde rütbesi her ne olursa olsun; limanda bulunan bir veya daha ziyade harb gemisini idare eden subay veya kumandan, limana gelmiş olan bir gemi ise o gemiye ve eğer bir filo veya bir donanma ise kumandan gemisine bir subay göndererek mûtat olan nezaketle hoş geldiniz diyerek bir ihtiyaçları veya arzuları olup olmadığını münasip bir şekilde sorar.

İadei ziyaret;

b) Limana gelmiş olan harb gemisi veya gemilerin kumandanı bulunan subay veya amiral, rütbeleri müsavi ise evvelâ limanda bulunan filo ve gemilerin veya tek geminin kumandanını varışından itibaren 24 saat zarfında ziyaret eder. Bu ziyareti 24 saat zarfında iade edilir. Eğer rütbeleri muhtelif ise, rütbesi küçük olan taraf üstü olanı ziyaret eder. Bu ziyaretlerin yapılmasında ve iadesinde yukarıda yazıldığı veçhile 24 saat kaidesine riayet edilir.

Rütbeler aşağıda gösterilmiştir:

(1) Büyük amiral

(2) Oramiral

(3) Koramiral

(4) Tümamiral

(5) Tuğamiral

(6) Albay

(7) Yarbay

(8) Binbaşı

(9) Uhdesinde gemi kumandanlığı bulunan kıdemli yüzbaşı ve yüzbaşıdır.

İadei ziyaret;

c) Üst rütbede bulunan subaylar aşağıda izah edildiği şekilde iadei ziyaret yapacaklardır.

Komodorlarda dâhil olmak üzere bütün fors sahibi yüksek rütbeli deniz subayları, albay ve üst rütbeyi haiz olanların ziyaretlerini bizzat iade ederler. Kendisinde gemi kumandanlığı bulunan yarbay, binbaşı kıdemli yüzbaşı ve yüzbaşı tarafından yapılacak ziyaretleri de, bulundukları geminin albay veya binbaşı rütbesindeki gemi kumandanlarını göndererek bilvasıta iade ederler. Albay ve eşi bulunan üst rütbeli subaylar, kendisinde gemi kumandanlığı bulunan binbaşı ve ast rütbedeki subaylara bizzat iadeyi ziyaret ederler.

Gemi kumandanlarının ziyaretleri:

d) İki taraf kumandan ve âmirleri arasında ziyaretler yapıldıktan sonra, gelmiş bulunan gemilere kumanda eden albay ve madunu gemi kumandanları, limanda bulunan harb gemilerine kumanda eden albay ve madunu gemi kumandanlarına ziyaret yaparlar. Ye bu ziyaretler iade edilir.

Yabancı subayların mukabil ziyaretleri:

e) Türk deniz subayları yabancı deniz subaylarının resmî ziyaretlere aynı şerait dâhilinde ciddiyetle mukabele edeceklerini beklerler.

(1) Kumandan bulunan fors sahibi veya diğer bir subay bir limana varışında, uhdesinde sefaret veya sefaret müsteşarlığı bulunan Türk siyasi memurlarını evvelâ ziyaret eder ve fakat sefaret müsteşarı veya başkonsolostan ast dereceyi haiz olan siyasi memurların evvela ziyaretlerine intizar edilir.

(2) Uhdesinde sefaret bulunan siyasi memurların makamları hakkında tereddüt hâsıl olduğu takdirde resmî ziyaret yapılmadan evvel bir subay gönderilerek malûmat alınır.

Bir filo veya birkaç gemi veyahut bir geminin bir yabancı limana varışta, aşağıda yazıldığı sıra üzerine ast makamı haiz olan evvelâ ziyaret yapar. Eşit makamlarda limana gelmiş bulunan filo veya gemiler veyahut gemi kumandanı ilk ziyareti yapar.

Eşit makamlar:

Sefaret müsteşarı, baş konsolos=Tümamiral, tuğamiral, komodor.

Konsolos=Albay

Muavin konsolos=Yarbay

Valiler ve astları ile ziyaret

a) Türk donanması subayları ile, Türk valileri ve kaymakamları ve nahiye müdürleri arasında yapılacak ziyaretlerde aşağıdaki hususlara riayet olunur,

b) Resmî ziyaret aşağıda yazılı olduğu gibi yapılır.

(1) Bir veya daha ziyade harb gemileri bir Türk limanına varışlarında orada bulunan vali veya kaymakam ve nahiye müdürleri ile donanma kumandanı veya harb gemisi kumandanı arasında.

(2) Donanma kumandanı veya komodorun memuriyete tâyinlerinden beri ilk defa olarak limana varışlarında vali kaymakam ve nahiye müdürleri arasında.

(3) Yeni tâyin olunan vali, kaymakam veya nahiye müdürlerinin resmi memuriyetlerine başlamaları ile orada bulunan bütün kumandan ve komodorlar arasında.

İşbu ziyaretler yukarıda yazılmış olan memurin ve subayların memuriyetleri esnasında bir defadan ziyade yapılmaz.

c) (1) Bir filo veya bir harb gemisine kumanda eden koramiral veya madunu rütbeyi haiz subaylar valiyi evvelâ ziyaret ederler,

(2) Kaymakamlar; fors sahibi subayları veya komodorları ile albay rütbesindeki gemi kumandanlarını evvelâ ziyaret edecekler ve bunların astı olan subaylar kaymakamı evvelâ ziyaret edeceklerdir.

(3) Nahiye müdürlüğü, fors sahibi subaylar ve komodorlar ile albay yarbay, binbaşı rütbesindeki harb gemileri kumandanlarını evvelâ ziyaret ederler.

İadeyi ziyaret:

d) İadeyi ziyaret, 24 saat zarfında icra olunur.

(1) Valiler, fors sahibi subaylar ile komodorların ziyaretlerini bizzat iade ederler.

(2) Fors sahibi subaylar ile komodorlar ve albay rütbesindeki gemi kumandanları kaymakamlara bizzat iadei ziyaret ederler.

(3) Nahiye müdürleri, gemi kumandanlarına bizzat iadei ziyaret ederler.

(4) Yarbay ve binbaşı rütbesindeki gemi kumandanları nahiye müdürlerini bizzat iadei ziyaret ederler.

Vekâleten iadei ziyaret:

e) Valilerden veya hükümeti temsil eden memurlardan biri bir sıhhi ârıza veya meşguliyetinden ötürü bizzat ziyaret veya iadei ziyarete muktedir olmadığı takdirde yaverini veya bir memur göndermek suretiyle ziyaret ve iadei ziyaret eder. Aynı veçhile fors sahibi subaylar ve komodorlar, bir sıhhi ârıza veya vazifesinin müsaadesizliğinden ötürü bizzat ziyaret veya iadei ziyerete müktedir olmadığı takdirde, yaverini veya yüzbaşı rütbesinden aşağı olmamak üzere bir subay gönderirler.

Bu suretle matlup ziyareti yapamayan memur veya subay her defasında bizzat yapamadığı ziyaret veya iadei ziyaretin sebebini kumandana veya memura ve aynı zamanda bağlı bulunduğu birliğe raporla bildirir.

f) Mülki ve askerî yüksek makama muvakkaten vekâlet eden subay iş bu ziyaret hususunda bulundukları makama, aslen tâyin edilmiş gibi hareket ederler.

Vasıta göndermek

Gemiye resmî ziyaret için gelecek siyasi memurları, konsolosları, vali, kaymakam ve nah ye müdürlerini gemiye getirmek ve ziyaretin sonunda karaya çıkmalarını temin etmek maksadiyle kıdemli subay tarafından bir motorlu vasıta ziyaret edecek şahıslara tahsis edilir.

SEKİZİNCİ FASIL

Reisicumhur ile devlet balkanlarına mahsus forslar

Reisicumhura mahsus fors

Reisicumhura mahsus fors, Reisicumhurun bindiği geminin grandi direğine (Yoksa mevcut direğe) çekilir.

Amirallere mahsus forslar

Uhdesinde bilfiil kumandanlık bulunan Millî Savunma Vekili ve amiraller bayrak kanununda yazılı bulunan rütbelerine mahsus forsları, bulundukları geminin grandi direğine (Yoksa mevcut direğe) ve küçük vasıtalarda ise; baş tarafa çekilir.

Forsu çekmek hakkını haiz iki subay

Aynı forsu çekmek hakkını haiz iki subay beraberce hizmet eyledikleri vakit bunlardan birinin muvakkaten diğer bir forsu çekmesi yüksek makamdan emir olunabilir. Fakat bu keyfiyetin bu zatların rütbe ve emir kumandalarına tesiri yoktur.

Komodorlar

Komodorlara mahsus forslar, bulundukları geminin grandi diğerine (Yoksa mevcut direğe) çekilir. Küçük vasıtalarda da pruva gönderine çekilir.

Sahile fors çekme

Deniz kuvvetleri kumandanlığı, fors çekme hakkını hâiz bir subaya bu forsu sahilde bulunan bir deniz müessesesine çekme hakkını verebilir.

Forsların indirilmesi

a) Bir gemiye: Reisicumhur veya fors sahibi üst subaya ait forsu çekilince, ast subaya ait fors veya flândıra indirilir.

b) Resmi bir vazife için bir fark harb gemisine binmiş olan üst rütbeli subaylar veya üst makam sahibi mülki memurları temsil etmek üzere pruva direğine milli bayrak çekilir. Ancak bu bayrak ne flândıranın ve nede (mevcut olduğuna göre) forsun indirilmesini mucip olmaz. Lüzumunda bu bayrak üst deniz subaylarına mahsus fors ile aynı direğe çekilebilir.

Kıdemli gemi kumandanı

Limanda bulunmakta olan gemilerin kumandanlarından en kıdemlisi, kıdemli kumandan forsu bulunduğu geminin pruva direğinin cundasına çekilir.

DOKUZUNCU FASIL

Türk Bayrağı cıvadra bayrağı, flândıra

Türk Bayrağı ve cıvadra bayrağı

Mürettebatı bulunan bütün Türk harb gemileri Türk bayrağını kıç gönderlerine çekerler. Cıvadra sancağı limanda veya topuz çekmiş oldukları halde seyir ederlerken bütün harb gemileri tarafından cıvadra direğine çekilir.

Mürettebatı bulunan ve kumandanı Türk Deniz Kuvvetlerine mensup resmî deniz personeli olan, Türk harb gemileri forsu çekilmemiş bulunduğuna göre uçkurluk tarafında ay ve yıldız bulunan bir flândıra çekerler. Telsiz tellerine dolaşmamak üzere icabında kısa flândıra çekilebilir. Bu flândıra gemi kumandanının resmen bir mahalle gidişinde küçük vasıtaların baş gönderine çekilir.

Bayrak çekme ve indirme

a) Türk limanlarında demirli bulunduğu zaman Türk Bayrağı hergün saat 08.00 de kıç göndere çekilir. Fakat diğer sularda bulunduğu surette kumandanın emrine göre 08.00 veya 09.00 da çekilebilir. Hava müsait olduğu ve kıdemli âmir bir mahzur görmediği takdirde bayraklar güneş batın caya kadar çekili bulundurulur. Ve güneş batarken mahsus merasim ile bayrak indirilir.

Bayrak çekilirken ve indirilirken bir subay kumandasında muzika veya borozan veya silistre ile ihtiram kıtası olarak gemide vazifeli bulunan en büyük kumandanın rütbesine muadil Cetvel: 1 de gösterilen top adedi kadar silâhlı asker çıkarılır ve bayrak arya edilirken bütün mürettebat yüzlerini Türk Bayrağına dönerek subaylar ve astsubaylar selâm vaziyetinde ve erler ise hazırol vaziyetinde bulunurlar. Kumandanı yüzbaşı olan gemilerde silâhlı er çıkarılmaz. Muzika mevcut ise bayrağın çekilmesi ve indirilmesi esnasında Millî Marş çalınır.

Yabancı harb gemileri varsa:

b) Yabancı harb gemileri bulunduğu takdirde Türk Milli Marşının sonunda ecnebi gemilerinin mensup oldukları milletlerin millî marşları çalınır. Limanda birden fazla yabancı harb gemisi varsa en kıdemli kumandanın millî marşı evvelâ çalınmak suretiyle kıdem sırasına riayet olunur.

Seyir halinde bulunan gemilerde bayrak:

c) Seyir halinde bulunan gemiler karanlık olunca merasimsiz bayrağı indirir ve ortalık ışımadan evvel merasimsiz olarak yerine çeker.

Limanda demirli iken:

Limanda demirli bulunurken Türk Bayrağı çekilmemiş ise, yanlarından bir harb gemisi geçtiği takdirde Türk Bayrağı o gemi yanlarından geçip uzaklaşıncaya kadar mûtat merasim yapılmadan çekilir ve indirilir.

Bayrak çekme yerleri:

d) Limanda ve seyirde Türk Bayrağı kıç gönderine çekilir. Savaş vaziyetinde ise grandi direğinde gize yok ise mevcut direğe çekilir. Savaşta ise verilecek bayrak işaretlerini karıştırmayacak şekilde pruva veya grandi direklerinden birine çekilir.

Kanunen kabul edilmemiş fors çekilmez:

Bayrak Kanunu ile kabul edilmiş bulunan forslardan başka hiç bir bayrak veya alâmet fors yerine çekilemez.

ONUNCU FASIL

Askerî merasim ve ihtiram Büyük amiral, oramiral

Büyük amiral, oramiral ve uhdesinde kumandanlık bulunan fors sahibi subay veya komodor Türk harb gemilerinde yüzbaşı kumandasında silâhlı ihtiram kıtası tarafından karşılanır. Bu sırada subaylar selâm resmini ifa ederler, Muzika ile karşılanma marşı çalınır. Kumandanı yüzbaşı olan gemilerde ihtiram kıtası çıkarılmaz.

Koramiral, tümamiral

Uhdesinde kumandanlık bulunmayan (Fors sahibi olmayan) bir koramiral veya tümamiral yüzbaşı kumandasında silâhlı ihtiram kıtası tarafından istikbal olunur. Subaylar selâm resmî ifa ederler. Muzika karşılama marşı çalar.

Uhdesinde kumandanlık bulunmayan tuğamiral

Uhdesinde kumandanlık bulunmayan (Fors sahibi olmayan) tuğamiral bir üsteğmen kumandasında silâhlı ihtiram kıtasiyle karşılanır. Subaylar selâm resmi ifa ederler. Muzika karşılama marşı çalar.

Fors ile geçen bir deniz vasıtası

Fors çekmiş bir deniz vasıtası, kumandanı yüzbaşı rütbesi üstünde bulunan bir harb gemisinin yanından geçerken yüzbaşı veya üsteğmen kumandasında bir ihtiram kıtasiyle selâmlanır. Boru veya vardiya düdüğü ile dikkat çalınır. Subaylar ve astsubaylar selâm resmini ifa ederler. Erler hazırol vaziyetinde bulunurlar.

madde 139 - 140 - 141 - 142 de yazılı hususlar yalnız güverte subayları için tatbik olunur.

Lumbar ağzına çıkarılacak ihtiram kıtası

Gemi kumandanı yüzbaşı üstü (Yüzbaşı hariç) olduğu takdirde merasim yapılacak şahsın rütbesine mütenazır, ilişik birinci cetvelde gösterilen top adedine göre silâhlı er lumbar ağzına çıkarılır.

Kara ve hava subayları

Kara ve hava generalleri Türk harb gemilerine mütenazır amirallerce yapılan merasim ile karşılanır ve uğurlanır.

Türk harb gemilerini resmen ziyaret eden mülki devlet büyükleri ilişik cetvel 1 de gösterilen eşit top haklarındaki amirallere ait merasim ile karşılanır ve uğurlanır.

Deniz subaylarının karadaki ziyaretleri:

Türk deniz üst subayları resmi olarak kara ve hava kuvvetleri kumandanlıklarım ziyaret ettiklerinde rütbelerine eşit kara üst subaylarına yapılan merasim ile karşılanır ve uğurlanır.

Bir fors sahibi deniz üst subayı veya komodor normal seyir ve talimlerde veyahut bir vasıta ile bir harb gemisinin yanından geçerken ister forsu olsun ister olmasın gemiler tarafından boru veya batarya düdüğü ile dikkat çalmak suretiyle selâmlanır. Bütün subay ve astsubaylar selâm resmi ifa ederler ve erler hazırol vaziyetinde bulunurlar. Bu merasim 24 saat zarfında bir kere icra olunur.

ONBİRİNCİ FASIL

Selâm ve ihtiram

Gemide resmi selâm

a) Deniz, kara ve hava subayları, astsubayları ve erleri bir geminin lumbar ağzından gemiye girdikleri veyahut kıç güverteye ilk çıktıkları zaman bayrağa cephe vermek suretiyle selâm resmini ifa ederler.

b) Bir deniz vasıtasiyle bir geminin yanından geçen subaylar gemi erleri tarafından hazırol vaziyeti almak suretiyle selâmlanır.

a) Filikalarda bulunan muhtelif rütbelerdeki subaylar arasında yapılacak merasim cetvel: II de gösterilmiştir. Ordu ve hava subaylarına da rütbelerine mütenazır merasim yapılır.

b) Yüklü filikalarda, yedek çeken veya yedekte bulunan filikaların yalnız serdümenleri selâmlar.

c) Filika serdümenleri filika subayı bulunduğu zaman yalnız iskelelerde selâm verirler.

d) Filikada resmi selâm ifa eden serdümenler ayağa kalkmaz oturdukları yerden selâm resmi ifa ederler.

e) Denizde bir cenaza alayına tesadüfte hisa kürek edilmek suretiyle selâm resmi ifa olunur. Yarım aylı kiklerde ise alma kürek ederek selâm resmi ifa olunur.

ONİKİNCİ FASIL

Cenaze merasimi

Amiraller

Vazifei askeriyesini ifa ederken vefat eden amiraller, generaller ve komodorların, cenaze alayındı cenaze kabre nakledilinceye kadar (Dakika toplan) atılır. Bu topların adedi müteveffanın berhayat iken rütbesine mahsus top adedini tecavüz etmiyecektir. Cenaze defnedildikten veya denize atıldıktan sonra müteveffa amiralin hayatta iken rütbesine mahsus olan top adedi kadar top atılarak son ihtiram yapılır.

Bir amiralin denizde vefat etmesiyle sahilde bir mahalle defni halinde, cenaze sahile nakledilirken gemiden dakika topları atılır. Müstahkem mevki ve batarya bulunan bir mahalle defin halinde cenaze sahile nakledilirken gemide dakika toplan atılacağı gibi cenaze karaya çıktıktan sonrada sahilden mezarlığa nakledilmekte iken müstahkem mevki veya bataryalardan dakika topları atılacaktır. Gerek gemilerden ve gerek müstahkem mevkilerden atılan dakika toplarının adedi ölünün hayatta iken atılan top adedinin iki mislini geçemez.

Kumandan mevkiinde bulunan albay, yarbay, binbaşı

Kumandan mevkiinde bulunan bir albay, yarbay ve binbaşının cenaze alayında naşı denize ilka veya sahile nakledilmek üzere gemiden avara edildiği vakit orada bulunan kıdemli subayın vereceği emirle yedi adedi tecavüz etmemek üzere ölünün kumanda ettiği gemiden dakika topları atılır.

Gemi yalnız olduğu takdirde halefi tarafından bu merasim icra olunur. Dakika topları ancak ölünün kumanda ettiği gemiden atılır. Bu merasim, gemi naşın defnolunacağı limanda bulunsun bulunmasın icra olunur.

Türk harb gemilerinde zikrolunan subaylardan maada herhangi bir subay, astsubay ve erlerin cenazesinde gömüldükten sonra mezar üzerinde veya denize atıldığı zaman naşın üzerinden üç el tüfek atılır.

Merasime iştirak edecek kıta miktarı, Askerî Merasim ve Protokol Talimatına tevfikan icra olunur.

Mülki memurlar

Mülki memurların cenaze merasiminde yani cenaze alayı kabristana giderken mütevaffının hali hayatında müstehak olduğu selâm topları adedine müsavi adedde dakika topları atılır. Hayatında top selâmına hakkı olmıyan memurinin cenaze alayında top atılmaz.

Sancağın mezestiresi

a) Karada yapılacak cenaze alayı için Türk Bayrağı, naşın bulunduğu mahalden alayın harekete başlıyacağı vakit mezestre ve defnin icrası için kifayet edecek kadar vakit geçtikten sonra tekrar yerine toka edilir.

b) Cenaze gemide bulunduğu takdirde naşın bulunduğu mahalden çıkarıldığı vakit bayrak mezestre ve defin için kifayet edecek kadar vakit geçtikten sonra yerine toka edilir.

c) Açık denizde vuku bulan bir cenaze merasiminde naış bulunduğu mahalden çıkarıldığı vakit bayrak mezestre ve merasimin hitamındı yerine toka edilir.

d) Bilâhare defnolunmak üzere gemiden naış çıkarıldığı vakit bayrak mezestre edilmez yalnız hâmil olan vasıta sancağını mezestre eder.

e) Bayrağın bütün gün mezestresi emir olduğu vakit sabahleyin bayrak çekilirken yerine kadar toka edilip akabinde mezestre edilir. Grubta da evvelâ toka edildikten sonra mûtat veçhile arya olunur.

f) Grandilerinde bir yabancı bandırasını mezestre etmiş veya kendi bayraklarını mezestre etmiş Türk harb gemileri limandaki gemilerin görüş sahası dahilinde yabancı bandırasını mezestre olarak grandi direğine çekerler veya çekilmiş bulundururlar veyahut kendi bayraklarını mezestre haline getirir veya bulundururlar.

g) Fors çekilmiş bulunan bir Türk deniz subayı vefat ettiği takdirde fors mazestre edilir. (Harb müstesna) ve cenaze merasiminin vuku bulduğu günün akşamına kadar bu halde tutulur. Güneş batarken mezkûr fors yerine toka edildikten sonra son defa olarak arya edilir.

h) Cenaze alayı forsun çekilmiş olduğu gemiden veya limandan uzak bir mahalde vukubulacak olursa naışın defni için gemiden ve limandan çıkarıldığı günün akşamına kadar fors mezestre halinde bulundurulur.

ONÜÇÜNCÜ FASIL

Resmî elbiseler

Deniz subaylarının deniz merasiminde giyecekleri elbiseler Deniz Kıyafet Kararnamesinde gösterilmiştir. Kararname ahkâmına göre elbise giyilir.

ONDÖRDÜNCÜ FASIL

Deniz merasimlerinin icra tarzları

Topuz feneri

Gece topuz feneri çekerek harb gemileri cıvadra gönderine, pruva direğine, grandi direğine üçer ve kıç gönderine beş aded fener çekecektir. Komodor forsu bulunan gemiler ile kumandanı albay bulunan gemiler kıç göndere yedi ve gemide amiral forsu bulunduğu takdirde kıç göndere dokuz fener çekecektir.

Topuz feneri çekecek gemiler:

100 tondan aşağı suçüstü gemileri ile denizaltı gemileri topuz fenerleri çekemezler.

Alay sancakları

Alay sancakları pruvadan başlamak üzere pruva direği şapkası, grandi direği şapkası, kıç göndere gelmek üzere çekilir. Grandi direği olmıyan gemiler pruva direği şapkasından (Telsiz antenlerine zarar vermemek üzere) kıç göndere veya geminin vasatından geriye münasip bir yere çekilir. Alay sancakları pruvadan başlamak ve iki sancak bir flâma olmak üzere tertiplenir.

Batarya Düdüğü ile selâm resmi

Seyir halinde bulunan bir harb gemisi, demirli veya seyir halinde bulunan bir geminin yanından geçerken ast kumandan gemisi, üst kumandan gemisini batarya düdüğü ile selâmlar. Bir uzun bir kısa sancakta gördüğüne göre: Bir uzun iki kısa iskelede gördüğüne göre çalınır. Selâmlayacak gemi selâmlanacak geminin bordasına yaklaşırken hangi bordasını görüyorsa, ona göre düdük çalar. Selâmlanan gemide derhal gördüğü bordaya nazaran düdük çalarak selâma mukabele eder. Takbiren bir dakika sonra selâmlanan gemi iki kısa düdük çalar ve bunu takiben selâmlayan gemi de iki kısa düdük çalarak rahat vaziyete geçerler. Selâm esnasında erler hazır ol vaziyetinde astsubay ve subaylar el ile selâm vaziyetinde bulunurlar. Bu merasim günde bir kere yapılır.

Boru ile selâm

Harb gemilerinde borozan bulunduğu takdirde seyit halinde bulunan bir gemi, demirli veya seyir halinde diğer harb gemisinin yanından geçerken evvela ast gemi kumandanı üst gemi kumandanını boru ile (Dikkat) çalarak selâmlar. Bunu takiben üst kumandan gemisi boru ile (Dikkat) çalarak selâmlar. Takriben bir dakika sonra üst evvelâ rahat çalar ve takiben ast rahat çalar. Boru ile (Dikkat) çalındığı vakit bütün erler hazırol vaziyetine geçer astsubaylar ve subaylar el ile selâm verirler.

Cimariva

Cimarivanın ne saman yapılacağı birinci fasılda yazılmıştır. Bunlara ilâveten donanma kumandanının tensibi ile yabancı harb gemilerine tesadüfte cimariva yapılır. Cimariva yerlerinde erat hazırol vaziyetinde bulunurlar. Fazla merasim yapılması arzu edildiği takdirde merasim esnasında üç defa «sağol» diye bağırılır.

Silistre

a) Silistre nedir:

Aşağıda gösterilen askerî ve sivil şahısların gemiye geliş ve gidişlerinde selâm makamında çalınan düdüktür.

b) Silistre kimlere çalınır:

(1) Reisicumhur

(2) Başbakan ve Meclis Başkanı

(3) Hükümet erkânı

(4) Gemiyi resmen ziyaret eden millî ve ecnebi devlet ricali

(5) Amiral ve generaller

(6) Albaydan binbaşıya kadar (Binbaşı dâhil) kara, deniz ve hava subayları

h - Birlik ve gemi kumandanı olan deniz subayları

c) Silistre ne zaman çalınır:

a - Silistre gemiye gelişlerde, merasim yapılacak şahıs iskelenin alt tavasına ayak bastığı anda ve gemiden ayrılışlarda alt tavadan vasıtaya ayak bastığı anda çalışmaya başlar.

b - Gemi kıçtan kara veya aborda iken, kıçtan kara iskelesinden veya aborda tarafından gemiye giren şahıslara da silistre (a) paragrafındaki şekilde çalınır.

c - Silistre çalınması gereken bir şahıs vasıta ile gemiye çıkmadan nöbetçi subayına veyahut lumbar ağzında bulunanlara bir şey söyleyip tekrar ayrılırsa aynen gemiden gidiyormuş gibi Vasıtası avara ederken silistre çalınır.

d - Silistre saat 08.00 den arya sancağa kadar olan zaman içinde gemiye gelen ve giden şahıslara çalınır. Saat 08.00 den evvel ve arya sancaktan sonra çalınmaz.

e - Onarım için fabrikalar emrine girerek, rıhtımlara yanaşmış veya kıçtan kara olmuş gemilerle, hizmet harici edilmiş ve flândra çekmeyen gemilerde silistre çalınmaz.

d) Silistre nasıl çalınır:

(1) Silistre üç şekilde çalınır.

(a) Üç nokta:

Devlet reislerinden albaya kadar (Albay hariç) tekmil amiral ve generallere ve muadili sivil şahıslara.

(b) İki nokta:

Albaydan binbaşıya kadar (Binbaşı hariç) ve muadili sivil şahıslara çalınır.

(c) Bir nokta:

Binbaşı ve aşağı rütbedeki askeri ve muadili sivil şahıslara çalınır.

(d) Yabancı vizite subaylarına temsil ettiği sancak rütbesine göre çalınır.

(e) Silistre aynı zamanda toplu olarak tavaya ayak basan en büyük rütbeliye çalınır.

(f) Silistre canlı ve bilhassa son noktası gayet canlı çalınır.

(g) Silistre çalınırken sağ kol dirseği omuz hizasına kadar kaldırılır ve muntazam bir hazırol vaziyeti alınır. Silistre çalan el ile selâm vermez. Lumbar ağzında bulunanlar selâm verdikleri müddetçe silistre çalan silistreyi ağzında tutarak çalma vaziyetini muhafaza eder.

(h) Bir ve iki nokta şeklinde silistre çalındığı zaman yalnız lumbar ağzındaki personel selâmlar. Üç nokta çalındığında Herkes tarafından selâmlanır.

Aşağıda tarih ve numaralan yazılı talimatnameler mer’iyetten kaldırılmıştır.

a) 4/3)1933 gün ve 13963 sayılı Askerî Merasim Talimatnamesi, 30 Mayıs 1926 tarih ve 3687 sayılı Merasim ve Teşrifatı Bahriye Talimatnamesi;

b) 2/4762 sayılı İcra Vekilleri Heyeti karariyle mer’iyete konulmuş olan Ordu Dahilî Hizmet Talimatnamesinin 641 ilâ 673, 674 A, 675 A, 675 ilâ 691, 697, 699 ilâ 719. maddeleriyle 693 inci maddenin 2 ve 3 üncü fıkraları mer’iyetten kaldırılmıştır,

Bu Talimatnama Resmî Gazete'de neşri tarihinden itibaren mer’iyete girecektir.

Ekler