Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı; aktif elektrik enerjisi arz ve talebinin dengelenmesine ve uzlaştırmanın gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esaslarını belirlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik; dengeleme mekanizmasının ve uzlaştırmanın taraflarının görev, yetki ve sorumlulukları ile aktif elektrik enerjisi arz ve talebinin dengelenmesine ve lisans sahibi tüzel kişilerin dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya katılımları sonucu oluşan alacak ve borçlarının mali açıdan uzlaştırılmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Acil durum: 28/5/2014 tarihli ve 29013 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Şebeke Yönetmeliği, TEİAŞ’ın lisansı ve ilgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesinde, sistem kararlılığı ve emniyeti açısından tehlike arz eden durumları,

b) Acil durum talimatı: Acil durumların giderilmesine yönelik sistem işletmecisi tarafından verilen yük alma ve yük atma talimatlarını,

c) Aracı banka: Avans ve fatura ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacıyla piyasa katılımcıları tarafından kullanılan bankayı,

ç) Avans dönemi: Bir fatura dönemi içerisindeki bir takvim gününde saat 00:00’dan başlayıp, aynı gün saat 24:00’de biten süreyi,

d) Avans ödeme: Gün öncesi piyasası ve gün içi piyasası kapsamında ticareti yapılan elektrik enerjisine ilişkin fatura kesilmeksizin yayınlanan avans ödeme bildirimlerine istinaden gerçekleştirilen ödemeyi,

e) Bağlantı noktası: Piyasa katılımcılarının ve/veya serbest tüketicilerin bağlantı anlaşmaları uyarınca iletim ya da dağıtım sistemine bağlandıkları saha veya irtibat noktasını,

f) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,

g) Başkan: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanını,

ğ) Blok alış teklifi: Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının, belirtilen teklife konu zaman aralığı boyunca tek fiyat ve uzlaştırma dönemi bazlı değişebilen miktar bilgilerini içeren aktif elektrik enerjisi alış tekliflerini,

h) Blok satış teklifi: Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının, belirtilen teklife konu zaman aralığı boyunca tek fiyat ve uzlaştırma dönemi bazlı değişebilen miktar bilgilerini içeren aktif elektrik enerjisi satış tekliflerini,

ı) Blok teklif: Blok alış-satış tekliflerini,

i) BYTM: Bölgesel Yük Tevzi Merkezini,

j) Dağıtım: Elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kV ve altındaki hatlar üzerinden naklini,

k) Dağıtım bölgesi: Bir dağıtım lisansında tanımlanan bölgeyi,

l) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi: 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan dağıtım lisansı sahibi şirketler ile dağıtım lisansı sahibi Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliklerini,

m) Dağıtım sistemi: Bir dağıtım şirketinin lisansında belirlenmiş dağıtım bölgesinde işlettiği elektrik dağıtım tesisleri ve şebekesini,

n) Dağıtım şirketi: Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişiyi,

o) Değerleme katsayısı: Piyasa katılımcılarından talep edilen nakit dışı teminatların TL karşılığının belirlenmesinde kullanılacak katsayıyı,

ö) Dengeden sorumlu grup: Piyasa katılımcılarının Piyasa İşletmecisine bildirmek suretiyle oluşturdukları ve grup içinden bir piyasa katılımcısının grup adına denge sorumluluğuna ilişkin yükümlülükleri üstlendiği grubu,

p) Dengeden sorumlu taraf: Dengeden sorumlu grubun enerji dengesizliğine ilişkin Piyasa İşletmecisine karşı mali sorumluluğu, dengeden sorumlu grup adına üstlenen ya da herhangi bir dengeden sorumlu gruba dahil olmayan piyasa katılımcısını,

r) Dengeleme: Elektrik enerjisi arz ve talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetleri,

s) Dengeleme birimi: Dengelemeye katılabilecek bir üretim, tüketim veya elektrik depolama ünitesini veya tesisini ya da üretim veya tüketim tesisinin bir bölümünü,

ş) Dengeleme güç piyasası: Arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacına hizmet etmek üzere, onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebilen çıkış gücü değişimi ile elde edilen yedek kapasitenin alış-satışının gerçekleştiği ve sistem işletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasasını,

t) Dengeleme mekanizması: Vadeli elektrik piyasası ile ikili anlaşmaları tamamlayıcı nitelikteki, gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetleri,

u) EIC: Oluşturulmasına ilişkin usul ve esasları ENTSO-E tarafından belirlenip kuruluşun resmi internet sitesinde duyurulan ve ENTSO-E’ya bağlı tüm ülkelerde kullanılan, enerji tanımlama kodlama sistemini,

ü) Esnek satış teklifi: Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının, belirtilen teklif zaman aralığı içerisinde geçerli, teklif süresi boyunca tek fiyat ve uzlaştırma dönemi bazlı değişebilen miktar bilgilerini içeren aktif elektrik enerjisi satış tekliflerini,

v) Eşleştirme: Bir teklif bölgesi ya da belirli teklif bölgelerinden oluşan bir bölgede, ilgili bölgede yer alan teklif bölgeleri için gün öncesi piyasasına sunulmuş olan bütün tekliflerin değerlendirilmesi işlemini,

y) ENTSO-E: Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşletmecileri Ağını,

z) Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’de biten süreyi,

aa) Fiyat bölgesi: Dengeleme güç piyasası kapsamında bir uzlaştırma dönemi için aynı saatlik marjinal fiyata sahip teklif bölgelerinin tamamını,

bb) Gerçek zamanlı dengeleme: Aktif elektrik enerjisi arz ve talebini gerçek zamanlı olarak dengede tutmak amacıyla, sistem işletmecisi tarafından yürütülen faaliyetleri,

cc) Gün öncesi dengeleme: Sistemdeki arz ve talebin ve/veya piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarının gün öncesinden dengelemesi amacıyla gerçekleştirilen gün öncesi planlama ya da gün öncesi piyasasına ilişkin faaliyetleri,

çç) Gün öncesi fiyatı: Gün öncesi planlama kapsamında belirlenen sistem marjinal fiyatlarını ya da gün öncesi piyasasında belirlenen nihai piyasa takas fiyatlarını,

dd) Gün öncesi piyasası: Bir gün sonrası teslim edilecek uzlaştırma dönemi bazında elektrik enerjisi alış-satış işlemleri için kurulan ve Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasasını,

ee) Gün öncesi piyasası fiyatı: Nihai piyasa takas fiyatını,

ff) Gün öncesi piyasası katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasına katılımı ile Piyasa İşletmecisinin gün öncesi piyasasının işletimine ilişkin koşul ve hükümlerin yer aldığı standart anlaşmayı,

gg) Gün öncesi piyasası teklifleri: Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının sundukları saatlik alış-satış teklifleri, blok alış-satış teklifleri ve esnek alış-satış tekliflerini,

ğğ) Gün öncesi planlama: Gün öncesi piyasasının devreye gireceği zamana kadar, bir gün sonrasına yönelik olarak öngörülen saatlik talebin gün öncesinden dengelemesi amacıyla Piyasa İşletmecisi koordinasyonunda yürütülen faaliyetleri,

hh) Gün öncesi planlama modülü: Gün öncesi planlama kapsamında, sistem marjinal fiyatlarının belirlenmesi ve gün öncesi programının oluşturulması fonksiyonlarını dengeleme maliyetlerini en aza indirecek şekilde gerçekleştirme amacıyla Piyasa İşletmecisi ve sistem işletmecisi tarafından kullanılan, PYS kapsamında yer alan yazılım modülünü,

ıı) Gün öncesi programı: Gün öncesi dengeleme faaliyetleri sonucunda, bir gün sonrası için oluşturulan ulusal ölçekli üretim/tüketim programını,

ii) Gün öncesi üretim/tüketim programı (GÜP): Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin bağlı olduğu dengeden sorumlu tarafın yükümlülüklerine bağlı olarak bir sonraki güne ilişkin gerçekleştirmeyi öngördüğü ve Piyasa İşletmecisine gün öncesi dengeleme aşamasının başlangıcında bildirdiği, uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası bazındaki üretim ya da tüketim değerlerini,

jj) Gün öncesi satış teklifleri: Gün öncesi piyasası kapsamında sunulan saatlik, blok ve esnek satış tekliflerini,

kk) Gün öncesi alış teklifleri: Gün öncesi piyasası kapsamında sunulan saatlik, blok ve esnek alış tekliflerini,

ll) İkili anlaşma: Gerçek ve tüzel kişiler arasında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmaları,

mm) İletim: Elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kV üzerindeki hatlar üzerinden naklini,

nn) İletim kapasitesi: İletim sisteminin herhangi bir noktasından gönderilebilen/alınabilen megavat cinsinden (MW) elektrik enerjisi güç miktarını,

oo) İletim sistemi: Elektrik iletim tesisleri ve şebekesini,

öö) İletim sistemi konfigürasyonu: İletim sistemine verilen ya da iletim sisteminden çekilen elektrik enerjisinin hesaplanması için dikkate alınacak sayaçlar, sayaçların veriş ya da çekiş açısından hangi yönde olduğu ve sayaçlara uygulanacak kayıp katsayıları gibi bilgileri içeren hesaplama kurallarını,

pp) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Cumhurbaşkanı kararı, yönetmelik, tebliğ, genelge, Kurul kararları ile ilgili tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları,

rr) İtibari bağlantı noktası: Kurum tarafından hazırlanan ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Kayıp Katsayıları Hesaplama Metodolojisine İlişkin Usul ve Esaslarda kayıpların hesaplanmasında kullanılan itibari noktayı,

ss) Kanun: 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu,

şş) Kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı (KGÜP): Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin bağlı olduğu dengeden sorumlu tarafın yükümlülüklerine ve gün öncesi piyasası sonucuna bağlı olarak bir sonraki güne ilişkin gerçekleştirmeyi öngördüğü ve Sistem İşletmecisine dengeleme güç piyasasının başlangıcında bildirdiği üretim ya da tüketim değerlerini,

tt) Kısıt yönetimi: İletim sisteminde oluşan veya oluşması öngörülen kısıtların giderilmesine ilişkin yöntemleri,

uu) Kısıtsız piyasa takas fiyatı (KPTF): Belli bir saat için, gün öncesi piyasasında tüm teklif bölgeleri için sunulan alış-satış tekliflerinin eşleştirilmesi sonucunda belirlenen saatlik elektrik enerjisi alış-satış fiyatını,

üü) Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu,

vv) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,

yy) Merkezi uzlaştırma kuruluşu: Piyasa katılımcıları arasındaki bu Yönetmelikle belirlenecek olan mali işlemleri yürütmek üzere kullanılan, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre merkezi takas kuruluşu olarak kurulan merkezi uzlaştırma kuruluşunu,

zz) Merkezi uzlaştırma kuruluşu anlaşması: Piyasa İşletmecisi ile merkezi uzlaştırma kuruluşu arasında imzalanacak ve tarafların teminat yönetimi ve ödemelere ilişkin görev ve sorumluluklarını içeren anlaşmayı,

aaa) Merkezi uzlaştırma kuruluşu-katılımcı anlaşması: Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanarak, piyasa katılımcıları ile merkezi uzlaştırma kuruluşu arasında teminat yönetimi ve nakit takas hizmetlerine ilişkin olarak imzalanacak olan anlaşmayı,

bbb) Milli Yük Tevzi Merkezi (MYTM): TEİAŞ bünyesinde yer alan ve elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesinden ve sistem işletiminden sorumlu merkezi birimini,

ccc) Minimum nakit teminat: Gün öncesi dengeleme ve/veya gün içi piyasası kapsamında faaliyet gösteren piyasa katılımcılarının; gün öncesi dengeleme ve gün içi piyasası faaliyetlerine ilişkin olarak sunmaları gereken TL cinsinden toplam nakit teminat tutarını,

ççç) Nihai piyasa takas fiyatı (NPTF): Belli bir saat ve belli bir teklif bölgesi için, teklif bölgeleri arasındaki iletim kısıtları dikkate alınarak gün öncesi piyasasında belirlenen saatlik elektrik enerjisi alış-satış fiyatını,

ddd) Organize toptan elektrik piyasaları: Elektrik enerjisi, kapasitesi veya perakende alış satışının gerçekleştirildiği ve piyasa işletim lisansına sahip merkezî bir aracı tüzel kişilik tarafından organize edilip işletilen gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve ileri tarihli fiziksel teslimat gerektiren diğer elektrik piyasaları ile sermaye piyasası aracı niteliğindeki standardize edilmiş elektrik sözleşmelerinin ve dayanağı elektrik enerjisi ve/veya kapasitesi olan türev ürünlerin işlem gördüğü ve Borsa İstanbul Anonim Şirketi tarafından işletilen piyasaları ve Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi tarafından organize edilip işletilen dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler piyasası gibi elektrik piyasalarını,

eee) Otomatik sayaç okuma sistemi (OSOS): Sayaç verilerinin otomatik olarak uzaktan okunabilmesi, verilerin merkezi bir sisteme aktarılması, doğrulanması, eksik verilerin doldurulması, verilerin saklanması ve ilgili taraflara istenilen formatta sunulması amacıyla, TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından kurulacak olan ve gerekli yazılım, donanım ve iletişim altyapısını kapsayan sistemi,

fff) Otoprodüktör: Esas olarak kendi elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere elektrik üretimi ile iştigal eden tüzel kişiyi,

ggg) Otoprodüktör grubu: Esas olarak ortaklarının elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere elektrik enerjisi üretimi ile iştigal eden tüzel kişiyi,

ğğğ) Ölçüm sistemi: Sayaçlar, ölçü trafoları (gerilim ve akım trafoları), ilgili iletişim teçhizatı ve kablajı da içeren ölçüm teçhizatının tümünü,

hhh) Piyasa İşletmecisi: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketini,

ııı) Piyasa katılım anlaşması: Vadeli elektrik piyasası, gün öncesi piyasası ve gün içi piyasası hariç olmak üzere, piyasa katılımcısının dengeleme mekanizmasına katılımı ile Piyasa İşletmecisi ve Sistem İşletmecisinin dengeleme mekanizmasının işletimine ilişkin koşul ve hükümlerin yer aldığı standart anlaşmayı,

iii) Piyasa katılımcısı: Bu Yönetmelikte tanımlanan lisans sahibi tüzel kişiler ve bu tüzel kişiler için oluşturulabilecek farklı kategorileri,

jjj) Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM): Görev ve sorumlulukları Kanunda ve bu Yönetmelikte belirlenen ve gün öncesi planlama/gün öncesi piyasası ve uzlaştırmayı çalıştırmakla görevli birimi,

kkk) Piyasa yönetim sistemi (PYS): Dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla, Piyasa İşletmecisi, sistem işletmecisi, piyasa katılımcıları ve sayaçların okunmasından sorumlu iletim ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin kullanımına sunulan ve küçük istemci yapısında çalışan uygulamaları,

lll) Primer frekans kontrol kapasitesi: İşletme yedeğinin, türbin hız regülatörlerinin otomatik olarak kullanılarak sistem frekansını normal regülasyon aralığında tutmak için kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını,

mmm) Saatlik alış teklifleri: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının, bir sonraki günün her saati için, saatlik aktif elektrik enerjisi alışına ilişkin sunmuş oldukları fiyat ve miktarları,

nnn) Saatlik satış teklifleri: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının, bir sonraki günün her saati için, saatlik aktif elektrik enerjisi satışına ilişkin sunmuş oldukları fiyat ve miktarları,

ooo) Sekonder frekans kontrol kapasitesi: İşletme yedeğinin, frekans kontrolü amacı ile kullanılan primer frekans kontrol yedeğinin serbest kalması, frekansın nominal değerine geri dönebilmesi ve komşu elektrik şebekeleriyle olan toplam elektrik enerjisi alışverişinin programlanan düzeyde tutulabilmesinin sağlanması için, sekonder kontrol sistemi vasıtasıyla kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını,

ööö) Serbest tüketici: Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimi bulunduğu veya iletim sistemine doğrudan bağlı olduğu veya organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini haiz olduğu için tedarikçisini seçme hakkına sahip gerçek veya tüzel kişiyi,

ppp) Sistem alış talimatı: Gün öncesi planlamaya katılan piyasa katılımcılarının sistem alışları için ilgili piyasa katılımcılarına sistem işletmecisi ya da Piyasa İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,

rrr) Sistem alış teklif fiyatı: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının sistemden alış için talep ettikleri birim fiyatları,

sss) Sistem alış teklif miktarı: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettikleri üretim azalması ya da tüketim artış miktarlarını,

şşş) Sistem: Elektrik iletim sistemi ve dağıtım sistemi dahil olmak üzere tüm kullanıcı sistemlerini,

ttt) Sistem dengesizlik fiyatı: Uzlaştırma dönemi bazında belirlenen piyasa katılımcılarının denge sorumluluklarından kaynaklanan enerji dengesizliklerine uygulanan fiyatı,

uuu) Sistem işletmecisi: TEİAŞ’ı,

üüü) Sistem marjinal fiyatı: Sistem yönünün enerji açığını göstermesi halinde yük alma teklif fiyatlarının en düşüğünden, sistem yönünün enerji fazlasını göstermesi halinde yük atma teklif fiyatlarının en yükseğinden başlanılmak üzere, dengeleme güç piyasası kapsamında verilen tüm talimatlar dikkate alınarak belirlenen net talimat hacmine tekabül eden teklif fiyatını,

vvv) Sistem satış talimatı: Gün öncesi dengeleme faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının sistem satışları için ilgili piyasa katılımcılarına sistem işletmecisi ya da Piyasa İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,

yyy) Sistem satış teklif fiyatı: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının sisteme satış için talep ettikleri birim fiyatları,

zzz) Sistem satış teklif miktarı: Gün öncesi piyasası faaliyetlerine katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim artışı ya da tüketim azalma miktarlarını,

aaaa) Talep kontrolü: Üretim kapasitesinin yetersiz olması durumunda talebi düşürmek için, Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde belirtilen esaslar çerçevesinde TEİAŞ ve kullanıcılar tarafından uygulanan hizmetleri,

bbbb) Talep tahmini: Sistem işletmecisi tarafından günlük olarak yayımlanan, saatlik tüketim öngörülerini,

cccc) Talimat: Yük alma veya yük atma talimatlarını,

çççç) Talimat etiket değeri: Talimat etiketinin dengeleme amaçlı talimatlar için 0, sistem kısıtlarının giderilmesi amaçlı talimatlar için 1, yan hizmetler kapsamında verilen talimatlar için 2 olarak belirlenen değerini,

dddd) Talimat etiketi: Sistem İşletmecisi tarafından dengeleme güç piyasasında piyasa katılımcılarına yük alma ya da yük atma talimatlarının hangi amaçla verildiğinin belirlenmesi için kullanılan değişkeni,

eeee) TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,

ffff) Tedarikçi: Elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlayan üretim şirketleri  ve tedarik lisansına sahip şirketleri,

gggg) TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,

ğğğğ) Teklif bölgesi: Sınırlarını oluşturan iletim sistemi bağlantı noktalarında büyük çaplı iletim kısıtlarının beklendiği en küçük topolojik iletim sistemi bölgesini,

hhhh) Teknik parametreler: Bir dengeleme biriminin devreye girme, devreden çıkma, yüklenme, yük düşme ve verilen talimatları yerine getirme ile ilgili performans özelliklerini içeren ve dengeleme birimi sahibi piyasa katılımcıları tarafından sistem işletmecisine bildirilen değerleri,

ıııı) Teminat seviyesi: Bir piyasa katılımcısının Piyasa İşletmecisine sunmuş olduğu teminat olarak kabul edilebilecek değerlerin toplam tutarını,

iiii) Tersiyer kontrol yedek kapasitesi: İşletme yedeğinin, sekonder frekans kontrol yedeği devreye alındıktan sonra, dengeleme birimlerinin onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebildikleri çıkış gücü değişimi ile sağlanan, ihtiyaç duyulduğunda manuel olarak servise alınan ve başka bir frekans sapması tehlikesine karşı sekonder frekans kontrol yedeğinin serbest hale getirilmesini sağlamaya yeterli olacak şekilde seçilen kısmını,

jjjj) Tesis: Elektrik enerjisi üretimi, iletimi veya dağıtımı faaliyeti yürütülen veya yürütülmeye hazır tesis, şebeke veya teçhizatı,

kkkk) TETAŞ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketini,

llll) Ticaret sınırları: Teklif bölgeleri arasındaki teknik, güvenlik gibi nedenlerle kullanıma kapatılmış olan iletim kapasitesi dışında kalan, elektrik ticareti için saatlik olarak izin verilebilir maksimum iletim kapasitesi limitlerini,

mmmm) Ticari işlem onayı: Piyasa İşletmecisinin, her bir teklif bölgesi için NPTF’nin hesaplanmasını takiben, her bir piyasa katılımcısına yapmış olduğu ve ilgili piyasa katılımcısı için belirlenmiş olan alış-satış miktarlarını içerir bildirimleri,

nnnn) Toptan elektrik piyasası: Elektrik enerjisi, kapasitesi ya da bunların türev ürünlerinin toptan alış-satışının gerçekleştirildiği; ikili anlaşmalar piyasası ya da piyasa ve/veya Sistem İşletmecisi tarafından organize edilen vadeli elektrik piyasası, gün öncesi piyasası, gün içi piyasası, dengeleme güç piyasası, yan hizmetler gibi elektrik piyasalarını,

oooo) Tüketim: Elektrik enerjisi tüketimini,

öööö) Tüketim birimi: Elektrik enerjisinin tüketildiği tesisleri,

pppp) Uzlaştırma: Dengeleme mekanizmasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerini,

rrrr) Uzlaştırma dönemi: Uzlaştırma işlemleri için esas alınan zaman dilimlerini,

ssss) Uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası: Çekiş ya da ihracat yapılan ve iletim sistemi kaybına maruz bir iletim sistemi bağlantı noktasını,

şşşş) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi: Piyasa katılımcılarının lisansları gereği gerçekleştirdikleri faaliyetler kapsamında tesis ettikleri düzenlemeye tabi olan ya da olmayan ikili anlaşmalar ile belli bir uzlaştırma dönemi için almayı ya da satmayı bildirdikleri aktif elektrik enerjisi miktarlarını içeren ve uzlaştırmaya esas teşkil etmesi amacıyla Piyasa İşletmecisine yapılan bildirimleri,

tttt) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi: Her bir piyasa katılımcısına ilişkin uzlaştırma hesaplamalarının yapılabilmesi amacıyla, PYS aracılığıyla kaydı yapılan aktif elektrik enerjisi üreten ya da tüketen birimleri,

uuuu) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu: Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarının hesaplanmasında dikkate alınacak sayaç verileri, sayaçların veriş ya da çekiş açısından hangi yönde olduğu ve hangi piyasa katılımcısı adına kayıtlı olduğu bilgilerini içeren hesaplama kurallarını,

üüüü) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarı: Uzlaştırma hesaplamalarında esas alınmak üzere, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonunda yer alan sayaçlardan elde edilen ölçümlerin, uzlaştırmaya esas aktif elektrik enerjisi teslim noktası bazındaki değerlerini,

vvvv) Ünite: Bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen her bir üretim grubunu, kombine çevrim santralleri için her bir gaz türbin ve jeneratörü ile gaz türbin ve jeneratörüne bağlı çalışacak buhar türbin ve jeneratörünün payını,

yyyy) Üretim: Enerji kaynaklarının, üretim tesislerinde elektrik enerjisine dönüştürülmesini,

zzzz) Üretim faaliyeti gösteren tüzel kişi: Üretim ve/veya OSB üretim lisansı sahibi tüzel kişileri,

aaaaa) Üretim tesisi: Elektrik enerjisinin üretildiği tesisleri,

bbbbb) Yan hizmetler: Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan hizmetleri,

ccccc) Yük alma: Bir dengeleme biriminin sistem işletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini artırarak ya da tüketimini azaltarak sisteme enerji satması durumunu,

ççççç) Yük alma talimatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük almaları için ilgili piyasa katılımcılarına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,

ddddd) Yük alma teklif fiyatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının Yük Alma için talep ettikleri birim fiyatları,

eeeee) Yük alma teklif miktarı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim artış ya da tüketim azaltma miktarlarını,

fffff) Yük alma teklifi: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük almak amacıyla teklif ettikleri, fiyat, miktar ve geçerli olduğu zaman gibi bilgileri içeren teklifleri,

ggggg) Yük atma: Bir dengeleme biriminin sistem işletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini azaltarak ya da tüketimini artırarak sistemden enerji alması durumunu,

ğğğğğ) Yük atma talimatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atmaları için ilgili piyasa katılımcılarına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,

hhhhh) Yük atma teklif fiyatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atma için talep ettikleri birim fiyatları,

ııııı) Yük atma teklif miktarı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim azalması ya da tüketim artış miktarlarını,

iiiii) Yük atma teklifi: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atmak amacıyla teklif ettikleri, fiyat, miktar ve geçerli olduğu zaman gibi bilgileri içeren teklifleri,

jjjjj) Lot: Uzlaştırmaya esas ikili anlaşmalar, gün öncesi piyasası ile gün içi piyasası kapsamında tekliflerin bildirilmesi amacıyla kullanılan ve 0,1 MWh’e eşdeğer enerji miktarını,

kkkkk) EPİAŞ: Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketini,

lllll) Görevli tedarik şirketi: Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ayrıştırması kapsamında kurulan veya son kaynak tedariki yükümlüsü olarak Kurul tarafından yetkilendirilen tedarik şirketini,

mmmmm) Gün içi piyasası katılım anlaşması: Piyasa katılımcısının gün içi piyasasına katılmak için imzaladığı standart anlaşmayı,

nnnnn) Gün içi piyasası: Gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar elektrik enerjisi ticaretinin yapıldığı organize toptan elektrik piyasasını,

ooooo) Gün içi piyasasında eşleşme: Gün içi piyasasına sunulan bir alış teklifinin eşit veya daha iyi fiyatlı bir satış teklifiyle veya bir satış teklifinin eşit veya daha iyi fiyatlı bir alış teklifiyle tamamen veya kısmen eşleşerek ticari işlemin gerçekleşmesini,

ööööö) Teklif defteri: Vadeli elektrik piyasası ve/veya gün içi piyasasında işlem gören kontratlara sunulan tekliflerin listelendiği PYS ekranlarını,

ppppp) Esnek alış teklifi: Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının, belirtilen teklif zaman aralığı içerisinde geçerli, teklif süresi boyunca tek fiyat ve uzlaştırma dönemi bazlı değişebilen miktar bilgilerini içeren aktif elektrik enerjisi alış tekliflerini,

rrrrr) Teklif süresi: Bir esnek teklifte belirtilen, teklif zaman aralığı içerisinde yer alan, aktif elektrik enerjisi alış-satışının gerçekleşeceği bir veya ardışık birden fazla uzlaştırma dönemi sayısını,

sssss) Teklif zaman aralığı: Blok ve esnek tekliflerin geçerli olduğu, başlangıç ve bitiş saatleri ile tanımlanan zaman dilimini,

şşşşş) Karşılığı olmayan piyasa işlemi: Piyasa işletmecisi tarafından hazırlanan Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemlerine İlişkin Yöntemde düzenlenen hususlar çerçevesinde, piyasa katılımcılarının piyasa işlem miktarlarının; satış, alış, ithalat, ihracat miktarları ile üretimlerine ilişkin verilerin kullanılmasıyla hesaplanan miktarı aştığı tespit edilen işlemleri,

ttttt) Açık pozisyon: Vadeli elektrik piyasasında gerçekleştirilen işlemler neticesinde veya ilgili mevzuatta belirtilen yöntemlerle oluşan ve ters işlemle, fiziki teslimatla veya diğer yöntemlerle kapatılmamış olan pozisyonları,

uuuuu) Açılış fiyatı: Her bir kontratın, ilk işleme açıldığı gün veya bir kontratın işlem görmesinin geçici olarak durdurulması halinde yeniden işleme açılması sırasında belirlenen baz fiyatını, ilk işlem gününden sonraki işlem günlerinde ise ilan edilen son günlük gösterge fiyatını,

üüüüü) Baz fiyat: Günlük fiyat değişim limitlerinin hesaplanmasında kullanılan ve kontratın işleme açıldığı gün Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen fiyatı, diğer işlem günleri için ise bir önceki günün günlük gösterge fiyatını,

vvvvv) Günlük gösterge fiyatı: VEP Usul ve Esaslarında belirlenen esaslar çerçevesinde hesaplanan günlük gösterge fiyatını/fiyatlarını,

yyyyy) Vadeli elektrik piyasası (VEP): Piyasa katılımcılarına fiziksel teslimat yükümlülüğü doğuran ileri tarihli elektrik piyasasını,

zzzzz) Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşması: Piyasa katılımcısının vadeli elektrik piyasasına katılmak için imzaladığı standart anlaşmayı,

aaaaaa) Vadeli elektrik piyasası yıllık katılım bedeli: Vadeli elektrik piyasasına katılan piyasa katılımcılarının her bir yıl için ödemek zorunda oldukları VEP Usul ve Esaslarında belirlenen katılım bedelini

bbbbbb) VEP Usul ve Esasları: Bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat doğrultusunda vadeli elektrik piyasasının işletilmesine ilişkin usul ve esasları,

cccccc) Kısa pozisyon: Sahibine; vadeli elektrik piyasasında yapılan işlemlerde, kontratın teslimat dönemi geldiğinde elektrik enerjisini belirli bir fiyattan ve belirli bir miktarda teslim etme yükümlülüğü veren pozisyonu,

çççççç) Kontrat: Vadeli elektrik piyasasında ve gün içi piyasasında uzlaştırma dönemi bazında fiziksel teslimat yükümlülüğü doğuran sözleşmeyi,

dddddd) Piyasa İşletmecisi temerrüt yönetimi katkısı: Piyasa İşletmecisinin işlettiği veya yan hizmetler piyasası hariç olmak üzere mali uzlaştırma işlemlerini yürüttüğü ve merkezi karşı taraf olarak hizmet sunduğu piyasalarda katılımcıların temerrüde düşmeleri halinde piyasa işletim gelir tavanından ödemeyi taahhüt ettiği tutarı,

eeeeee) Piyasa yapıcı: Vadeli elektrik piyasasında likit ve sürekli bir piyasanın oluşmasını teşvik etmek amacıyla belirlenen piyasa katılımcılarını,

ffffff) Seans: Vadeli elektrik piyasasında kontratların alım satım için işleme açık olduğu zaman dilimini,

gggggg) Temerrüt garanti hesabı: Piyasa katılımcılarının mali yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda kullanılmak amacıyla merkezi uzlaştırma kuruluşu ve Piyasa İşletmecisi nezdinde tutulan, teminatlar dışında kalan ve piyasa katılımcılarının katkı paylarıyla oluşturulan hesabı,

ğğğğğğ) Ters işlem: Vadeli elektrik piyasasında aynı kontratta, uzun pozisyon karşısında kısa pozisyon, kısa pozisyon karşısında uzun pozisyon alınarak pozisyonun tasfiyesini,

hhhhhh) Uzun pozisyon: Sahibine; vadeli elektrik piyasasında yapılan işlemlerde, kontratın teslimat dönemi geldiğinde elektrik enerjisini belirli bir fiyattan ve belirli bir miktarda teslim alma yükümlülüğü veren pozisyonu,

ıııııı) Yöntem: Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak hazırlanan ve ilgili taraflar ile piyasa katılımcıları açısından bağlayıcı nitelikte olan düzenlemeleri,

iiiiii) Elektrik depolama tesisi: Elektrik enerjisini başka bir enerji türüne çevirerek depolayabilen ve depolanan enerjiyi kullanılmak üzere tekrar elektrik enerjisine çevirerek sisteme verebilen tesisi,

jjjjjj) Depolamalı elektrik üretim tesisi: Kanunun 7 nci maddesinin onuncu ve on birinci fıkraları kapsamında kurulan üretim tesisini,

ifade eder.

İKİNCİ KISIM

Dengeleme Mekanizması ve Uzlaştırma

BİRİNCİ BÖLÜM

Dengeleme Mekanizması ve Uzlaştırmaya İlişkin Genel Esaslar

Dengeleme mekanizmasına ilişkin genel esaslar

(1) Dengeleme mekanizması, vadeli elektrik piyasası ile ikili anlaşmaları tamamlayıcı nitelikteki gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetleri kapsar.

(2) Gün öncesi piyasası; sistemdeki arz ve talebin dengelenmesi ve piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarını gün öncesinden dengelemeleri amacıyla gerçekleştirilen faaliyetlerden oluşur.

(3) Gün içi piyasası, piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarını gün içinde dengelemeleri amacıyla gerçekleştirilen faaliyetlerden oluşur.

(4) Gerçek zamanlı dengeleme; yan hizmetler ve dengeleme güç piyasasından oluşur. Dengeleme güç piyasası, Sistem İşletmecisine gerçek zamanlı dengeleme için en fazla 15 dakika içinde devreye girebilecek yedek kapasiteyi sağlar. Frekans kontrolü ve talep kontrolü hizmetleri, yan hizmetler aracılığıyla sağlanır.

(5) Piyasa İşletmecisi ve Sistem İşletmecisi gerekli her türlü koordinasyon ve haberleşmeyi sağlayarak, elektrik enerjisi arz ve talebini dengelemek amacıyla dengeleme mekanizması faaliyetlerini ve bu faaliyetler için gereken ilgili usul ve esasları yürütür.

Denge sorumluluğunun genel esasları

(1) Piyasa katılımcıları, her bir uzlaştırma dönemi ve her bir teklif bölgesi için, bir tarafta sisteme verişleri, elektrik enerjisi alımları ve ithalatları ile diğer tarafta, sistemden çekişleri, elektrik enerjisi satışları ve ihracatları arasında denge sağlamakla yükümlüdür.

(2) Piyasa katılımcıları, uzlaştırma dönemi bazında enerji dengesizlikleri ve dengesizliklerinin uzlaştırılması için Piyasa İşletmecisine karşı mali sorumluluk üstlenir. Bu mali sorumluluğu üstlenen piyasa katılımcısı dengeden sorumlu taraf olarak adlandırılır.

(3) Dengeden sorumlu taraflar bir araya gelmek suretiyle dengeden sorumlu grup oluşturabilirler. Dengeden sorumlu grup adına grup içinden bir dengeden sorumlu taraf, dengeden sorumlu grubun enerji dengesizliğine ilişkin Piyasa İşletmecisine karşı mali sorumluluğunu üstlenir.

(4) Dengeden sorumlu tarafların teslimat zamanına kadar, mevcut olan tüm imkânları kullanarak denge sağlamaları esastır. Gerçek zamanda sistemin dengelenmesi Sistem İşletmecisinin sorumluluğundadır.

(5) Piyasa İşletmecisi denge sorumluluğuna ilişkin yükümlülüklerin sistematik ihlallerini belirleyebilmek ve bu sapmaları Kuruma raporlayabilmek için, tüm dengeden sorumlu taraflardan ihtiyaç duyduğu bilgileri alır.

Vadeli elektrik piyasasına ilişkin genel esaslar

(1) Vadeli elektrik piyasası aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından işletilir:

a) Katılımcılar tarafından sunulan teklifler, piyasa katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.

b) Piyasada yürütülen faaliyetler, şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.

(2) Vadeli elektrik piyasası;

a) Piyasa katılımcılarına, sözleşme taahhütlerine ve üretim ve/veya tüketim planlarına ilişkin ileri tarihli dengeleme olanağının sağlanması,

b) Piyasa katılımcılarının fiyat değişim risklerinden kaçınmak amacıyla işlem yapması,

c) İleriye dönük fiyat sinyali oluşturarak öngörülebilirliğin artırılması,

ç) Piyasa katılımcılarına ticaret imkanı sağlanması,

amaçlarına uygun olarak işletilir.

Gün öncesi piyasasına ilişkin genel esaslar

(1) Gün öncesi piyasası, gerçek zamandan bir gün öncesinden öngörülen uzlaştırma dönemi bazında üretim ve tüketim dengesini sağlamak üzere aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür:

a) Gün öncesi piyasası kapsamında sunulan teklifler gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.

b) Gün öncesi piyasasının uzlaştırmasında uygulanan fiyatlar, gün öncesi piyasası kapsamında sunulan teklifler dikkate alınarak uzlaştırma dönemi bazında, nihai piyasa takas fiyatı belirleme prensibine dayalı olarak belirlenir.

c) Gün öncesi piyasasına ilişkin faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.

(2) Gün öncesi dengeleme, gün öncesi planlama ya da gün öncesi piyasası aracılığıyla yürütülür.

(3) Gün öncesi piyasası:

a) Piyasa katılımcılarına üretim ve/veya tüketim ihtiyaçları ile sözleşmeye bağlanmış yükümlülüklerini gün öncesinde dengeleme olanağını sağlama,

b) Elektrik enerjisi referans fiyatını belirleme,

c) Sistem İşletmecisine gün öncesinden dengelenmiş bir sistem sağlama,

ç) Sistem İşletmecisine gün öncesinden kısıt yönetimi yapabilme imkanı sağlama,

d) Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ek olarak bir sonraki gün için enerji alış-satışı yapma fırsatı yaratma

amaçlarına uygun olarak düzenlenir. Gün öncesi piyasası Piyasa İşletmecisi tarafından işletilir.

(4) Gün öncesi planlama bu Yönetmelikte belirtilen gün öncesi planlamaya ilişkin hükümler doğrultusunda Piyasa İşletmecisi tarafından işletilir.

Gün içi piyasasına ilişkin genel esaslar

(1) Gün içi piyasası, gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar, uzlaştırma dönemi bazında üretim ve tüketim dengesini sağlamak ve/veya elektrik ticareti yapabilmek için aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından yürütülür:

a) Gün içi piyasasına sunulan teklifler gün içi piyasası katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.

b) Gün içi piyasasına ilişkin faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.

(2) Gün içi piyasası:

a) Piyasa katılımcılarına sözleşme taahhütlerini ve üretim ve/veya tüketim planlarını dengeleme olanağı sağlama,

b) Enerji dengesizlik miktarlarının azalmasını sağlama,

c) Sistem İşletmecisine gerçek zamanlı dengeleme öncesinde dengelenmiş bir sistem sağlama,

ç) Piyasa katılımcılarına, ikili anlaşmalarına ve gün öncesi piyasasında yaptıkları ticarete ek olarak enerji alım satım fırsatı yaratma

amaçlarına uygun olarak işletilir.

Gerçek zamanlı dengelemeye ilişkin genel esaslar

(1) Gerçek zamanlı dengeleme, aktif elektrik enerjisi arz ve talebini gerçek zamanlı olarak dengede tutmak amacıyla, Sistem İşletmecisi tarafından yürütülen ve Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan faaliyetlerden meydana gelir.

(2) Gerçek zamanlı dengeleme aracı olarak primer frekans kontrol yedek kapasitesi, sekonder frekans kontrol yedek kapasitesi, tersiyer kontrol yedek kapasitesi ve talep kontrolü kullanılır. Primer ve sekonder kontrol rezerv kapasitelerinin ve talep kontrolünün kullanım usul ve esasları Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanmıştır.

(3) Gerçek zamanlı dengeleme kapsamında kullanılan tersiyer kontrol yedek kapasitesi dengeleme güç piyasası vasıtasıyla temin edilir. Dengeleme güç piyasası Sistem İşletmecisi tarafından işletilir.

(4) Gerçek zamanlı dengeleme, elektrik enerjisinin tüketicilere yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli olarak sunulmasını sağlayacak şekilde aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür:

a) Gerçek zamanlı dengeleme, arz ve talebin gerçek zamanlı olarak işletme güvenliği ve sistem bütünlüğü sağlanacak şekilde; Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde yer alan arz kalitesi ve işletme koşulları kriterleri doğrultusunda dengelenmesi esasına dayalı olarak yürütülür.

b) Gerçek zamanlı dengeleme için, dengeleme güç piyasasına sunulan teklifler, teklife ilişkin bilgiler ve tekliflerin dengeleme için uygunluğu dikkate alınarak dengeleme güç piyasasında yer alan piyasa katılımcıları arasında ayrım gözetilmeksizin değerlendirilir.

c) Gerçek zamanlı dengeleme faaliyetleri, sistem güvenliğini dikkate alarak, Sistem İşletmecisi için dengeleme maliyetlerini en aza indirecek şekilde gerçekleştirilir.

ç) Gerçek zamanlı dengelemeye ilişkin faaliyetler şeffaflık ve sorumluluk ilkelerine uygun şekilde yürütülür.

Uzlaştırmaya ilişkin genel esaslar

(1) Uzlaştırma, vadeli elektrik piyasası, gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve dengeleme güç piyasasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerinin hızlı, güvenilir ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde Piyasa İşletmecisi tarafından yürütülür:

a) Piyasa İşletmecisi, piyasa katılımcılarının dengeleme mekanizmasına katılımlarına ve dengeden sorumlu tarafların enerji dengesizliklerine bağlı olarak sattıkları ve satın aldıkları elektrik enerjisinin toptan elektrik piyasası adına uzlaştırma işlemlerini yürütür.

b) Gün öncesi piyasası ve dengeleme güç piyasası kapsamında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış-satışlarının uzlaştırılmasında uzlaştırma dönemi bazındaki fiyatlar esas alınır. Bu fiyatlar dengeleme mekanizması kapsamında dengeleme amaçlı gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış-satışlarına ilişkin teklif fiyatları ve marjinal fiyatlandırma prensibi dikkate alınarak belirlenir. Vadeli elektrik piyasası ve gün içi piyasasında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış satışlarının uzlaştırılmasında ise eşleşme bazındaki fiyatlar esas alınır. Dengeleme mekanizması kapsamında gerçekleştirilen elektrik enerjisi alış-satışları taraflar arasında bağlayıcı nitelik taşır.

c) Dengeden sorumlu tarafların denge sorumluluklarından kaynaklanan enerji dengesizlikleri, uzlaştırma dönemi bazında belirlenecek sistem dengesizlik fiyatı üzerinden uzlaştırılır. Bir uzlaştırma dönemi için geçerli sistem dengesizlik fiyatı, söz konusu uzlaştırma dönemi için gün öncesi piyasasında belirlenmiş olan nihai piyasa takas fiyatı veya dengeleme güç piyasasında belirlenmiş olan saatlik sistem marjinal fiyatı kullanılarak belirlenen fiyattır.

ç) Bir uzlaştırma dönemine ilişkin uzlaştırma hesaplamalarında sadece söz konusu uzlaştırma dönemine ait değerler dikkate alınır ve bir uzlaştırma dönemine ait değerler, başka bir uzlaştırma dönemine aktarılamaz.

d) Uzlaştırma hesaplamalarının dengeleme mekanizmasında yer alan her bir faaliyet ve enerji dengesizliği için ayrı ayrı gerçekleştirilmesi esastır.

İKİNCİ BÖLÜM

Taraflar, Tarafların Görevleri, Yetkileri ve Sorumlulukları

Piyasa katılımcıları

(1) Piyasa katılımcıları;

a) Üretim lisansı sahibi,

b) Tedarik lisansı sahibi,

c) OSB üretim lisansı sahibi,

ç) Dağıtım lisansı sahibi,

d) İletim lisansı sahibi

tüzel kişilerinden oluşur. Piyasa katılımcılarından elektrik enerjisi alan serbest tüketicilerin çekiş birimlerinin kayıtları piyasa katılımcıları adına yapılır.

(2) Piyasa katılımcılarının bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde gerçekleştirdikleri faaliyetlerini piyasa ve/veya sistem işletimine zarar vermeyecek şekilde gerçekleştirmeleri esastır.

Piyasa İşletmecisinin sorumlulukları

(1) Piyasa İşletmecisi EPİAŞ’tır. Piyasa İşletmecisi; vadeli elektrik piyasasının, gün öncesi piyasasının ve gün içi piyasasının işletimi, uzlaştırma yönetimi ve veri yayımlama faaliyetlerini eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin, şeffaflık ve sorumluluk ilkeleri çerçevesinde yürütür.

(2) Piyasa İşletmecisi, vadeli elektrik piyasasının, gün öncesi piyasasının ve gün içi piyasasının işletimine ilişkin aşağıdaki faaliyetleri yürütür:

a) Söz konusu piyasaların bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak işletilmesi,

b) Kendi faaliyetleri kapsamındaki organize toptan elektrik piyasalarının kurulması ve işletimine ilişkin her türlü mevzuatın hazırlanması ve Kurula sunulması,

c) Söz konusu piyasaların işletimine ilişkin her türlü iç mevzuatın hazırlanması ve yayımlanması,

ç) Söz konusu piyasaların işletimine ilişkin hususlarda uygulamaya yönelik kararların alınması, yetkili mercilere öneri ve/veya tekliflerde bulunulması, mevzuatla kendisine bırakılmış diğer görevlerin yerine getirilmesi,

d) Söz konusu piyasaların işlemlerinde çıkabilecek uyuşmazlıkların incelenerek sonuçlandırılması,

e) Organize toptan elektrik piyasalarının etkin gelişimi ve kullanımını destekleyecek çözümlerin geliştirilmesi için önerilerde bulunulması,

f) İlgili mevzuatın, organize toptan elektrik piyasalarının etkin işleyişinin sağlanması çerçevesinde izlenmesi ve gerekli önerilerin geliştirilmesi.

(3) Piyasa İşletmecisi uzlaştırma yönetimine ilişkin olarak uzlaştırma işlemlerinin gerçekleştirilerek dengeleme mekanizması ve enerji dengesizlikleri için tahakkuk ettirilecek alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması faaliyetlerini yürütür.

(4) Piyasa İşletmecisi veri yayımlama ve raporlamaya ilişkin olarak aşağıdaki faaliyetleri yürütür:

a) İşlettiği veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemlerini yürüttüğü organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak Kurum tarafından talep edilecek raporların hazırlanması ve yayımlanması,

b) İşlettiği veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemlerini yürüttüğü organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak gereken bilgilerin Sistem İşletmecisine iletilmesi,

c) İşlettiği veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemlerini yürüttüğü organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin bilgilerin ve piyasa fiyatlarının düzenli olarak duyurulması,

ç) İşlettiği veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemlerini yürüttüğü organize toptan elektrik piyasalarında gerçekleşen işlemlere ilişkin olarak istatistikler düzenlenerek yayımlanması.

d) İşlettiği veya mali uzlaştırma işlemleri ile diğer mali işlemlerini yürüttüğü organize toptan elektrik piyasası katılımcılarının risklerinin yönetilmesini teminen Teminat Hesaplama Yönteminin hazırlanması, uygulanması ve Kurum tarafından gerek görüldüğünde geliştirilmesi ve değiştirilmesi,

e) Fark tutarına ilişkin Fark Tutarı Yönteminin hazırlanması, uygulanması ve Kurum tarafından gerek görüldüğünde geliştirilmesi ve değiştirilmesi.

(5) Piyasa İşletmecisi, bir fatura dönemi içerisinde, katılımcıların teklif miktarları, dengesizliklerinin gelişimi gibi konulara ilişkin izleme faaliyetlerini yürütür. Herhangi bir katılımcının fatura dönemi içerisindeki dengesizlik miktarının sürekli olarak artmasının tespit edilmesi durumunda, Piyasa İşletmecisi ilgili katılımcıdan ek teminat talep eder.

(6) Piyasa İşletmecisinin, bu maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen vadeli elektrik piyasasının, gün öncesi piyasasının ve gün içi piyasasının işletimi, uzlaştırma yönetimi ve veri yayımlama faaliyetlerine ek olarak ilgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerini yerine getirmesi esastır.

(7) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen piyasalar için temerrüt garanti hesabı kurulması ve yönetilmesi faaliyetlerini yürütür.

(8) Piyasa İşletmecisi, işlettiği organize toptan elektrik piyasalarında merkezi karşı taraf sıfatıyla alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı da alıcı rolünü üstlenmek suretiyle takasın tamamlanmasını taahhüt ederek merkezi karşı taraf hizmetini yürütür.

Sistem İşletmecisinin sorumlulukları

(1) Sistem İşletmecisi TEİAŞ’tır. Sistem İşletmecisi aşağıda tanımlanan faaliyetleri eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin, şeffaflık ve sorumluluk ilkeleri çerçevesinde yürütür:

a) Gün öncesinde talep tahminlerinin yapılması,

b) Sistemde anlık dengenin, yeterli arz kalitesini sağlayacak şekilde sağlanması, gerçek zamanlı dengeleme faaliyetleri yoluyla gerekli yedeklerin tutulması,

c) Gerçek zamanlı dengelemenin, bu Yönetmelik ve Elektrik Şebeke Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülmesi,

ç) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma ve yük atma teklif miktarları için asgari sınırın gerektiğinde güncellenmesi ve piyasa katılımcılarına duyurulması,

d) Sistemin etkin gelişimi ve kullanımını destekleyecek çözümlerin geliştirilmesi için önerilerde bulunulması,

e) İlgili mevzuatın, yeterli arz kalitesinin ve sistemin etkin kullanımının sağlanması çerçevesinde izlenmesi ve gerekli önerilerin geliştirilmesi,

f) Teklif bölgelerinin ve ticaret sınırlarının belirlenmesi,

g) Elektrik piyasası ve arz kalitesine ilişkin önem taşıyan bilgilerin hazırlanması ve ilgili taraflara iletilmesi,

ğ) Uzlaştırma için gerekli bilgilerin Piyasa İşletmecisine zamanında bildirilmesi,

h) Sistem işletimine ilişkin olarak Kurum tarafından talep edilecek raporların hazırlanması ve yayımlanması,

ı) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi.

i) Sisteme bağlantısı, Elektrik Şebeke Yönetmeliği ile belirlendiği şekilde kısıt kayıtlı bağlantı niteliği taşıyan üretim tesislerinin ve söz konusu tesisler için teknik olarak gerçekleştirilebilecek azami kapasitenin belirlenmesi ve Piyasa İşletmecisine bildirilmesi.

j) İletim sisteminde meydana gelen hat ve trafo arızaları ile planlı ve plansız olarak yapılacak olan bakımlar ile ilgili bilgilerin PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulması.

İletim kapasitesi yönetimi

(1) Sistem İşletmecisi, mevcut iletim kapasitesinin iletim sistemi kısıtları ve sistem işletim güvenliği kriterleri dahilinde maksimum enerji iletimini sağlayacak şekilde kullanıma sunulmasından sorumludur. Ulusal iletim kapasitelerinin optimum kullanımını sağlamak için Sistem İşletmecisi ve Piyasa İşletmecisi işbirliği yapar.

İletim sisteminde kısıt yönetimi ve ticaret sınırları

(1) Sistem İşletmecisi, iletim şebekesindeki gerçek zamanlı kısıtları dengeleme güç piyasasına ilişkin hükümler doğrultusunda etiket değeri 1 olan talimatlar vasıtasıyla giderir.

(2) Sistem İşletmecisi, iletim kısıtlarının gün öncesi piyasasına dayalı olarak yönetilmesine ihtiyaç duyulduğunda, ticaret sınırları olarak adlandırılan, teklif bölgeleri arasında teknik, güvenlik gibi nedenlerle kullanıma kapatılmış olan iletim kapasitesi dışında kalan, elektrik ticareti için uzlaştırma dönemi bazında izin verilebilir maksimum iletim kapasitesi sınırlarını belirler. Ticaret sınırları içerisindeki tüm iletim kapasitesi Sistem İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasasına sunulur. Sistem İşletmecisi, belirlenen ticaret sınırlarını, bu Yönetmeliğin 51 inci maddesinde yer alan hükümler doğrultusunda Piyasa İşletmecisine ve piyasa katılımcılarına bildirir.

(3) Sistem İşletmecisinin, iletim kısıtlarını gün öncesi piyasasına dayalı olarak yönetmesine ihtiyaç duyması durumunda, teklif bölgelerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar TEİAŞ tarafından belirlenerek Kuruma teklif edilir. Usul ve esaslara ilişkin tebliğ Kurul kararı ile yayımlanarak yürürlüğe girer.

Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin sorumlulukları

(1) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, dengeleme ve uzlaştırma faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıda tanımlanan görevleri yerine getirir:

a) Dağıtım sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve dengeleme birimi olan piyasa katılımcılarının, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan tüm sayaçlarının, dağıtım sistemine bağlı olan ve ikili anlaşma yapmak yoluyla bir tedarikçiden elektrik enerjisi alımı yapan serbest tüketicilerin sayaçlarının ve iki dağıtım bölgesi arasındaki elektrik enerjisi akışlarını ölçen sayaçların, kayıt işlemlerine ilişkin hükümler doğrultusunda kayıt altına alınması,

b) Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların okunması, bölgesinde bulunan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması,

c) Uzlaştırmaya esas ölçüm verilerine yapılan itirazlara ilişkin, piyasa katılımcıları ile 82 nci maddede belirtildiği şekilde mutabakat sağlanması,

ç) (a) ve (b) bendinde sayılan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak olan uzaktan otomatik veri toplama, saklama ve işleme sistemlerinin (OSOS) kurulumu, işletimi ve bakımı,

d) Dağıtım sistemine bağlı olan ve ikili anlaşma yapmak yoluyla bir tedarikçiden elektrik enerjisi alımı yapan serbest tüketicilerin sayaçlarından uzlaştırma dönemi bazında ölçüm değeri alınmasının mümkün olmaması durumunda, bu sayaçlardan elde edilecek ölçüm değerlerine uygulanacak profillere ilişkin görevlerin yerine getirilmesi,

e) Bu madde kapsamındaki iş süreçlerine ilişkin usul ve esas ve iç mevzuatın hazırlanması ve uygulanması,

f) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi.

TEİAŞ’ın diğer sorumlulukları

(1) TEİAŞ organize toptan elektrik piyasalarının işletimine ve sistem işletim faaliyetlerine ilişkin sorumluluklarına ek olarak, dengeleme ve uzlaştırmaya ilişkin, aşağıda belirtilen diğer faaliyetleri yürütür:

a) İletim sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve dengeleme birimi olan piyasa katılımcılarının uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan tüm sayaçlarının ve iletim sistemine bağlı olan serbest tüketicilerin sayaçlarının, piyasa katılımcılarının kayıt işlemlerine ilişkin hükümler doğrultusunda kayıt altına alınması;

b) Sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların OSOS vasıtasıyla okunması, üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler hariç olmak üzere diğer piyasa katılımcılarına ait iletim sisteminde yer alan sayaçların ve iletim sistemine bağlı serbest tüketicilere ait sayaçların OSOS ile iletişim sağlamasını temin etmek üzere gerekli iletişim altyapısının ve aktif ve pasif cihazların tesis edilmesi ve işletilmesi, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması,

c) Uzlaştırmaya esas ölçüm verilerine yapılan itirazlara ilişkin, piyasa katılımcıları ile 82 nci maddede belirtildiği şekilde mutabakat sağlanması,

ç) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasalarının alacak ve borç yönetimi işlemlerinin yürütülmesi,

d) (a) ve (b) bendinde sayılan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak olan uzaktan otomatik veri toplama, saklama ve işleme sistemlerinin (OSOS) kurulumu, işletimi ve bakımı,

e) Bu Yönetmelik kapsamındaki iş süreçlerine ilişkin usul ve esas ve iç mevzuatın hazırlanması ve uygulanması,

f) İlgili mevzuatın diğer hükümleri çerçevesindeki görevlerin yerine getirilmesi.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Piyasa Katılımcılarının Kayıt İşlemlerine İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Piyasa Katılımcılarının Kayıt Zorunluluğu ve Kayıt Kuralları

Piyasa katılımcılarının kayıt zorunluluğu

(1) Piyasa katılımcılarının, bu Yönetmelik kapsamında belirtilen zaman sınırları içerisinde Piyasa İşletmecisine kayıt yaptırmaları zorunludur.

(2) Görevli tedarik şirketlerinin tüzel kişilik kayıtları esnasında;

a) Serbest olmayan tüketicilerin,

b) Tedarikçisini seçmemiş serbest tüketicilerin,

c) Daha önce tedarikçisini seçmiş olup, tekrar görevli tedarik şirketinden enerji alan serbest tüketicilerin,

ç) Serbest ve serbest olmayan tüketicilerden Kanunun 17 nci maddesinin dördüncü fıkrası kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi amacıyla belirlenen tarifeler üzerinden enerji temin etmek isteyen tüketicilerin,

d) 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun uyarınca ürettiği enerjisi satın alınan lisanssız üretim tesisleri ile bunlarla ilişkilendirilmiş tüketim tesislerinin,

e) İkili anlaşmalarla görevli tedarik şirketinden enerji alan serbest tüketicilerin, uzlaştırma hesaplamalarının ayrı ayrı yapılabilmesini teminen aynı tüzel kişilik altında farklı kategoriler olarak kayıt edilir. Bu kategorilerin sayı ve kapsamları Kurul kararı ile belirlenir. Bu yönetmeliğin ilgili maddeleri uyarınca yapılacak tüm uzlaştırma işlemleri oluşturulan bu kategoriler için ayrı ayrı gerçekleştirilir.

(3) Piyasa katılımcılarının uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıt işlemlerini tamamlamamaları halinde, aşağıdaki işlemler uygulanır:

a) Bakanlık tarafından kabulü yapılmış bir üretim veya elektrik depolama ünitesine veya tesisine ilişkin kayıt işlemlerinin tamamlanmamış olması halinde, söz konusu üretim veya elektrik depolama ünitesinin veya tesisinin iletim veya dağıtım sistemine verdiği elektrik enerjisi uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz. İletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarına ilişkin olarak Piyasa İşletmecisi tarafından herhangi bir tahakkuk ve ödeme yapılmaz. Bu üretim veya elektrik depolama ünitesinin veya tesisinin iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisi miktarı, usulsüz elektrik enerjisi tüketimine ilişkin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilir.

b) Sisteme bağlantısı gerçekleştirilerek tesis kabulü yapılmış ancak Bakanlık tarafından kabulü yapılmamış bir üretim veya elektrik depolama ünitesinin veya tesisinin, iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisini, sınırları içinde bulunduğu dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren görevli tedarik şirketinden ya da ilgili üretim tesisine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin Piyasa İşletmecisine kaydettirilmesi suretiyle tedarik etmesi esastır. Aksi durumda, bu üretim veya elektrik depolama ünitesinin veya tesisinin iletim veya dağıtım sisteminden çektiği elektrik enerjisi miktarı, usulsüz elektrik enerjisi tüketimine ilişkin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Söz konusu üretim veya elektrik depolama ünitesinin veya tesisinin iletim veya dağıtım sistemine verdiği elektrik enerjisi uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz.

c) İletim sisteminden elektrik enerjisi çeken bir tüketim biriminin, kayıt işlemlerini tamamlamış bir piyasa katılımcısı adına kayıtlı olmaması halinde, durum tespit edildiğinde ilgili tüketim birimi, sınırları içinde bulunduğu bölgede faaliyet gösteren görevli tedarik şirketinin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonuna dahil edilir ve bu şekilde kullanılan enerji, geçmişe dönük düzeltme kalemi kapsamında değerlendirilir. Söz konusu elektrik enerjisi çekişine ilişkin, ilgili tüketim biriminin sınırları içinde bulunduğu bölgede faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından 8/5/2014 tarihli ve 28994 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde gerekli işlemler yapılır.

ç) Dağıtım sisteminden elektrik enerjisi çeken bir tüketim biriminin, kayıt işlemlerini tamamlamış bir piyasa katılımcısı adına kayıtlı olmaması halinde, söz konusu elektrik enerjisi çekişi, ilgili dağıtım şirketinin hesabına yansır. Söz konusu tüketim birimi ile ilgili elektrik enerjisi çekişi, Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde işlem görür.

(4) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin portföylerinde yer alan üretim tesislerinin bir veya birden fazlasının uzlaştırma hesaplamalarının tesis bazında ayrı ayrı yapılmasının talep edilmesi halinde, talep edilen tesislerin her biri aynı tüzel kişilik altında farklı kategoriler olarak kayıt edilebilir. Oluşturulan kategoriler için tüm uzlaştırma işlemleri ayrı ayrı gerçekleştirilir.

(5) Nükleer güç santrallerinin kabul öncesi test döneminde üretilen elektrik enerjisinin dengeleme mekanizması ve uzlaştırma uygulamalarına katılması, söz konusu üretim tesisinin veya üretim tesisinin ünite veya ünitelerinin 18/1/2019 tarihli ve 30659 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Nükleer Güç Santrallerinin Proje ve Kabul Yönetmeliği hükümlerine göre yapılan ön kabul işlemlerinin tamamlanmasını müteakip gerçekleşir. Nükleer güç santrallerinde test döneminde olan ünite/üniteler ile ticari işletmeye girmiş ünite/ünitelerin uzlaştırma hesaplamalarının ayrı ayrı yapılmasını teminen söz konusu ünite/üniteler aynı tüzel kişilik altında farklı kategoriler olarak kaydedilir. Oluşturulan kategoriler için tüm uzlaştırma işlemleri ayrı ayrı gerçekleştirilir.

Piyasa katılımcılarının gün öncesi piyasasına kayıtları

(1) Piyasa katılımcısı olan tüm lisans sahibi tüzel kişiler gün öncesi piyasasına katılabilirler. Bir piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasına kaydının yapılabilmesi için;

a) Tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,

b) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibariyle kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,

esastır.

Piyasa katılımcılarının gün içi piyasasına kayıtları

(1) Piyasa katılımcısı olan tüm lisans sahibi tüzel kişiler gün içi piyasasına katılabilirler. Bir piyasa katılımcısının gün içi piyasasına kaydının yapılabilmesi için;

a) Tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,

b) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibariyle kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,

esastır.

Piyasa katılımcılarının vadeli elektrik piyasasına kayıtları

(1) Piyasa katılımcısı olan üretim ve tedarik lisansı sahibi tüzel kişiler vadeli elektrik piyasasına katılabilirler. Bir piyasa katılımcısının vadeli elektrik piyasasına kaydının yapılabilmesi için;

a) Tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,

b) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibarıyla kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,

c) VEP Usul ve Esasları kapsamındaki giriş teminatı ve temerrüt garanti hesabı katkı payı tutarının tamamlanmış olması,

ç) VEP Usul ve Esaslarında sayılan şartları taşıması ve belirtilen yükümlülükleri yerine getirmesi,

d) Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşması ile Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalamış olması,

esastır.

Piyasa katılımcılarının dengeleme güç piyasasına kayıtları

(1) Kendi adına kayıtlı, dengeleme birimi olma koşullarını sağlayan en az bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi olan piyasa katılımcılarının dengeleme güç piyasasına katılımları zorunludur. Dengeleme güç piyasasına katılmak zorunda olan piyasa katılımcılarının Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunarak dengeleme birimlerine ilişkin kayıt işlemlerini tamamlamaları esastır. Piyasa katılımcılarının, dengeleme birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamaları durumunda dengeleme güç piyasasına katılımları ile ilgili süreç tamamlanmış olur.

Dengeden sorumlu taraflara ilişkin kayıt kuralları

(1) Her bir piyasa katılımcısı, bir dengeden sorumlu gruba katılmadığı sürece dengeden sorumlu taraf olarak kaydedilir.

(2) Kayıtlı bir piyasa katılımcısı ya da ilk kez kayıt yaptıran bir piyasa katılımcısı, Piyasa İşletmecisine karşı tüm mali yükümlülüklerini yerine getirmiş olması kaydıyla bir dengeden sorumlu gruba katılmak üzere Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilir. Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılmak üzere Piyasa İşletmecisine yapacağı başvurunun ilgili piyasa katılımcısı ve dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş olan dengeden sorumlu tarafça ortaklaşa yapılması esastır.

(3) Dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş olan dengeden sorumlu taraf, denge sorumluluğuna ilişkin hak ve yükümlülüklerini devir veya temlik edemez.

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ve kayıt kuralları

(1) Piyasa katılımcıları, sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri elektrik enerjisinden sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini belirlemek ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlüdür.

(2) Aşağıdakilerden her biri uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimidir:

a) Lisanslı tüm üretim tesisleri,

b) Dengeleme birimi olma yükümlülüğünü taşıyan tüketim tesisleri,

c) İkili anlaşma yapmak yoluyla elektrik enerjisi alan ya da iletim seviyesinden bağlı olan serbest tüketicilerin tüketim birimleri ile 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki tüketim birimleri,

ç) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından belirlenecek uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonları çerçevesinde, bölgesinde görevli tedarik şirketinden 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında enerji temin eden tüketici kategorileri,

d) Otoprodüktörlere ait tüketim birimi ve otoprodüktör grubu ortağı tüketicilere ait bir tüketim birimi,

e) Bir dağıtım bölgesi ya da dağıtım bölgesinin bir bölümü,

f) Ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası,

g) Elektrik depolama ünitesi veya tesisleri,

(3) Belirlenen her bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi, sadece bir piyasa katılımcısının uzlaştırma hesabına kayıt edilir.

(4) Senkron paralel bağlantılar haricinde ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası şeklindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri, bu uzlaştırmaya esas veriş çekiş birimleri üzerinden birden fazla piyasa katılımcısının enerji alış verişi gerçekleştirmesi durumunda TEİAŞ adına kayıt edilir. TEİAŞ adına kayıt edilen bu tür veriş-çekiş birimlerine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarının tamamı, ilgili piyasa katılımcılarının uzlaştırma hesaplarına dağıtılır.

(5) Senkron paralel bağlantılar için ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası şeklindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri TEİAŞ adına kayıt edilir.

(6) Ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktası şeklindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinden yapılacak ithalat ve ihracat faaliyetlerine ilişkin bu Yönetmelik kapsamındaki kurallar ve istisnalar Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe girecek usul ve esaslarda belirlenir.

Dengeleme birimleri ve kayıt kuralları

(1) Gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerine katılacak piyasa katılımcıları, dengeleme birimlerini tanımlamak ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlüdür.

(2) Bağımsız olarak yük alabilen, yük atabilen ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda tesis edilmiş sayaçlar vasıtasıyla uzlaştırma dönemi bazında bağımsız olarak ölçülebilen üretim, tüketim ya da elektrik depolama tesislerinden ya da ünitelerden aşağıdakilerden her biri bir dengeleme birimidir:

a) Lisanslı üretim tesisleri veya bu üretim tesislerine ait üniteler.

b) Tüketimi Sistem İşletmecisi tarafından verilecek talimatlarla değiştirilebilecek ya da devreden çıkarılabilecek nitelikteki, adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan tüketim tesisleri veya tüketim tesisleri topluluğu.

c) Adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan elektrik depolama ünitesi veya tesisleri.

(3) Kombine çevrim santrallerinin aynı blokta yer alan türbinleri hariç olmak üzere, aynı üretim tesisi içinde yer alan ve sisteme farklı gerilim seviyelerinden bağlı olan üniteler aynı dengeleme birimi altında yer alamazlar.

(4) Aşağıdaki üretim tesisleri dengeleme birimi olma yükümlülüğünden muaf olup, ilgili piyasa katılımcısı tarafından talep edilmesi ve Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunması halinde dengeleme birimi olabilirler;

a) Kanal veya nehir tipi hidroelektrik üretim tesisleri,

b) Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisleri,

c) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri,

ç) Dalga enerjisine dayalı üretim tesisleri,

d) Gel-git enerjisine dayalı üretim tesisleri,

e) Kojenerasyon tesisleri,

f) Jeotermal üretim tesisleri.

g) Biyokütleye dayalı üretim tesisleri.

(5) Dengeleme birimi, uzlaştırmaya esas bir veriş-çekiş birimidir ve uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıt kuralları dengeleme birimi için de geçerlidir.

(6) Üretim tesislerinin dengeleme birimi olarak kaydedilebilmeleri için, aynı baraya bağlı üretim ve tüketim tesislerinin ayrı ayrı ölçülebilmesini sağlayan sayaçların tesis edilmesi esastır.

(7) Sistem İşletmecisi tarafından, ünite bazında dengeleme birimi olarak kaydedilmesi gerekli bulunan ünitelerin sayaçlarının ünite bazında ölçüm yapılabilmesini sağlayacak şekilde tesis edilmesi esastır. Gerekli olması durumunda, sayaç yeri değişikliği, dengeleme birimi kayıt değişiklik ihtiyacının Sistem İşletmecisi tarafından belirlenip Piyasa İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcısına bildirilmesinden itibaren 3 ay içerisinde tamamlanır.

(8) Dengeleme birimi olma talebi uygun bulunan bir tüketim tesisinin dengeleme birimi olarak kaydedilebilmesi için Sistem İşletmecisi tarafından talep edilmesi halinde gerekli izleme ve veri iletişim sistemlerinin Sistem İşletmecisinin koordinasyonunda kurulması ilgili piyasa katılımcısının sorumluluğundadır.

Sayaçlara ilişkin kayıt kuralları

(1) Piyasa katılımcılarının kayıt edilmesi sürecinde, uzlaştırmaya esas her bir veriş-çekiş birimine ilişkin veriş-çekiş miktarının ölçülmesini veya hesaplanmasını sağlayacak sayaçlar kayıt altına alınır. Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin aşağıda belirtilen elektrik enerjisi akışlarının ölçülmesini sağlayacak sayaçların kayıt altına alınması esastır:

a) İletim sistemine verilen ya da iletim sisteminden çekilen elektrik enerjisi,

b) İkili anlaşma yapmak yoluyla elektrik enerjisi alımı yapan serbest tüketici tarafından dağıtım sisteminden çekilen elektrik enerjisi,

c) Üretim veya OSB üretim lisansına sahip piyasa katılımcıları tarafından dağıtım sistemine verilen veya dağıtım sisteminden çekilen elektrik enerjisi,

ç) Üretim, OSB üretim, otoprodüktör ve otoprodüktör grubu lisansına sahip üretim birimleri tarafından dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi,

d) İki dağıtım sistemi arasındaki alış-verişe esas elektrik enerjisi,

e) Dengeleme birimlerinin sisteme bağlantı noktalarındaki elektrik enerjisi.

İKİNCİ BÖLÜM

Kayıt Süreci

Kayıt işlemlerinin kapsamı

(1) Kayıt süreci kapsamında;

a) Piyasa katılımcılarının tüzel kişiliklerine,

b) Piyasa katılımcılarının kendi uzlaştırma hesaplarına kayıt ettirmek istedikleri uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine,

c) Piyasa katılımcılarının dengeden sorumlu gruba dahil olmalarına,

ç) Kayıt altına alınan her bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimine ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan sayaçlara,

d) Piyasa katılımcılarının dengeleme güç piyasasına katılımlarına ve kendi uzlaştırma hesaplarına kayıt ettirmekle yükümlü oldukları dengeleme birimlerine,

e) Piyasa katılımcılarının gün öncesi piyasasına ve gün içi piyasasına katılımlarına

f) Piyasa katılımcılarının merkezi uzlaştırma kuruluşuna üyeliklerine

ilişkin kayıt işlemleri gerçekleştirilir.

Piyasa Katılım Anlaşması, Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşması, Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşması ve Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşması

(1) Katılımcının kayıt dosyasında yer alan tüm bilgi ve belgelerin doğruluğunu teyit ettiğini, bu Yönetmelik kapsamındaki yükümlülüklerini kabul ve taahhüt ettiğini bildiren ve denge sorumluluğuna ilişkin piyasa katılımcılarının yükümlülüklerini içeren maddelerden oluşan Piyasa Katılım Anlaşması ve vadeli elektrik piyasasına katılıma ilişkin yükümlülükleri içeren Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşması, gün öncesi piyasasına katılıma ilişkin yükümlülüklerini içeren Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşması ve gün içi piyasasına katılıma ilişkin yükümlülüklerini içeren Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşması, Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanarak Başkan onayına sunulur.

(2) Tüm piyasa katılımcıları, Piyasa Katılım Anlaşmasını, vadeli elektrik piyasasına katılan piyasa katılımcıları ayrıca Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşmasını, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları ayrıca Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşmasını ve gün içi piyasası katılımcıları ayrıca Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalayarak Piyasa İşletmecisine sunar.

Piyasa katılımcılarının tüzel kişilik kayıt başvurusu

(1) Üretim veya OSB üretim lisansı alan piyasa katılımcıları üretim tesislerinin tesis geçici kabulleri yapılarak tesislerinin enerjilendirilmesinden önceki 15 iş günü içerisinde tüzel kişilik kayıtlarını tamamlayacak şekilde, Piyasa İşletmecisine tüzel kişilik kayıt başvurusunda bulunur.

(2) Tedarik lisansı alan piyasa katılımcıları lisans yürürlük tarihlerini takip eden 15 iş günü içerisinde Piyasa İşletmecisine tüzel kişilik kayıt başvurusunda bulunur.

(3) Piyasa katılımcıları; tüzel kişiliklerine ait bilgileri onaylanmak üzere Piyasa Yönetim Sistemine (PYS) girdikten sonra;

a) Piyasa Katılım Anlaşması,

b) Lisanslarının temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce şirket kaşesi üzerine imzalanmış suretini,

c) Tüzel kişilik kayıt formunu,

ç) Belgelerde imzası bulunan kişilerin yetki belgeleri ve imza sirkülerlerinin aslı ya da noter onaylı suretini,

d) Ticaret sicil gazetesi fotokopisini

e) Merkezi uzlaştırma bankası-katılımcı anlaşması imzaladıklarına dair belgeyi

f) Piyasa katılım anlaşmasını

bir ön yazı ile Piyasa İşletmecisine teslim ederek tüzel kişilik kaydı başvurusunda bulunur. Tüzel kişiliklerine ait bilgileri onaylanmak üzere Piyasa Yönetim Sistemine (PYS) giren piyasa katılımcılarına Piyasa İşletmecisi tarafından ENTSO-E tarafından belirlenen standartlara uygun EIC kodu verilir.

(4) Piyasa katılımcılarının, onaylanmak üzere tüzel kişilik bilgilerini PYS’ye girmeleri zorunludur. PYS’de onaylanmak üzere tüzel kişilik bilgileri bulunmayan piyasa katılımcılarının kayıt müracaatları işleme konmaz ve bu durum ilgili piyasa katılımcısına yazılı olarak bildirilir. Kayıt süreci, piyasa katılımcılarının PYS’ye onaylanmak üzere tüzel kişilik bilgilerinin girilmesini müteakip başlar.

(5) Piyasa katılımcıları, tüzel kişilik kayıt sürecinin tamamlanması için hesaplanan teminatını sunar. Teminatını sunmayan piyasa katılımcısının kayıt başvurusu işleme konmaz.

Piyasa katılımcılarının tüzel kişilik başvurularının inceleme ve değerlendirilmesi

(1) Piyasa İşletmecisi, başvuru dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere ilişkin inceleme ve değerlendirme ile söz konusu bilgi ve belgelerin PYS’ye girilmiş bilgilerle uygunluğuna ilişkin incelemeleri başvuru tarihini izleyen 10 iş günü içerisinde tamamlar.

(2) İnceleme ve değerlendirme neticesinde tespit edilen eksiklikler ve söz konusu eksikliklerin giderilmemesi halinde tüzel kişilik kaydı işleminin yapılamayacağı hususu başvuru yapan piyasa katılımcısına bildirilerek, eksiklerin giderilmesi için 10 iş günü süre verilir.

(3) Başvuru dosyaları uygun bulunan veya tespit edilen eksikliklerini 10 iş günü içerisinde tamamlayan piyasa katılımcısının PYS üzerinden yaptığı kayıt başvurusu onaylanır.

(4) Eksiklerini zamanında tamamlamayan piyasa katılımcılarının tüzel kişilik kayıt işlemi yapılmaz ve PYS üzerinden yaptıkları kayıt başvurusu da onaylanmaz. Başvuru dosyası piyasa katılımcısına elden iade edilerek durum Kuruma bildirilir.

(5) Başvuru dosyasının inceleme ve değerlendirmesi sırasında ihtiyaç duyulan her türlü ek bilgi ve belge lisans sahibi tüzel kişilerden istenebilir ve tüzel kişiyi temsile yetkili şahıslar doğrudan görüşme yapmak üzere çağrılabilir.

(6) Piyasa katılımcıları, ancak tüzel kişilik kayıt işlemlerinin tamamlanmasından sonra, kayıt sürecinin diğer aşamalarına geçebilir. Piyasa Katılım Anlaşmasını imzalamış ve tüzel kişilik kayıt sürecini tamamlamış olan bir tedarik lisansı sahibi tüzel kişi niteliğindeki piyasa katılımcısı, dengeden sorumlu taraf olarak kaydedilir. Piyasa Katılım Anlaşmasını imzalamış ve tüzel kişilik kayıt sürecini tamamlamış diğer tüm piyasa katılımcılarının dengeden sorumlu taraf olarak kaydedilebilmeleri için sorumlu oldukları tüm uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtları tamamlamış olmaları esastır.

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin kayıt işlemi

(1) Piyasa katılımcıları, sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini Piyasa İşletmecisine kayıt ettirirken;

a) Kayıt edilecek uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait ölçüm ve bağlantı noktalarını gösteren ve ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi ya da TEİAŞ tarafından onaylı tek hat şeması,

b) Bağlantı anlaşmasının birer kopyası,

c) Tüzel kişilik kaydı sırasında teslim edilmiş olanlar hariç olmak üzere, üretim tesislerine ait lisanslar ile depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesindeki elektrik depolama ünitesi, üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesi veya müstakil elektrik depolama tesislerinin derç edildiği üretim veya tedarik lisanslarının temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerce şirket kaşesi üzerine imzalanmış sureti,

ç) Üretim tesisleri, depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesindeki elektrik depolama ünitesi, üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesi ile müstakil elektrik depolama tesislerine ait kabul tutanağı,

d) 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca oluşturulacak kategoriler için dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerce belirlenmiş uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonları,

e) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kayıt formu,

Piyasa İşletmecisine elden teslim edilir.

(2) Bir piyasa katılımcısının yeni bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için kayıt başvurusu yaptığı sırada bir dengeden sorumlu gruba dahil olması durumunda, kayıt başvurusu ilgili piyasa katılımcısı ile dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş olan dengeden sorumlu tarafça ortaklaşa yapılır.

(3) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin kayıt edilmesi sırasında, söz konusu birime ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımlanır ve kayıt altına alınır. Ölçüm sistemlerine uygulanacak kayıp katsayıları, ölçüm sistemlerinin kayıt edilmesi aşamasında belirlenir.

(4) Kayda alınan her bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimine Piyasa İşletmecisi tarafından ENTSO-E standartlarında uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kodu verilir.

(5) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin kaydının tamamlanabilmesi için;

a) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan sayaçların kaydının tamamlanmış olması,

b) Piyasa katılımcısının Piyasa İşletmecisine vermiş olduğu teminatların toplam miktarının, kaydı yapılmakta olan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi dahil olmak üzere piyasa katılımcısının sunması gereken toplam teminat tutarını karşılayacak seviyede olması,

gereklidir.

(6) Sisteme ilk kez enerji verecek bir üretim tesisinin Piyasa İşletmecisine uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kaydının yapılmasından sonra dengeleme mekanizması ve uzlaştırma uygulamalarına katılması, söz konusu üretim tesisinin veya üretim tesisinin ünite veya ünitelerinin Bakanlık kabul heyeti ve ilgili TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi yetkililerinin hazır bulunacağı kabul işlemleri esnasında tutulan sayaç tespit tutanağına müteakip gerçekleşir. Bakanlık tarafından kabulü yapılmış bir üretim tesisinin veya üretim tesisinin ünite veya ünitelerinin Piyasa İşletmecisine uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kaydı yaptırmak üzere başvurmamış olması durumunda söz konusu üretim tesisinin dengeleme mekanizması ve uzlaştırma uygulamalarına katılması; Piyasa İşletmecisine uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kaydının yapılması ve söz konusu uzlaştırmaya esas veriş çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan sayaçların kayıt altına alınmasından sonra gerçekleşir.

(7) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen devir işlemlerine ilişkin olarak uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi Özelleştirme İdaresi Başkanlığının belirtmiş olduğu devir tarihi esas alınarak ön kayıt yapılır. Ön kaydı yapılan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimine ilişkin lisans veya lisansa ilişkin Kurum yazısı ve bağlantı anlaşmasına ilişkin TEİAŞ veya dağıtım şirketi yazısı bir ay içerisinde Piyasa İşletmecisine sunulur.

Piyasa katılımcılarının dengeden sorumlu gruba katılmaları

(1) Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılmak üzere başvurabilmesi için;

a) Tüzel kişilik kaydını tamamlamış olması,

b) Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulünün yapılmış olması ve başvuru yaptığı an itibariyle kendisi ile ilişkili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olması,

esastır.

(2) Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılmak üzere Piyasa İşletmecisine yapacağı başvuru, ilgili piyasa katılımcısı ve dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş olan dengeden sorumlu tarafça ortaklaşa yapılır. Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılımının işlerlik kazanması, gruba katılım ile ilgili işlemlerin tamamlandığı fatura dönemini takip eden ilk fatura dönemi itibariyle başlar.

(3) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, sadece bölgesindeki görevli tedarik şirketi ile 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında oluşturulan kategoriler için dengeden sorumlu bir grup oluşturabilirler.

(4) Görevli tedarik Şirketleri, 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında oluşturulan kategoriler için sadece bölgesindeki dağıtım şirketiyle dengeden sorumlu grup oluşturabilir.

(5) 17 nci maddenin dördüncü fıkrası kapsamında oluşturulan kategoriler herhangi bir dengeden sorumlu grupta yer alamazlar. Kategorilere konu tesisler kategoriler oluşturulmadan önce bir dengeden sorumlu grubun içerisinde bulunuyorlarsa bu dengeden sorumlu gruptan çıkartılırlar.

Sayaçların kayıt işlemi

(1) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin kayıt edilmesi sırasında, söz konusu birime ilişkin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan sayaçlar kayıt altına alınır.

(2) Piyasa İşletmecisi, serbest tüketici sayaçları hariç olmak üzere, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde yer alan sayaçların karşılıklı kayıt altına alınması için piyasa katılımcısına ve TEİAŞ’ın ilgili diğer birimleri ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye bildirimde bulunur.

(3) Bildirimde yer alan tarihe kadar TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi yetkilisi ve hazır bulunması halinde piyasa katılımcısının yetkilisi tarafından, ilk endeks tespit protokolleri düzenlenir.

(4) Düzenlenen ölçüm sistemlerinin ilk endeks tespit protokolü hazır bulunması halinde piyasa katılımcısı yetkilisi ve TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi yetkilisi tarafından imza altına alınır. Taraflarca ilk endeks tespit protokolünün imzalanması ile sayaçlar kayıt altına alınmış olur.

(5) İlgili mevzuata uygun olmayan sayaçlar TEİAŞ veya ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından ilgili ay içerisinde mevzuata uygun hale getirilir. Sayaçların mevzuata uygun olmaması serbest tüketicilerin tedarikçi seçme hakkını kullanmasına engel teşkil etmez.

(6) TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, kayıp katsayıları hesaplama metodolojisine ilişkin usul ve esasları ve 80 inci maddede belirtilen kriterleri dikkate alarak transformatör kaybı ve/veya hat kaybı uygulanıp uygulanmayacağını tespit eder. Transformatör ve/veya hat kaybı uygulanması gereken durumlarda transformatöre ve/veya hatta ait ilgili Kurul kararı ile belirlenen transformatör ve hat kayıp katsayısı formülüne ilişkin karakteristik bilgiler TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından tek hat şemasına işlenir.

(7) Devreye alınacak yeni üretim tesislerinin ve/veya yeni ünitelerin iletim sistemine bağlantısının gerçekleştirilip ilk kez enerjilendirilmesi öncesinde gerçekleştirilen tesis geçici kabulü sonucunda geçici kabul heyeti tarafından hazırlanan sayaç tespit tutanağı, ilk endeks tespit protokolü olarak kabul edilir.

(8) Başka bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu içerisinde de yer alan ve önceden kayıt altına alınmış sayaçlar bilgilerinde gerekli güncellemelerin yapılması suretiyle yeniden kayıt altına alınır.

(9) Bu madde kapsamında kaydı gerçekleştirilen ölçüm noktalarında yer alan ve ilk defa enerji kullanacak tüketicilerin tedarikçisi olmak isteyen ilgili piyasa katılımcıları en geç ilk endeks tespit tutanağının düzenlenmesinden önceki iş günü saat 17:00’a kadar PYS aracılığı ile başvuruda bulunur ve Enerji Alım-Satım Bildirim Formunu imzalamış olduğunu PYS üzerinden beyan eder. İlgili sayaçlar söz konusu tedarikçi adına ilk endeks tespit tutanağı tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kaydedilir.

Serbest tüketicilere ilişkin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait tedarikçi değiştirme süreçleri

(1) Kurulca onaylanmış perakende satış tarifeleri kapsamında perakende satış sözleşmesi ile görevli tedarik şirketinden enerji alan bir serbest tüketiciye ait çekiş birimine perakende satış anlaşması kapsamında kurulca onaylanmış perakende satış tarifeleri dışında ikili anlaşma ile elektrik enerjisi tedarik etmek isteyen bir piyasa katılımcısının, enerji alacak söz konusu tüketiciye ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin sayaç kaydı, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi kaydı ve portföylerine ekleme ile ilgili talepte bulunması durumunda;

a) Yeni tedarikçi olmak isteyen piyasa katılımcısı ve/veya bölgesinde bulunan serbest tüketiciye perakende satış anlaşması kapsamında kurulca onaylanmış perakende satış tarifeleri dışında, ikili anlaşma ile enerji satmak isteyen görevli tedarik şirketi, içinde bulunulan ayın en geç altıncı gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi ve sayaçlara ilişkin bilgi girişlerini PYS üzerinden yaparak, ilgili serbest tüketici ile serbest tüketicilere satışlar için Enerji Alım-Satım Bildirim Formunu imzalamış olduğunu PYS üzerinden beyan eder. Yeni tedarikçi tarafından yapılan bilgi girişleri, serbest tüketicinin mevcut tedarikçisine ve ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye, PYS aracılığıyla başvuru süresinin dolmasını takiben duyurulur.

b) İçinde bulunulan ayın en geç yirmidördüncü gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar kayıt edilecek uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait ölçüm ve bağlantı noktalarını gösteren ve PYS üzerinde elektronik olarak yer alan ve ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için uygun olan tek hat şemasına göre kayıp değerleri ile diğer parametreler, ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi veya TEİAŞ tarafından PYS aracılığıyla girilir ve bu durum yeni tedarikçi olmak isteyen piyasa katılımcısına PYS aracılığıyla bildirilir.

(2) Bir serbest tüketicinin;

a) Tedarikçi değiştirmesi veya Kurulca onaylanmış perakende satış tarifelerinden enerji almaktayken ilgili görevli tedarik şirketinden ikili anlaşma ile enerji alması durumunda serbest tüketicinin yeni tedarikçisi olmak isteyen piyasa katılımcısı veya serbest tüketiciye ikili anlaşma ile enerji satmak isteyen görevli tedarik şirketi, portföy değişikliği ile ilgili talebini, içinde bulunulan ayın en geç altıncı gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar bilgi girişlerini PYS üzerinden yaparak, ilgili serbest tüketici ile ikili anlaşması olduğunu PYS üzerinden beyan eder. Yeni tedarikçi tarafından yapılan bilgi girişleri, serbest tüketicinin mevcut tedarikçisine, PYS aracılığıyla içinde bulunulan ayın yirminci gününden önceki son iş günü saat 17:00’da duyurulur.

b) Bir fatura dönemi içerisinde herhangi bir tüketicinin kullanımında olmayan bir tüketim noktasında enerji tüketmeye başlayacak olması durumunda, bu serbest tüketiciye ikili anlaşma ile enerji satmak isteyen tedarikçi PYS üzerinden bilgi girişlerini yaparak ilgili serbest tüketici ile ikili anlaşması olduğunu beyan eder. Bu talep, bilgi girişinin yapılmasına müteakip ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye PYS üzerinden bildirilir. Serbest tüketici, bilgi girişinin yapıldığı dönemden itibaren ilgili tedarikçinin portföyüne eklenir.

c) İlk defa enerji kullanılacak ve iletim sistemine bağlı bir tüketim noktasından enerji tüketmeye başlaması durumunda, bu serbest tüketiciye ikili anlaşma ile enerji satmak isteyen tedarikçi en geç bu noktanın ilk endeks tespit tutanağının düzenlenmesinden bir önceki iş günü saat 17:00’a kadar Piyasa İşletmecisine başvurur. Başvuru usulleri Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek duyurulur. İlgili ölçüm noktaları, söz konusu tedarikçisi adına ilk endeks tespit tutanağı tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kaydedilir.

(3) Bir piyasa katılımcısı, bir serbest tüketiciye ait çekiş birimini portföyünden çıkartmayı talep etmesi durumunda, içinde bulunulan ayın en geç altıncı gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar, Piyasa İşletmecisine PYS aracılığıyla başvuruda bulunur ve serbest tüketiciyi portföyden çıkarma işlemi gerçekleşir. Piyasa katılımcısı, Piyasa İşletmecisine yapacağı bu başvurudan önce ilgili tüketiciyi yazılı olarak bilgilendirir.

(4) Piyasa katılımcısının temerrüde düşmesi veya teminat yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeni ile portföyünden çıkarılan serbest tüketicinin yeni tedarikçisi olmak isteyen bir piyasa katılımcısının, ilgili serbest tüketiciye enerji tedariği yapacağını, portföyden çıkarılma işleminin yapıldığı ayın yirminci gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar, ilgili serbest tüketici ile ikili anlaşması olduğunu Piyasa İşletmecisine bildirmesi durumunda, ilgili kayıt güncelleme işlemleri Piyasa İşletmecisi tarafından PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(5) Piyasa İşletmecisi, portföyden çıkarılan, portföyü değiştirilen ve yeni kaydedilen kesinleşmemiş sayaçlar listesini PYS aracılığıyla ilgili dağıtım şirketi, TEİAŞ ve ilgili piyasa katılımcısına duyurur.

(6) Yayımlanan sayaç listesine ilişkin itiraz başvuruları, duyurunun yayımlanmasını takip eden iki iş günü içerisinde Piyasa İşletmecisine yapılır. Piyasa İşletmecisi, yapılan itiraz başvurularını iki iş günü içerisinde sonuçlandırarak, kesinleşen sayaç listesini PYS aracılığıyla ilgili piyasa katılımcısına ve bağlantı durumuna göre ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye veya TEİAŞ’a duyurur.

(7) İçinde bulunulan ayın son günü saat 24:00’a ilişkin sayaç değerlerinin okunması ile sayaçların kayıt altına alınması için piyasa katılımcısının yetkilisi ve TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi yetkilisi tarafından ilk endeks tespit protokolleri düzenlenir.

(8) İçinde bulunulan ayın son günü saat 24:00’a ilişkin yapılan sayaç okumaları mevcut tedarikçi için son okuma, yeni tedarikçi için ilk okuma olarak kabul edilir ve söz konusu uzlaştırmaya esas veriş çekiş birimleri mevcut tedarikçinin portföyünden çıkarılır.

(9) Bir tüketim noktasının serbest tüketici tarafından tahliye edilmesi durumunda; TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından tespitin yapıldığı tarihte sayaç okuması yapılır ve bu okuma, son okuma olarak kabul edilir. Serbest tüketicinin mevcut tedarikçisinin portföyünden çıkarılması işlemi TEİAŞ veya ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından PYS üzerinden başlatılır ve mevcut tedarikçi tarafından reddedilmediği takdirde onaylanmış sayılır. Mevcut tedarikçi ilgili işlemi sadece tahliye işleminin gerçekleşmediği veya tüketim noktasını devralan yeni kişi ile ikili anlaşması olduğu gerekçesi ile reddedebilir. Piyasa İşletmecisi, bu işlemlere ilişkin süreci belirleyerek duyurur ve serbest tüketici veri tabanında gerekli güncellemeleri yapar. Devir ve taşınma kapsamında gerçekleştirilen işlemler de bu fıkra hükümlerine tabidir.

(10) Serbest tüketicinin tüzel kişiliğinde değişiklik olması ve ilgili serbest tüketicinin mevcut tedarikçisi niteliğindeki piyasa katılımcısının, söz konusu serbest tüketiciye enerji tedariğine devam edeceğini Piyasa İşletmecisine resmi yazı, tüzel kişilik değişikliğine ilişkin ticaret sicil gazetesi fotokopisi ve serbest tüketicilere satışlar için Enerji Alım-Satım Bildirim Formu ile bildirmesi durumunda, mevcut tedarikçisi niteliğindeki piyasa katılımcısı tarafından ilgili serbest tüketiciye enerji tedariğine devam edilir ve ilgili kayıt güncelleme işlemleri Piyasa İşletmecisi tarafından PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(11) Bir serbest tüketiciye ait çekiş birimlerine elektrik enerjisi tedarik eden bir piyasa katılımcısının, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini ve/veya ilgili serbest tüketici sayaçlarını portföylerine ekleme ve portföyden çıkarmaya ilişkin taleplerinden vazgeçmesi durumunda, ilgili piyasa katılımcısı içinde bulunulan ayın en geç yirminci gününden önceki son iş günü saat 17.00’a kadar, bu talebini PYS aracılığıyla bildirir.

(12) Gerekmesi halinde Piyasa İşletmecisi, serbest tüketicinin yeni tedarikçisi olmak isteyen ilgili piyasa katılımcısından ikili anlaşmasına ilişkin bilgileri beyan etmesini ve bunu ispat edici belgeleri sunmasını talep edebilir.

(13) Piyasa katılımcılarının bu madde kapsamında belirtilen kayıt süreçleri esnasında;

a) Serbest tüketicinin portföylerinden çıkışını ve yeni tedarikçisinin portföyüne geçişini mevzuat hükümlerine aykırı olarak engellediğinin tespiti halinde PYS üzerinden gerekli düzeltme yapılır ve ilgili piyasa katılımcısına Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanır.

b) Serbest tüketiciyle ikili anlaşma yapmadan serbest tüketici sayaç kaydı için başvurduğunun tespiti halinde tespitin yapıldığı tarihten sonraki ilk kesinleşen sayaç listesinin duyurulmasını takip eden ayın ilk gününden geçerli olmak üzere ilgili serbest tüketicinin kaydı piyasa katılımcısının portföyünden çıkarılır ve bir önceki tedarikçisinin talebi varsa onun, yoksa görevli tedarik şirketinin portföyüne kaydedilir. İhlali tespit edilen piyasa katılımcısı Piyasa İşletmecisi tarafından Kuruma raporlanır. Söz konusu piyasa katılımcısı Kurul Kararı ile üç ay süreyle ikili anlaşmalar kapsamında yeni tüketici kaydedemez ve bu piyasa katılımcısına Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanır. Bu serbest tüketici ile ilgili olarak geçmişe dönük düzeltme yapılmaz.

(14) Bir tedarikçinin teminata ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi sebebiyle, portföyünde yer alan serbest tüketicilerin ilgili katılımcının portföyünden çıkarılması durumunda, portföyden çıkarılan serbest tüketicilerin listesi PYS’de yayımlanır.

(15) Bir serbest tüketicinin birden fazla tedarikçi tarafından PYS üzerinden talep edilmesi halinde, ikili anlaşmaya ilişkin yazılı kanıtlayıcı bilgiler Piyasa İşletmecisi tarafından talep edilir ve ilgili piyasa katılımcıları tarafından altıncı fıkrada belirtilen süreler içerisinde PYS üzerinden beyan edilir. Piyasa İşletmecisi tarafından gerekli kontroller yapılır ve ikili anlaşma beyanı geçerli bulunan tedarikçinin portföyüne serbest tüketicinin geçişi sağlanır.  Piyasa İşletmecisinin ikili anlaşmaya ilişkin istemiş olduğu bilgileri PYS üzerinden ibraz edemeyen tedarikçiler için onüçüncü fıkra hükümleri uygulanır. Birden fazla tedarikçinin geçerli ikili anlaşma beyanında bulunması halinde ikili anlaşma tarihi en yakın olan kayıt dikkate alınır. Anlaşma tarihlerinin aynı olması halinde kayıtlar onaylanmaz ve serbest tüketici mevcut tedarikçisinden enerji almaya devam eder. Ancak mevcut tedarikçisinin de söz konusu serbest tüketiciye ilişkin portföyden çıkarma talebi olması halinde tüketici görevli tedarik şirketinin portföyüne kaydedilir.

Serbest tüketici veri tabanı

(1) Serbest tüketicilere ilişkin uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait tedarikçi değiştirme ve mali uzlaştırma süreçlerinde kullanılmak üzere TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler hizmet sundukları ve sayaçlarını okumakla yükümlü oldukları serbest tüketicilerin aşağıda yer alan bilgilerini PYS üzerinde tanımlanacak veri tabanına eklemek ve güncel tutmakla yükümlüdür:

a) Serbest tüketicinin adı veya unvanı,

b) Tüketim noktasının PYS’ye kayıt için gerekli tekil kodu,

c) Tüketim noktasının içerisinde bulunduğu il ve ilçe bilgisi,

ç) Tüketim noktasının açık adresi.

d) Abone grubu ve belirlenmişse abone alt grubu,

e) Tüketim noktasına profil uygulanıp uygulanmadığı,

f) Tüketim noktasına tahmini değer uygulanıp uygulanmadığı,

g) Tüketim noktasının sözleşme gücü,

ğ) Piyasa İşletmecisinin mali uzlaştırma ve serbest tüketici talep süreçlerini yürütmek üzere ihtiyaç duyduğu diğer bilgiler.

(2) Tedarikçiler, tedarikçi değiştirme, mali uzlaştırma ve serbest tüketici portalı süreçlerinde kullanılmak üzere tüketicilerine ilişkin;

a) Serbest tüketicinin adı ve soyadı veya unvanı,

b) Gerçek kişiler için T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası; tüzel kişiler için vergi kimlik numarası, yetkili kişinin adı ve soyadı, T.C. kimlik numarası veya yabancı kimlik numarası

bilgilerini PYS üzerinde tanımlanacak veri tabanına eklemek ve güncel tutmakla yükümlüdür. Piyasa İşletmecisi bu bilgileri veri tutarlılığının kontrolü amacı ile kullanır ve kişisel verilerin korunmasını sağlayacak önlemleri alır. Tedarikçilerin söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmediklerinin tespiti halinde Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanır. Piyasa İşletmecisi bu madde kapsamındaki verilerin tutarlılığının kontrolü ve düzeltilmesi amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapabilir. Bilgilerin ilgili veri tabanlarından temin edildiği durumda dahi, tedarikçiler söz konusu verilerin tam ve doğru olmasından sorumludur.

(3) TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler birinci fıkranın (b) bendinde yer alan tekil kodun nasıl oluşturulduğuna ilişkin açıklamayı PYS üzerinde serbest tüketici kayıt ekranında yayımlar.

(4) PYS, 30/A maddesi kapsamındaki kayıt girişleri sırasında yeni tedarikçi olmak isteyen piyasa katılımcısının sayaç kaydı için giriş yaptığı tekil kodun birinci fıkranın (b) bendi çerçevesinde oluşturulan veri tabanında olup olmadığını kontrol eder. Veri tabanında yer alan tekil kodlarla eşleşmeyen girişlere izin verilmez.

(5) TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin veri tabanına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeni ile serbest tüketicinin yeni tedarikçisinin portföyüne geçişinin engellendiğinin tespiti halinde PYS üzerinden, Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek duyurulan süreç çerçevesinde gerekli düzeltme yapılır ve Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanır.

(6) Tedarikçi değişim süreçlerinin sağlıklı yürütülebilmesini teminen tedarikçiler serbest tüketici veri tabanı üzerinde birinci fıkranın (b) bendinde yer alan tekil kodu girerek sorgu çalıştırabilirler. Sorgu sonuç ekranında kişisel verilerin korunmasını teminen Piyasa İşletmecisi tarafından ikinci fıkranın (a) ve (b) bendi bilgilerinde maskeleme yapılır.

(7) Serbest tüketici veritabanında yer alan bilgiler tüketicinin mevcut tedarikçisi ve tüketicinin şebekeye bağlantı durumuna göre dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi veya TEİAŞ tarafından görüntülenebilir.

Serbest tüketici portalı

(1) Piyasa İşletmecisi serbest tüketicilerin en az aşağıda yer alan bilgilerini görebilecekleri bir serbest tüketici portalı oluşturur:

a) Tüketim noktasının açık adresi,

b) Abone grubu ve belirlenmişse abone alt grubu,

c) Tüketim noktasına profil uygulanıp uygulanmadığı,

ç) Tüketim noktasının sözleşme gücü,

d) Aktif ve reaktif endeks değerleri, sayaç çarpanı ve okuma tarihi,

e) Tüketim noktasına ilişkin geçmişe dönük düzeltme bilgisi,

f) Tedarikçisinin unvanı,

g) Halihazırda tedarikçisini seçme hakkını kullanıp kullanmadığına ilişkin bilgi.

(2) Piyasa İşletmecisi serbest tüketici portalına yukarıdakilerle sınırlı olmaksızın tüketici haklarının korunması ve tüketicilerin bilinçlendirilmesini teminen diğer bilgi ve bilgilendirme dokümanlarını da ekleyebilir.

(3) Serbest tüketiciler, portala kuralları Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen yöntem ile erişirler. Piyasa İşletmecisi portala erişimde tüketicinin kimliğinin doğrulanmasını teminen, ilgili kurum veya kuruluşlara ait elektronik platformları kullanabilir.  Portal kapsamında sunulan bilgilerin bir bölümü ya da tamamı ayrıca E-Devlet Kapısı’ndan sunulabilir.

(4) Piyasa işletmecisi serbest tüketici portalı üzerinden tüketicilerin kayıt oluşturma taleplerini alacak ve ilgili dağıtım şirketleri ile tedarikçilerine yönlendirecek bir sistemi kurarak serbest tüketici veri tabanının güncel tutulmasını sağlar. Bu şekilde tespit edilen veri tabanı eksiklikleri Kuruma raporlanır ve tüketicinin veri tabanında yer almamasına ilişkin ihmali tespit edilenler hakkında Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanır.

Dengeleme birimlerinin kayıt işlemi

(1) Piyasa katılımcıları, dengeleme birimlerini Piyasa İşletmecisine kayıt ettirir.

(2) Dengeleme biriminin kayıt edilmesi esnasında, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde dengeleme birimlerine ilişkin olarak sağlanması gereken bilgi ve belgeler ile teknik parametreler, dengeleme birimini kayıt ettiren piyasa katılımcısı tarafından PYS’ye kaydedilir ve Piyasa İşletmecisine sunulur.

(3) Dengeleme birimine ait Sistem İşletmecisinin ihtiyaç duyacağı teknik parametre bilgileri, gerekli incelemeler yapılmak üzere Sistem İşletmecisine gönderilir. Sistem İşletmecisi tarafından 10 iş günü içerisinde gerçekleştirilen inceleme sonucu, Sistem İşletmecisinin onayı ile ilgili üretim tesisi veya ünite dengeleme birimi olarak, piyasa katılımcısı adına kaydedilir.

(4) Piyasa katılımcısının serbest tüketici niteliği taşıyan bir tüketim birimini veya tüketim birimleri topluluğunu dengeleme birimi olarak kayıt ettirecek olması durumunda, ilgili tüketim birimlerine sahip veya temsile yetkili kişinin, tüketim tesisini ilgili piyasa katılımcısı adına dengeleme birimi olarak kayıt ettirmesi konusunda onay verdiğini bildirir belge, ilgili piyasa katılımcısı tarafından Piyasa İşletmecisine elden teslim edilir.

(5) Dengeleme birimi, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ve dengeleme birimlerine ilişkin kuralları sağlayan daha küçük bir dengeleme birimi içermez.

(6) Bakanlık geçici kabulü tamamlanmamış üretim tesisleri dengeleme birimi olarak kaydedilemez. Bir üretim tesisi, dengeleme birimi kaydı tamamlanana kadar, uzlaştırmaya esas çekiş birimi olarak işlem görür.

Piyasa katılımcılarının gün öncesi piyasasına katılımlarına ilişkin işlemler

(1) Tüzel kişilik kaydını ve başvuru yaptığı an itibariyle portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulleri yapılmış ve kendisi ile ilişkili tüm uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olan piyasa katılımcıları gün öncesi piyasasına kayıt işlemlerini gerçekleştirmek üzere Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilirler.

(2) Gün öncesi piyasasına katılıma ilişkin başvuru öncelikle PYS üzerinden gerçekleştirilir. Gerekli görülmesi halinde Piyasa İşletmecisi tarafından ilan edilecek bilgi ve belgeler bildirilen formatta Piyasa İşletmecisine sunulur.

(3) Gün öncesi piyasasına katılacak olan piyasa katılımcılarının, gün öncesi piyasasına ilişkin piyasa katılımcılarının yükümlülüklerini de içeren Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalamaları esastır. Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşmasının ilgili piyasa katılımcısı tarafından imzalanması ile ilgili piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasına katılımına ilişkin kayıt işlemleri tamamlanmış olur.

Piyasa katılımcılarının gün içi piyasasına katılımlarına ilişkin işlemler

(1) Tüzel kişilik kaydını ve başvuru yaptığı an itibariyle portföyünde yer alan üretim tesislerinin en az birinin veya bir ünitesinin Bakanlık geçici kabulleri yapılmış ve kendisi ile ilişkili tüm uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kayıtlarını tamamlamış olan piyasa katılımcıları gün içi piyasasına kayıt işlemlerini gerçekleştirmek üzere Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilirler.

(2) Gün içi piyasasına katılıma ilişkin başvuru öncelikle PYS üzerinden gerçekleştirilir. Gerekli görülmesi halinde Piyasa İşletmecisi tarafından ilan edilecek bilgi ve belgeler bildirilen formatta Piyasa İşletmecisine sunulur.

(3) Gün içi piyasasına katılacak olan piyasa katılımcılarının, gün içi piyasasına ilişkin piyasa katılımcılarının yükümlülüklerini de içeren Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalamaları esastır. Gün İçi Piyasası Katılım Anlaşmasının ilgili piyasa katılımcısı tarafından imzalanması ile ilgili piyasa katılımcısının gün içi piyasasına katılımına ilişkin kayıt işlemleri tamamlanmış olur.

Piyasa katılımcılarının vadeli elektrik piyasasına katılımlarına ilişkin işlemler

(1) 18/B maddesinde belirtilen kayıt süreçlerini tamamlamış olan piyasa katılımcıları vadeli elektrik piyasasına kayıt işlemlerini gerçekleştirmek üzere Piyasa İşletmecisine başvuruda bulunabilirler.

(2) Vadeli elektrik piyasasına katılıma ilişkin başvuru öncelikle PYS üzerinden gerçekleştirilir. Gerekli görülmesi halinde Piyasa İşletmecisi tarafından ilan edilecek bilgi ve belgeler bildirilen formatta Piyasa İşletmecisine sunulur.

(3) Vadeli elektrik piyasasına katılacak olan piyasa katılımcılarının, vadeli elektrik piyasasına ilişkin piyasa katılımcılarının yükümlülüklerini de içeren Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalamaları esastır. Vadeli Elektrik Piyasası Katılım Anlaşmasının ilgili piyasa katılımcısı tarafından imzalanması ile, ilgili piyasa katılımcısının vadeli elektrik piyasasına katılımına ilişkin kayıt işlemleri tamamlanmış olur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kayıt Bilgilerinin Güncellenmesi

Kayıt bilgilerinin güncellenmesi

(1) Piyasa katılımcısına ait kayıt bilgileri;

a) Piyasa katılımcısına ait bilgilerin değişmesi,

b) Mevcut dengeleme birimlerine ait bilgilerin değişmesi veya silinmesi,

c) Mevcut uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ait bilgilerin değişmesi veya silinmesi,

ç) Mevcut ölçüm sistemlerine ilişkin bilgilerin değişmesi veya silinmesi,

d) Yeni bir dengeleme biriminin kayıt altına alınması,

e) Yeni bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin kayıt altına alınması,

f) Yeni bir ölçüm sisteminin kayıt altına alınması,

g) Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruba katılması ya da dahil olduğu dengeden sorumlu grubu değiştirmesi,

hallerinde güncellenir.

(2) Piyasa katılımcıları, portföylerinde yer alan serbest tüketicilere ilişkin uzlaştırmaya esas veriş çekiş birimlerini portföylerinden çıkarma ya da portföylerine ekleme ile ilgili taleplerini madde 30/A’da belirtilen süreç kapsamında gerçekleştirir.

(3) Bir güncelleme işleminin birden fazla piyasa katılımcısının kaydını etkilemesi durumunda, etkilenen piyasa katılımcılarının kayıt güncellemeleri eş zamanlı olarak yapılır.

(4) Bir piyasa katılımcısının, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimini kendi hesabına kayıt ettirmek suretiyle tedarik yaptığı serbest tüketiciye tedarik yapmaktan vazgeçmek ve bu doğrultuda söz konusu serbest tüketiciye ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimini kendi kaydından çıkartmak istemesi halinde, kayıt değişikliği başvurusu piyasa katılımcısı ile serbest tüketici arasındaki ikili anlaşmanın buna ilişkin hükümleri doğrultusunda yapılır.

(5) Bir piyasa katılımcısının halihazırda sistemde kayıtlı bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimini portföyüne kaydetmek istemesi veya sistemde kayıtlı bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin kayıt bilgilerinde değişiklik olması durumunda 28 inci madde ve madde 30/A’da tarif edilen süreçler uygulanır. Ancak 28 inci maddenin birinci fıkrası ve madde 30/ A’nın birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen belgelerden sadece değişiklik olanlar Piyasa İşletmecisine yeniden sunulur.

(6) 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında oluşturulan kategoriler arasında yapılacak uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi değişiklikleri görevli tedarik şirketleri tarafından her ayın yirminci gününden önceki son iş günü saat 24:00’a kadar piyasa işletmecisine bildirir.

(7) Piyasa katılımcısı unvan, adres, vergi numarası, vergi dairesi değişikliği ile birleşme, devir, fesih gibi hallerde; değişiklikle ilgili ticaret sicil gazetesini ve talep edilen diğer belgeleri takip eden faturalama süreci öncesinde Piyasa İşletmecisine sunar.

Piyasa katılımcılarının dengeden sorumlu gruptan ayrılmaları

(1) Bir piyasa katılımcısının dahil olduğu dengeden sorumlu gruptan ayrılmasına ilişkin kayıt değişikliği başvurusu, ilgili piyasa katılımcısı ve dengeden sorumlu grup adına denge sorumluluğunu üstlenmiş dengeden sorumlu taraf arasındaki anlaşmanın bu konuya ilişkin hükümleri doğrultusunda, ilgili piyasa katılımcısı veya dengeden sorumlu tarafça yapılır. Bir piyasa katılımcısının bir dengeden sorumlu gruptan ayrılmasının işlerlik kazanması, gruptan ayrılma ile ilgili işlemlerin tamamlandığı fatura dönemini takip eden ilk fatura dönemi itibariyle başlar.

(2) Bir dengeden sorumlu gruptan ayrılıp başka bir dengeden sorumlu gruba katılmayan piyasa katılımcılarının kayıtları Piyasa İşletmecisi tarafından güncellenerek bu piyasa katılımcıları dengeden sorumlu taraf olurlar.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Vadeli Elektrik Piyasası, Gün Öncesi Piyasası ve Gün İçi Piyasasına İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Vadeli Elektrik Piyasası

Vadeli elektrik piyasasına ilişkin genel esaslar

(1) Vadeli elektrik piyasasına ilişkin işlemler aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür:

a) İşlemler teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi bazında gerçekleştirilir.

b) Kontratlar, seans süresince sürekli ticaret metoduna göre işlem görür. Piyasa İşletmecisi tarafından VEP Usul ve Esaslarında öngörülen durumlarda işleme açılan kontratlar için geçici süreyle sürekli ticaret metodu yerine ihale yöntemi kullanılmasına karar verilebilir.

c) İşlem görecek kontratlar, VEP Usul ve Esasları kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir.

ç) Eşleşen teklifler piyasa katılımcısı için teslimat dönemi içinde yük tipi ile belirlenen zaman dilimi boyunca elektrik enerjisinin teslim edilmesi ya da teslim alınması yükümlülüğü doğurur.

d) İlgili kontrat işleme kapanmadan önce açık pozisyon kapatıldığında, piyasa katılımcısının fiziki teslimat zorunluluğu ortadan kalkar.

e) Vadeli elektrik piyasasında gerçekleşen her bir eşleşmede Piyasa İşletmecisi ilgili piyasa katılımcısına karşı taraftır.

(2) Vadeli elektrik piyasasında günlük iş akışı içerisinde; seans öncesi, seans, seans sonrası, günlük gösterge fiyatının ilanı ve gün sonu işlemleri yer alır.

Vadeli elektrik piyasası kontratları

(1) Vadeli elektrik piyasasında, Piyasa İşletmecisi tarafından teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi belirlenerek oluşturulan kontratlar işlemlere açılır.

(2) Teslimat dönemi, ilgili kontrata taraf olan piyasa katılımcılarının fiziki teslimat yükümlülüklerini kapsayan günleri ifade eder.

(3) Yük tipi, ilgili kontrata taraf olan piyasa katılımcılarının fiziksel teslimat yükümlülüklerini kapsayan teslimat döneminin her bir gününde fiziksel teslimata konu olan uzlaştırma dönemlerini ifade eder.

(4) Piyasanın ihtiyaçları doğrultusunda Piyasa İşletmecisi tarafından farklı teslimat dönemleri ve yük tipleri tanımlanabilir. Piyasa İşletmecisi tanımlanan yeni kontratları, piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirerek işleme açabilir.

(5) Piyasa İşletmecisi tarafından kontratların işlem gördüğü seansların başlangıç ve bitiş saatleri belirlenerek piyasa katılımcılarına duyurulur.

(6) Piyasa İşletmecisi tarafından işleme açılacak olan kontratların basamaklandırılması ile seans içinde veya seans öncesinde kontratların bir kısmının veya tamamının işlemlerinin, fiyat hareketlerine ve işlem miktarlarına bağlı olarak geçici olarak durdurulması veya sonlandırılmasına ilişkin hususlar VEP Usul ve Esaslarında düzenlenir.

Vadeli elektrik piyasası teklifleri

(1) Piyasa katılımcıları, Piyasa İşletmecisi tarafından işlemlere açılan kontratlara VEP Usul ve Esaslarında belirtilen teklif tiplerine göre teklif sunabilir.

(2) Piyasa İşletmecisi, vadeli elektrik piyasası için yeni teklif tipleri tanımlayabilir.

(3) Teklifler, VEP Usul ve Esaslarında belirtilen çerçevede teslimat dönemi içinde yük tipi ile belirlenen zaman dilimi boyunca her bir uzlaştırma dönemi için aynı miktar ve fiyat bilgilerinden meydana gelir.

(4) Teklifler, fiyatlar için virgülden sonra iki haneli TL/MWh, miktarlar için lot cinsinden 1 lot ve katları olacak şekilde bildirilir.

(5) Kontratlar için sunulan tekliflere ilişkin olarak tekliflerde bulunması zorunlu hususlar VEP Usul ve Esaslarında düzenlenir.

Vadeli elektrik piyasasında fiyatlar, fiyatların belirlenmesi ve ilanı

(1) Vadeli elektrik piyasasında, ilgili kontratlar için detayları VEP Usul ve Esaslarında belirlenen;

a) Günlük gösterge fiyatı,

b) Baz fiyat,

c) Açılış fiyatı,

Piyasa İşletmecisi tarafından tespit ve ilan edilir.

Vadeli elektrik piyasasında tekliflerin eşleşmesi ve ticari işlem onayı

(1) Piyasa katılımcılarının vadeli elektrik piyasasına sundukları tekliflerin aktif olarak kaydedilmesini takiben tekliflerin eşleştirilmesine ilişkin işlemler aşağıda belirtildiği şekilde yürütülür:

a) Teklifler, her bir kontrat türü için kendi içlerinde ayrı ayrı değerlendirilir.

b) Teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi aynı olan ve aynı yönde verilen tekliflerden fiyatı iyi olan teklif önceliklidir.

c) Teklif bölgesi, teslimat dönemi ve yük tipi aynı olan ve aynı yönde verilen eşit fiyatlı tekliflerden ilk önce kaydedilen teklif önceliklidir.

ç) Alış teklifi için fiyatı en yüksek olan, satış teklifi için fiyatı en düşük olan teklifler teklif defterinde en iyi teklif olarak gösterilirler.

d) Eşleşme fiyatı, eşleşen tekliflerden ilk kaydedilen teklifin fiyatıdır.

e) Tekliflerin eşleşmesi durumunda taraflar için ilgili teklifler pozisyona dönüşür.

(2) Eşleşen teklifler en iyi fiyatlı teklif sırasından çıkarılır ve Piyasa İşletmecisi, ilgili piyasa katılımcılarına ticari işlem onaylarını PYS üzerinden bildirir. Kısmen eşleşme olması durumunda, eşleşmemiş kalan miktar, teklif geçerli olduğu sürece teklif defterinde yer alır.

(3) Vadeli elektrik piyasasında tekliflerin eşleşmesi, ticari işlem onayı ve eşleşmelere ilişkin itirazlara dair hususlar VEP Usul ve Esaslarında düzenlenir.

Vadeli elektrik piyasasında günlük fiyat değişim, işlem ve pozisyon limitleri

(1) Günlük fiyat değişim limitleri Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir ve ilan edilir.

(2) Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa bazında ve/veya piyasa katılımcısı bazında işlem ve pozisyon limitleri belirlenir.

(3) Günlük fiyat değişim limitleri ile işlem ve pozisyon limitlerine ilişkin hususlar VEP Usul ve Esaslarında düzenlenir.

Vadeli elektrik piyasasında tekliflerin ve işlemlerin iptali

(1) İşleme taraf olan en az bir piyasa katılımcısının başvurusu üzerine veya resen, Piyasa İşletmecisi tarafından;

a) Piyasa işletmecisinden kaynaklı bilgisayar, yazılım veya diğer teknolojik altyapılardan kaynaklanan hataların ortaya çıkması durumunda,

b) Piyasa katılımcılarının ve/veya kontratların işlemlerini durduracak diğer maddi unsurların varlığı halinde,

c) Piyasa bozucu veya haksız menfaat elde etmeye yönelik olan teklif ve işlemlerin tespit edilmesi durumunda,

ç) Piyasa İşletmecisine karşı mali yükümlülüklerin yerine getirilmemesi neticesinde net pozisyon artırıcı teklifler bulunması durumunda,

d) Teklif fiyatlarının günlük fiyat değişim limitleri dışında kalması halinde,

e) Seans sonrasında ve/veya işlem görmenin geçici olarak durdurulması hallerinde askıya alınan tekliflerin, teklif defterine önceliğini kaybetmeden iletilebilmesi için VEP Usul ve Esasları uyarınca belirtilen teklif bildirimi koşullarını sağlamaması durumunda,

bekleyen tekliflerin ve/veya gerçekleşen işlemlerin tamamı veya bir kısmı Piyasa İşletmecisi tarafından iptal edilir.

(2) İptal işlemine ilişkin bilgilendirme PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

Vadeli elektrik piyasasına erişimin askıya alınması

(1) Piyasa İşletmecisi aşağıdaki hallerde ilgili piyasa katılımcısının PYS’ye erişimini ve/veya bu kapsamda hak ve borç doğuracak işlemler yapmasını katılım anlaşması uyarınca askıya alabilir:

a) VEP Usul ve Esaslarına aykırı işlemlerin düzeltilmemesi,

b) Piyasa katılım koşullarının herhangi birinin ortadan kalkması,

c) Vadeli elektrik piyasasının işleyişine etki edebilecek herhangi bir yasal şart, yargı kararı, Kurul kararı, yetkili makam ve mercilerin kararı ile alınan önlem veya kısıtlamanın bulunması.

(2) Piyasa İşletmecisi, olağan dışı durumların veya piyasasının işleyişine etki edebilecek herhangi bir yasal şart, yargı kararı, Kurul kararı, yetkili makam ve mercilerin kararlarının varlığı halinde tüm piyasa katılımcılarının PYS’ye erişimini VEP Usul ve Esaslarında belirtilen şartlar çerçevesinde tamamen ya da kısmen askıya alabilir.

(3) Birinci ve/veya ikinci fıkralar kapsamında PYS’ye erişimin VEP Usul ve Esasları ya da ilgili sözleşme şartları çerçevesinde askıya alınmasından sonra, askıya alınmaya neden olan koşulların ortadan kalkması durumunda takip edilecek süreç VEP Usul ve Esaslarında belirlenir.

Vadeli elektrik piyasası arıza ve bakım süreçleri

(1) Piyasa İşletmecisinin piyasa faaliyetlerinin yürütülmesinde kullandığı bilgisayar, yazılım veya diğer teknolojik altyapılarda işlemlerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini engelleyecek nitelikte problemler oluşması, PYS’de bakım yapılması veya Piyasa İşletmecisinin kullandığı iletişim hatlarının kesilmesi durumunda PYS arıza ve bakım süreçleri uygulanır.

(2) Piyasa İşletmecisi; PYS’nin arızalanması, PYS’de bakım yapılması veya bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tamamlaması gereken süreçleri belirlenmiş olan sürede tamamlayamayacağının ortaya çıkması durumunda süreçlerin tamamlanabilmesi için yeni süreler belirler veya ilgili kontratları askıya alır. PYS arıza süreçlerinin sona erme zamanı Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur. PYS bakım zamanlarının başlama ve sona erme zamanı Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur.

(3) Her bir piyasa katılımcısı, PYS arıza veya bakım süreçlerinin geçerli olduğu durumlarda derhal ulaşılabilecek en az bir kişi belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerini Piyasa İşletmecisine bildirir.

(4) Piyasa İşletmecisi, PYS’nin arızalanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. PYS arıza ve bakımları sebebiyle ortaya çıkan ilave maliyetlerden ve zararlardan Piyasa İşletmecisi sorumlu tutulamaz.

Vadeli elektrik piyasasında temerrüt yönetimi esasları

(1) Vadeli elektrik piyasasında; teminata, temerrüt garanti hesabı katkı payına ve fatura ödemeye ilişkin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmeyen piyasa katılımcıları temerrüde düşmüş sayılır.

(2) Temerrüde düşen piyasa katılımcılarının sahip oldukları pozisyonlar, Piyasa İşletmecisi tarafından VEP Usul ve Esaslarında belirtilen yöntemler kullanılarak kapatılır.

(3) Piyasa İşletmecisi, VEP Usul ve Esaslarında düzenlenen hususlar çerçevesinde, temerrüde düşen piyasa katılımcısına ait pozisyonların kapatılmasına, pozisyonların devri amacıyla ihale düzenlenmesine, pozisyonların temerrüde düşmemiş piyasa katılımcılarına zorunlu olarak dağıtımına veya pozisyonların resen sonlandırılmasına yetkilidir.

(4) Piyasa İşletmecisi, temerrüt yönetimi kapsamında temerrüde düşen piyasa katılımcıları adına merkezi karşı taraf sıfatıyla; vadeli elektrik piyasasında, gün öncesi piyasasında ve gün içi piyasasında işlem yapmaya yetkilidir.

(5) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasalarına ilişkin olarak ilgili mevzuat uyarınca hesaplanan teminatları sunmayan ve/veya temerrüt durumuna düşen piyasa katılımcılarının söz konusu piyasalarda piyasa faaliyetlerinde bulunması bu Yönetmelik ile VEP Usul ve Esaslarında düzenlenen çerçevede kısmen veya tamamen engellenebilir.

Vadeli elektrik piyasasında piyasa yapıcılığı

(1) Piyasa İşletmecisi tarafından VEP Usul ve Esaslarında belirlenen kurallar çerçevesinde faaliyette bulunmak, piyasanın işlem hacmini ve etkinliğini artırmak üzere piyasa yapıcılar görevlendirilebilir.

Vadeli elektrik piyasasında özel işlem bildirimi

(1) Vadeli elektrik piyasasında, piyasa katılımcıları VEP Usul ve Esaslarında belirtilen kriterleri sağlayan tekliflerini, teklif defterine kaydetmeden işleme dönüştürmek amacıyla Piyasa İşletmecisine bildirebilirler.

(2) Özel işlem bildirimine ilişkin onay koşulları, teminat ve pozisyon limiti kontrolleri ile diğer kurallara ilişkin hususlar VEP Usul ve Esaslarında düzenlenir.

Gün öncesi planlama kapsamındaki sistem satış ve sistem alış talimatlarının etiket değerlerinin belirlenmesine ilişkin esaslar

(1) Gün öncesi planlama kapsamında, Piyasa İşletmecisi tarafından kısıtsız üretim/tüketim programının oluşturulması için kabul edilmiş ve gün öncesi planlamaya katılan piyasa katılımcılarına fiilen gönderilmiş olan talimatların etiket değeri 0, diğer tüm talimatların etiket değeri 1 olarak, 44 üncü maddede belirtilen yöntem dikkate alınarak Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir.

Gün öncesi planlama kapsamındaki bildirimler

(1) Gün öncesi planlama kapsamında,

a) ilgili piyasa katılımcıları tarafından GÜP’lerin ve tüketim tahminlerinin bildirilmesi,

b) piyasa katılımcıları tarafından sistem satış, sistem alış tekliflerinin bildirilmesi,

c) Sistem İşletmecisi tarafından bir sonraki güne ait talep tahmininin duyurulması,

ç) Piyasa İşletmecisi tarafından oluşturulmuş olan tüm talimatların ve enerji alış, satış miktarlarının gün öncesi planlamaya katılan piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

d) yukarıda belirtilenler dışında Piyasa ve Sistem İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına yapılacak olan tüm bildirimler, yayımlanacak olan tüm bilgiler ve yapılacak olan tüm duyurular,

e) yukarıda belirtilenler dışında ilgili piyasa katılımcıları tarafından Piyasa ve/veya Sistem İşletmecisine yapılacak olan tüm bildirimler,

PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(2) Piyasa katılımcıları PYS’ye erişim sağlayabilmek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Ancak, PYS’nin işler halde olmaması durumunda bildirimler sırasıyla faks ve telefon aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Faks ve telefon yolu ile yapılan bildirimler, Piyasa veya Sistem İşletmecisi tarafından PYS’ye aktarılır.

(3) PYS’nin işler olmaması durumunda, gün öncesi planlama işlemlerinin yürütülmesinde 65 inci maddede ele alınan PYS arıza prosedürleri uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM

Gün Öncesi Piyasası

Gün öncesi piyasasının işleyişine ilişkin genel esaslar

(1) Gün öncesi piyasasına ilişkin işlemler aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür;

a) Gün öncesi piyasası işlemleri günlük olarak, saatlik bazda gerçekleştirilir. Her bir gün, 00:00’dan başlayıp, ertesi gün 00:00’da sona eren saatlik zaman dilimlerinden oluşur,

b) Gün öncesi piyasasında gerçekleşen işlemler ilgili zaman dilimi boyunca sabit seviyeli arz ya da talebe karşılık gelir,

c) Gün öncesi piyasasında kabul edilen alış-satış teklifleri ilgili piyasa katılımcısı için fiziksel elektrik arzı ya da talebi yükümlülüğü doğurur,

ç) Gün öncesi piyasasında sonuçlandırılan her bir işlemde Piyasa İşletmecisi ilgili piyasa katılımcısına taraftır,

d) Gün öncesi piyasasına sunulan tüm teklifler belli bir teklif bölgesi, belli bir gün ve o gün içindeki belli bir zaman dilimi için geçerlidir,

e) Gün öncesi piyasasında sonuçlandırılan her bir işlem, aktif elektrik enerjisinin uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktasında veya ulusal iletim sisteminin komşu ülke iletim sistemi ile bağlantı noktasında teslim edilmesi suretiyle tamamlanır.

Gün öncesi piyasası süreci

(1) Gün öncesi piyasası günlük olarak yürütülür ve aşağıda belirtilen adımlardan meydana gelir:

a) Birden fazla teklif bölgesinin bulunması durumunda, Piyasa İşletmecisi, her gün saat 09:30’a kadar, Sistem İşletmecisi tarafından belirlenmiş olan bir gün sonrasında saatlik olarak gün öncesi piyasası için kullanılabilecek iletim kapasitesi değerlerini piyasa katılımcılarına bildirir.

b) Her gün saat 11:30’a kadar, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları gün öncesi piyasası tekliflerini PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirilirler. Bildirilen her bir gün öncesi piyasası teklifi Piyasa İşletmecisi tarafından 12:00’a kadar 57 nci madde hükümleri doğrultusunda değerlendirilerek teklif teyit ya da reddedilir.

c) Her gün saat 12:00-13:00 arasında Piyasa İşletmecisi, bir sonraki güne ait her bir saat ve her bir teklif bölgesi için, nihai piyasa takas fiyatını hesaplar.

ç) Her gün saat 13:00’da; Piyasa İşletmecisi, her bir piyasa katılımcısının gün öncesi piyasasında gerçekleştirdiği alış-satış miktarlarını içeren ticari işlem onayını gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarına PYS aracılığı ile bildirir.

d) Her gün saat 13:00 - 13:30 arasında; gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları Piyasa İşletmecisi tarafından kendilerine bildirilen ticari işlem onaylarını kontrol ederek, gerekli olduğu durumlarda ticari işlem onaylarına ilişkin itirazlarını Piyasa İşletmecisine bildirirler.

e) Her gün saat 13:30 - 14:00 arasında; Piyasa İşletmecisi itirazları değerlendirerek, ilgili piyasa katılımcılarına itirazlarının sonucunu bildirir.

Teklif bölgelerinin belirlenmesi ve duyurulması

(1) Sistem İşletmecisi, düzenli olarak, iletim sistemindeki uzun vadeli, büyük çaplı ve süreklilik arz eden olası kısıtları belirlemek üzere gerekli analiz ve çalışmaları gerçekleştirir. Bu analiz çerçevesinde, Sistem İşletmecisi, ulusal elektrik sistemini teklif bölgesi olarak adlandırılan alanlara ayırır.

(2) Sistem İşletmecisinin teklif bölgelerinin sınır tanımlarındaki değişiklikleri, teklif bölgelerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esaslarda belirtilen zaman sınırları içerisinde Piyasa İşletmecisine bildirmesi esastır. Teklif bölgelerinin sınır tanımlarındaki değişiklikler Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur.

(3) Teklif bölgelerine dair uygulamanın yürürlüğe konulması ile birlikte söz konusu uygulama sonucundan etkilenecek vadeli elektrik piyasası kontratları ve bu kontratlardaki pozisyonlara ilişkin hususlar piyasa katılımcılarına duyurulur.

Ticaret sınırlarının belirlenmesi ve duyurulması

(1) Sistem İşletmecisi ilgili mevzuat uyarınca her gün teklif bölgeleri arasındaki ticaret sınırlarını belirler. Ticaret sınırları dahilindeki tüm iletim kapasitesi Sistem İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasasına sunulur. Sistem İşletmecisi, her gün saat 09:30’a kadar bir gün sonrasında saatlik olarak gün öncesi piyasası için kullanılabilecek iletim kapasitesini belirler ve Piyasa İşletmecisine bildirir. Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen gün öncesi piyasası için kullanılabilecek iletim kapasitesi değerleri Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur.

Gün öncesi piyasası teklifleri

(1) Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları, gün öncesi piyasası kapsamında saatlik ve/veya blok ve/veya esnek teklifler sunabilirler. Herhangi bir saat için gün öncesi piyasasına sunulan tüm tekliflerin ilgili piyasa katılımcısı tarafından aynı anda yerine getirilebilir olması esastır.

(2) Gün öncesi piyasası teklifleri farklı saatler için değişiklik gösterebilen miktar ve fiyat bilgilerinden meydana gelir. Bildirilen tüm teklif fiyatları yüzde birlik hassasiyete sahiptir ve Türkiye’nin resmi para birimindedir. Bildirilen tüm teklif miktarları 0,1 MWh’e eşdeğer olan lotlar ve katları cinsinden ifade edilir.

(3) Gün öncesi piyasasında verilen teklifler asgari olarak aşağıdaki bilgileri içerir:

a) İlgili piyasa katılımcısının adı ve gün öncesi piyasasına katılım kodu,

b) Teklifin geçerli olduğu gün,

c) Teklif zaman aralığı,

ç) Teklifin geçerli olduğu teklif bölgesi,

d) Teklif tipi,

e) Fiyat ve miktar bilgisi,

f) Esnek teklifler için teklif süresi.

(4) Gün öncesi piyasasına sunulan tüm tekliflerin yapısı ve hangi bilgileri içermesi gerektiği Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek Piyasa Yönetim Sistemi (PYS) aracılığıyla piyasa katılımcılarına bildirilir.

(5) Gün öncesi piyasası teklifleri, sadece, ilgili piyasa katılımcısının üretim ya da tüketim yaptığı ya da uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimlerinin bulunduğu teklif bölgeleri için verilebilir.

(6) Gün öncesi piyasasına teklifler “Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” ile “Gün Öncesi Piyasasında ve Dengeleme Güç Piyasasında Asgari ve Azami Fiyat Limitlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar” uyarınca verilir.

Gün öncesi piyasasında fark tutarı

(1) Gün öncesi piyasası kapsamında yuvarlama, blok ve esnek teklifler sebebiyle oluşan günlük sistem alış tutarı ve sistem satış tutarı arasındaki farkın finanse edilmesi amacıyla, gün öncesi piyasası katılımcılarından fark tutarı alınır.

(2) Fark Tutarı Yöntemi, Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanır ve internet sitesinde yayımlanır. Piyasa İşletmecisi, Kurum tarafından Yöntemde gerek görülen geliştirme ve değişiklikleri kendine tanınan süre içerisinde tamamlar.

Saatlik alış-satış tekliflerinin yapısı ve içeriği

(1) Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları, bir sonraki günün her saati için, saatlik aktif elektrik enerjisi alış-satışına ilişkin saatlik alış-satış tekliflerini, Piyasa Yönetim Sistemi (PYS) aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirirler.

(2) Gün öncesi piyasasına sunulan her bir saatlik alış-satış teklifi; alış ve satış yönünde ayrı ayrı olmak üzere en fazla 32 fiyat seviyesinden oluşan fiyat-miktar ikililerinden meydana gelir.

(3) Gün öncesi piyasasına sunulan bir alış teklifini oluşturan her bir fiyat-miktar ikilisi, ilgili piyasa katılımcısının teklifte belirtilen miktarı aşmayacak miktardaki aktif elektrik enerjisini almayı teklif ettiği maksimum birim MWh fiyatını belirtir. Sistemden alış miktarı artan şekilde sıralanmış olan ardışık iki alış teklifinden ikinci teklifin fiyatı, ilk teklifin fiyatından düşük olacak şekilde belirlenir.

(4) Gün öncesi piyasasına sunulan bir satış teklifini oluşturan her bir fiyat-miktar ikilisi, ilgili piyasa katılımcısının teklifte belirtilen miktarı aşmayacak miktardaki aktif elektrik enerjisini satmayı teklif ettiği minimum birim MWh fiyatını belirtir. Sisteme satış miktarı artan şekilde sıralanmış olan ardışık iki satış teklifinden ikinci teklifin fiyatı, ilk teklifin fiyatından yüksek olacak şekilde belirlenir.

(5) Gün öncesi piyasasına katılan bir piyasa katılımcısının her bir fiyat seviyesi için geçerli tek bir saatlik alış ya da satış teklifi bulunabilir. Gün öncesi piyasasına katılan bir piyasa katılımcısının aynı fiyat seviyesi için geçerli hem saatlik alış teklifi, hem de saatlik satış teklifi bulunamaz.

(6) Gün öncesi piyasasına saatlik alış-satış teklifi sunmak üzere kullanılacak olan asgari ve azami fiyat limitleri, Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren “Gün Öncesi Piyasasında ve Dengeleme Güç Piyasasında Asgari ve Azami Fiyat Limitlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar” uyarınca Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur. Gün öncesi piyasasına sunulan tüm saatlik alış-satış tekliflerine ilişkin fiyatlar, fiyat limitlerini içerecek şekilde sunulur.

Blok alış satış tekliflerinin yapısı ve içeriği

(1) Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları, bir gün sonrası için, birden fazla ardışık saat için geçerli aktif elektrik enerjisi alış ya da satışına ilişkin blok alış-satış tekliflerini, PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine ve Sistem İşletmecisine bildirirler.

(2) Blok alış teklifi, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcısının, belirli bir zaman aralığı için gün öncesi piyasasından yapmayı teklif ettiği sabit miktarlı alışın saatlik lot cinsinden miktarını ve blok teklifin kapsadığı tüm zaman aralığı için geçerli olmak üzere bu alış için ödemeyi teklif ettiği birim fiyatı (TL/MWh) içerir.

(3) Blok satış teklifi, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcısının, belirli bir zaman aralığı için gün öncesi piyasasına yapmayı teklif ettiği sabit miktarlı satışın saatlik lot cinsinden miktarını ve blok teklifin kapsadığı tüm zaman aralığı için geçerli olmak üzere bu satış için talep ettiği birim fiyatı (TL/MWh) içerir.

(4) Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları, bir günün aynı ya da farklı zaman dilimlerini kapsayan birden fazla blok teklif sunabilirler. Blok teklifler ardışık tam saatlerden meydana gelir. Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarının teklif verebilecekleri bloklar, Sistem İşletmecisi tarafından belirlenip,  Piyasa İşletmecisi tarafından uygulanır. Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarına PYS aracılığıyla kendi blok tekliflerini tanımlama hakkı verilebilir, ancak bu şekilde tanımlanacak olan blok tekliflerin en az 4 saatlik bir zaman dilimini kapsaması esastır. Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları bir günde toplam en fazla 50 adet blok teklif verebilirler.

(5) Her bir blok teklif ya kapsadığı tüm zaman dilimi için kabul edilir ya da hiç kabul edilmez. Blok teklifler kapsadıkları zaman diliminden daha kısa bir zaman dilimi için kabul edilmezler.

(6) En fazla üç adet blok teklif için geçerli olmak üzere blok teklifler arasında ilişki kurulabilir. Bu şekilde birbiri ile ilişkilendirilen üç blok tekliften ilki tek başına kabul edilebilirken, ikincisi ilkinin kabul edilmesi şartına bağlı olarak, üçüncüsü ise ilk ikisinin kabul edilmesi şartına bağlı olarak kabul edilir. Bu şekilde birbiri ile ilişkilendirilmiş olan blok tekliflerin tamamının alış ya da satış blok teklifi olması ve aynı satış portföyü ve teklif bölgesi ile ilişkili olması esastır.

Esnek satış tekliflerinin yapısı ve içeriği

(1) Esnek satış teklifleri, saatlik alış-satış tekliflerinden ayrı olmak üzere, belirli bir saat ile ilişkili olmayan saatlik satış teklifleridir. Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları, bir gün sonrası için esnek satış tekliflerini PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirirler.

Gün öncesi piyasası tekliflerinin bildirilmesi ve teyit edilmesi

(1) Herhangi bir güne ilişkin gün öncesi piyasası tekliflerinin bildiriminin yapılabileceği, ilgili günün 5 gün öncesinden başlayarak, bir önceki gün saat 11:30’a kadar süren zaman dilimine teklif bildirim süresi adı verilir. Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından, herhangi bir güne ilişkin gün öncesi piyasası teklifleri, teklif bildirim süresi içinde, PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirilir.

(2) Tekliflerin, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından belirtilen teklif bildirim süresi içerisinde, 66 ncı madde hükümleri doğrultusunda, mevcut olan tüm iletişim imkanları kullanılarak Piyasa İşletmecisine bildirilir.

(3) Gün öncesi piyasası tekliflerinin bildirimi, tekliflerin PYS’ye kaydının tamamlanması ile gerçekleştirilir. Tekliflerin PYS’ye kaydının tamamlanması asgari olarak teklife bir kayıt numarası verilmesi ve teklifin PYS’ye giriliş zamanının saat, dakika, saniye olarak kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir. PYS’ye kaydı tamamlanan gün öncesi piyasası teklifleri, gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından, sadece kendi teklifleri ile sınırlı olmak üzere, PYS aracılığıyla görüntülenebilir.

(4) PYS aracılığıyla bildirilen her bir gün öncesi piyasası teklifi Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları ya da Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen; her bir piyasa katılımcısı tarafından gün öncesi piyasasına teklif edilebilecek toplam alış ya da satış miktarı sınırlarının aşılıp aşılmadığının tespit edilmesi amacıyla kontrol edilir. Belirtilen kriterleri sağlayan teklifler Piyasa İşletmecisi tarafından teyit edilirler. Teyit edilen gün öncesi piyasası teklifleri geçerlilik kazanır. Belirtilen kriterleri sağlamayan teklifler Piyasa İşletmecisi tarafından gerekçesi belirtilerek reddedilir ve gün öncesi piyasası faaliyetleri kapsamında dikkate alınmaz. Bu şekilde Piyasa İşletmecisi tarafından reddedilen bir gün öncesi piyasası teklifi ilgili piyasa katılımcısı tarafından teklif bildirim süresi içerisinde, belirtilen kriterleri sağlayacak şekilde düzeltilerek yeniden bildirilebilir.

(5) Gün öncesi piyasasına katılan bir piyasa katılımcısı tarafından bildirimi yapılmış ya da teyit edilerek geçerlilik kazanmış olan bir gün öncesi piyasası teklifi, ilgili piyasa katılımcısı tarafından, teklif bildirim süresi dahilinde yeni bir teklif ile değiştirilebilir. Değişiklik yapılan her bir teklifin bu maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen kriterler doğrultusunda kontrol edilerek yeniden teyit edilmesi esastır. Teyit edilmiş olan herhangi bir gün öncesi piyasası teklifi, teyit edilmiş olan yeni bir teklif ile değiştirilmediği sürece geçerliliğini sürdürür. Bir gün öncesi piyasası teklifinde yapılan her bir değişikliğe ilişkin kayıtlar PYS’de saklanır.

(6) Piyasa katılımcıları tarafından gün öncesi piyasasına bildirilebilecek azami alış ve satış miktarları Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanan Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemlerine İlişkin Yöntem uyarınca hesaplanır. Piyasa katılımcısının bu miktarları aşan teklif sunması durumunda, söz konusu Yöntem uyarınca piyasa katılımcısına ait tüm teklifler PYS aracılığıyla iptal edilir.

Karşılığı olmayan piyasa işlemleri

(1) Piyasa İşletmecisi tarafından karşılığı olmayan piyasa işlemi yaptığı tespit edilen piyasa katılımcıları hakkında uygulanacak avans alacağının bloke edilmesine ve diğer işlemlere ilişkin hususlar Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemlerine İlişkin Yöntemde düzenlenir.

(2) Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemlerine İlişkin Yöntem, Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanır ve internet sitesinde yayımlanır. Piyasa İşletmecisi, Kurum tarafından anılan Yöntemde gerek görülen geliştirme ve değişiklikleri kendisine tanınan süre içerisinde tamamlar.

Gün öncesi piyasasında fiyat belirleme süreci

(1) Gün öncesi piyasasında gün öncesi fiyatlarının belirlenmesi süreci günlük olarak, her gün saat 12:00-13:00 arasında, ilgili günün her bir saati için yürütülür ve aşağıdaki adımlardan meydana gelir:

a) Tüm teklif bölgeleri için sunulmuş olan gün öncesi piyasası teklifleri dikkate alınarak, bölgeler arasındaki iletim kısıtları dikkate alınmaksızın, ilgili günün her bir saati için tek bir KPTF hesaplanır.

b) Her bir teklif bölgesi için KPTF seviyesinde gerçekleşen alış-satış miktarları ve birbiri arasında iletim kısıtı olan hatlarla bağlı her iki teklif bölgesi için bölgeler arası öngörülen enerji akış miktarları tespit edilir. Bölgeler arası öngörülen akış miktarlarının, gün öncesi piyasası için tahsis edilmiş olan iletim kapasitesinden daha az ya da eşit olduğu durumda ilgili teklif bölgeleri için KPTF, NPTF olarak belirlenir. Bölgeler arası öngörülen akış miktarlarının, gün öncesi piyasası için tahsis edilmiş olan iletim kapasitesini aştığının tespit edilmesi durumunda, bölgeler arası iletim kısıtlarını giderecek şekilde her bir teklif bölgesi ve her bir saat için ayrı NPTF’ler belirlenir.

c) Belirlenen NPTF seviyesinde her bir piyasa katılımcısının gün öncesi piyasası kapsamında gerçekleştirdiği alış ya da satış miktarı belirlenerek piyasa katılımcılarına ticari işlem onayıyla bildirilir.

Gün öncesi piyasasında eşleştirme ve KPTF’nin belirlenmesi

(1) Tüm teklif bölgeleri için, Kurul tarafından onaylanan Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde KPTF ve eşleşme miktarları belirlenir.

Gün öncesi piyasasında kısıt giderme süreci ve NPTF’lerin belirlenmesi

(1) KPTF’lerin belirlenmesinin ardından Piyasa İşletmecisi her bir teklif bölgesi için, KPTF seviyesindeki alış ve satış miktarlarını hesaplar. Alış ve satış miktarları, ilgili teklif bölgesi için verilen saatlik alış-satış tekliflerinde fiyatları KPTF’ye eşit fiyat-miktar ikililerindeki miktarlar ve kabul edilen blok ve esnek teklif miktarları dikkate alınarak hesaplanır.

(2) İlgili teklif bölgesi için KPTF seviyesindeki alış ve satış miktarları arasındaki fark, gün öncesi piyasası işlemleri için ayrılmış olan iletim kapasitesinden daha az ya da eşitse ilgili teklif bölgesi için NPTF, KPTF’ye eşit olarak belirlenir.

(3) Birden fazla teklif bölgesi için, KPTF seviyesindeki alış ve satış miktarları arasındaki farkın, gün öncesi piyasası işlemleri için ayrılmış olan iletim kapasitesinden büyük olması durumunda, iletim kısıtları gözetilerek NPTF’ler belirlenir.

(4) Azami fiyat seviyesinde sunulan talepten daha az arz olduğu durumlarda, Piyasa İşletmecisi, azami fiyat limitlerinin artırılarak gün öncesi piyasası tekliflerinin yeniden toplanması ve piyasa işlemlerinin yenilenmesi ya da bu kesişim elde edilene kadar, saatlik alış teklif miktarlarının tüm piyasa katılımcılarını eşit oranda etkileyecek şekilde azaltılması yollarından birini ya da her ikisini birden uygulayabilir. Asgari fiyat seviyesinde sunulan arzdan daha az talep olduğu durumlarda, Piyasa İşletmecisi asgari fiyat limitlerinin azaltılarak gün öncesi tekliflerinin yeniden toplanması ya da bu kesişim elde edilene kadar, saatlik satış teklif miktarlarının tüm piyasa katılımcılarını eşit oranda etkileyecek şekilde azaltılması yollarından birini ya da her ikisini uygulayabilir. Gün öncesi piyasası işlemlerinin yenilenmesi durumunda, işlemlerin gerçekleştirileceği zaman planı Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur. Kesişim elde edilene kadar, alış teklif miktarlarının tüm piyasa katılımcılarını eşit oranda etkileyecek şekilde azaltılması yoluna gidilmesi durumunda, azaltılan talep miktarı Piyasa İşletmecisi tarafından Sistem İşletmecisine bildirilir. Bildirilen miktara ilişkin takip eden gün uygulanacak kesinti programı Sistem İşletmecisi tarafından belirlenir ve uygulanır.

(5) Gün ışığından daha fazla yararlanılması amacıyla ileri saat uygulamasının yapıldığı günlerde, gün öncesi piyasası teklifleri 23 veya 25 saat için toplanır ve NPTF bu teklifler dikkate alınarak belirlenir.

Blok tekliflerin değerlendirilmesi

(1) Blok teklifler, aşağıdaki kriterlerin karşılanması durumunda kabul edilirler:

a) Blok satış teklifleri, kapsadığı ardışık saat dilimleri için saatlik alış-satış tekliflerinin eşleştirilmesi sonucu belirlenen fiyatların, ilgili blok teklifin teklif fiyatına eşit ya da bu fiyatın üzerinde olması durumunda kabul edilir.

b) Blok alış teklifleri, kapsadığı ardışık saat dilimleri için saatlik alış-satış tekliflerinin eşleştirilmesi sonucu belirlenen fiyatların, ilgili blok teklifin teklif fiyatına eşit ya da bu fiyatın altında olması durumunda kabul edilir.

c) Blok teklifin (a) ya da (b) bentlerinde belirtilen kabul kriterlerini sağlaması durumunda, blok teklif kapsadığı tüm saat dilimlerini kapsayacak şekilde kabul edilir.

(2) Gün öncesi piyasasına sunulan blok teklifler, belli bir saat için, mümkün olan en düşük KPTF ve tüm teklif bölgeleri için mümkün olan en düşük NPTF’ler elde edilecek şekilde PYS aracılığıyla değerlendirilir.

Esnek satış tekliflerin değerlendirilmesi

(1) Esnek satış tekliflerinin değerlendirilmesi, ilgili esnek satış teklif fiyatından büyük ya da eşit olacak şekilde, en yüksek saatlik piyasa takas fiyatının geçerli olduğu saatte, teklifin kabul edilmesi esasına dayanır. Esnek satış teklifleri, teklif fiyatı ve teklif fiyatının aynı olması durumunda teklifin PYS’ye kaydının tamamlanması zamanı dikkate alınarak belirlenen sıra ile değerlendirilir. Saatlik ve blok teklifler esnek tekliflerden önceliklidir.

Ticari işlem onayı

(1) Piyasa İşletmecisi, her bir teklif bölgesi için NPTF’nin hesaplanmasını takiben, onaylanmış alış-satış miktarlarını içerir ticari işlem onayı ile, ilgili piyasa katılımcısına, kendisi için hesaplanan alış-satış miktarlarını bildirir.

(2) Ticari işlem onayı ilgili piyasa katılımcılarına saat 13:00’a kadar Piyasa İşletmecisi tarafından iletilir. Ticari işlem onayı en az şu bilgileri içerir:

a) İlgili piyasa katılımcısının adı ve gün öncesi piyasasına katılım kodu,

b) Teklif geçerlilik tarihi,

c) Teklifin kabul edildiği zaman dilimi,

ç) Teklifin geçerli olduğu teklif bölgesi,

d) İlgili piyasa katılımcısı tarafından alınıp satılan miktarlar,

e) Onaylanmış alış-satış fiyatı.

(3) Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarına, bu bildirimlerin içeriğinde hata bulunması durumunda itiraz edebilmeleri için saat 13:30’a kadar süre tanınır. İtirazlar sadece hatanın Piyasa İşletmecisinden kaynaklanması durumunda kabul edilir. İtirazın haklı olması durumunda, Piyasa İşletmecisi alış-satış miktarlarını düzelterek, düzeltilmiş ticari işlem onayını saat 14:00’e kadar ilgili piyasa katılımcısına göndermekle yükümlüdür. 65 inci maddede belirlenen PYS arıza prosedürleri uyarınca ticari işlem onayının iletilmesinin gecikmesi durumunda, piyasa katılımcılarına, ticari işlem onayının Piyasa İşletmecisi tarafından gönderildiği zamandan başlamak üzere, 30 dakikalık itiraz süresi tanınır. Piyasa İşletmecisi, bu itirazın haklı olması durumunda, düzeltilmiş ticari işlem onayını 30 dakika içerisinde ilgili katılımcıya göndermekle yükümlüdür.

(4) Yapılan itiraz Piyasa İşletmecisi tarafından haklı bulunmadığı sürece, ilgili piyasa katılımcısının yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz. Kendisine tanınan süre içinde itirazda bulunmayan ilgili piyasa katılımcısı, ticari işlem onayını tüm içeriğiyle birlikte kabul etmiş sayılır. Yapılan ticari işlem onayları, itiraz süresinin tamamlanmasından sonra içerdikleri miktarlar çerçevesinde sözleşme niteliği kazanırlar.

(5) Ticari işlem onaylarının gecikmesi durumunda, Piyasa İşletmecisi, gerekli görmesi halinde, piyasa katılımcılarına duyurmak şartıyla, ticari işlem onayları ve itirazlar için farklı kurallar belirleyebilir.

Gün öncesi piyasası sonuçlarının sistem işletmecisine bildirilmesi

(1) Ticari işlem onayından sonra, Piyasa İşletmecisi, Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen zaman çizelgesi dahilinde, ticari işlem onayları tamamlanmış gün öncesi piyasası sonuçlarını, Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Sistem İşletmecisine PYS aracılığı ile sunar.

Gün öncesi piyasası kapsamında PYS arıza prosedürleri

(1) Piyasa İşletmecisinin gün öncesi piyasası faaliyetlerinin yürütülmesinde kullandığı bilgisayar, yazılım ya da diğer teknolojik altyapılarda işlemlerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini önleyecek nitelikte problemler oluşması veya Piyasa İşletmecisinin kullandığı iletişim hatlarının kesilmesi durumunda PYS arıza prosedürleri uygulanır.

(2) PYS’nin beklenmedik şekilde arızalanması durumunda, Piyasa İşletmecisinin bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tamamlaması gereken süreçleri belirlenmiş olan süre zarfında tamamlayamayacağının ortaya çıkması durumunda Piyasa İşletmecisi, süreçlerin tamamlanabilmesi için yeni süreler belirler. Bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilmesi gereken bildirimler 66 ncı maddede belirtilen alternatif kanallar kullanılarak gerçekleştirilir. Piyasa İşletmecisinin PYS’nın arızalanması ve ilgili günün başlamasından önce gün öncesi piyasası işlemlerini tamamlayamaması durumunda, piyasa katılımcılarının bu durumun başlamasından bir önceki gün ya da Piyasa İşletmecisi tarafından duyurulacak benzer bir güne ait ticari işlem onaylarında yer alan değerler, arıza durumunun devam ettiği sürece, saatlik olarak kullanılır. PYS arıza prosedürlerinin sona erme zamanı Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcılarına duyurulur.

(3) Piyasa İşletmecisi ve gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları PYS arıza prosedürlerinin geçerli olduğu durumlarda derhal ulaşılabilecek en az bir kişiyi belirlemek, ilgili telefon ve faks numaralarını karşı tarafa sağlamak ve iletişim bilgileri değiştiğinde karşı tarafı bilgilendirmekle yükümlüdürler.

(4) Piyasa İşletmecisi PYS’nin arızalanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. PYS arıza prosedürlerinin yürütülmesi sonucunda ortaya çıkan ilave maliyetlerden ve zararlardan Piyasa İşletmecisi sorumlu tutulamaz.

Gün öncesi piyasası kapsamındaki bildirimler

(1) Gün öncesi piyasası kapsamında,

a) Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen teklif bölgelerinin Piyasa İşletmecisine ve ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

b) Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen, gün öncesi piyasası için kullanılabilecek iletim kapasitelerinin Piyasa İşletmecisine ve ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

c) gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından gün öncesi piyasası tekliflerinin Piyasa İşletmecisine bildirilmesi,

ç) gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından bildirilmiş olan gün öncesi piyasası tekliflerinin teyit ya da reddine ilişkin bilginin ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

d) teklif bölgeleri için belirlenmiş gün öncesi fiyatlarının piyasa katılımcılarına duyurulması,

e) Piyasa İşletmecisi tarafından ticari işlem onaylarının ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

f) ticari işlem onaylarına gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından yapılan itirazların Piyasa İşletmecisine ve sonuçlarının Piyasa İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

g) gün öncesi piyasası sonuçlarına ilişkin Piyasa İşletmecisi tarafından Sistem İşletmecisine yapılan bildirimler,

ğ) yukarıda belirtilenler dışında Piyasa ve Sistem İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına yapılacak olan tüm bildirimler, yayımlanacak olan tüm bilgiler ve yapılacak olan tüm duyurular,

h) yukarıda belirtilenler dışında ilgili piyasa katılımcıları tarafından Piyasa ve/veya Sistem İşletmecisine yapılacak olan tüm bildirimler

PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(2) Piyasa katılımcıları PYS’ye erişim sağlayabilmek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Ancak, PYS’nin işler halde olmaması durumunda bildirimler Piyasa İşletmecisinin belirleyeceği ve piyasa katılımcılarına duyuracağı yöntem ile gerçekleştirilir. Belirlenen yöntem ile yapılan bildirimler Piyasa İşletmecisi tarafından PYS’ye aktarılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Gün İçi Piyasası

Gün içi piyasasının işleyişine ilişkin genel esaslar

(1) Gün içi piyasasına ilişkin işlemler aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür:

a) Gün içi piyasası işlemleri saatlik bazda gerçekleştirilir. Gün içi piyasası günü 00:00’da başlayıp ertesi gün 00:00’da sona erer.

b) Gün içi piyasasında eşleşen teklifler piyasa katılımcısı için ilgili zaman dilimi boyunca sabit seviyeli fiziksel elektrik arzı veya talebi yükümlülüğü doğurur.

c) Gün içi piyasasında dikkate alınan her bir teklifte Piyasa İşletmecisi ilgili piyasa katılımcısına taraftır.

ç) Gün içi piyasasına kontrat bazlı sunulan her bir teklif, belli bir teklif bölgesi, belli bir gün ve o gün içindeki belli bir zaman dilimi için geçerlidir.

d) Gün içi piyasasındaki işlemler gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar herhangi bir anda gerçekleşebilir.

e) Gün içi piyasasında eşleşmeler, tekliflerin teklif defterinde yer aldıktan hemen sonra eşleşebileceği ve ticari işlemin gerçekleşebileceği sürekli ticaret yöntemi ile gerçekleşir.

f) Gün içi piyasası kapı kapanış zamanı fiziksel teslimatın iki saat öncesidir. Piyasa İşletmecisi, en az bir ay öncesinden piyasa katılımcılarına ve Kuruma bildirmek koşuluyla gün içi piyasası kapı kapanış zamanını değiştirebilir.

Gün içi piyasası süreci

(1) Gün içi piyasası sürekli olarak işletilir ve süreç aşağıda belirtilen adımlardan meydana gelir:

a) Birden fazla teklif bölgesinin bulunması durumunda, gün öncesi piyasasında kullanılmamış ve gün içi piyasasında kullanılabilecek teklif bölgeleri arası iletim kapasitesi sistemde değerlendirilir.

b) Gün içi piyasası katılımcıları, bir sonraki gün için gün içi piyasası tekliflerini her gün saat 18:00’dan başlayarak gün içi piyasası kapı kapanış zamanına kadar PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir.

c) Gün içi piyasası teklifleri, eşleşmediği sürece ilgili piyasa katılımcısı tarafından ilgili kontratın geçerlik süresi dolana kadar güncellenebilir, iptal edilebilir veya askıya alınabilir. PYS, zaman bilgisini dikkate alarak teklife ilişkin yapılan son güncellemeyi esas alır.

ç) İlgili kontrat için sunulan satış teklifleri artan fiyata, alış teklifleri azalan fiyata göre PYS tarafından sıralanır. Aynı tipte ve aynı fiyata sahip tekliflerin olması durumunda, teklifler önce sunulma durumuna göre sıralanır.

d) Piyasa katılımcıları; teklif defterinde, alış veya satış yönünde, bir kontrata ilişkin en iyi fiyatlı tekliflerin toplam miktarını görebilir. Ayrıca aynı ekranda diğer tüm teklifler katılımcıları tarafından görülebilir.

e) Gün içi piyasası katılımcıları, tekliflerin eşleşmesini takiben kendilerine bildirilen ticari işlem onaylarını kontrol ederek 66/H maddesi uyarınca itirazlarını Piyasa İşletmecisine bildirir.

Gün içi piyasası teklifleri

(1) Gün içi piyasasına saatlik kontratlar için teklif sunulabilir. Saatlik kontratlar için sunulan teklifler bölünebilir.

(2) Piyasa İşletmecisi, gün içi piyasası için yeni teklif tipleri tanımlayabilir.

(3) Gün içi piyasası teklifleri farklı kontratlar için değişiklik gösterebilen miktar ve fiyat bilgilerinden meydana gelir. Gün içi piyasasında sunulabilecek minimum fiyat adımları Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek piyasa katılımcılarına PYS aracılığıyla duyurulur. Teklif miktarları lot cinsinden 1 lot ve katları olacak şekilde bildirilir. Daha iyi fiyat, satış tekliflerinde daha düşük fiyatı, alış tekliflerinde ise daha yüksek fiyatı ifade eder.

(4) Kontratlara verilen teklifler en az aşağıdaki bilgileri içerir:

a) Piyasa katılımcısının adı ve gün içi piyasasına katılım kodu,

b) Teklifin geçerli olduğu gün,

c) Teklifin geçerli olduğu zaman dilimini tanımlayan kontrat,

ç) Teklifin geçerli olduğu teklif bölgesi,

d) Teklif tipi,

e) Teklifin yönü (alış veya satış),

f) Fiyat ve miktar bilgisi,

g) Teklifin geçerlik süresi,

ğ) Piyasa İşletmecisi tarafından istenecek ve PYS aracılığı ile piyasa katılımcılarına duyurulacak diğer bilgiler.

(5) Katılımcılar, aşağıda belirtilen teklif opsiyonlarını kullanabilir:

a) Standart: Sunulduğu anda kısmen ya da tamamen eşleşebilen, tamamen eşleşmediği takdirde kapı kapanış zamanına kadar geçerli olan tekliflerdir.

b) Süreli: Kapı kapanış zamanını aşmaması koşuluyla piyasa katılımcıları tarafından belirlenen süre boyunca eşleşme için teklif defterinde bekleyen tekliflerdir.

c) Tamamını eşle veya yok et (TEYE): Sunulduğu anda teklif defterinde var olan teklifler ile tamamen eşleşebilen, tamamen eşleşmez ise teklif defterinden çıkarılan tekliflerdir.

ç) Olanı eşle ve yok et (OEYE): Sunulduğu anda teklif defterinde var olan teklifler ile tamamen veya kısmen eşleşebilen, kalan miktarı teklif defterinden çıkarılan tekliflerdir.

d) Fiyat seviyeli: Seviyeli olarak sunulabilen tekliflerdir. Fiyat seviyeli tekliflerde önce birinci seviye teklif, teklif defterinde yer alır. Teklif defterinde yer alan her bir seviyedeki teklifin tamamı eşleştikten sonra takip eden seviyedeki teklifler sırasıyla teklifin tamamı eşleşene kadar ya da teklifin geçerlilik süresi sona erene kadar teklif defterinde yer alır. Alış yönlü fiyat seviyeli tekliflerde her seviye için girilen fiyat bir önceki seviyedeki teklifin fiyatına eşit veya düşük, satış yönlü fiyat seviyeli tekliflerde ise her seviye için girilen fiyat bir önceki seviyedeki teklifin fiyatına eşit veya yüksek olacak şekilde sunulur. Fiyat seviyeli tekliflerde seviye sayısı ve her bir seviye için girilebilecek en düşük miktar Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek en az on gün öncesinden PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

e) Zaman seviyeli: Her seviyede miktar sabit olmak kaydıyla zamana göre seviyelendirilerek sunulabilen tekliflerdir. Birinci seviyeden sonraki her bir seviye için aktif olma zamanı girilir. Alış yönlü zaman seviyeli tekliflerde her seviye için girilen fiyat bir önceki seviyedeki teklifin fiyatından yüksek, satış yönlü zaman seviyeli tekliflerde ise her seviye için girilen fiyat bir önceki seviyedeki teklifin fiyatından düşük olacak şekilde sunulur. Seviye sayısı ve seviyeler arasındaki en yakın güncelleme zamanı Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek en az on gün öncesinden PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

f) Buzdağı: Toplam teklif miktarı ve seviye miktarı girilerek sunulabilen tekliflerdir. Toplam miktarın seviye miktarına göre seviye sayısı hesaplanır. Buzdağı tekliflerde önce birinci seviye teklif, teklif defterinde yer alır. Teklif defterinde yer alan her bir seviyedeki teklif eşleştikten sonra takip eden seviyedeki teklifler sırasıyla teklifin tamamı eşleşene kadar ya da teklifin geçerlilik süresi sona erene kadar teklif defterinde yer alır. Her bir seviyesi aktif olduğunda teklifin ilgili seviyesi yeni bir zaman damgası alır. Buzdağı teklifinin öncelikli olması durumunda eşleşme fiyatı her seviye için buzdağı teklifinin fiyatına eşit olacaktır. Buzdağı tekliflerinde toplam miktar ve seviye miktarı için girilebilecek en düşük ve en yüksek miktarlar Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek en az on gün öncesinden PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

(6) Gün içi piyasası teklifleri için fiyat alt ve üst limitleri Gün Öncesi Piyasasında ve Dengeleme Güç Piyasasında Asgari ve Azami Fiyat Limitlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslarda belirtilen fiyat limitlerinin en düşüğü ve en yükseğinin, pozitif ve negatif dengesizlik katsayıları ile çarpılması suretiyle belirlenir. Fiyat alt ve üst limiti PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına bildirilir.

Saatlik tekliflerin yapısı ve içeriği

(1) Gün içi piyasası katılımcıları, geçerli olan saatlik kontratlar için tekliflerini, PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir.

(2) Saatlik teklifler tamamen veya kısmen eşleşebilir.

(3) Saatlik alış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktarı aşmayacak miktardaki elektrik enerjisini satın almak için teklif ettiği maksimum fiyattır.

(4) Saatlik satış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktarı aşmayacak miktardaki elektrik enerjisini satmak için teklif ettiği minimum fiyattır.

Blok tekliflerinin yapısı ve içeriği

(1) Gün içi piyasası katılımcıları, bir saati veya birden fazla ardışık saati kapsayan geçerli blok kontratlar için tekliflerini, PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir.

(2) Blok alış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktardaki elektrik enerjisini satın almak için teklif ettiği maksimum fiyattır.

(3) Blok satış teklifindeki fiyat, piyasa katılımcısının teklifte belirttiği miktardaki elektrik enerjisini satmak için teklif ettiği minimum fiyattır.

(4) Gün içi piyasası katılımcıları, bir günün aynı veya farklı zaman dilimlerini kapsayan birden fazla blok kontrat için teklif verebilir, PYS aracılığıyla en az bir saatlik zaman dilimini kapsayacak şekilde kendi blok kontratlarını tanımlayabilir.

(5) Bir blok kontrata sunulan teklif kapsadığı zaman dilimi için ya tamamen eşleşir ya da hiç eşleşmez.

Gün içi piyasası tekliflerinin bildirilmesi

(1) Gün içi piyasası katılımcıları, herhangi bir güne ilişkin tekliflerini, bir önceki gün saat 18:00’da başlayarak ilgili kontratın geçerlik süresi sona erene kadar PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirir.

(2) Gün içi piyasası tekliflerinin bildirimi, tekliflerin PYS’ye kaydının tamamlanması ile gerçekleştirilir. Tekliflerin PYS’ye kaydının tamamlanması asgari olarak teklife bir kayıt numarası verilmesi ve teklifin PYS’ye giriliş zamanının saat, dakika, saniye olarak kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir. PYS’ye kaydı tamamlanan gün içi piyasası teklifleri, gün içi piyasası katılımcıları tarafından PYS aracılığıyla görülebilir.

(3) PYS’ye kaydı tamamlanan bir gün içi piyasası teklifi; eşleşmediği, yeni bir teklifle değiştirilmediği, iptal edilmediği veya askıya alınmadığı takdirde ilgili kontratın geçerli olduğu süre boyunca aktiftir.

(4) Sunduğu tekliflerle gün içi piyasası işletiminde aksaklıkların yaşanmasına veya sistemde aşırı yük oluşmasına neden olan piyasa katılımcıları hakkında uygulanacak tedbirlere dair hususlar Piyasa İşletmecisi tarafından hazırlanan ve internet sitesinde yayımlanan Gün İçi Piyasasında Sunulan Tekliflerin Teknik Gerekliliklerine Dair Yöntemde düzenlenir.

Gün içi piyasasında tekliflerin eşleşmesi ve ticari işlem onayı

(1) Piyasa katılımcılarının tüm teklif bölgeleri için gün içi piyasasına sundukları tekliflerin aktif olarak kaydedilmesini takiben ilgili teklif bölgesinde aynı saatlik kontrat için eşit veya daha iyi fiyata sahip saatlik karşı tekliflerin olması durumunda;

a) Karşı teklif eşit miktarda ise tamamen eşleşme,

b) Karşı teklif eşit miktarlı değil ise eşleşme miktarı en düşük miktarlı teklifin miktarına eşit olacak şekilde kısmen eşleşme,

gerçekleştirilir. Gerçekleşen işlemin fiyatı, teklif defterine önce girilen teklifin fiyatıdır.

(2) Saatlik kontratlar ile blok kontratlar ayrı teklif defterlerinde tutulur ve blok kontratlara sunulan teklifler, saatlik kontratlara sunulan tekliflerle eşleşmez.

(3) Eşleşen teklifler en iyi fiyatlı teklif sırasından çıkarılır ve Piyasa İşletmecisi, ilgili piyasa katılımcılarına ticari işlem onaylarını PYS üzerinden bildirir. Kısmen eşleşme olması durumunda, eşleşmemiş kalan miktar, teklif geçerli olduğu sürece teklif defterindeki yerini korur ve sonrasında eşleşme imkanı bulabilir.

(4) Piyasa katılımcıları, ticari işlem onayının gerçekleşmesinden sonra PYS üzerinden eşleşme işlemlerini eşleşmenin karşı taraflarına ilişkin bilgi olmaksızın görebilir. Ticari işlem onayı en az şu bilgileri içerir:

a) Teklifin geçerli olduğu gün,

b) Teklifin geçerli olduğu zaman dilimi,

c) Teklifin geçerli olduğu teklif bölgesi,

ç) Piyasa katılımcısı tarafından alınıp satılan miktarlar,

d) Fiyat.

Gün içi piyasası kapsamında PYS arıza ve bakım prosedürleri

(1) Piyasa İşletmecisinin piyasa faaliyetlerinin yürütülmesinde kullandığı bilgisayar, yazılım veya diğer teknolojik altyapılarda işlemlerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini engelleyecek nitelikte problemler oluşması, PYS’de bakım yapılması veya Piyasa İşletmecisinin kullandığı iletişim hatlarının kesilmesi durumunda PYS arıza ve bakım prosedürleri uygulanır.

(2) Piyasa İşletmecisi; PYS’nin arızalanması, PYS’de bakım yapılması veya bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tamamlaması gereken süreçleri belirlenmiş olan sürede tamamlayamayacağının ortaya çıkması durumunda, Piyasa İşletmecisi tarafından ilgili kontratlar askıya alınabilir ve söz konusu durumların sona ermesi halinde kapı kapanış zamanı geçmemiş askıya alınan kontratlar tekrar işleme açılabilir. PYS bakım zamanları başlama ve sona erme zamanı Piyasa İşletmecisi tarafından gün içi piyasası katılımcılarına duyurulur.

(3) Piyasa İşletmecisi ve her bir gün içi piyasası katılımcısı, PYS arıza veya bakım prosedürlerinin geçerli olduğu durumlarda derhal ulaşılabilecek en az bir kişi belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerini birbirine sağlar.

(4) Piyasa İşletmecisi PYS’nin arızalanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. PYS arıza prosedürlerinin yürütülmesi sonucunda ortaya çıkan ilave maliyetlerden ve zararlardan Piyasa İşletmecisi sorumlu tutulamaz.

Gün içi piyasası kapsamındaki bildirimler

(1) Gün içi piyasası kapsamında;

a) Gün içi piyasası katılımcıları tarafından tekliflerin Piyasa İşletmecisine bildirilmesi,

b) Piyasa İşletmecisi tarafından ticari işlem onaylarının ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

c) Ticari işlem onaylarına gün içi piyasası katılımcıları tarafından yapılan itirazların Piyasa İşletmecisine ve sonuçlarının Piyasa İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

ç) Gün içi piyasası sonuçlarına ilişkin Piyasa İşletmecisi tarafından Sistem İşletmecisine yapılan bildirimler,

d) Gün içi piyasası sonuçlarına ilişkin olarak piyasa katılımcıları tarafından Sistem İşletmecisine yapılan bildirimler,

e) Yukarıda belirtilenler dahil ilgili piyasa katılımcıları tarafından Piyasa ve/veya Sistem İşletmecisine yapılacak olan tüm bildirimler

PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(2) Piyasa katılımcıları PYS’ye erişebilmek için gerekli önlemleri alır.

Gün içi piyasasında itiraz süreci

(1) Gün içi piyasası katılımcılarına, ticari işlem onaylarına ilişkin bildirimlerde hata bulunması durumunda itiraz edebilmeleri için bildirimden sonra en geç kapı kapanış zamanından 5 dakika sonrasını geçmemek kaydıyla 15 dakika süre tanınır. Yapılan itiraza Piyasa İşletmecisi tarafından kapı kapanış zamanından 10 dakika sonrasını geçmemek kaydıyla 20 dakika içerisinde cevap verilir.

(2) 66/G maddesinde belirlenen PYS arıza prosedürleri uyarınca itiraz imkanı bulamayan piyasa katılımcılarına, arızanın giderilmesinden sonra başlamak üzere Piyasa İşletmecisi tarafından 15 dakikalık itiraz süresi tanınır.

(3) Piyasa İşletmecisinden kaynaklanan bir hatanın, yapılan itirazlar üzerine veya resen, tespit edilmesi halinde Piyasa İşletmecisi tarafından teknik imkanlar dahilinde aşağıdaki şekilde düzeltme işlemi gerçekleştirilir:

a) Hatanın eşleşme fiyatına ilişkin olması durumunda eşleşme fiyatı olarak ilgili kontratın ait olduğu saate ilişkin PTF dikkate alınır.

b) Hatanın eşleşme miktarına ilişkin olması durumunda eşleşme iptal edilir.

c) Düzeltme işleminin mümkün olmaması durumunda eşleşme iptal edilir.

(4) Yapılan düzeltme sonucunda, piyasa katılımcılarına yapılması gereken ya da piyasa katılımcılarının yapması gereken ödeme, kontrata ait avans dönemine ilişkin avans ödeme bildiriminde yer alır.

(5) Yapılan itiraz, Piyasa İşletmecisi tarafından kabul edilmediği sürece, ilgili piyasa katılımcısının yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz. Kendisine tanınan süre içinde itirazda bulunmayan piyasa katılımcısı, ticari işlem onayını tüm içeriğiyle birlikte kabul etmiş sayılır. İtiraz süresinin tamamlanmasından sonra ticari işlem onayları sözleşme niteliği kazanır.

(6) Bir kontrata ait ticari işlem onaylarına ilişkin itiraz olması durumunda, Piyasa İşletmecisi itirazları değerlendirerek ilgili kontratı askıya alabilir.

(7) Piyasa İşletmecisi tarafından kabul edilmeyen itiraz başına 1.000 TL ücret, katılımcının gün içi piyasası işletim ücretine ilave edilir. İtirazlar neticesinde toplanan ücret, gün içi piyasası işletim ücreti değişken payından düşülür.

BEŞİNCİ KISIM

Dengeleme Güç Piyasasına İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Dengeleme Güç Piyasası

Dengeleme güç piyasasının işleyişine ilişkin genel esaslar

(1) Dengeleme güç piyasasına ilişkin işlemler aşağıdaki genel esaslar çerçevesinde yürütülür;

a) Dengeleme güç piyasası teklifleri günlük olarak, saatlik bazda verilir. Her bir gün, 00:00’dan başlayıp, ertesi gün 00:00’da sona eren saatlik zaman dilimlerinden oluşur,

b) Dengeleme güç piyasasına sunulan tüm teklifler belli bir dengeleme birimi, belli bir teklif bölgesi, belli bir gün ve o gün içindeki belli bir zaman dilimi için geçerlidir,

c) Dengeleme güç piyasasına sunulan tekliflerde, sunulan teklifin yapısı ile uyumlu olacak şekilde, ilgili dengeleme birimine ait teknik olarak gerçekleştirebilecek tüm kapasitenin teklif edilmesi esastır. Dengeleme güç piyasasına teklif verme aşamasından önce Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği kapsamındaki primer frekans kontrolü ve sekonder frekans kontrolü rezerv miktarlarına karşılık gelen kapasite bu kapasitenin haricindedir. Hidrolik üretim tesisleri teklif edebilecekleri kapasiteyi belirlerken su kullanımı ve rezerv yönetimine ilişkin kısıtları dikkate alabilirler,

ç) Dengeleme güç piyasası kapsamında Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatların başlangıç ve bitiş zamanları arasında sabit seviyeli arz ya da talebe karşılık geldiği varsayılır,

d) Dengeleme güç piyasasında kabul edilen yük alma, yük atma teklifleri ilgili piyasa katılımcısı için fiziksel elektrik arzı ya da talebi yükümlülüğü doğurur,

e) Dengeleme güç piyasası talimatları Dengeleme Güç Piyasasının kapsamında kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programının ve yük alma yük atma teklif bildiriminin sona ermesinden itibaren ilgili günün sonuna kadar herhangi bir anda verilebilir,

f) Dengeleme güç piyasasında sonuçlandırılan her bir işlem, ilgili talimat süresince, aktif elektrik enerjisinin uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktasında teslim edilmesi suretiyle gerçekleştirilir.

Sistem İşletmecisi tarafından talep tahmininin bildirilmesi

(1) Sistem İşletmecisi tarafından, her gün saat 11:30’a kadar, bir sonraki güne ait talep tahmini, PYS aracılığıyla yayımlanır.

(2) Sistem İşletmecisi tarafından duyurulan talep tahmini; duyurunun yapıldığı günü takip eden gün saat 00:00’dan başlayarak, saat 24:00’a kadar olan dönemdeki her bir uzlaştırma dönemi içerisinde, sistemdeki tüm üretim tesisleri tarafından karşılanacak toplam talep (MWh) bilgisini içerir.

(3) Sistem İşletmecisi tarafından duyurulan talep tahmininin, var olan imkanlar dahilinde en güncel verilere dayanılarak hazırlanmış olması esastır.

Dengeleme güç piyasası süreci

(1) Dengeleme güç piyasasına ilişkin süreç, her gün saat 14:00 itibariyle gün öncesi piyasasının tamamlanması ile başlar ve aşağıda belirtilen adımlar çerçevesinde günlük olarak yürütülür;

a) Her gün saat 16:00’a kadar, dengeleme güç piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısı, kendi adına kayıtlı üretim, elektrik depolama ünitesi veya tesisi ve tüketim tesisi niteliğindeki tüm uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri için saatlik üretim ya da tüketim değerlerini içeren kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarını ve dengeleme güç piyasasına ilişkin yük alma, yük atma tekliflerini PYS aracılığıyla Sistem İşletmecisine bildirir.

b) Her gün saat 17:00’a kadar, Sistem İşletmecisi yapılan kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı bildirimlerini ve yük alma, yük atma tekliflerini kontrol ederek bildirimlerde maddi hata olup olmadığını tespit eder. Sistem İşletmecisi hatalı bildirimlere ilişkin ilgili piyasa katılımcısı ile bağlantıya geçerek saat 17:00’a kadar gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlar.

c) Dengeleme güç piyasası kapsamında sunulan yük alma, yük atma teklifleri Sistem İşletmecisi tarafından her bir teklif bölgesi ve her bir saat için fiyat sırasına dizilir.

ç) Her gün saat 17:00’den itibaren, ilgili güne ilişkin sistemde meydana gelen veya geleceği öngörülebilen enerji açığı ya da fazlasının giderilmesi, sistem kısıtlarının giderilmesi ve/veya yan hizmet sağlanmasına ilişkin kapasite oluşturulması amacıyla Sistem İşletmecisi tarafından dengeleme güç piyasası kapsamında sunulan yük alma, yük atma teklifleri değerlendirilerek uygun bulunan tekliflere ilişkin talimatlar ilgili piyasa katılımcılarına bildirilir. Talimatların sona ermesi ile ilgili bildirimler ilgili piyasa katılımcılarına yapılır.

d) Dengeleme güç piyasası kapsamında oluşturulan talimatlar, dengeleme amaçlı talimatlar için 0, sistem kısıtlarının giderilmesi amaçlı talimatlar için 1, yan hizmetler kapsamında verilen talimatlar için 2 kodu ile etiketlenir. Piyasa İşletmecisi, PYS aracılığıyla Sistem Marjinal Fiyatı ile yük alma ve yük atma talimatlarının belirlenmesinde; Kurum tarafından Başkan oluru ile yayımlanan Dengeleme Güç Piyasası Kapsamında Etiket Değerlerinin Belirlenmesi ve Sistem Marjinal Fiyatının Hesaplanması Prosedürünü esas alır.

e) Her bir saate ilişkin dengeleme güç piyasasında belirlenen sistem marjinal fiyatları, Sistem İşletmecisi tarafından ilgili saati takip eden dört saat içinde belirlenerek piyasa katılımcılarına duyurulur.

Kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarının bildirilmesi

(1) Her bir piyasa katılımcısının, denge sorumluluğuna ilişkin yükümlülüklerine ve gün öncesi piyasası sonucuna bağlı olarak bir sonraki gün için saatlik olarak gerçekleştirmesi öngörülen üretim ya da tüketim değerlerine ilişkin kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programları ve emreamade kapasiteleri hergün saat 16:00’a kadar Sistem İşletmecisine bildirilir. Bildirilen KGÜP’ler en geç gün içi piyasasının kapı kapanış zamanını takip eden yarım saat sonrasına kadar ilgili piyasa katılımcısı tarafından güncellenebilir. Dengeleme biriminin sisteme bağlantısının kısıt kayıtlı bağlantı niteliği taşıması halinde emreamade kapasite, sistem işletmecisi tarafından belirlenen teknik olarak gerçekleştirilebilecek azami kapasite ile sınırlandırılır. PYS’ye erişimi olmayan piyasa katılımcıları emreamade kapasiteleri ve Kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarını saat 15:00’a kadar üretim tesisinin bağlı olduğu BYTM’ne bildirir. Bu durumda, BYTM’ler kendilerine bildirilen kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarını ve emreamade kapasitelerini PYS’ye girerler. BYTM’ler kendi bölgeleri içindeki üretim tesisi niteliğindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerine ilişkin kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarını ve emreamade kapasitelerini her gün saat 16:00’a kadar PYS’ye girilmesini takip etmek ve piyasa katılımcısının PYS’ye girişini zamanında tamamlamasını sağlamakla sorumludurlar.

(2) Üretim tesisi niteliğinde olan tüm uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri, kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programlarını ve emreamade kapasitelerini bildirmekle yükümlüdür. Kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı piyasa katılımcısı adına kayıtlı, üretim ve tüketim tesisi niteliğindeki tüm dengeleme birimleri ve dengeleme birimi olmayan üretim tesisi niteliğindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri için saatlik üretim ya da tüketim değerlerini içerir. Kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programları dengeleme birimleri ve dengeleme birimi olmayan üretim tesisi niteliğindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri için, dengeleme birimi bazında ayrı ayrı bildirilir.

(3) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki bir dengeleme biriminin kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programının birbirini takip eden 2 saat için farkının 200 MWh ve üzerinde olması durumunda, ikinci saate ilişkin kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı, Sistem İşletmecisine 15 dakikalık zaman dilimleri bazında detaylandırılmış olarak verilir. Bu durumdaki dengeleme birimleri için bir saatlik kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı yerine 15 dakikalık zaman dilimleri bazında kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programı verilir.

(4) Maddi hatalara karşı Sistem İşletmecisi tarafından kontrol edilen kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programları ve yük alma, yük atma teklifleri 17:00’a kadar teyit edilir.

(5) Piyasa katılımcılarının ilgili üretim/tüketim tesislerinin ve/veya elektrik depolama üniteleri veya tesislerinin üretim/tüketimlerini, Sistem İşletmecisi tarafından herhangi bir talimat verilmediği sürece, KGÜP’lerinde belirtildiği şekilde gerçekleştirmeleri esastır. Üretim/tüketim tesislerinin ve/veya elektrik depolama üniteleri veya tesislerinin üretim/tüketimlerini KGÜP’lerine ve Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlara uygun olarak gerçekleştirip gerçekleştirmedikleri, dengeleme birimi olan üretim ve/veya elektrik depolama üniteleri veya tesisleri için MYTM veya ilgili BYTM’ler, diğer üretim ve/veya elektrik depolama üniteleri veya tesisleri için ilgili BYTM’ler tarafından takip edilir.

(6) Sistem İşletmecisi, sistem işletiminin güvenliği açısından gerekli görmesi halinde, üretim ya da tüketimlerini, KGÜP’lerine ve Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlara uygun gerçekleştirmediği tespit edilen piyasa katılımcılarını, tespitlerin ayrıntılarını içeren bir rapor düzenleyerek Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygulanmak üzere Kuruma bildirebilir.

(7) Kurum raporu inceleyerek ihlal tespiti halinde, ilgili piyasa katılımcısına Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygular.

Dengeleme güç piyasası kapsamında sunulan yük alma ve yük atma tekliflerinin yapısı ve içeriği

(1) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları, dengeleme güç piyasası kapsamındaki dengeleme birimi bazında, bir gün sonrası için geçerli olmak üzere azami yük alma ve yük atma hızları dikkate alınarak 15 dakika içinde gerçekleştirebilecekleri üretim/tüketim artış ya da azalmalarına ilişkin saatlik yük alma ve yük atma tekliflerini, teklif fiyatlarını ve teklif miktarlarını içerecek şekilde, her bir teklif bölgesi ve ilgili günün her saati için, PYS aracılığıyla Sistem İşletmecisine bildirirler. İlgili teklif miktarlarının Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği kapsamındaki primer frekans kontrolü ve sekonder frekans kontrolü rezerv miktarlarına karşılık gelen kapasite hariç tutularak bildirilmesi esastır.

(2) Saatlik yük alma teklifleri, dengeleme güç piyasası kapsamındaki piyasa katılımcısının, ilgili günün her bir saati için ilgili dengeleme biriminin, ilk seviye için kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programına, diğer seviyeler için bir önceki seviyede belirtilmiş olan üretim ya da tüketime göre, azami 15 dakika içinde gerçekleştirebileceği üretim artış ya da tüketim azalmasının MW cinsinden miktarını ve bu artış için talep ettiği birim fiyatı (TL/MWh) içerir.

(3) Saatlik yük atma teklifleri, dengeleme güç piyasası kapsamındaki piyasa katılımcısının, ilgili günün her bir saati için ilgili dengeleme biriminin, ilk seviye için kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programına, diğer seviyeler için bir önceki seviyede belirtilmiş olan üretim ya da tüketime göre, azami 15 dakika içinde gerçekleştirebileceği üretim azalması ya da tüketim artışının MW cinsinden miktarını ve bu üretim azalması ya da tüketim artışı için ödemeyi teklif ettiği birim fiyatı (TL/MWh) içerir.

(4) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki piyasa katılımcıları yük alma ve yük atma yönünde ayrı ayrı olmak üzere 15 miktar seviyesinde yük alma ve yük atma teklifi bildirebilirler. Hidroelektrik santraller hariç olmak üzere, saatlik yük alma ve yük atma teklif miktarlarına ilişkin fiyatlar yük alma ve yük atma yönünde ayrı ayrı olmak ve tüm miktar seviyeleri için en yüksek ve en düşük teklif fiyatları arasındaki fark, yük alma yönünde en düşük teklif fiyatının yük atma yönünde ise en yüksek teklif fiyatının Kurul tarafından belirlenecek oranını aşmamak kaydı ile piyasa katılımcısı tarafından bildirilir. Hidroelektrik santraller her bir miktar seviyesi için yukarıdaki koşuldan bağımsız teklif fiyatı bildirebilirler. Bildirilen tüm yük alma ve yük atma teklif fiyatlarının aşağıdaki şartları taşıması esastır;

a) Dengeleme güç piyasasına sunulacak tüm teklif fiyatlarına ilişkin asgari ve azami fiyat limitleri, Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Gün Öncesi Piyasasında ve Dengeleme Güç Piyasasında Asgari ve Azami Fiyat Limitlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenerek PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur. Tüm teklif fiyatları yüzde birlik hassasiyete sahiptir ve Türkiye’nin resmi para birimindedir.

b) Tüm yük alma teklif fiyatları ilgili teklif bölgesi için ilgili saatte belirlenmiş olan nihai piyasa takas fiyatından büyük ya da eşit olacak şekilde belirlenir.

c) Tüm yük atma teklif fiyatları ilgili teklif bölgesi için ilgili saatte belirlenmiş olan nihai piyasa takas fiyatından küçük ya da eşit olacak şekilde belirlenir.

ç) Tüm yük alma teklifleri, bir sonraki teklif seviyesinin fiyatı, bir önceki teklif seviyesinin fiyatından yüksek ya da eşit olacak şekilde bildirilir.

d) Tüm yük atma teklifleri, bir sonraki teklif seviyesinin fiyatı, bir önceki teklif seviyesinin fiyatından düşük ya da eşit olacak şekilde bildirilir.

e) Gün ışığından daha fazla yararlanılmasını sağlamak amacıyla saatlerin ileri alınması durumunda, ilgili saat için nihai piyasa takas fiyatı 0 TL/MWh olarak dikkate alınır.

f) Gün ışığından daha fazla yararlanılmasını sağlamak amacıyla saatlerin geri alınması durumunda, tekrarlayan ilgili saat için oluşan fiyatların aritmetik ortalaması nihai piyasa takas fiyatı olarak dikkate alınır.

(5) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki bir dengeleme birimi için bir saate ilişkin yük alma ve yük atma teklif miktarlarının toplamının, talimatın ilgili dengeleme birimine ulaştıktan sonraki 15 dakika içinde gerçekleştirebileceği çıkış gücü ya da tüketim değişimi dikkate alınarak belirlenmesi esastır. Herhangi bir saat için dengeleme güç piyasası kapsamındaki bir dengeleme birimine ilişkin yük alma yönünde sunulan tüm tekliflerin ilgili dengeleme birimi tarafından azami 15 dakikalık süre içinde yerine getirilebilir olması esastır. Aynı şekilde, herhangi bir saat için dengeleme güç piyasası kapsamındaki bir dengeleme birimine ilişkin yük atma yönünde sunulan tüm tekliflerin ilgili dengeleme birimi tarafından azami 15 dakikalık süre içinde yerine getirilebilir olması esastır. Bir teklif bildiriminin geçerli olabilmesi için, teklif sahibinin, yaptığı teklifin azami 15 dakika içerisinde yerine getirilebilir olması için gerekli kapasiteyi hazır bulundurması gereklidir. Yük alma ve yük atma teklif miktarları için asgari miktar 10 MW’tır. Gerekli görmesi durumunda, Sistem İşletmecisi en az 1 ay öncesinden piyasa katılımcılarına bildirmek koşuluyla teklifler için farklı asgari sınır belirleyebilir. Bildirilen tüm yük alma ve yük atma teklif miktarları 1 MW ve katları cinsinden ifade edilir.

(6) Dengeleme güç piyasası kapsamında verilen yük alma ve yük atma tekliflerinde, katılımcıların, yük alma ve yük atma yönünde dengeleme güç piyasasında yer alan dengeleme birimlerine ilişkin azami 15 dakika içinde gerçekleştirebilecekleri kapasiteyi teklif etmeleri esastır.

(7) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının, dengeleme güç piyasası kapsamında verilen yük alma ve yük atma teklifleri ile birlikte, dengeleme birimlerine ilişkin emreamade kapasiteyi Sistem İşletmecisine bildirmeleri esastır.

Yük alma ve yük atma tekliflerinin bildirilmesi

(1) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları tarafından, bir sonraki güne ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamındaki dengeleme birimi bazında belirlenen yük alma, yük atma teklifleri her gün saat 16:00’a kadar, PYS aracılığıyla Sistem İşletmecisine bildirilirler. Yük alma ve yük atma tekliflerinin belirtilen zamana kadar, 77 nci maddede belirtildiği şekilde, mevcut olan tüm iletişim imkanlarının kullanılarak Sistem İşletmecisine bildirilmesi zorunludur.

(2) Dengeleme güç piyasası kapsamında sunulan yük alma, yük atma tekliflerinin miktarları,

a) gün içi piyasası faaliyetleri nedeni ile KGÜP’lerde değişiklik olması halinde en geç gün içi piyasasının kapı kapanış zamanını takip eden yarım saat sonrasına kadar ilgili piyasa katılımcısı tarafından güncellenebilir.

b) gün içi piyasası faaliyetleri dışında teknik bir gereklilik ortaya çıkması halinde en fazla geçerli olduğu saatten 1 saat öncesine kadar değiştirilebilir, ancak bu değişiklik teklifin Sistem İşletmecisine teklif değişikliğine sebep olan teknik gereklilik ile ilgili bilgi verilmesi ve Sistem İşletmecisinin teklif değişikliğine izin vermesi ile gerçekleştirilebilir. Teklif değişikliğine ilişkin teknik sebepler, en fazla 2 iş günü içinde Sistem İşletmecisine yazılı olarak bildirilir.

Teknik parametrelerde değişiklik yapılması

(1) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları gerçek zamanlı dengeleme kapsamında MYTM tarafından kendilerine bildirilen talimatlara uymakla yükümlüdürler. Söz konusu tüzel kişiler, teknik gereklilikler sebebiyle yükümlülüklerini yerine getiremeyecekleri durumda ise MYTM ve/veya BYTM’yi telefon, paks gibi iletişim araçları ile ivedilikle haberdar ederler. Gerçek zamanlı dengelemeye tabi taraflar, yükümlülüklerini yerine getirmemelerine ilişkin gerekçelerini MYTM’ye en geç olayı takip eden 3 iş günü içerisinde yazılı olarak bildirmekle yükümlüdürler.

(2) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları, MYTM’ye bildirdikleri KGÜP’lere uymakla yükümlüdürler. Dengeleme birimlerinin emre amade kapasitelerinde değişiklik olması durumunda, MYTM konu hakkında öncelikle telefon, paks gibi iletişim araçları aracılığıyla ve akabinde PYS aracılığıyla bilgilendirilir. Emre amade kapasitede meydana gelen her türlü değişiklik MYTM’ye değişikliğe sebep olan teknik gerekçe ile birlikte bildirilir ve MYTM’nin onayı ile geçerlilik kazanır. MYTM onayı ile emre amade kapasitede meydana gelecek hiçbir değişiklik katılımcının dengesizlik ile ilgili mali sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) MYTM tarafından onaylanması suretiyle, emre amade kapasitede azalma yapılması durumunda, öncelikle ilgili dengeleme birimine ilişkin yük alma teklif miktarlarında azaltmaya gidilir. Yük alma teklif miktarında yapılan azaltmanın ilgili dengeleme birimine ilişkin emre amade azalmasını karşılamaması durumunda ilgili dengeleme biriminin KGÜP ve yük atma teklif miktarları da azaltılır. Emre amade kapasitesi azaltılan dengeleme birimine önceden verilmiş olan talimatlar emre amade kapasite azalması miktarı ile orantılı olarak MYTM tarafından sonlandırılır.

(4) MYTM tarafından onaylanması suretiyle, emre amade kapasitede artış yapılması durumunda, ilgili dengeleme birimi için, ilgili günün takip eden saatlerine ilişkin yük alma teklif miktarı girilmesine veya var olan yük alma teklif miktarlarının güncellenmesine izin verilir. Bir dengeleme birimine ilişkin emre amade kapasitenin artması söz konusu dengeleme biriminin KGÜP değerinin artırılması için gerekçe teşkil etmez.

(5) MYTM tarafından emre amade kapasitede meydana gelen değişikliğin onaylanmasını müteakip; bildirim ve onay zamanları da dahil olmak üzere dengeleme birimiyle ilgili diğer bilgiler PYS aracılığıyla piyasa katılımcılarına duyurulur.

Yük alma ve yük atma tekliflerinin değerlendirilmesi

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında her bir teklif bölgesi bazında sunulan yük alma, yük atma teklifleri her bir saat için fiyat sırasına göre dizilir. Fiyat sırasına dizilen yük alma, yük atma teklifleri;

a) iletim sistemi kısıtları,

b) dengeleme güç piyasası kapsamındaki dengeleme birimlerine ilişkin teknik kısıtlar,

c) arz güvenilirliği ve arz kalitesine ilişkin kriterler,

dikkate alınarak, işletme güvenliği ve sistem bütünlüğü sağlanacak ve dengeleme maliyetleri en aza indirilecek şekilde değerlendirilir.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen kısıtlar sebebiyle verilen yük alma, yük atma talimat miktarları, Sistem İşletmecisi tarafından yayımlanır.

Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma ve yük atma talimatları

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında oluşturulan yük alma, yük atma talimatları ilgili dengeleme biriminin talimatın verilmesinden ya da talimatın başlangıç zamanından itibaren azami 15 dakikalık süre içinde gerçekleştirmesi gereken çıkış gücü değişimini belirtir.

(2) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki talimatlar, talimatın bildirilmesi ya da talimat başlangıç zamanının gelmesi ile yerine getirilmeye başlanır ve Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bir bildirim ile sona erdirilir. Aksi bildirilmedikçe, bir güne ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamında bildirilen tüm talimatlar ilgili günün bitiminde sona erer.

(3) Dengeleme güç piyasası kapsamında verilen talimatlar ilgili katılımcılara öncelikle PYS aracılığıyla bildirilir. PYS aracılığıyla bildirilen talimatların gerekli görülmesi durumunda ayrıca telefon aracılığıyla da bildirilmesi esastır.

(4) Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme birimlerine ilişkin üretimlerini talimatta belirtildiği şekilde gerçekleştirmeleri esastır. Sistem İşletmecisi tarafından kabul edilebilir geçerli bir sebep olmaksızın, kendisine bildirimi yapılan talimatları, talimatında belirtilen şekilde yerine getirmeyen ilgili piyasa katılımcılarına Sistem İşletmecisi, bu tür ihlallerin ortadan kaldırılması için yazılı uyarıda bulunur. İlgili piyasa katılımcısı tarafından bu tür ihlallerin devam ettirilmesi halinde Sistem İşletmecisi, ihlalin ayrıntılarını içeren bir rapor düzenleyerek Kuruma başvurur.

(5) Kurum raporu inceleyerek ihlal tespiti halinde, ilgili piyasa katılımcısına Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca yaptırım uygular.

Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma ve yük atma talimatlarının etiket değerlerinin belirlenmesine ilişkin esaslar

(1) Uzlaştırmaya esas olmak üzere sistemin tamamında arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacıyla verilen yük alma ve yük atma talimatları, ilgili mevzuat gereğince Sistem İşletmecisi tarafından gerçekleştirilen diğer faaliyetler kapsamında verilen yük alma ve yük atma talimatlarından ayrı olarak değerlendirilir. Sistemin tamamında arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacıyla verilen talimatların etiket değeri 0, sistem kısıtlarının giderilmesi amaçlı talimatlar için 1, yan hizmetler kapsamında verilen talimatlar için 2 olarak Sistem İşletmecisi tarafından belirlenir. Bir talimatın, birden fazla amaçla da ilişkili olması durumunda, talimata, Sistem İşletmecisi tarafından en çok ilişkili olduğu sebeple ilgili talimat etiket değeri verilir.

Acil durum ve mücbir sebep hallerinde teklif kabulü ve talimatlar

(1) Sistem İşletmecisi, acil durumlarda ya da mücbir sebep hallerinde iletim sisteminin işletme güvenliğini korumak için dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarına ilgili üretim tesislerinin sağlayabilecekleri azami kapasiteleri çerçevesinde acil durum talimatı verir. Acil durum talimatları, ilgili dengeleme birimi için bir teklif kabulü olarak değerlendirilir. Acil durum talimatlarında, talimatın ilgili dengeleme birimine ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamında sunulmuş olan teklifler ile uyumlu olması şartı aranmaz. Acil durum talimatları, dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma ve yük atma talimatları ile aynı yapıdadır. Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının acil durum talimatını yerine getirmeleri esastır. Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları, acil durum talimatını yerine getiremeyeceklerinin ortaya çıkması durumunda Sistem İşletmecisini, sebepleri ile birlikte derhal haberdar eder.

(2) Dengeleme birimi olup dengeleme güç piyasası kapsamında teklif sunmamış olan veya dengeleme birimi olmayan üretim tesislerine sahip piyasa katılımcılarına, ilgili üretim tesisleri için Sistem İşlemecisi tarafından acil durum talimatı verilebilir. Bu talimatlar için uzlaştırma fiyatı olarak, talimatın yük alma yönünde olması halinde ilgili saatte verilmiş olan yük alma talimat fiyatlarının en yükseği, talimatın yük atma yönünde olması halinde ilgili saatte verilmiş olan yük atma talimat fiyatlarının en düşüğü kullanılır ve talimatlar net talimat hacminin belirlenmesinde kullanılmak üzere kayda alınır. İlgili saatte, acil durum talimatı ile aynı yönde talimat oluşmaması durumunda, bir önceki ay aynı yönde verilmiş olan teklif fiyatlarının aritmetik ortalaması söz konusu talimatlar için uzlaştırma fiyatı olarak kullanılır. Ancak yük alma talimatları için belirlenen aritmetik ortalama fiyatın ilgili saatin piyasa takas fiyatından düşük olması veya yük atma talimatları için belirlenen aritmetik ortalama fiyatın ilgili saatin piyasa takas fiyatından yüksek olması durumunda ilgili saatin piyasa takas fiyatı, söz konusu talimatlar için uzlaştırma fiyatı olarak kullanılır.

Dengeleme güç piyasasına ilişkin PYS arıza prosedürleri

(1) 65 inci madde kapsamında ele alınan PYS’nin arızalanmasına ilişkin durumun dengeleme güç piyasasını da etkilemesi ve Sistem İşletmecisinin bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda tamamlaması gereken süreçleri belirlenmiş olan süre zarfında tamamlayamayacağının ortaya çıkması durumunda Sistem İşletmecisi, süreçlerin tamamlanabilmesi için yeni süreler belirler. Bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilmesi gereken bildirimler 77 nci maddede belirtilen alternatif kanallar kullanılarak gerçekleştirilir. PYS’nin arızalanması ve Sistem İşletmecisinin ilgili günün başlamasından önce dengeleme güç piyasasına ilişkin teklifleri toplayamaması durumunda, piyasa katılımcılarının bu durumun başlamasından bir önceki gün ya da Sistem İşletmecisi tarafından duyurulacak benzer bir güne ait KGÜP değerleri, yük alma, yük atma teklifleri ve ilgili güne ilişkin varsa gün öncesi piyasası fiyatları ya da benzer güne ilişkin gün öncesi piyasası fiyatları arıza durumunun devam ettiği sürece, saatlik olarak kullanılır. Piyasa katılımcılarının, Sistem İşletmecisi tarafından duyurulan değerleri gerçekleştirmelerinin teknik olarak mümkün olmaması durumunda, Sistem İşletmecisi durum hakkında bilgilendirilir. PYS arıza prosedürlerinin sona erme zamanı Sistem İşletmecisi tarafından dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarına duyurulur.

(2) Sistem İşletmecisi ve dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcıları PYS arıza prosedürlerinin geçerli olduğu durumlarda derhal ulaşılabilecek en az bir kişiyi belirlemek, ilgili telefon ve faks numaralarını karşı tarafa sağlamak ve iletişim bilgileri değiştiğinde karşı tarafı bilgilendirmekle yükümlüdürler.

(3) Sistem İşletmecisi PYS’nin arızalanmaması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. PYS arıza prosedürlerinin yürütülmesi sonucunda ortaya çıkan ilave maliyetlerden ve zararlardan Piyasa İşletmecisi ve/veya Sistem İşletmecisi sorumlu tutulamaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Bildirimler ve Sistem İşletmecisi Tarafından Uzlaştırma için Sağlanacak Bilgiler

Dengeleme güç piyasası kapsamındaki bildirimler

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında,

a) piyasa katılımcıları tarafından gün öncesi üretim/tüketim programlarının ve yük alma, yük atma tekliflerinin, emreamade kapasitelerinin ve yan hizmet birimleri için minimum kararlı üretim düzeyi değerlerinin Sistem İşletmecisine bildirilmesi,

b) Sistem İşletmecisi tarafından gün öncesi üretim/tüketim programlarında ya da yük alma, yük atma tekliflerinde tespit edilen hatalara ilişkin piyasa katılımcılarına yapılan bildirimler,

c) Sistem İşletmecisi tarafından dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma, yük atma talimatlarının ilgili piyasa katılımcılarına bildirilmesi,

ç) yukarıda belirtilenler dışında Sistem İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına yapılacak olan tüm bildirimler, yayımlanacak olan tüm bilgiler ve yapılacak olan tüm duyurular,

d) yukarıda belirtilenler dışında ilgili piyasa katılımcıları tarafından Sistem İşletmecisine yapılacak olan tüm bildirimler,

PYS aracılığıyla gerçekleştirilir.

(2) Dengeleme güç piyasası kapsamında verilen talimatlar ilgili katılımcılara öncelikle PYS aracılığıyla bildirilir. PYS aracılığıyla bildirilen talimatlar gerekli görülmesi durumunda ayrıca telefon aracılığıyla da teyit edilebilir.

(3) Piyasa katılımcıları PYS’ye erişim sağlayabilmek için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Ancak, PYS’nin işler halde olmaması durumunda bildirimler sırasıyla faks ve telefon aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Faks ve telefon yolu ile yapılan bildirimler, Sistem İşletmecisi tarafından PYS’ye aktarılır.

Talimat mutabakatları

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında Sistem İşletmecisi tarafından ilgili piyasa katılımcılarına gönderilen talimatlara ilişkin olarak, her saatin bitimini takip eden dört saat içerisinde taraflar arasında mutabakat sağlanır.

(2) Talimat mutabakatları için, PYS üzerinden yapılan talimat bildirimlerinde PYS kayıtları esas alınır. İlgili talimat bildiriminin, bu Yönetmeliğin 77 nci maddesi hükümleri doğrultusunda diğer iletişim kanalları da kullanılarak yapılmış olması durumunda kullanılan iletişim kanallarına ilişkin kayıtlara da başvurulur. Sistem İşletmecisi ile ilgili piyasa katılımcısı arasında uyuşmazlık çıkması durumunda MYTM’deki ses kayıt sisteminde bulunan ses kayıtları geçerlidir.

(3) Mutabakat süresinin sona ermesi sonrasında talimatlara ve ilgili saat için Dengeleme Güç Piyasası kapsamında belirlenen Sistem Marjinal Fiyatına ilişkin herhangi bir değişiklik yapılamaz.

Sistem İşletmecisi tarafından uzlaştırma için sağlanacak bilgiler

(1) Sistem İşletmecisi, uzlaştırma için dengeleme güç piyasası kapsamındaki üretim tesisi niteliğindeki uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi bazında, söz konusu bildirim zamanı içerisindeki her bir uzlaştırma dönemine ilişkin, kesinleşmiş gün öncesi üretim/tüketim programını, dengeleme güç piyasası kapsamında verilmiş ve mutabakat sağlanmış olan yük alma ve yük atma talimatlarını, bu talimatların etiket değerlerini, teklif fiyatlarını ve Sistem İşletmecisi tarafından hesaplanan dengeleme güç piyasası kapsamındaki sistem marjinal fiyatları ile YGSMF, KÜPST ve diğer hesaplarda kullanılmak üzere gerekli verileri Piyasa İşletmecisine iletir.

ALTINCI KISIM

Uzlaştırmaya İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Kayıplara İlişkin Hususlar

Uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası ve uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarları

(1) Uzlaştırma hesaplamalarında, piyasa katılımcılarının elektrik enerjisini ilgili uzlaştırma dönemine ilişkin, çekiş ya da ihracat yapılan bir iletim sistemi bağlantı noktasında satın aldığı ve/veya sattığı kabul edilir. Uzlaştırma hesaplamaları için esas alınan alış-satış noktası, uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası olarak adlandırılır.

(2) Kayıtlı sayaçlar tarafından ölçülen veriş-çekiş miktarları ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda aşağıdaki ana esaslar çerçevesinde ilgili kayıp katsayıları uygulanmak suretiyle uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarlarına dönüştürülür:

a) Sayaç ile itibari bağlantı noktası arasında sistem kayıplarının hesaplanmasında dikkate alınmamış olan bir indirici ya da yükseltici transformatör olması halinde, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarlarının hesaplanmasında, söz konusu sayaçların kayıt edilmesi esnasında kayıp katsayıları hesaplama metodolojisi dikkate alınarak belirlenen ve ilgili transformatör kaybını yansıtmak üzere ölçülen veriş miktarını indirgeyen veya ölçülen çekiş miktarını yükselten bir transformatör kaybı katsayısı uygulanır. Bu kapsamda kayıp uygulanacak transformatörlerin belirlenmesinde, uygulanmakta olan iletim sistemi kayıp katsayısı hesaplamalarında dikkate alınan şebeke sınırları içerisine söz konusu transformatöre ait kayıpların dahil edilmemiş olması esastır.

b) Sayaç ile itibari bağlantı noktası arasında sistem kayıplarının hesaplanmasında dikkate alınmamış olan bir hat bulunması halinde, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarlarının hesaplanmasında, söz konusu sayaçların kayıt edilmesi esnasında kayıp katsayıları hesaplama metodolojisi dikkate alınarak belirlenen ve ilgili hat kaybını yansıtmak üzere ölçülen veriş miktarını indirgeyen veya ölçülen çekiş miktarını yükselten bir hat kaybı katsayısı uygulanır. Bu kapsamda kayıp uygulanacak hatların belirlenmesinde, uygulanmakta olan iletim sistemi kayıp katsayısı hesaplamalarında dikkate alınan şebeke sınırları içerisine söz konusu hatta ait kayıpların dahil edilmemiş olması esastır.

c) Uzlaştırma hesaplamalarında, iletim sistemine bağlı üretim ve/veya ithalat yapılan bağlantı noktasından iletim sistemine verilen elektrik enerjisi, uzlaştırmaya esas veriş miktarlarının hesaplanmasında, ilgili uzlaştırma dönemine ilişkin iletim sistemi kaybı yansıtılarak indirgenir.

ç) Dağıtım sistemine bağlı üretim tesislerinin uzlaştırmaya esas veriş miktarlarının hesaplanmasında, ölçülen veriş miktarına iletim sistemi kayıpları uygulanmaz.

d) Dağıtım şirketi kullanımındaki orta gerilim baralarından iletim sistemine enerji akışı olması durumunda, söz konusu enerjiye iletim sistemi kayıpları uygulanmaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Veriş-Çekiş Değerlerinin Okunması, Toplanması, Doğrulanması ve Düzeltilmesi

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş değerlerinin okunması, toplanması ve doğrulanması

(1) Piyasa katılımcıları adına kayıtlı olan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonları içerisinde yer alan sayaçlara ilişkin değerler TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde okunur ya da belirlenir ve fatura döneminin sonunu takip eden ilk on gün içerisinde elektronik olarak PYS’ye aktarılır.

(2) PYS’ye veri aktarımında kullanılacak olan elektronik veri aktarım biçimi Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulur.

(3) Uzlaştırma kapsamında değerlerinin bildirilmesi gereken sayaçların listesi, yeni kayıtlar ve kayıtların güncellenmesine bağlı olarak, Piyasa İşletmecisi tarafından fatura dönemi bazında PYS aracılığı ile güncellenir.

(4) İlgili mevzuat kapsamında uzlaştırma dönemi bazında okunacağı tespit edilen sayaçların, ilgili fatura döneminin her bir uzlaştırma dönemine ait:

a) kWh olarak sistemden çekilen aktif elektrik enerjisi,

b) kWh olarak sisteme verilen aktif elektrik enerjisi,

değerleri okunur.

(5) 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında görevli tedarik şirketinden enerji temin eden tüketim birimlerini içeren kategorilerin her biri için Kurumca yayımlanacak Toplam Tüketim Tahmini Belirleme Metodolojisi çerçevesinde toplam tüketim değerleri dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından fatura döneminin bitişini takip eden ilk on gün içerisinde belirlenerek ilgili piyasa katılımcısına ve Piyasa İşletmecisine PYS veya kurumsal elektronik posta vasıtasıyla bildirilir.

(6) Bu madde kapsamında PYS’ye aktarılan, elektronik ortamda Piyasa İşletmecisine gönderilen ve PYS’ye aktarılan sayaç değerleri, faturaya esas değerler olarak kabul edilir.

Depolamalı elektrik üretim tesislerine ilişkin uygulamalar

(1) 2/11/2013 tarihli ve 28809 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 27 nci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında, depolamalı elektrik üretim tesislerinin sisteme veriş miktarları, uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz.

Veriş-çekiş değerlerinin doğrulanması veya düzeltilmesi

(1) Tarafların itirazlarına ya da düzeltmelerine olanak tanımak amacıyla, uzlaştırmaya esas veriş-çekiş değerleri, PYS aracılığı ile ilan edilir.

(2) TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden yazılı veya elektronik ortamda bir düzeltme gelmesi halinde, TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden gelen düzeltme tutanağında yer alan düzeltilmiş veriş-çekiş değerleri, ilgili fatura dönemi için geçerli olur.

(3) Piyasa katılımcısının düzeltme talebi olması halinde, TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye başvuruda bulunarak, mutabık kalınması ve mutabık kalınan değerin TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından elektronik ortamda Piyasa İşletmecisine gönderilmesi esastır.

(4) Fatura döneminin bitişini takip eden 12 nci gün saat 17:30’dan sonra uzlaştırmaya esas veriş-çekiş değerlerine ilişkin olarak Piyasa İşletmecisine gönderilen düzeltilmiş değerler, söz konusu aya ilişkin uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmaz ve PYS’de yer alan mevcut değerler kabul edilir.

Okunan sayaç değerlerinin uzlaştırma dönemi bazında olmaması veya sayaçların her fatura dönemi sonunda okunamaması durumu

(1) Uzlaştırma kapsamındaki sayaçlardan uzlaştırma dönemi bazında ölçüm yapılamaması durumunda, uzlaştırma dönemi bazındaki değerler, okunan sayaç değerlerine profiller uygulanarak hesaplanır. Profil uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından hazırlanır ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe girer.

(2) Uzlaştırma kapsamındaki sayaçlardan, her fatura dönemi sonunda okunması gerekmeyenler ve yönetmelikte atıfta bulunulan diğer hususlar Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslarda belirlenir. Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Kurum tarafından hazırlanır ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe girer.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Uzlaştırmaya Esas Veriş-Çekiş Miktarlarının ve İletim Sistemi Kayıp Katsayısının Hesaplanması

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarlarının hesaplanması

(1) Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimine ait veriş-çekiş miktarları aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

UEVM_b,u “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait Uzlaştırmaya Esas Veriş Miktarını (MWh),

İSVM_b,u 85 inci madde uyarınca hesaplanan, “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemine Veriş Miktarını (MWh),

İSKK_u 86 ncı madde uyarınca hesaplanan, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemi Kayıp Katsayısı,

UEÇM_b,u “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait Uzlaştırmaya Esas Çekiş Miktarını (MWh),

İSÇM_b,u 85 inci madde uyarınca hesaplanan, “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sisteminden Çekiş Miktarını (MWh),

g “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin iletim sistemine bağlı bir üretim tesisi olması durumunda 1, diğer tüm durumlarda 0 olan değeri

ifade eder.

Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin iletim sistemine veriş-çekiş miktarlarının hesaplanması

(1) Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin saatlik olarak iletim sistemine veriş ve iletim sisteminden çekiş miktarları aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formüllerde geçen;

İSVM_b,u “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemine Veriş Miktarını (MWh),

SVD_b,s,u     “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımında yer alan “s” sayacının, ölçülen veriş değerini gösteren “u” uzlaştırma dönemine ait Sisteme Veriş Değerini (MWh),

TKK_b,s        “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımında yer alan “s” sayacına uygulanan Transformatör Kayıp Katsayısını,

HKK_b,s       “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımında yer alan “s” sayacına uygulanan Hat Kayıp Katsayısını,

x                 “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonunda yer alan sayaç sayısını,

k                 “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımında yer alan “s” sayacına veya kategorilere uygulanan 0 ya da 1 değerleri olan katsayıyı,

İSÇM_b,u     “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sisteminden Çekiş Miktarını (MWh),

SÇD_b,s,u      “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonu tanımında yer alan “s” sayacının, ilgili sayacın iletim sisteminde yer alması durumunda ölçülen, 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında görevli tedarik şirketinden enerji temin eden tüketim birimlerini içeren bir kategori olması durumunda hesaplanan toplam çekiş değerini, ilgili sayacın dağıtım sisteminde yer alması durumunda dağıtım sisteminden net çekiş değerini gösteren “u” uzlaştırma dönemine ait Sistemden Çekiş Değerini (MWh)

ifade eder.

İletim sistemi kayıp miktarının ve katsayısının hesaplanması

(1) Her bir uzlaştırma dönemi İletim Sistemi Kayıp miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Her bir uzlaştırma dönemi için uygulanacak İletim Sistemi Kayıp Katsayısı TEİAŞ’ın iletim sistemi kayıplarını satın almaya başlayacağı tarihe kadar aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(3) Bu formüllerde geçen;

İSKM_u             “u” uzlaştırma dönemine ait hesaplanan İletim Sistemi Kayıp Miktarını,

İSKK_u              “u” uzlaştırma dönemine ait hesaplanan İletim Sistemi Kayıp Katsayısı,

İSVM_s, u           85 inci madde uyarınca hesaplanan, iletim sistemi konfigürasyonunda yer alan “s” sayacının “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemine Veriş Miktarını (MWh),

İSÇM_s, u           85 inci madde uyarınca hesaplanan, iletim sistemi konfigürasyonunda yer alan “s” sayacının “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sisteminden Çekiş Miktarını (MWh),

n                       “u” uzlaştırma döneminde, iletim sistemi konfigürasyonunda yer alan sayaç sayısını

ifade eder.

(4) TEİAŞ’ın iletim sistemi kayıplarını satın almaya başlamasıyla birlikte uzlaştırmaya ilişkin hesaplamalarda İletim Sistemi Kayıp Katsayısı sıfır olarak alınır ve İletim Sistemi Kayıp Miktarı TEİAŞ’ın uzlaştırmaya esas çekiş miktarı olarak kabul edilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Bildirimleri

Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimlerine ilişkin kurallar

(1) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimleri, her ikisi de kayıtlı piyasa katılımcısı olan ve biri alıcı diğeri satıcı konumundaki lisans sahibi iki tüzel kişi tarafından ortaklaşa yapılır.

(2) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirim miktarı; piyasa katılımcılarının düzenlemeye tabi olan ya da olmayan ikili anlaşmalar vasıtasıyla belli bir uzlaştırma dönemi bazında aynı teklif bölgesine ilişkin almayı ya da satmayı, uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimleri kapsamında Piyasa İşletmecisine bildirdiği elektrik enerjisi miktarıdır. Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirim miktarları, uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi teslim noktası bazındadır.

Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi

(1) Herhangi bir günde yer alan bir uzlaştırma dönemine ilişkin uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi, en geç, ilgili günün bir gün öncesinde saat 16:00’a kadar, piyasa katılımcısı tarafından, PYS aracılığıyla Piyasa İşletmecisine bildirilir.

(2) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi;

a) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi için alıcı olan piyasa katılımcısı,

b) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi için satıcı olan piyasa katılımcısı,

c) Her bir uzlaştırma dönemi için, uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirim miktarı (lot),

ç) İkili anlaşmanın geçerli olduğu teklif bölgesi

bilgilerini içerir.

(3) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimlerinin, bildirime taraf olan her iki piyasa katılımcısı tarafından ortak olarak yapılması esastır. Tek bir piyasa katılımcısı tarafından yapılan uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimi geçerli sayılmaz.

(4) Bildirimin, ilgili günden sonra geçerliliğinin devam edecek olması durumunda, bildirimin hangi günler için geçerli olacağı bildirilir.

(5) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimlerinin kabul edilebilmesi için, piyasa katılımcısının dahil olduğu dengeden sorumlu tarafın Piyasa İşletmecisine vermiş olduğu teminatların toplam miktarının, bildirimi yapılmakta olan uzlaştırmaya esas ikili anlaşma dahil olmak üzere, satıcı konumunda olan piyasa katılımcısının dahil olduğu dengeden sorumlu tarafa ilişkin toplam riske maruz değeri karşılayacak seviyede olması gereklidir.

(6) Piyasa katılımcıları tarafından PYS aracılığıyla yapılan uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimleri faturaya esas resmi değerler olarak kabul edilir.

Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimlerinin değiştirilmesi

(1) Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimleri, en geç, ilgili günün bir gün öncesinde saat 16:00’a kadar ilgili piyasa katılımcılarından biri tarafından değiştirilebilir.

(2) İthalat-ihracata ilişkin uzlaştırmaya esas ikili anlaşma bildirimleri, Sistem İşletmecisi ve ilgili piyasa katılımcısının Piyasa İşletmecisine ayrı ayrı yapacakları mutabık kalınmış ikili anlaşma bildirimlerini içeren değişiklik talepleri doğrultusunda güncellenebilir.

İkili anlaşma bildirimleri kapsamında karşılığı olmayan piyasa işlemi

(1) Karşılığı olmayan piyasa işlemi niteliğindeki ikili anlaşma bildirimleri Karşılığı Olmayan Piyasa İşlemlerine İlişkin Yöntem hükümleri çerçevesinde iptal edilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Uzlaştırma İşlemlerine İlişkin Genel Hükümler

Fatura dönemi

(1) Fatura dönemi, bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’da biten süreyi ifade eder.

Uzlaştırma dönemleri

(1) Bir fatura dönemi içerisindeki her bir saat bir uzlaştırma dönemini oluşturur.

ALTINCI BÖLÜM

Gün Öncesi Piyasası Faaliyetlerinin Uzlaştırılması

Gün öncesi piyasası faaliyetlerinin uzlaştırılması için veri gereksinimleri

(1) Gün öncesi piyasası faaliyetlerinin uzlaştırılmasında;

a) Gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, gün öncesi piyasası faaliyetleri kapsamında, her bir teklif bölgesi için, bir fatura dönemi içerisindeki her bir saate ait ilgili piyasa katılımcılarının sisteme enerji satışı ya da sistemden enerji alışlarına ilişkin teklifleri,

b) Gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, gün öncesi piyasası faaliyetleri kapsamında, her bir teklif bölgesi için, bir fatura dönemi içerisindeki her bir saate ait gerçekleştirmiş oldukları enerji satış ya da enerji alış miktarları,

c) PYS’nin ilgili modülü aracılığıyla, bir fatura dönemi içerisindeki her bir saate ilişkin, gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme enerji satışı ya da sistemden enerji alışlarına ilişkin teklifleri dikkate alınarak her bir teklif bölgesi için hesaplanan nihai piyasa takas fiyatları,

dikkate alınır.

(2) Birinci fıkranın;

a) (a) bendinde yer alan veriler piyasa katılımcıları tarafından,

b) (b) ve (c) bentlerinde yer alan veriler Piyasa İşletmecisi tarafından

sağlanır.

Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme satışlarına ilişkin tutarın hesaplanması

(1) Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme satışlarına ilişkin olarak, teklif bölgesi bazında, bir avans dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

SST_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

SSF_t,p,s,u,r 94 üncü madde uyarınca hesaplanan, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” teklifi için uygulanacak sistem satış fiyatını (TL/MWh),

SSMt,p,s,u,r Gün öncesi piyasası sonucunda belirlenen, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu sistem satış miktarını (MWh),

n “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait sisteme enerji satışı gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

a ilgili avans dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını,

ifade eder.

(3) Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme satışlarına ilişkin olarak, teklif bölgesi bazında, bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(4) Bu formülde geçen;

SST_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

SST_t,p “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, ilgili fatura döneminde gerçekleşen sistem satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

b ilgili fatura dönemine ilişkin avans dönemi sayısını,

ifade eder.

Sistem satış fiyatlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, uzlaştırma dönemi bazında, gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, bir teklif bölgesi için gün öncesi piyasası kapsamında sunmuş olduğu saatlik tekliflere ilişkin gerçekleşen sistem satışlarında uygulanacak sistem satış fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

SSF_t,p,u,r = NPTF_t,u (5a)

(2) Birinci fıkradaki formüllerde geçen;

NPTF_t,u “t” teklif bölgesi ve “u” uzlaştırma dönemine ait nihai piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

SSF_t,p,u,r “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” saatlik teklifi için uygulanacak Sistem Satış Fiyatını (TL/MWh),

ifade eder.

(3) Bir fatura dönemi için, uzlaştırma dönemi bazında, gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, bir teklif bölgesi için gün öncesi piyasası kapsamında sunmuş olduğu blok ve esnek tekliflere ilişkin gerçekleşen sistem satışlarında uygulanacak sistem satış fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

SSF_p,t,r = AOPTF_p,t,r + ÜFB_p,t,r (5b)

(4) Üçüncü fıkradaki formülde geçen;

SSF_p,t,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” blok veya esnek teklifi için uygulanacak Saatlik Sistem Satış Fiyatını (TL/MWh),

AOPTF_p,t,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” blok veya esnek teklifi için Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca hesaplanan ağırlıklı ortalama piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

ÜFB_p,t,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” esnek veya blok satış teklifi için Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca hesaplanan birim bedeli (TL/MWh),

ifade eder.

Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sistemden alışlarına ilişkin tutarın hesaplanması

(1) Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sistemden alışlarına ilişkin olarak, teklif bölgesi bazında, bir avans dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Birinci fıkradaki formülde geçen;

SAT_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

SAF_t,p,s,u,r 96 ncı madde uyarınca hesaplanan, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” teklifi için uygulanacak sistem alış fiyatını (TL/MWh),

SAMt,p,s,u,r Gün öncesi piyasası sonucunda belirlenen “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu sistem alış miktarını (MWh),

n “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait sistemden enerji alışı gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

a İlgili avans dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını,

ifade eder.

(3) Gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sistemden alışlarına ilişkin olarak, teklif bölgesi bazında, bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(4) Bu formülde geçen;

SAT_t,p “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

SAT_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

b ilgili fatura dönemindeki avans dönemi sayısını,

ifade eder.

Sistem alış fiyatlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, uzlaştırma dönemi bazında, gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, bir teklif bölgesi için gün öncesi piyasası kapsamında sunmuş olduğu saatlik tekliflere ilişkin gerçekleşen sistem alışlarında uygulanacak sistem alış fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

SAF_t,p,u,r = NPTF_t,u (7a)

(2) Birinci fıkradaki formülde geçen;

NPTF_t,u “t” teklif bölgesi ve “u” uzlaştırma dönemine ait nihai piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

SAF_t,p,u,r “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” saatlik teklifi için uygulanacak Sistem Alış Fiyatını (TL/MWh),

ifade eder.

(3) Bir fatura dönemi için, uzlaştırma dönemi bazında, gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, bir teklif bölgesi için gün öncesi piyasası kapsamında sunmuş olduğu blok ve esnek tekliflere ilişkin gerçekleşen sistem alışlarında uygulanacak sistem alış fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

SAF_p,t,r = AOPTF_p,t,r - TFB_p,t,r (7b)

(4) Üçüncü fıkradaki formülde geçen;

SAF_t,p,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” blok veya esnek teklifi için uygulanacak Saatlik Sistem Alış Fiyatını (TL/MWh),

AOPTF_p,t,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” blok veya esnek teklifi için Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca hesaplanan ağırlıklı ortalama piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

TFB_p,t,r; “p” piyasa katılımcısının, “t” teklif bölgesindeki, “r” esnek veya blok alış teklifi için Gün Öncesi Piyasası Tekliflerinin Yapısı ve Tekliflerin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar uyarınca hesaplanan birim bedeli (TL/MWh),

ifade eder.

Vadeli elektrik piyasası kapsamında sahip olunan pozisyonlara ilişkin tutarların hesaplanması

(1) Vadeli elektrik piyasasında sahip olunan pozisyonlara ilişkin olarak, bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak ve/veya borç tutarı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır:

(2) Birinci fıkrada yer alan formüllerde geçen;

VEPSTp,f “p” piyasa katılımcısının “f” fatura dönemindeki kısa pozisyon sahibi olduğu kontratlara ilişkin hesaplanan satış tutarını,

VEPATp,f “p” piyasa katılımcısının “f” fatura dönemindeki uzun pozisyon sahibi olduğu kontratlara ilişkin hesaplanan alış tutarını,

EFt,p,i,j,u “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının “i” kontratındaki “j” pozisyonunun “u” uzlaştırma dönemi için eşleşme fiyatını (TL/MWh),

VEPSMt,p,i,j,u “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının kısa pozisyon sahibi olduğu “i” kontratındaki “j” pozisyonunun “u” uzlaştırma dönemi için eşleşme miktarını (MWh),

VEPAMt,p,i,j,u “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının uzun pozisyon sahibi olduğu “i” kontratındaki “j” pozisyonunun “u” uzlaştırma dönemi için eşleşme miktarını (MWh),

m “f” fatura döneminde, “p” piyasa katılımcısı için uzlaştırma hesaplamasına dahil edilen kontrat sayısını,

n “f” fatura döneminde, “p” piyasa katılımcısı için uzlaştırma hesaplamasına dahil edilen kontratlardaki sahip olunan pozisyon sayısını,

z İlgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

y “i” kontratının teslimat dönemi içerisinde yer alan “f” fatura dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,

ifade eder.

Gün içi piyasası kapsamında gerçekleşen eşleşmelere ilişkin tutarın hesaplanması

(1) Gün içi piyasasının uzlaştırılmasında gün içi piyasası kapsamında enerji satışı ya da enerji alışlarına ilişkin ticari işlem onayları dikkate alınır.

(2) Gün içi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sistemden alışlarına ilişkin olarak teklif bölgesi bazında, bir avans dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(3) İkinci fıkradaki formülde geçen;

GİPATt,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen gün içi piyasası alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

EFt,p,s,u,r 66/F maddesi uyarınca belirlenen, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” eşleşmesi için uygulanacak alış yönündeki eşleşme fiyatını (TL/MWh),

GİPAMt,p,s,u,r 66/F maddesi uyarınca belirlenen “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” eşleşmesinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu alış miktarını (MWh),

n “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait sistemden enerji alışı gerçekleştirmiş olduğu eşleşme sayısını,

a İlgili avans dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını,

ifade eder.

(4) Gün içi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sistemden alışlarına ilişkin olarak teklif bölgesi bazında, bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(5) Dördüncü fıkradaki formülde geçen;

GİPATt,p “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, ilgili fatura döneminde gerçekleşen gün içi piyasası alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

GİPATt,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen gün içi piyasası alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

b İlgili fatura dönemine ilişkin avans dönemi sayısını,

ifade eder.

(6) Gün içi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme satışlarına ilişkin olarak teklif bölgesi bazında, bir avans dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(7) Altıncı fıkradaki formülde geçen;

GİPSTt,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen gün içi piyasası satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

EFt,p,s,u,r 66/F maddesi uyarınca belirlenen, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” eşleşmesi için uygulanacak satış yönündeki eşleşme fiyatını (TL/MWh),

GİPSMt,p,s,u,r 66/F maddesi uyarınca belirlenen “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait geçerli “r” eşleşmesinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu satış miktarını (MWh),

n “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans dönemindeki, “u” uzlaştırma dönemine ait sistemde enerji satışı gerçekleştirmiş olduğu eşleşme sayısını,

a İlgili avans dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını,

ifade eder.

(8) Gün içi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının sisteme satışlarına ilişkin olarak teklif bölgesi bazında, bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(9) Sekizinci fıkradaki formülde geçen;

GİPSTt,p “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, ilgili fatura döneminde gerçekleşen gün içi piyasası satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

GİPSTt,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen gün içi piyasası satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

b İlgili fatura dönemine ilişkin avans dönemi sayısını,

ifade eder.

Gün öncesi piyasası faaliyetlerine ilişkin oluşan gelirin hesaplanması

(1) Gün öncesi piyasası faaliyetlerine ilişkin teklif bölgeleri arasındaki fiyat farklılıklarından kaynaklanan ve TEİAŞ tarafından öncelikli olarak fiyat farkına sebep olan iletim kısıtını gidermek için iletim yatırımı yapılmak üzere değerlendirilecek gelir kalemi aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

GÖPG_s “s” avans dönemi için gün öncesi piyasası faaliyetlerine ilişkin bölgesel fiyat farklılıklarından kaynaklanan ve TEİAŞ tarafından sadece iletim yatırımı yapılmak üzere değerlendirilecek gün öncesi piyasası geliri (TL),

SAT_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

SST_t,p,s “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans döneminde gerçekleşen sistem satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

n “s” avans dönemine ilişkin teklif bölgelerinin sayısını,

m “s” avans dönemine ilişkin piyasa katılımcılarının sayısını,

ifade eder.

YEDİNCİ BÖLÜM

Dengeleme Güç Piyasası Faaliyetlerinin Uzlaştırılması

Dengeleme güç piyasası faaliyetlerinin uzlaştırılması için veri gereksinimleri

(1) Dengeleme güç piyasası faaliyetlerinin uzlaştırılmasında;

a) Dengeleme güç piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, dengeleme güç piyasası faaliyetleri kapsamında, her bir teklif bölgesi için, bir fatura dönemi içerisindeki her bir uzlaştırma dönemine ait, ilgili piyasa katılımcılarının sisteme enerji satışı ya da sistemden enerji alışlarına ilişkin yük alma, yük atma teklifleri,

b) Dengeleme güç piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, dengeleme güç piyasası faaliyetleri kapsamında, her bir teklif bölgesi için, bir fatura dönemi içerisindeki her bir uzlaştırma dönemine ait Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan talimatlar çerçevesinde kabul edilmiş olan yük alma, yük atma miktarları,

c) Bir fatura dönemi içerisindeki her bir uzlaştırma dönemine ilişkin, dengeleme güç piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının kabul edilen yük alma, yük atma teklifleri doğrultusunda Sistem İşletmecisi tarafından her bir teklif bölgesi için hesaplanan sistem marjinal fiyatları

dikkate alınır.

(2) Birinci fıkranın;

a) (a) bendinde yer alan veriler piyasa katılımcıları tarafından,

b) (b) ve (c) bentlerinde yer alan veriler Sistem İşletmecisi tarafından

sağlanır.

Uzlaştırma dönemi bazında sistemin yönünün belirlenmesi

(1) Uzlaştırma dönemi bazında bir fiyat bölgesine ilişkin sistem yönü ve Net Talimat Hacmi aşağıdaki formüllere göre belirlenir:

İlgili uzlaştırma dönemi için

ise, ilgili uzlaştırma dönemi için ilgili fiyat bölgesinde enerji açığı oluşmuştur.

İlgili uzlaştırma dönemi için

ise, ilgili uzlaştırma dönemi için ilgili fiyat bölgesinde enerji fazlası oluşmuştur.

İlgili uzlaştırma dönemi için

ise, ilgili uzlaştırma dönemi için ilgili fiyat bölgesinde sistem dengededir.

(2) Bu formüllerde geçen;

YALM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin, ilgili fiyat bölgesinde 0, 1 veya 2 etiket değerlerine sahip, kabul Edilen Yük Alma Teklifi Miktarını (MWh),

YATM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin, ilgili fiyat bölgesinde 0, 1 veya 2 etiket değerlerine sahip, kabul Edilen Yük Atma Teklifi Miktarını (MWh),

NTH ilgili fiyat bölgesi için Net Talimat Hacmini (MWh),

k “u” uzlaştırma dönemi için, ilgili fiyat bölgesinde 0, 1 veya 2 etiket değerine sahip teklifi kabul edilmiş olan dengeleme birimi sayısını,

m “u” uzlaştırma dönemi için, “d” dengeleme biriminin, ilgili fiyat bölgesinde 0, 1 veya 2 etiket değerine sahip kabul edilmiş yük alma teklif sayısını,

n “u” uzlaştırma dönemi için, “d” dengeleme biriminin, ilgili fiyat bölgesinde 0, 1 veya 2 etiket değerine sahip kabul edilmiş yük atma teklif sayısını,

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük alma tekliflerine ilişkin tutarın hesaplanması

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine verilen yük alma talimatlarına ilişkin olarak bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

KEYALT_d Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen yük alma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

KEYALM_d,u,r 104 üncü madde uyarınca hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Alma Teklifi Miktarını (MWh),

YALF_d,u,r 103 üncü madde uyarınca hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için uygulanacak Yük Alma Fiyatını (TL/MWh),

YGYALT_d Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen ancak yerine getirilmeyen yük alma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek ve 102/A maddesi uyarınca hesaplanacak Yerine Getirilmeyen Yük Alma Talimat Tutarı adındaki borç tutarını (TL),

n Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük alma tekliflerinin sayısını,

m ilgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında yerine getirilmeyen yük alma talimatlarına ilişkin ilgili katılımcıya yansıtılacak tutarın hesaplanması

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında sistemde enerji açığı olduğu her bir uzlaştırma dönemi için, kabul edilen ve yerine getirilmiş teklif miktarı doğrultusundaki sistem marjinal fiyatı olan YGSMF belirlenir.

(2) YGSMF ile dengeleme güç piyasası kapsamında verilen tüm talimatlar dikkate alınarak belirlenen Sistem Marjinal Fiyatı arasında fark oluşması halinde, bu fark ile yük alma yönünde yerine getirilen talimat miktarının çarpılması neticesinde, yerine getirilmeyen yük alma talimatlarına ilişkin maliyet hesaplanır.

(3) Her bir piyasa katılımcısının, her bir uzlaştırma dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamında yerine getirmediği yük alma talimat miktarının, ilgili uzlaştırma döneminde toplam yerine getirilmeyen yük alma talimat miktarına oranı bulunur.

(4) Bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında hesaplanan maliyet, üçüncü fıkra kapsamında belirlenen oran doğrultusunda, Yerine Getirilmeyen Yük Alma Talimat Tutarı olarak ilgili katılımcılara yansıtılır.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük alma tekliflerine ilişkin yük alma fiyatlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine, her bir uzlaştırma dönemi için verilen yük alma talimatlarına ilişkin olarak uygulanacak yük alma fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

(2) İlgili dengeleme biriminin yer aldığı fiyat bölgesinde enerji açığı olduğu durumda,

YALTF_d,u,r ≤ SMF_d,u,t ise YALF_d,u,r = SMF_d,u,t (11a)

YALTF_d,u,r > SMF_d,u,t ise YALF_d,u,r = YALTF_d,u,r (11b)

(3) İlgili dengeleme biriminin yer aldığı fiyat bölgesi dengede olduğu ve/veya fiyat bölgesinde enerji fazlası olduğu durumlarda,

YALF_d,u,r = YALTF_d,u,r (11c)

(4) Bu formüllerde geçen;

YALTF_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için Yük Alma Teklif Fiyatını (TL/MWh),

SMF_d,u,t Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma döneminde yer aldığı “t” teklif bölgesi için 109 uncu madde uyarınca, hesaplanan Sistem Marjinal Fiyatını (TL/MWh),

YALF_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için uygulanacak Yük Alma Fiyatını (TL/MWh)

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük alma tekliflerine ilişkin kabul edilen yük alma teklif miktarlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine, her bir uzlaştırma dönemi için verilen yük alma talimatlarına ilişkin kabul edilen yük alma teklif miktarları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

(2) Bu formülde geçen;

KEYALM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Alma Teklifi Miktarını (MWh),

YALTM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş ve 78 inci madde çerçevesinde yerine getirilmiş olan Yük Alma Talimat Miktarını (MW),

İSKK_u 86 ncı madde uyarınca hesaplanan, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemi Kayıp Katsayısı,

t₁ Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan yük alma talimatının saat ve dakika olarak başlangıç zamanını,

t₂ Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan yük alma talimatının saat ve dakika olarak bitiş zamanını,

g Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin iletim sistemine bağlı bir üretim tesisi olması durumunda 1, diğer tüm durumlarda 0 olan değeri

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük atma tekliflerine ilişkin tutarın hesaplanması

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine verilen yük atma talimatlarına ilişkin olarak bir fatura dönemi için ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

KEYATT_d Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen yük atma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

KEYATM_d,u,r 107 nci madde uyarınca hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Atma Teklifi Miktarını (MWh),

YATF_d,u,r 106 ncı madde uyarınca hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için uygulanacak Yük Atma Fiyatını (TL/MWh),

YGYATT_d Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen ancak yerine getirilmeyen yük atma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek ve 105/A maddesi uyarınca hesaplanacak Yerine Getirilmeyen Yük Atma Talimat Tutarı adındaki borç tutarını (TL),

n Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük atma tekliflerinin sayısını,

m ilgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısını

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında yerine getirilmeyen yük atma talimatlarına ilişkin ilgili katılımcıya yansıtılacak tutarın hesaplanması

(1) Dengeleme güç piyasası kapsamında sistemde enerji fazlası olduğu her bir uzlaştırma dönemi için, kabul edilen ve yerine getirilmiş teklif miktarı doğrultusundaki sistem marjinal fiyatı olan YGSMF belirlenir.

(2) YGSMF ile dengeleme güç piyasası kapsamında verilen tüm talimatlar dikkate alınarak belirlenen Sistem Marjinal Fiyatı arasında fark oluşması halinde, bu fark ile yük atma yönünde yerine getirilen talimat miktarının çarpılması neticesinde, yerine getirilmeyen yük atma talimatlarına ilişkin maliyet hesaplanır.

(3) Her bir piyasa katılımcısının, her bir uzlaştırma dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamında yerine getirmediği yük atma talimat miktarının, ilgili uzlaştırma döneminde toplam yerine getirilmeyen yük atma talimat miktarına oranı bulunur.

(4) Bu maddenin ikinci fıkrası kapsamında hesaplanan maliyet, üçüncü fıkra kapsamında belirlenen oran doğrultusunda, Yerine Getirilmeyen Yük Atma Talimat Tutarı olarak ilgili katılımcılara yansıtılır.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük atma tekliflerine ilişkin yük atma fiyatlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine, her bir uzlaştırma dönemi için verilen yük atma talimatlarına ilişkin olarak uygulanacak yük atma fiyatları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

(2) İlgili dengeleme biriminin yer aldığı fiyat bölgesinde enerji fazlası olduğu durumda,

YATTF_d,u,r ≥ SMF_d,u,t ise YATF_d,u,r = SMF_d,u,t (14a)

YATTF_d,u,r < SMF_d,u,t ise YATF_d,u,r = YATTF_d,u,r (14b)

(3) İlgili dengeleme biriminin yer aldığı fiyat bölgesi dengede olduğu ve/veya fiyat bölgesinde enerji açığı olduğu durumlarda,

YATF_d,u,r = YATTF_d,u,r (14c)

(4) Bu formüllerde geçen;

YATTF_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için Yük Atma Teklif Fiyatını (TL/MWh),

SMF_d,u,t Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma döneminde yer aldığı “t” teklif bölgesi için 109 uncu madde uyarınca, “u” uzlaştırma dönemi için hesaplanan, Sistem Marjinal Fiyatını (TL/MWh),

YATF_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifi için uygulanacak Yük Atma Fiyatını (TL/MWh)

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası kapsamında kabul edilmiş olan yük atma tekliflerine ilişkin kabul edilen yük atma teklif miktarlarının belirlenmesi

(1) Bir fatura dönemi için, dengeleme güç piyasası kapsamındaki her bir dengeleme birimine, her bir uzlaştırma dönemi için verilen yük atma talimatlarına ilişkin kabul edilen yük atma teklif miktarları aşağıdaki formüle göre belirlenir:

(2) Bu formülde geçen;

KEYATM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Atma Teklifi Miktarını (MWh),

YATTM_d,u,r Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş ve 78 inci madde çerçevesinde yerine getirilmiş olan Yük Atma Talimat Miktarını (MW),

İSKK_u 86 ncı madde uyarınca hesaplanan, “u” uzlaştırma dönemine ait İletim Sistemi Kayıp Katsayısı,

t₁ Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan yük atma talimatının saat ve dakika olarak başlangıç zamanını,

t₂ Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifine ilişkin Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan yük atma talimatının saat ve dakika olarak bitiş zamanını

g Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin iletim sistemine bağlı bir üretim tesisi olması durumunda 1, diğer tüm durumlarda 0 olan değeri

ifade eder.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Enerji Dengesizliklerinin Uzlaştırılması

Enerji dengesizliklerinin uzlaştırılması için veri gereksinimleri

(1) Enerji dengesizliklerinin uzlaştırılmasında;

a) Dengeleme güç piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısının, dengeleme güç piyasası faaliyetleri kapsamında, her bir teklif bölgesi için, bir fatura dönemi içerisindeki her bir uzlaştırma dönemine ait Sistem İşletmecisi tarafından verilmiş olan talimatlar çerçevesinde kabul edilmiş olan yük alma, yük atma miktarları ve kabul edilmiş olan bu teklifler için geçerli fiyatlar,

b) Her bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için, bir fatura dönemindeki her bir uzlaştırma dönemine ait uzlaştırmaya esas veriş ve/veya çekiş miktarları,

c) 17 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca oluşturulan kategorilerin Toplam Tüketim Tahmini Belirleme Metodolojisi çerçevesinde belirlenen toplam tüketim değerleri,

ç) Her bir dengeden sorumlu tarafın bir fatura dönemindeki her bir uzlaştırma dönemine ait ikili anlaşma bildirimi miktarları,

d) Yan hizmet sağlayan her bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için bir fatura dönemindeki her bir uzlaştırma dönemine ait, enerji bedeli yan hizmetler kapsamında ödenen yan hizmetler gereği gerçekleştirilmiş olan üretim miktarı,

e) Gün öncesi piyasası sonucunda her bir piyasa katılımcısının sisteme satış ya da sistemden alış miktarları,

f) Nihai piyasa takas fiyatları,

g) Gün içi piyasası sonucunda her bir piyasa katılımcısının alış veya satış miktarları

ğ) Vadeli elektrik piyasası kapsamında her bir piyasa katılımcısının satış ya da alış miktarları,

dikkate alınır.

(2) Birinci fıkranın;

a) (a) bendinde yer alan veriler Sistem İşletmecisi tarafından,

b) (b) bendinde yer alan verilerin hesaplanabilmesi için gerekli sayaç ölçüm değerleri TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından,

c) (ç) bendinde yer alan veriler dengeden sorumlu taraflar tarafından,

ç) (c) bendinde yer alan veriler ilgili dağıtım şirketi tarafından,

d) (d) bendinde yer alan veriler yan hizmet anlaşmalarının yürütülmesinden sorumlu TEİAŞ birimi tarafından,

e) (e), (f), (g) ve (ğ) bentlerinde yer alan veriler Piyasa İşletmecisi tarafından,

sağlanır.

Sistem marjinal fiyatının hesaplanması

(1) Her bir teklif bölgesi için uzlaştırma dönemi bazında belirlenen Sistem Marjinal Fiyatı (SMF_t,u), teklif bölgesinin uzlaştırma dönemi bazında enerji denge durumuna bağlı olarak aşağıdaki şekilde hesaplanır:

a) Söz konusu saatte “t” teklif bölgesinde enerji açığı oluştuğunda, Sistem Marjinal Fiyatı, yük alma teklif fiyatlarının en düşüğünden başlanılmak üzere 101 inci madde uyarınca hesaplanan Net Talimat Hacmine tekabül eden en yüksek teklif fiyatına eşittir.

b) Söz konusu saatte “t” teklif bölgesinde enerji fazlası oluştuğunda, Sistem Marjinal Fiyatı, yük atma teklif fiyatlarının en yükseğinden başlanılmak üzere 101 inci madde uyarınca hesaplanan Net Talimat Hacmine tekabül eden en düşük teklif fiyatına eşittir.

c) Söz konusu saatte sistem dengede olduğunda, Sistem Marjinal Fiyatı, “t” teklif bölgesi ve “u” uzlaştırma dönemi için nihai piyasa takas fiyatına eşittir.

(2) Bir teklif fiyatının Sistem Marjinal Fiyatının belirlenmesinde dikkate alınması için talimat almış olması şartı aranmaz.

Enerji dengesizlik ve kesinleşmiş günlük üretim/tüketim programından sapma tutarının hesaplanması

(1) Bir dengeden sorumlu tarafın her bir uzlaştırma dönemindeki enerji dengesizliğine ilişkin olarak bir fatura dönemi için tahakkuk ettirilecek borç veya alacak tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Birinci fıkradaki formülde geçen;

EDTf Bir fatura dönemi için “f” dengeden sorumlu tarafın enerji dengesizliği tutarını (TL),

EDMf,t,u(-) 111 inci madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesindeki, “u” uzlaştırma dönemine ilişkin enerji dengesizliğinin giderilmesine yönelik sistemden aldığı enerji miktarını (MWh),

EDMf,t,u(+) 111 inci madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesindeki, “u” uzlaştırma dönemine ilişkin enerji dengesizliğinin giderilmesine yönelik sisteme sattığı enerji miktarını (MWh),

NPTFt,u “t” teklif bölgesi ve “u” uzlaştırma dönemine ait nihai piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

SMFt,u “t” teklif bölgesi için 109 uncu madde uyarınca, “u” uzlaştırma dönemi için hesaplanan Sistem Marjinal Fiyatını (TL/MWh),

m İlgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

n Bir fatura döneminde yer alan uzlaştırma dönemi sayısını,

k Kurul tarafından değeri “0” ile “1” arasında belirlenerek en az üç ay öncesinden duyurulmak kaydı ile katılımcıların negatif enerji dengesizliği halinde kullanılacak olan katsayıyı,

l Kurul tarafından değeri “0” ile “1” arasında belirlenerek en az üç ay öncesinden duyurulmak kaydı ile katılımcıların pozitif enerji dengesizliği halinde kullanılacak olan katsayıyı,

ifade eder.

(3) Bir piyasa katılımcısının adına kayıtlı ve KGÜP bildirmekle yükümlü olan bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin bir uzlaştırma dönemine ait kesinleşmiş günlük üretim/tüketim programından sapma tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(4) Üçüncü fıkradaki formülde geçen;

KÜPSTp “p” piyasa katılımcısının, beklenen uzlaştırma dönemi üretim/tüketim miktarından sapması nedeniyle ödemekle yükümlü olduğu tutarı (TL),

KÜPSMp,t,b,u “p” piyasa katılımcısının, adına kayıtlı ve “t” teklif bölgesinde yer alan “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin “u” uzlaştırma dönemine ait, Kurul kararıyla belirlenen hesaplama yöntemi kullanılarak bulunan beklenen uzlaştırma dönemi üretim/tüketim miktarından sapma miktarını (MWh),

NPTFt,u “t” teklif bölgesi ve “u” uzlaştırma dönemine ait nihai piyasa takas fiyatını (TL/MWh),

SMFt,u “t” teklif bölgesi için 109 uncu madde uyarınca, “u” uzlaştırma dönemi için hesaplanan Sistem Marjinal Fiyatını (TL/MWh),

n Kurul kararıyla belirlenen ve üretim planından sapmaya ilişkin tutarın hesaplanmasında kullanılacak fiyatın belirlenmesine dair katsayıyı,

a Bir fatura döneminde yer alan uzlaştırma dönemi sayısını,

z “p” piyasa katılımcısı adına kayıtlı uzlaştırmaya esas veriş çekiş birimi sayısı,

j İlgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

ifade eder.

(5) Kurul, bu madde kapsamında enerji dengesizlik ve kesinleşmiş günlük üretim/tüketim programından sapma tutarının hesaplanmasında kaynak bazlı ve depolamalı elektrik üretim tesisleri için farklı metodolojiler veya katsayılar uygulayabilir.

Bir dengeden sorumlu tarafın bir uzlaştırma dönemindeki enerji dengesizlik miktarının hesaplanması

(1) Bir fatura dönemi için, her bir dengeden sorumlu tarafın, her bir uzlaştırma dönemindeki enerji dengesizlik miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Birinci fıkradaki formülde geçen;

EDMf,t,u “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesinde, “u” uzlaştırma dönemi için enerji dengesizlik miktarını (MWh),

UEVMf,t,b,u 84 üncü madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan ve “t” teklif bölgesinde yer alan “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için Uzlaştırmaya Esas Veriş Miktarını (MWh),

UEÇMf,t,b,u 84 üncü madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan ve “t” teklif bölgesinde yer alan “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için Uzlaştırmaya Esas Çekiş Miktarını (MWh),

UEİAMf,t,u 112 nci madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesine ilişkin, “u” uzlaştırma dönemi için Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Miktarını (MWh),

GİPMf,t,u 112/A maddesi uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesine ilişkin, “u” uzlaştırma dönemi için Gün İçi Piyasası Miktarını (MWh),

VEPMf,t,u 112/B maddesi uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, “t” teklif bölgesine ilişkin, “u” uzlaştırma dönemi için toplam Vadeli Elektrik Piyasası Miktarını (MWh),

SSMt,p,u,r Gün öncesi piyasası sonucunda belirlenen, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, gün öncesi piyasası kapsamında, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu Sistem Satış Miktarını (MWh),

SAMt,p,u,r “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, gün öncesi piyasası kapsamında, “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu Sistem Alış Miktarını (MWh),

k “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “t” teklif bölgesi için “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısını,

l “f” dengeden sorumlu taraf adına kayıtlı piyasa katılımcısı sayısını,

n “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için sisteme satış gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

m “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için sistemden alış gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

KEYALMf,d,u,r “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Alma Teklifi Miktarını (MWh),

h “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “t” teklif bölgesi için “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan dengeleme birimi sayısını,

t1 Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük alma tekliflerinin sayısını,

KEYATMf,d,u,r “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğu kapsamında yer alan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin Kabul Edilen ve Yerine Getirilmiş Yük Atma Teklifi Miktarını (MWh),

t2 Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük atma tekliflerinin sayısını,

ifade eder.

Uzlaştırmaya esas ikili anlaşma miktarlarının hesaplanması

(1) Bir dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için uzlaştırmaya esas ikili anlaşmalarının miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

UEİAM_f,u,t “f” dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Miktarını (MWh),

UEİAM_p,u,t “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Miktarını (MWh),

UEİAB_p,u,t,z1 “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z1” piyasa katılımcısına enerji satışı için ve/veya enerji bedeli yan hizmetler kapsamında ödenen yan hizmetler gereği gerçekleştirilen üretime ilişkin yapılan Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Bildirimini (MWh),

UEİAB_p,u,t,z2 “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z2” piyasa katılımcısından enerji alımı için yapılan Uzlaştırmaya Esas İkili Anlaşma Bildirimini (MWh),

k “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu piyasa katılımcısı sayısını,

n “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi satışı yaptığı dengeden sorumlu taraf sayısını,

m “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi alışı yaptığı dengeden sorumlu taraf sayısını

ifade eder.

Uzlaştırmaya esas gün içi piyasası hacminin hesaplanması

(1) Bir dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için gün içi piyasası miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

GİPM_f,u,t            “f” dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Gün İçi Piyasası Miktarını (MWh),

GİPM_p,u,t            “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Gün İçi Piyasası Miktarını (MWh),

GİPSM_p,u,t,z1      “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z1” piyasa katılımcısına Gün İçi Piyasası Satış Miktarını (MWh),

GİPAM_p,u,t,z2      “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z2” piyasa katılımcısından Gün İçi Piyasası Alış Miktarını (MWh),

k                         “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu piyasa katılımcısı sayısını,

n                         “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi satışı yaptığı taraf sayısını,

m                        “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi alışı yaptığı taraf sayısını

ifade eder.

Uzlaştırmaya esas vadeli elektrik piyasası miktarının hesaplanması

(1) Bir dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için vadeli elektrik piyasası miktarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Birinci fıkradaki formüllerde geçen;

VEPMf,u,t “f” dengeden sorumlu tarafın, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Toplam Vadeli Elektrik Piyasası Miktarını (MWh),

VEPMp,u,t “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin Toplam Vadeli Elektrik Piyasası Miktarını (MWh),

VEPAMp,u,t,z2 “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z2” piyasa katılımcısından Toplam Vadeli Elektrik Piyasası Alış Miktarını (MWh),

VEPSMp,u,t,z1 “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin “z1” piyasa katılımcısına Toplam Vadeli Elektrik Piyasası Satış Miktarını (MWh),

k “f” dengeden sorumlu tarafın denge sorumluluğunu üstlenmiş olduğu piyasa katılımcısı sayısını,

n “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi satışı yaptığı piyasa katılımcısı sayısını,

m “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için “t” teklif bölgesine ilişkin elektrik enerjisi alışı yaptığı piyasa katılımcısı sayısını,

ifade eder.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Net Toplam Bakiyenin ve Piyasa İşletim Ücretinin Dağıtılması

Net toplam bakiyenin piyasa katılımcılarına dağıtılması

(1) Piyasa İşletmecisinin, toptan elektrik piyasası adına yaptığı işlemlerden kar veya zarar etmemesi esasına dayalı olarak, bir fatura dönemi içerisinde, gün öncesi piyasası kapsamında piyasa katılımcılarının gerçekleştirmiş oldukları enerji alış ve satışları ve süresinde ödenmeyen alacaklar hariç olmak üzere, dengeleme mekanizmasının uzlaştırılması ve dengeden sorumlu tarafların dengesizliklerinin uzlaştırılmasına ilişkin olarak, piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek alacaklar toplamı ile TEİAŞ’tan tahsil edilecek Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarının, borçlar toplamına eşit olması esastır.

(2) Bu doğrultuda,

a) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma talimatlarına ve enerji fazlasına ilişkin olarak piyasa katılımcılarına ve dengeden sorumlu taraflara tahakkuk ettirilen toplam alacak tutarının, dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük atma talimatlarına ve enerji açığına ilişkin olarak tahakkuk ettirilen toplam borç tutarından fazla olması halinde, TEİAŞ’ın borcu olarak tahakkuk ettirilecek,

b) Dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük atma talimatlarına ve enerji açığına ilişkin olarak piyasa katılımcılarına ve dengeden sorumlu taraflara tahakkuk ettirilen toplam borç tutarının, dengeleme güç piyasası kapsamındaki yük alma talimatlarına ve enerji fazlasına ilişkin olarak tahakkuk ettirilen toplam alacak tutarından fazla olması halinde, TEİAŞ’ın alacağı olarak tahakkuk ettirilecek,

sıfır bakiye düzeltme tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(3) İkinci fıkradaki formülde geçen;

SBDT Bir fatura dönemine ait Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarını (TL),

KEYALTd 102 nci maddede belirtilen formül uyarınca sadece 0 ve 1 kodlu yük alma teklifleri dikkate alınarak hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen 0 ya da 1 kodlu yük alma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

KEYATTd 105 inci maddede belirtilen formül uyarınca sadece 0 ve 1 kodlu yük atma teklifleri dikkate alınarak hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen 0 ya da 1 kodlu yük atma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

EDTf 110 uncu madde uyarınca hesaplanan, bir fatura dönemi için “f” dengeden sorumlu tarafın enerji dengesizliği tutarını (TL),

KÜPSTp 110 uncu madde uyarınca hesaplanan, bir fatura dönemi için “p” piyasa katılımcısının beklenen üretim/tüketim miktarından sapmasına ilişkin olarak uygulanacak tutarı (TL),

m Bir fatura dönemine ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamındaki toplam dengeleme birimi sayısını,

n Bir fatura dönemine ilişkin toplam dengeden sorumlu taraf sayısını,

l İlgili fatura döneminde bulunan piyasa katılımcısı sayısını,

ifade eder.

Bir fatura dönemindeki sıfır bakiye düzeltme tutarının hesaplanması

(1) Bir fatura dönemine ait Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarı (SBDT) aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

SBD_T Bir fatura dönemine ait Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarını (TL),

KEYALT_d 102 nci maddede belirtilen formül uyarınca sadece 0 ve 1 kodlu yük alma teklifleri dikkate alınarak hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen 0 ya da 1 kodlu yük alma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

KEYATT_d 105 inci maddede belirtilen formül uyarınca sadece 0 ve 1 kodlu yük atma teklifleri dikkate alınarak hesaplanan, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin, ilgili fatura döneminin tüm uzlaştırma dönemlerinde kabul edilen 0 ya da 1 kodlu yük atma tekliflerine ilişkin olarak ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

EDT_f 110 uncu madde uyarınca hesaplanan, bir fatura dönemi için “f” dengeden sorumlu tarafın enerji dengesizliği tutarını (TL),

SAT_p “p” piyasa katılımcısının, gün öncesi dengeleme kapsamında, ilgili fatura döneminde gerçekleşen sistem alışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek borç tutarını (TL),

SST_p “p” piyasa katılımcısının, gün öncesi dengeleme kapsamında, ilgili fatura döneminde gerçekleşen sistem satışlarından dolayı ilgili piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek alacak tutarını (TL),

ÖEDT_p “p” piyasa katılımcısının, ilgili fatura dönemi için, gün öncesinden enerji dengesizliğinin giderilmesine yönelik sistemden aldığı ya da sisteme sattığı enerjiye ilişkin, piyasa katılımcısına, değerin pozitif olması durumunda alacak, negatif olması durumunda borç olarak tahakkuk ettirilecek olan Öngörülen Enerji Dengesizlik Tutarını (TL),

YHEB     Bir fatura dönemi için, bekleme yedeklerine ilişkin bu yan hizmeti sağlayan piyasa katılımcılarına yapılacak ödemelere ilişkin toplam Yan Hizmetler Enerji Bedelini (TL),

YEKEDT    Her bir fatura dönemi için Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik uyarınca hesaplanan ve YEKDEM portföyüne ilişkin enerji dengesizlik tutarını (TL),

MGDDK      133 üncü maddede yer alan beşinci fıkra uyarınca sıfır bakiye düzeltme tutarına yansıtılan artık bakiye tutarını,

m Bir fatura dönemine ilişkin dengeleme güç piyasası kapsamındaki toplam dengeleme birimi sayısını,

n Bir fatura dönemine ilişkin toplam dengeden sorumlu taraf sayısını,

k gün öncesi planlamanın geçerli olduğu dönem için 1, gün öncesi piyasasının geçerli olduğu dönem için 0 değerini alan değişkeni,

l ilgili fatura döneminde bulunan piyasa katılımcısı sayısını

ifade eder.

Bir fatura dönemindeki sıfır bakiye düzeltme katsayısının hesaplanması

(1) Bir fatura döneminde, “f” dengeden sorumlu taraf için sıfır bakiye düzeltme katsayısı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formülde geçen;

SBDK_f Bir fatura döneminde “f” dengeden sorumlu tarafın sıfır bakiye düzeltme katsayısını (%),

UEÇM_f,b,u 84 üncü madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu taraf adına kayıtlı “b” uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, “u” uzlaştırma dönemi için uzlaştırmaya esas çekiş miktarını (MWh),

n Bir fatura dönemine ilişkin “f” dengeden sorumlu taraf adına kayıtlı piyasa katılımcısına ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısını,

m Bir fatura dönemine ilişkin toplam uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısını,

k Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısını,

ifade eder.

Piyasa işletim ücreti

(1) Piyasa İşletmecisinin yürüttüğü hizmetlere ilişkin işletme giderlerinin ve yatırım harcamalarının amortismanının karşılanması amacıyla piyasa işletim ücreti, elektrik enerjisi alım ve satımına ilişkin tutarlardan ayrı olarak tahakkuk ettirilir.

(2) Her bir piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti, 24/1/2003 tarihli ve 25003 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Gelir ve Tarife Düzenlemesi Kapsamında Düzenlemeye Tabi Unsurlar ve Raporlamaya İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ uyarınca belirlenen piyasa işletim geliri tavanının Piyasa İşletmecisi tarafından gerçekleştirilen organize toptan elektrik piyasası faaliyetleri dikkate alınarak piyasa katılımcılarına paylaştırılması suretiyle tahakkuk ettirilir.

(3) Kurul tarafından belirlenen yıllık Piyasa İşletim Geliri Tavanının o yıl içinde yer alan avans dönemleri arasında eşit olarak bölünerek hesaplanan, bir avans dönemi için geçerli piyasa işletim ücreti, ilgili organize toptan elektrik piyasası faaliyetlerinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri içerisindeki oranları dikkate alınarak, gün öncesi piyasası, gün içi piyasası, dengeleme güç piyasası ve dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti bileşenlerine ayrıştırılır. Her bir organize toptan elektrik piyasası faaliyetinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri arasındaki oranı Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir ve faaliyet oranlarında değişiklik meydana gelmesi durumunda güncellenerek PYS üzerinden yayımlanır.

(4) Her bir organize toptan elektrik piyasası faaliyetine ilişkin, her bir fatura dönemi için tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti bileşenleri aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(5) Bu formülde geçen;

PIÜ_GÖ          Bir fatura döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam Gün Öncesi Piyasası İşletim Ücreti payını (TL),

PIÜ Kurul tarafından belirlenen Piyasa İşletim Geliri Tavanından hesaplanan bir fatura dönemi için geçerli Piyasa İşletim Ücretini,

PIÜ_DGP Bir fatura döneminde, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam Dengeleme Güç Piyasası Uzlaştırma Ücreti payını (TL),

PIÜ_D Bir fatura döneminde, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam Dengesizliklerin Uzlaştırılması Piyasa İşletim Ücreti payını (TL),

PIÜ_GİP Bir fatura döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücreti payını (TL),

k                       Gün öncesi piyasası faaliyetlerinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri içerisindeki oranını temsil eden katsayıyı,

l Dengeleme Güç Piyasası faaliyetlerinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri içerisindeki oranını temsil eden katsayıyı,

m Dengesizliklerin Uzlaştırılması Piyasa faaliyetlerinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri içerisindeki oranını temsil eden katsayıyı,

n Gün İçi Dengeleme faaliyetlerinin Piyasa İşletmecisinin faaliyetleri içerisindeki oranını temsil eden katsayıyı

ifade eder.

Vadeli elektrik piyasası faaliyetlerine ilişkin piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti ve yıllık katılım bedeli

(1) Piyasa işletim ücreti; vadeli elektrik piyasasında yapılan işlemler için kontrat taraflarından MWh başına alınacak olup piyasa işletim ücretinin belirlenmesine ve piyasa katılımcılarından tahsil edilmesine ilişkin hususlar Kurul kararı ile düzenlenir.

(2) Piyasa işletim ücretine dahil edilecek vadeli elektrik piyasası yıllık katılım bedelinin tutarı ve bu tutarın piyasa katılımcılarından tahsil edilmesine ilişkin hususlar Kurul kararı ile düzenlenir.

Gün öncesi piyasası faaliyetlerine ilişkin piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücretinin hesaplanması

(1) Gün öncesi piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısına, gün öncesi piyasası faaliyetlerine ilişkin olarak tahakkuk ettirilecek olan piyasa işletim ücreti aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formüllerde geçen;

PIÜS_GÖ Bir fatura döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam gün öncesi piyasası piyasa işletim ücreti sabit payını (TL),

PIÜ_GÖ Bir fatura döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam gün öncesi piyasası piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

PIÜD_GÖ Bir fatura döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam gün öncesi piyasası piyasa işletim ücreti değişken payını (TL),

PIÜS_GÖs Bir avans ödeme döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam gün öncesi piyasası piyasa işletim ücreti sabit payını (TL),

PIÜD_GÖs Bir avans ödeme döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam gün öncesi piyasası piyasa işletim ücreti değişken payını (TL),

a İlgili avans döneminde yer alan uzlaştırma dönemi sayısını,

b İlgili fatura döneminde yer alan avans dönemi sayısını,

PIÜ_GÖp,s “p” piyasa katılımcısına, “s” avans ödeme döneminde, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek gün öncesi piyasası işletim ücreti tutarını (TL),

K Gün öncesi piyasasına katılan piyasa katılımcısı sayısını,

SSMt,p,s,u,r Gün öncesi piyasası sonucunda belirlenen, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans ödeme dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu sistem satış miktarını (MWh),

t1 Gün öncesi piyasası kapsamında, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans ödeme dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için sisteme satış gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

m ilgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

SAM_t,p,s,u,r “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “s” avans ödeme dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinden dolayı gerçekleştirmiş olduğu sistem alış miktarını (MWh),

t2 Gün öncesi piyasası kapsamında, “t” teklif bölgesi için, “p” piyasa katılımcısının, “u” uzlaştırma dönemi için sistemden alış gerçekleştirmiş olduğu teklif sayısını,

PIÜ_GÖp Bir faturda döneminde “p” piyasa katılımcısına, gün öncesi piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek gün öncesi piyasası işletim ücreti tutarını (TL),

ifade eder.

Gün içi piyasası işletim ücretinin hesaplanması

(1) Bir gün içi piyasası katılımcısına, gün içi piyasası faaliyetlerine ilişkin olarak tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti aşağıdaki formüllere göre hesaplanır:

(2) Bu formüllerde geçen;

GİPİÜ bir fatura döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası piyasa işletim ücretini (TL),

GİPİÜS bir fatura döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücreti sabit payını (TL),

GİPİÜD bir fatura döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücreti değişken payını (TL),

GİPİÜS_g bir avans döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücreti sabit payını (TL),

GİPİÜD_g bir avans döneminde, gün içi piyasası faaliyetleri için tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücreti değişken payını (TL),

a ilgili avans dönemindeki uzlaştırma dönemi sayısını,

b ilgili fatura dönemindeki avans dönemi sayısını,

GİPİÜ_p,g “p” piyasa katılımcısına “g” avans döneminde tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücretini (TL),

k gün içi piyasası katılımcısı sayısını,

GİSM_p,t,g,r,u “p” piyasa katılımcısının “t” teklif bölgesi için “g” avans dönemindeki “r” tekliften dolayı “u” uzlaştırma döneminde gerçekleştirdiği gün içi satış miktarını (MWh),

x_p “p” piyasa katılımcısının “t” teklif bölgesi için “g” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için satış gerçekleştirdiği teklif sayısını,

m ilgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

GİAM_p,t,g,r,u “p” piyasa katılımcısının “t” teklif bölgesi için “g” avans dönemindeki “r” tekliften dolayı “u” uzlaştırma döneminde gerçekleştirdiği gün içi alış miktarını (MWh),

y_p “p” piyasa katılımcısının “t” teklif bölgesi için “g” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için alış gerçekleştirdiği teklif sayısını,

GİPİÜ_p bir fatura döneminde “p” piyasa katılımcısına tahakkuk ettirilecek gün içi piyasası işletim ücretini (TL),

GİİS_p bir fatura döneminde “p” piyasa katılımcısının haklı bulunmamış itiraz sayısını,

GİTİÜ piyasa katılımcılarının haklı bulunmadıkları itirazlar için ödedikleri toplam itiraz ücretini

ifade eder.

Dengeleme güç piyasası faaliyetlerine ilişkin piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücretinin hesaplanması

(1) Dengeleme güç piyasasına katılan her bir piyasa katılımcısına, dengeleme güç piyasası faaliyetlerine ilişkin olarak tahakkuk ettirilecek olan piyasa işletim ücreti aşağıdaki formüle göre hesaplanır;

PİÜS_DGP = 0.25 x PİÜ _DGP (25a)

PİÜD_DGP = 0.75 x PİÜ _DGP (25b)

(2) Bu formüllerde geçen;

PIÜS_DGP Bir fatura döneminde, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengeleme güç piyasası piyasa işletim ücreti sabit payını (TL),

PIÜ_DGP Bir fatura döneminde, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengeleme güç piyasası piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

PIÜD_DGP Bir fatura döneminde, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengeleme güç piyasası piyasa işletim ücreti değişken payını (TL),

PIÜ_DGPp,s “p” piyasa katılımcısına, “s” avans ödeme döneminde, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek dengeleme güç piyasası piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

l Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcısı sayısını,

a İlgili avans döneminde yer alan uzlaştırma dönemi sayısını,

b İlgili fatura döneminde yer alan avans dönemi sayısını,

KEYALMp,d,s,u,r “p” piyasa katılımcısına ilişkin, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “s” avans dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin kabul edilen ve yerine getirilmiş yük alma teklifi miktarını (MWh),

t1 Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük alma tekliflerinin sayısını,

d1 Dengeleme güç piyasası kapsamında, “p” piyasa katılımcısına ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük alma teklifi olan dengeleme birimi sayısını,

KEYATMp,d,s,u,r “p” piyasa katılımcısına ilişkin, dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme biriminin “s” avans ödeme dönemindeki “u” uzlaştırma dönemi için geçerli “r” teklifinin kabul edilen ve yerine getirilmiş yük atma teklifi miktarını (MWh),

t2 Dengeleme güç piyasası kapsamındaki “d” dengeleme birimine ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük atma tekliflerinin sayısını,

d2 Dengeleme güç piyasası kapsamında, “p” piyasa katılımcısına ilişkin “u” uzlaştırma dönemi için kabul edilmiş olan yük atma teklifi olan dengeleme birimi sayısını,

PIÜ_DGPp bir fatura döneminde “p” piyasa katılımcısına, dengeleme güç piyasası faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek dengeleme güç piyasası piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

ifade eder.

Dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetlerine ilişkin dengeden sorumlu taraflara tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücretinin hesaplanması

(1) Her bir dengeden sorumlu tarafa, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetlerine ilişkin olarak tahakkuk ettirilecek olan piyasa işletim ücreti aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

(2) Bu formüllerde geçen;

PIÜS_D Bir fatura döneminde, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengesizliklerin uzlaştırılması piyasa işletim ücreti sabit payını (TL),

PIÜ_D Bir fatura döneminde, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengesizliklerin uzlaştırılması piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

PIÜD_D Bir fatura döneminde, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek toplam dengesizliklerin uzlaştırılması piyasa işletim ücreti değişken payını (TL),

EDMf,t,s,u 111 inci madde uyarınca hesaplanan, “f” dengeden sorumlu tarafın, bir fatura dönemi içindeki bir gün için belirlenmiş olan “t” teklif bölgesinde, “u” uzlaştırma dönemi için enerji dengesizlik miktarını (MWh),

m ilgili fatura dönemi için belirlenmiş olan teklif bölgesi sayısını,

b İlgili fatura döneminde yer alan avans dönemi sayısını,

PIÜ_Df,s “f” dengeden sorumlu tarafa, bir avans ödeme dönemine ilişkin dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek dengesizliklerin uzlaştırılması piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

PIÜ_Df bir fatura döneminde “f” dengeden sorumlu tarafa, dengesizliklerin uzlaştırılması faaliyetleri için Piyasa İşletmecisi tarafından tahakkuk ettirilecek dengesizliklerin uzlaştırılması piyasa işletim ücreti tutarını (TL),

a Bir fatura döneminde yer alan uzlaştırma dönemi sayısını,

k Dengeden sorumlu taraf sayısını,

ifade eder.

YEDİNCİ KISIM

Mali Hususlara İlişkin Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Teminatlar ve Ödemelere İlişkin Tarafların Sorumlulukları

Piyasa işletmecisinin sorumlulukları

(1) Piyasa İşletmecisi;

a) Merkezi uzlaştırma kuruluşunun belirlenerek katılımcıların bu hususa ilişkin olarak bilgilendirilmesinden,

b) Teminat ve ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacıyla Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen Merkezi uzlaştırma kuruluşunun tüm taraflarca kullanılabilmesi amacıyla, merkezi uzlaştırma kuruluşu ile anlaşma yapılmasından,

c) Piyasa katılımcılarının sunması gereken teminat tutarlarının doğru şekilde hesaplanmasından,

ç) Minimum teminat hesaplamalarında kullanılacak olan katılımcı bazındaki sabit teminat tutarı ile üretim ve OSB üretim lisansına sahip piyasa katılımcıları için talep edilecek olan minimum teminat tutarının belirlenmesinden,

d) Piyasa katılımcıları tarafından gün öncesi veya gün içi piyasasına dengeleme faaliyetlerine ilişkin olarak sunulan minimum nakit teminat tutarı oranının belirlenmesinden,

e) Piyasa katılımcılarının, sunmaları gereken teminat tutarları hakkında düzenli ve doğru şekilde bilgilendirilmesinden,

f) Merkezi uzlaştırma kuruluşunun, piyasa katılımcılarının sunmakla yükümlü oldukları teminat tutarları ve alacakları/borçları hakkında, düzenli ve doğru şekilde bilgilendirilmesinden,

g) Piyasa İşletmecisi adına sunulan teminat mektuplarının muhafazasından ve kendisine sunulan teminat mektupları hakkında merkezi uzlaştırma kuruluşunun bilgilendirilmesinden,

ğ) Bir piyasa katılımcısının belli bir piyasa faaliyetine ilişkin olarak sunmuş olduğu toplam teminat tutarı ve/veya minimum nakit teminat tutarının, sağlaması gereken seviyenin altına düşmesi durumunda, ilgili katılımcıya sunması gereken toplam ve/veya minimum nakit teminat tutarına ilişkin teminat tamamlama çağrısının PYS üzerinden ve/veya merkezi uzlaştırma bankası aracılığıyla yapılmasından,

h) Her bir katılımcının mevcut teminat tutarı ile sunmakla yükümlü olduğu teminat tutarını karşılaştırarak, gerekmesi halinde ilgili katılımcıdan PYS üzerinden ve/veya merkezi uzlaştırma kuruluşu aracılığıyla teminat tamamlama çağrısında bulunulmasından,

ı) Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından sunulan teminat yönetimi ve nakit takas hizmetine ilişkin olarak, merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından alınacak olan hizmet bedeline ilişkin oranlar ile merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından sunulan TL cinsinden nakit teminatların nemalandırılması hizmeti karşılığında tahsil edilecek olan fon yönetim komisyonu oranın piyasa katılımcılarına duyurulmasından,

i) Kendi nam ve hesabına, merkezi uzlaştırma kuruluşunda gerekli hesapların açılmasından,

j) Temliknameler kapsamında yapılacak ödemeler ile ilgili olarak merkezi uzlaştırma kuruluşunun zamanında ve doğru şekilde bildirilmesinden,

k) Piyasa İşletmecisinin sorumluluğunda olan tüm Yöntemlerin hazırlanmasından ve piyasa katılımcılarına duyurulmasından,

sorumludur.

Piyasa katılımcılarının sorumlulukları

(1) Piyasa katılımcıları;

a) Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen merkezi uzlaştırma kuruluşunda kendi namına, teminat ve ödemelere ilişkin işlemlerin gerçekleşmesine yönelik olarak teminat ve nakit hesabının zamanında ve doğru şekilde açılmasından,

b) Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından sunulacak olan teminat mektubu dışındaki diğer teminatları saklama ve nakit takas hizmetine ilişkin merkezi uzlaştırma kuruluşu-katılımcı anlaşmasının imzalanmasından,

c) Piyasa İşletmecisi tarafından avans ve fatura ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacıyla aracı bankalarda, kendi namına, ödemelere ilişkin işlemlerin gerçekleşmesine yönelik olarak nakit hesabının zamanında ve doğru şekilde açılmasından,

ç) Piyasa İşletmecisi tarafından kendilerine bildirilen avans ödeme bildirimleri ve faturalara ilişkin olarak ödemelerin zamanında ve doğru bir şekilde yapılmasından,

d) Piyasa İşletmecisi namına sunmaları gereken teminat tutarının bu Yönetmelikte yer alan ilgili maddeler gereğince sunulmasından,

e) Ödeme yükümlülüklerini teminat altına almak için Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen merkezi uzlaştırma kuruluşunda, adlarına açılmış olan teminat hesaplarına, Piyasa İşletmecisi tarafından bildirilen miktardaki teminatın zamanında yatırılmasından,

f) Merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından sunulan teminat yönetimi ve nakit takas hizmetine ilişkin olarak kendilerinden talep edilen hizmet bedelinin merkezi uzlaştırma kuruluşuna zamanında yatırılmasından,

sorumludur.

(2) Piyasa katılımcıları, VEP Usul ve Esasları kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa işletimine ilişkin olarak belirlenen kurallara uymakla, rekabeti veya piyasanın yapısını bozucu faaliyetlerde bulunmamakla yükümlüdür.

Merkezi uzlaştırma kuruluşunun sorumlulukları

(1) Merkezi uzlaştırma kuruluşu;

a) Avans, fatura ve temlik ödemeleri ile teminat işlemlerinin zamanında ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesinden,

b) Avans, fatura ve temlik ödemeleri ile teminat işlemlerine ilişkin olarak Piyasa İşletmecisi, piyasa katılımcıları ve aracı bankalar ile iletişimi sağlayacak olan altyapının kurulması ve kurulan sistemin işletilmesinden,

c) Piyasa katılımcıları ile teminat mektubu dışındaki diğer teminatları saklama ve nakit takas hizmetine ilişkin merkezi uzlaştırma kuruluşu-katılımcı anlaşmasının imzalanmasından,

ç) Teminat ve ödeme işlemlerinin yürütülmesi amacına yönelik olarak Piyasa İşletmecisi ile merkezi uzlaştırma kuruluşu anlaşmasının imzalanmasından,

d) Piyasa İşletmecisi tarafından kendisine bildirilen temliknameler kapsamındaki ödemelerin doğru bir şekilde yapılmasının takibinden ve yapılan ödemelere ilişkin olarak Piyasa İşletmecisinin bilgilendirilmesinden,

e) Teminat yönetimi, avans ve fatura ödemelerine ilişkin gerçekleşen işlemlerle ilgili olarak Piyasa İşletmecisinin bilgilendirilmesinden,

f) Piyasa İşletmecisi adına sunulan teminat mektubu dışındaki tüm teminatların muhafazasından,

g) Teminatlara ilişkin gerçekleşen işlemlerin izlenmesinden,

ğ) Piyasa İşletmecisinin, piyasa katılımcılarının teminat hesaplarında gerçekleştirilen işlemler ve mevcut teminat seviyesi hakkında doğru şekilde bilgilendirilmesinden,

h) Bir piyasa katılımcısının belli bir piyasa faaliyetine ilişkin olarak sunmuş olduğu toplam teminat tutarının, ilgili katılımcının sağlaması gereken toplam teminat tutarının altına düşmesi durumunda, ilgili katılımcıya sunması gereken toplam teminat tutarına ilişkin teminat tamamlama çağrısına ilişkin olarak gerekli bildirimin Piyasa İşletmecisine yapılmasından,

ı) Piyasa katılımcıları tarafından TL cinsinden sunulan nakit teminatların nemalandırılmasından,

i) Piyasa katılımcısının temerrüde düşmesi durumunda, temerrüt cezalarının hesaplanması ve buna ilişkin olarak Piyasa İşletmecisinin bilgilendirilmesinden,

j) Piyasa katılımcıları tarafından ödenmesi gereken hizmet bedelleri ile ilgili, katılımcıların bilgilendirilmesinden,

k) Piyasa İşletmecisi tarafından, piyasa katılımcılarına ilişkin olarak kendilerine gönderilen katılımcı bazındaki ticari işlemler ve teminat kullanımı gibi ticari sır niteliğindeki bilgi ve verilerin üçüncü kişilerle paylaşılmamasından,

l) Piyasa İşletmecisi tarafından işletilen veya mali uzlaştırma ile diğer mali işlemleri yürütülen piyasalar için oluşturulan temerrüt garanti hesaplarına ilişkin işlemlerin zamanında ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesinden ve TL cinsinden sunulan nakit katkı paylarının nemalandırılmasından,

sorumludur.

(2) Nemalandırmaya ilişkin usul ve esaslar merkezi uzlaştırma kuruluşunun yasal sorumluluğunda olup; söz konusu nemalandırma işlemi günün piyasa koşullarına göre en iyi gayret gösterilmek suretiyle merkezi uzlaştırma kuruluşu tarafından gerçekleştirilir ve nema tutarı ilgili piyasa katılımcısı hesabına bir sonraki iş günü aktarılır.