Özel Finans Kurumları Özel Cari ve Katılma Hesapları Güvence Fonu Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER

Amaç ve Konu

Bu Yönetmeliğin amacı, özel finans kurumlarında gerçek kişiler adına açılan özel cari hesaplarda ve katılma hesaplarında toplanan fonların güvence altına alınması için 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nun 20 nci maddesinin (6) numaralı fıkrası uyarınca Özel Finans Kurumları Birliği bünyesinde oluşturulan "Güvence Fonu"nun yönetimini, işleyişini, denetimini ve güvencenin esaslarını düzenlemektir.

Tanımlar

Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

Kanun: 4389 sayılı Bankalar Kanunu’nu,

Birlik: Özel Finans Kurumları Birliği’ni,

Fon: Güvence Fonu’nu,

Yönetmelik: Güvence Fonu Yönetmeliği’ni,

Statü: Özel Finans Kurumları Birliği Statüsü’nü,

Özel Cari Hesap: Özel Finans Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde tanımlanan özel cari hesaplarını,

Katılma Hesapları: Özel Finans Kurumlarının Kuruluş ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik’in 3 üncü maddesinde tanımlanan kar ve zarara katılma hesaplarını,

ifade eder.

Yönetim

Fon, Yönetmelik esaslarına göre Birlik tarafından yönetilir ve temsil olunur. Kanun, Statü ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, Fon’a ilişkin her türlü kararlar Birlik Yönetim Kurulunca alınır.

Güvencenin esasları

Özel finans kurumlarında ( yurtdışı şubelerinde açılanlar hariç ), gerçek kişiler adına Türk Lirası veya döviz üzerinden açılan özel cari hesaplarda ve katılma hesaplarında toplanan fonlar, Yönetmelik’te belirtilen sınırlar dahilinde güvenceye tabidir.

Bir özel finans kurumunun sermayesinin yüzde on ve daha fazlasına sahip ortakları ile yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, genel müdür ve yardımcılarının, kredi açmaya yetkili memurlarının, denetçilerinin ve bunların ana, baba, eş ve çocuklarının o özel finans kurumundaki özel cari hesaplar ve katılma hesaplarında bulunan tasarrufları güvenceye tabi değildir.

Özel finans kurumları nezdlerindeki özel cari hesap ve katılma hesaplarına ait tutarları, Yönetmelik’teki şartlar dahilinde sigorta ettirmek zorundadır.

Özel finans kurumları, bir kişiye ait özel cari hesap ve katılma hesaplarının güvence kapsamında olan tutarı ile bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin iki ve üçüncü fıkralarında belirtilen esasları ihtiva eden yazılı açıklamayı şubelerinin görünen bir yerine asmak zorundadırlar.

Güvence tutarı

Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan bir kişiye ait hesapların anapara ve kar payları toplamının 50 Milyar TL.’na kadar olan kısmı güvence kapsamındadır.

İKİNCİ BÖLÜM

FON’UN KAYNAKLARI

Fon’un kaynakları

Fon’un kaynakları ;

a) Güvence primlerinden,

b) Kanun’un 10 uncu maddesine göre, özel finans kurumları nezdindeki zamanaşımına uğrayan hesap, emanet ve alacaklardan,

c) Kuruluş izni verilen özel finans kurumlarının kurucularının, Kanun’un 7 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (d) bendinde belirtilen asgari sermayenin yüzde onu tutarında Fon’a yatıracakları sisteme giriş payından,

d) Kanun’un 8 inci maddesinin (2) numaralı fıkrası hükümleri çerçevesinde, devralan bakımından verilen hisse devir izinlerinde, özel finans kurumunun sermayesini temsil eden hisseleri devralan ortaklar tarafından, devralınan hisselerin nominal bedelinin veya borsa değeri daha yüksek olduğu takdirde, borsa değerinin yüzde biri oranında Fon’a yatırılacak tutarlardan,

e) Kanun hükümlerine aykırılık dolayısıyla özel finans kurumlarının görevli ve ilgili mensupları ile özel finans kurumlarına karşı işlenen suçlardan dolayı üçüncü kişilere hükmolunacak adli para cezaları ile özel finans kurumlarına uygulanacak idari para cezalarının yüzde ellisinden,

f) Birlik tarafından alınan özel ve genel nitelikteki tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üyeleri hakkında Birlik Yönetim Kurulu’nca uygulanan para cezalarından,

g) Fon mevcudunun gelirleri ile sair gelirlerden,

oluşur.

Güvence primleri

Güvence Fonu prim tutarları, özel finans kurumlarının Mart, Haziran, Eylül ve Aralık ayları sonu itibariyle düzenledikleri mali tabloları esas alınarak hesaplanır. Temel prim oranı üçer aylık dönemler itibariyle, özel finans kurumlarının yurt içi şubelerinde gerçek kişiler tarafından açılmış olan ve bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan hesapların güvenceye tabi olan kısmının onbinde onbeşidir.

Bu orana;

a) Konsolide ve konsolide edilmemiş malî tablolar esas alınarak hesaplanan Sermaye Yeterliliği Standart Oranlarından en düşük olanı dikkate alınmak suretiyle, sözkonusu oranları;

1) yüzde sekiz veya yüzde sekizden büyük ancak yüzde onikiden küçük olan özel finans kurumlan için onbinde iki,

2) yüzde sekizden küçük olan özel finans kurumları için onbinde beş,

b) İlgili üç aylık dönemdeki konsolide olmayan haftalık Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart Oranlarının basit aritmetik ortalaması mutlak değer olarak yüzde yirmiden büyük olan özel finans kurumları için onbinde bir,

c) Özel Finans Kurumunun dahil olduğu risk grubuna kullandırılan krediler toplamı ilgili mevzuatla belirlenen sınırların üzerinde olan Özel Finans Kurumları için onbinde beş,

d) Bankalarca Karşılık Ayrılacak Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre üçüncü, dördüncü ve beşinci gruplarda sınıflandırılan bilançonun aktifinde görülen kredilerinin ayrılan özel karşılıklar indirildikten sonraki net tutarları toplamının sözkonusu Yönetmelik hükümleri uyarınca sınıflandırılan, bilançonun aktifinde görülen tüm kredilerinin toplam tutarına oranı yüzde beşten büyük olan özel finans kurumları için onbinde bir,

e) İlgili dönem bilançosunda görülen iştirakler, bağlı ortaklıklar, 10/6/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu çerçevesinde kiralayan sıfatıyla edinilenler hariç olmak üzere maddi duran varlıklar, peşin ödenen giderler ve vergi aktifi tutarlarının net toplamı özkaynak tutarına eşit ya da bu tutardan büyük olan özel finans kurumları için onbinde bir

eklenir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, mali bünyesini etkileyen diğer etkenleri de dikkate alarak, her bir özel finans kurumunun temel prim oranını bir katına kadar artırmaya yetkilidir. Kurul tarafından alınan bu husustaki kararlar gereği yapılmak üzere Birliğe ve ilgili özel finans kurumuna bildirilir.

Fona ödenecek güvence primlerinin katılma hesaplarına isabet eden kısmı kâra katılma oranlarında söz konusu hesaplara yansıtılır.

Belgelerin gönderilmesi ve güvence primlerinin ödenmesi

Prim hesaplamalarına esas teşkil eden mali tablolar ile güvence kapsamındaki hesaplara ait dökümler üçer aylık dönemleri izleyen ikinci ayın son iş gününe kadar Birliğe gönderilir ve güvence primleri de aynı süre içinde Birlik Yönetim Kurulu tarafından kararlaştırılacak bir banka veya özel finans kurumu nezdinde Güvence Fonu için açılacak müstakil bir hesaba yatırılır. Süresinde yatırılmayan primler ile prim hesaplamasına esas teşkil eden oran ve sınırların özel finans kurumlarınca beyan edilenlerden ilave prim yükümlülüğü doğuracak şekilde farklı olduğunun tespiti halinde doğacak prim farkları Birlik tarafından tahsil olunur.

Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımı yapılan hesaplardan, 5 inci maddede belirtilen ve bir özel finans kurumundaki bir kişiye ait güvenceye tabi miktar dahilindeki hesapların Türk Lirası ve döviz olmak üzere ayrı ayrı toplamları, her yılın Haziran ve Aralık ayları itibariyle ve takip eden ayın sonuna kadar Birliğe bildirilir. Bildirimlerde, katılma hesapları birim hesap değerleri üzerinden dikkate alınır. Döviz üzerinden açılmış hesapların Türk Lirasına dönüştürülmesinde dönemin son günündeki Merkez Bankası döviz alış kurları uygulanır.

Güvence primlerinin tahsili genel hükümlere göre yapılır.

Para cezalarının uygulanması ve tahsili

Kanun’un 21 inci maddesine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kararı ile özel finans kurumlarına uygulanan ve bir taraftan ilgili özel finans kurumuna tebliğ edilmekle beraber, diğer taraftan tahsil ve Fon’a gelir kaydı için Birliğe bildirilecek idari para cezaları ile Birlik Yönetim Kurulu tarafından verilen para cezaları, cezanın muhataba tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir.

Fon’un diğer finansman kaynakları

Fon mevcudunun ihtiyacı karşılayamaması durumunda, Birlik Yönetim Kurulu kararıyla, özel finans kurumlarından, ileride doğacak prim yükümlülüklerine mahsuben bir önceki yılda ödedikleri güvence primi toplamına kadar, bunun yetersiz kalması halinde ise, her bir özel finans kurumunun sahip olduğu özel cari hesaplar ve katılma hesapları toplamına karşılık gelen oranda ve kalan tutarı karşılayacak kadar avans alınabilir.

Bu avans, özel finans kurumlarının katılma hesaplarında topladıkları fonlara özel cari hesap ve katılma hesapları toplamları en yüksek beş özel finans kurumunca bir önceki dönemde verilen ortalama kar payı oranı dikkate alınarak Birlik Yönetim Kurulunca belirlenecek oran üzerinden hesaplanacak tutar ile birlikte, doğacak prim borçlarına mahsup edilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

FON’UN KULLANIMI

Fon mevcudunun yönetimi

Bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hesapta toplanan Fon mevcudu, Birlik Yönetim Kurulu tarafından;

a) Özel finans kurumları, yurt içi ve yurt dışı bankalar veya diğer mali kurumlar nezdinde Türk Lirası ve/veya yabancı para cinsinden açılacak hesaplarda tutulmak,

b) Kamu menkul kıymetleri satın alınmak,

c) Özel finans kurumlarının çalışma esaslarına uygun diğer likit kıymetlere ve alanlara yatırılmak,

suretiyle değerlendirilir.

Fon’un güvence kapsamındaki hesapların ödenmesinde kullanımı

Faaliyet izni kaldırılan bir özel finans kurumundaki, özel cari hesaplar ve katılma hesaplarındaki tutarların, Yönetmeliğin 5’inci maddesine göre belirlenen güvenceye tabi kısmı, Birlik tarafından, o özel finans kurumunun tasfiyesiyle görevlendirilen Tasfiye Kurulu’nun onayıyla doğrudan veya Tasfiye Kurulunca ilan edilecek bir özel finans kurumu aracılığı ile Fon mevcudundan ödenir.

Katılma hesaplarına ilişkin ödemelerde faaliyet izninin kaldırıldığı tarih esas alınmak suretiyle çıkarılacak tasfiye bilançosu üzerinden hesaplanacak birim hesap değeri esas alınır. Güvence kapsamındaki ödemeler Türk Lirası üzerinden yapılır. Döviz üzerinden açılmış hesapların Türk Lirasına dönüştürülmesinde özel finans kurumunun faaliyet izninin kaldırıldığı tarihteki Merkez Bankası döviz alış kurları uygulanır.

Bir özel finans kurumunda ortak özel cari hesap ve/veya katılma hesabı bulunan kişilerin payları belli ise güvence tutarı dahilinde bu paylara göre, belli değilse eşit şekilde ve her kişi için güvence tutarını aşmamak kaydıyla ödeme yapılır.

Birlik, Fon’dan yapacağı ödemeler için, hesap sahiplerinin güvence kapsamında bulunan özel cari hesap ve katılma hesaplarını miktar ve şahıs itibariyle kontrolünü sağlayabilmek amacıyla gerekli göreceği bilgi ve belgeleri Tasfiye Kurulu’ndan isteyebilir.

Tasfiyede öncelik hakkı

Birlik, Fon’dan ödediği tutarlar için, faaliyet izni kaldırılan özel finans kurumunun tasfiye işlemlerine öncelikli alacaklı sıfatı ile iştirak eder.

Sözkonusu alacak nedeniyle Fon hesabına yapılacak ödemeler için tasfiye sonucu beklenmez.

Fon kapsamındaki hesapların mükerrer sigortası

Birlik Yönetim Kurulu, Güvence Fonu kapsamına alınan fonların mükerrer sigorta imkanlarını araştırmaya ve bu fonların sigortacılıkta geçerli esaslar doğrultusunda mükerrer sigortaya tabi tutulmasına karar vermeye yetkilidir.

Giderler

Fon’un Kanun’dan ve Yönetmelikten doğan işlevlerinin kusursuz olarak yerine getirilmesi amacıyla yapılması gerekli giderler, Birlik Yönetim Kurulu’nun belirlediği esaslar dahilinde Fon mevcudundan karşılanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER

Fon’un belge, kayıt ve defterleri

Fon’un işleyiş ve işlemlerine ilişkin olarak Birlik Yönetim Kurulunca alınacak kararlar için ayrı bir karar defteri tutulur.

Fon’a ilişkin belge ve yazışmalar usulü dairesinde ayrı olarak dosyalanır ve saklanır.

Fon’un muhasebesi ve kayıtları, Birlik Yönetim Kurulunca tespit edilecek esaslar çerçevesinde, Birlik kayıtlarından ayrı olarak tutulur.

Basılı kağıtlar

Fon alacağının takip ve tahsili sırasında kullanılacak makbuz, fiş, tutanak ve diğer kağıtların şekli ve ihtiva edeceği bilgiler, Birlik Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.

Bilanço ve faaliyet raporu

Fon’un hesap dönemi 1 Temmuz’da başlayan 12 aylık dönemdir. Birlik Yönetim Kurulu, Fon’un yıllık bilançosu ile gelir ve gider cetvelini ve hesap dönemine ilişkin faaliyetlerini ve sonraki dönem hakkındaki görüş ve önerileri ile alınması gereken önlemleri içeren bir faaliyet raporu hazırlayarak Birlik Genel Kurulu’nun yıllık toplantısında onaya sunar. Sözkonusu faaliyet raporunun bir örneği Birlik tarafından Genel Kurul tarihini izleyen 15 gün içinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na gönderilir.

Gider kabul edilme

Özel finans kurumlarınca Fon’a ödenen primler kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider kabul edilir.

Denetim

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Fon üzerinde her türlü denetimi yapmaya yetkilidir.

Birlik denetçileri, Fon’un bütün hesap ve işlemlerini inceleyerek hazırlayacakları raporu Birlik Genel Kurulu’nun yıllık toplantısına sunarlar.

Yetki devri

Birlik Yönetim Kurulu, sınırlarını yazılı olarak açıkça belirlemek şartıyla Fon’a ilişkin yetkilerinden bir kısmını Birlik Genel Sekreterliği’ne devredebilir. Ancak, yetki devri Yönetim Kurulu’nun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Saklı hükümler

Bu Yönetmelik’te yer almayan ya da açıklık bulunmayan konularda genel hükümleri de dikkate alarak karar vermeye, uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye Birlik Yönetim Kurulu yetkilidir.

Yürürlük

Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu Yönetmelik hükümlerini Özel Finans Kurumları Birliği Yönetim Kurulu yürütür.