EN
TR
Giriş :
Birinci Beş Yıllık Kalkınma Plânında yatırım malları imalât sanayiinin büyük bir süratle gelişmesi öngörülmüştür.
Halen bu sektörde ihtiyacın büyük bir kısmı ithalât yoluyla karşılanmakta, aynı zamanda da geniş bir imalât kapasitesi atıl olarak durmaktadır. Türkiye'nin kendi imkânlarını kullanarak dış ödeme açığının kapatılması konusunda göstereceği gayretlerin öncelikle ele alınması ve mevcut tesislerde bulunan tezgâh ve makinelerin büyük kısmı standart tipte oldukları için, seri imalâttan ziyade, sipariş üzerine imalât yapılmasına elverişlidir.
Fabrika ve tesislerin makina ve cihazları genellikle sipariş üzerine imal edildiklerinde ve halen birçok kısımları imal edilmekte olduğundan, yatırım malları imalât sanayiinin bu yönden geliştirilmesi memleketimiz şartlarına uygun bulunmaktadır. Bu durum döviz tasarrufu için olduğu kadar, yeni iş sahaları açması, kalkınmanın daha dengeli olması yönlerinden de önemlidir.
Bu Yönetmeliğin hedefi yatırım malları imalât sanayiini geliştirmek, döviz tasarrufu temin etmek ve yatırımlarda yerli mamullerin kullanılmasını sağlamak üzere yatırımların çeşitli safhalardaki işlemlerin esaslarını tesbit etmektir.
Yönetmeliğin uygulama alanı: Bu Yönetmeliğin tümü genel, özel ve katma bütçeli ve döner sermayeli daire ve müesseselerle, belediyelerin ve iktisadi Devlet Teşekkülleriyle sermayesinin yarısı ve daha fazlası bu daire ve teşekküller tarafından ödenmiş ortaklıkların ve özel kanunla kurulmuş idare, teşekkül ve müesseseler, genellikle Türk Parası Kıymetini Koruma mevzuatına ithal işlemlerinde resmî sektör olarak muameleye tabi tutulan kuruluşların dış ödemesi olan bütün projelerine, (3-a) ve (6-b) maddeleri de özel sektör (Yabancı sermaye dâhil) için uygulanır.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara göre yapılan yatırımlarda, anlaşma hükümleri mahfuzdur.
Ön projelerin hazırlanması sırasında yerli imalat yönünden gözönüne alınacak hususlar:
a. Ön projelerin yapılması sırasında yatırım yapacak ve projeyi hazırlayacak teşekküller, yatırımlarda yerli mamullerin ve hizmetlerin kullanılması üzerinde önemle duracaklardır. Türkiye'de imal edilen ve edilmesi mümkün olan mamuller ile tedariki mümkün hizmetler, dahilden sağlanır.
Ön projelerin yapılmasında ve yatırımlarda bu Yönetmeliğe ekli listede yazılı mamullerin dahilden tedariki esastır.
Listedeki mamullerin çalışır hale gelmesi için ithali gerekli ham ve yardımcı maddeler ile hariçten temini zaruri olan hizmetler için lüzumlu döviz ihtiyacı da ön projelerde belirtilir.
b. Bağlı listede yapılacak değişiklik ve istisnalar Sanayi Bakanlığınca tesbit ve ilân olunur.
Bu değişiklikler, dahilde imal edilenler ve Kalkınma Plânı yıllık programlarında imali veya geliştirilmesi öngörülen mamuller gözönüne alınarak yapılır.
c. Kalkınma Plânı Yıllık Programlarında öngörülen yatırım konularına giren projelerin iç ve dış ödeme miktarlarının tesbitinde ilgili bakanlıklar ve Devlet Plânlama Teşkilâtı, yönetmelik esaslarının ön projede gözönüne alınıp alınmadığını tetkik eder ve dış ödemeyi asgari seviyede tutacak gerekli düzeltmeleri yapar.
Şartnamelerin hazırlanması :
a. Şartnameler hazırlanmadan önce yatırımcı teşekküller, dış ödemesi olan projelerini, icabında imalâtçı teşekküllerle işbirliği ile, tetkik ederek yerli yapılması mümkün kısımları tesbit ederler. Buna ait rapor, protokol, şartnameler ve diğer lüzumlu vesaik ihale işlemlerine girişilmeden önce Sanayi Bakanlığına gönderilir ve ihale Sanayi Bakanlığının uygun gördüğü esaslar dairesinde cereyan eder. İhale neticesine göre döviz tahsisi için müracaat sırasında, Sanayi Bakanlığı yönetmelik esaslarına uyulup uyulmadığını inceler ve buna göre döviz talebine esas olacak belgeyi verir.
b. Gerek 3 üncü maddenin «c» fıkrasına göre meydana çıkacak ön projelerde, gerekse 4 üncü maddenin «a» fıkrasına göre tâyin edilen yerli yapılacak kısımlar, şartnamelerde belirtilir.
c. Şartnamelerde, hizmetlerden yerli yapılacak olanlar ile kati projelerin ve imalât resimlerinin yerli yapılacak olanları veya kısımları da belli edilir.
d. Şartnamelere, yerli firmaların ihaleye iştirakini ve yerli imalâtı önleyici kayıtlar konulamaz.
Bu cümleden olarak:
(1) İhtiyacı karşılayacak nitelikte yerli olarak yapılması mümkün mamullerin standartları veya karakteristikleri yüksek ve değişik tutulmak suretiyle ithalâta yol açılamaz.
(2) İşin teslim süresi, ciddi bir gecikmeye meydan vermemek kaydıyla, yerli imalâtçıya işi bitirme imkânı verecek kadar tutulur.
(3) Yapılacak büyük hacimli ve yüksek değerdeki işler, zaman ve maliyet bakımından ciddi bir mahzur taşımamak şartiyle yerli firmaların katılabileceği makul hacim ve sayıda daha küçük parçalara bölünür.
(4) Yeterlik belgesi aranması halinde, mütaahhidin daha önce yapmış olduğu aynı veya benzeri makina ve teçhizat işleri için istenecek değer tutarı, keşif bedelinin yüzde 25 ini geçemez.
(5) Numune istenmesi halinde, bunun, teklif sahibi tarafından bizzat yapılmış olması şart değildir.
(6) Şartnamelere, mamuller için ithal malı olması veya belirli bir marka taşıması gibi kayıtlar konulamaz. Yedek parçalar için bu hüküm uygulanmayabllir.
(7) Şartnameler, ihaleye yalnız bir müessesenin katılmasına yol açacak diğerlerini dışarıda bırakacak şekilde düzenlenemez.
(8) Büyük değerdeki yerli mamullerin satın alınması, teklif isteme ve pazarlık yoluyla yapılsa dahi ilân edilir.
(9) Yerli mamullerden, şartnamelerde belirtilen nitelikler istenir, yabancı mamulün şartname dışı temin ettiği ilâve farklılıklar bir üstünlük sayılmaz ve tercih sebebi olamaz.
e. Bu Yönetmeliğin gayelerinin gerçekleşmesini zorlaştırıcı şekilde anahtar teslimi ihale yapılamaz.
Binaların ayrı ihale edilmesi, anahtar teslimi ihale yapılmadığı anlamına gelmez.
f. İhaleye çıkarma tarihi ile teklif alma günü arasındaki süre yerli firmalara hazırlanma imkânı verecek şekilde tesbit edilir.
g. Yerli yapılması bu yönetmelikte ve şartnamelerde belirtilmiş olan mamuller zaman, kalite ve fiyat yönünden bu yönetmelik ve Kalkınma Plânı hedeflerini sekteleyici bir durum yarattığı takdirde ithal yoluyla temin edilebilir.
Bu hususların yatırımcı teşekküllerce Sanayi Bakanlığına karşı tevsik edilmesi gereklidir.
Hizmetler, katî proje ve imalât resimlerinin yapım ve temini
a. Hizmetler, katî proje ve imalât resimleri prensip olarak Türkiye'de yapılır, özelliği dolayısiyle veya Türkiye'de henüz gelişmemiş sahalarda yabancı firmalara başvurmak zarureti doğduğunda, yabancı firmaların yerli teşekküllerle âzami işbirliği sağlanır. Gerektiğinde patent ve lisans anlaşmaları yapılabilir.
b. Katî projeler ve imalât resimleri yabancı firmalara yaptıracacaksa, yerli malzeme ve standartlar da firmaya bildirilerek hesap ve projelerin bunlara göre yapılması sağlanır.
Proje ve hesaplarda metrik sistemin kullanılması esastır.
Yatırma döviz tahsisi:
a. Döviz tahsisinde bu Yönetmelik esasları ve Yönetmeliğe ekli listedeki mamuller ve bunlara ilâve olarak Türkiye'de yapılması mümkün mâl ve hizmetler de gözönünde tutulur.
b. Özel sektör yatırımları için döviz tahsisinde de bu Yönetmelikte kamu sektörüne tatbik edilmesi öngörülen ilkeler nazara alınır.
Bu Yönetmeliğin hedeflerine ulaşmasını sekteleyici durumların meydana çıkması halinde İlgili Bakanlık ve teşekküllerle, gerekli danışmaları yapmak suretiyle Sanayi Bakanlığı lüzumlu tedbirleri alır.
Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi Bakanı yürütür.