SHT-SFCL Planör Uçuş Ekibi Lisanslandırma Talimatı

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

(1) Bu Talimatın amacı, planörlerde pilot olarak faaliyette bulunacak kişilerin lisans, yetki, yetkilendirme ve sertifika almalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

(1) Bu Talimat; Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden sivil havacılık alanında planör pilotluğu için gerekli lisans, yetki, yetkilendirme ve sertifika almış, alacak, temdit edecek veya yenileyecek kişileri ve bunlara eğitim veren veya bünyelerinde bulunduran kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişileri kapsar.

Dayanak

(1) Bu Talimat,

a) 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa,

b) 15/07/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında 4 No'lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 437 ve 441 inci maddelerine,

c) 02/06/2017 tarih ve 30084 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan SHY-1 Pilot Lisans Yönetmeliğine,

ç) 7/12/1944 tarihli Chicago Konvansiyonunun kabulünü sağlayan 5/06/1945 tarihli ve 4749 sayılı kanuna,

d) Bu Talimat, Avrupa Komisyonu tarafından uçuş ekibi lisanslandırılması hususunda yayımlanan (EU) 2020/357 sayılı uluslararası regülasyona uyumlu olarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

(1) Bu Yönetmelikte geçen terimlerin tanımları:

a) Akrobasi uçuşu: Normal uçuşta veya akrobasi yetkisi dışındaki uçuş eğitiminde gerekli olmayan, hava aracının pozisyonunda ani durum değişikliği, anormal bir durum ya da anormal hızlanma gerektiren kasıtlı manevrayı,

b) Balon: Gaz yardımıyla ya da bünyesine entegre ısıtıcı vasıtasıyla havada seyredebilen, havadan hafif motorsuz hava aracını, (Sıcak-hava hava gemileri motorlu olmalarına rağmen bu Talimatta balon olarak değerlendirilir.)

c) Blok Saat: Gün içerisinde sektör uçuş süresini aşmayan, planör ve uçuş ekibi değişmeksizin yapılan meydan turu çalışmaları, havada tutunamama durumunda arka arkaya yapılan kalkış inişlerde, ilk kalkış ve son iniş saatleri esas alınarak havada kalış süre toplamının kaydedilmesini,

ç) Çift kumanda eğitim süresi: Uygun şekilde yetkilendirilmiş bir öğretmenden uçuş eğitimi alan bir kişinin uçuş eğitimi esnasındaki uçuş süresini veya aletli yer süresini,

d) Gece: Akşam alacakaranlığın sonu (günbatımı+30 dk.) ve sabah alacakaranlığın başlangıcı (gündoğumu-30 dk.) arasındaki süreyi,

e) Genel Müdür: Sivil Havacılık Genel Müdürü,

f) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü,

g) Hata: Uçuş ekibi tarafından yapılan, organizasyon veya uçuş amaçlarından veya beklentilerinden sapmalara yol açan eylemi veya eylemsizliği,

ğ) Hata yönetimi: Hataların oluşması ve hava aracının istenmeyen durumlara girmesi ihtimalini en aza indiren ve hataların menfi sonuçlarını azaltan veya ortadan kaldıran, hataların ve hata önleyici tedbirlerin tespiti ve uygulanması sürecini,

h) Hava aracı: atmosferde, Havanın dünyanın yüzeyine karşı olan reaksiyonları dışındaki hava reaksiyonlarından destek alabilen her türlü aracı,

ı) Hava aracı kategorisi: Belirlenen temel özellikler doğrultusunda; uçak, dikey kalkışlı hava aracı, helikopter, hava gemisi, planör, serbest balon gibi hava aracı kategorisi,

i) Hava aracı tipi: Sevk ve idare veya uçuş karakteristiklerinde değişikliğe sebebiyet verecek modifikasyonlar hariç olmak üzere, Part-21'e uygun olarak oluşturulan operasyonel uygunluk verilerinde tip yetkisi gerektirdiği belirlenmiş tüm modifikasyonlar dahil olmak üzere, aynı temel dizayna sahip hava araçları grubunu,

j) Havacılık kültürü: Uçuş amaçlarını yerine getirmek üzere iyi muhakeme ile gerekli bilgi, beceri ve yaklaşımların tutarlı bir şekilde kullanımını,

k) Lisansın çevrilmesi: EASA üyesi olmayan ülkelerce tanzim edilmiş ya da Genel Müdürlük tarafından milli usullere göre tanzim edilmiş lisansların Part-FCL lisansına çevrilmesi,

l) Motorlu Gezi Planörü (TMG): Entegre olarak takılmış içeri alınamaz bir motora ve içeri alınamaz bir pervaneye sahip, uçuş el kitabı doğrultusunda kendi gücü ile kalkış ve tırmanış yapabilen özel bir sınıfta motorlu planörü,

m) Motorlu planör: Bir ya da daha fazla sayıda motorla donatılmış olan ve bu motorlar devre dışı bırakıldığında bir planörün özelliklerini sergileyen hava aracını,

n) Performans kriterleri: Yetkinlik unsurunun gerekli görülen sonucuna ve gerekli performans seviyesine ulaşılıp ulaşılmadığına hüküm vermek üzere kullanılan kriterlerin tanımını ve bu hususa ilişkin basit değerlendirme anlamını,

o) Planör: Uçuş sırasında, sabit kaldırma yüzeylerine havanın gösterdiği dinamik reaksiyon ile desteklenen, serbest uçuşu sırasında herhangi bir motora bağımlı olmayan, havadan ağır hava aracını,

ö) Sektör: Kalkış, ayrılış, 15 dakikadan az olmayan düz uçuş, varış, yaklaşma ve iniş safhalarını kapsayan bir uçuşu,

p) Seyrüsefer uçuşu: Standart seyrüsefer usullerinin kullanıldığı, önceden planlanmış bir rotanın izlendiği, bir kalkış yeri ile bir varış yeri arasındaki uçuşu,

r) Tehdit: Uçuş ekibinin kontrolü dışında gelişen, operasyonel karmaşıklığı arttıran ve emniyetin muhafaza edilmesi için yönetilmesi gereken olayları veya hataları,

s) Tehdit yönetimi: Tehditlerin oluşması ve hava aracının istenmeyen durumlara girmesi ihtimalini en aza indiren ve tehditlerin menfi sonuçlarını azaltan veya ortadan kaldıran, tehditlerin ve tehdit önleyici tedbirlerin tespiti ve uygulanması sürecini,

ş) Uçak: Havadan ağır, motor gücüyle seyreden, uçuş sırasında havanın kanatları üzerindeki dinamik reaksiyonundan destek alan, sabit kanatlı hava aracını,

t) Uçuştan sorumlu pilot (PIC): Uçuş sorumlusu olarak görevlendirilen ve uçuşun emniyetli bir şekilde gerçekleştirilmesiyle yükümlü pilotu,

u) Uçuş süresi:

1) Uçaklarda, motorlu gezi planörlerinde ve dikey kalkışlı hava araçlarında; hava aracının kalkış yapmak amacıyla ilk hareketine başladığı andan, uçuşun sonunda tam olarak durduğu ana kadar geçen toplam süreyi,

2) Planörlerde, planörün kalkış sürecinde pist koşusuna başladığı andan itibaren uçuş sonunda tam olarak durduğu ana kadar geçen toplam süreyi,

ü) Validasyon: EASA üyesi olmayan ülkelerce ICAO Ek-1'e göre düzenlenmiş lisansların Türk tescilli hava araçlarında kullanımının geçerli kılınması,

x) Yalnız uçuş süresi: Bir öğrenci pilotun, gözetim altında olsun veya olmasın, uçuş esnasında hava aracında tek başına bulunduğu uçuş süresini,

y) Yenileme (bir yetkinin veya sertifikanın yenilenmesi): Bir yetkinin veya sertifikanın geçerlilik süresinin sona ermesi sonucu, öngörülen gerekliliklerin yerine getirilmesini müteakip, sözü edilen yetki veya onayın süresinin belirlenen bir süre için yeniden düzenlenmesi amacıyla yapılan idari işlemi,

z) Yetenek testi: Bir adayın lisans veya yetki tanzimi için, gerektiğinde sözlü sınavı da içerecek şekilde uçuş yeteneklerini sergilemesini,

aa) Yeterlilik kontrolü: Bir adayın yetkilerinin temdidi ya da yenilenmesi için, gerektiğinde sözlü sınavı da kapsayacak şekilde uçuş yeteneklerini sergilemesini,

bb) Yetki: Lisans üzerinde lisansa ait özel koşulları, imtiyazları veya sınırlandırmaları belirten kaydı,

cc) Yetkilendirme: Genel Müdürlük tarafından ilgili koşulları karşılayan gerçek ve tüzel kişilere belirli bir amaca yönelik verilen imtiyazı,

çç) Yetkinlik: Bir görevi, belirlenen standartta icra etmek üzere gerekli olan beceri, bilgi ve yaklaşım kombinasyonunu,

dd) Yetkinlik unsuru: Bir olayı başlatan ve sonlandıran, limitlerini açık bir şekilde belirleyen, gözlemlenebilir bir sonuçtan oluşan bir işlemini ifade eder.

(2) Bu talimatta geçen kısaltmalar:

a) A: Uçak kategorisini,

b) B: Balon kategorisini,

c) BPL: Balon pilot lisansını,

ç) EASA: Avrupa Havacılık Emniyet Ajansını,

d) FE: Uçuş kontrol pilotunu,

e) FI: Uçuş öğretmenini,

f) FIE: Uçuş öğretmeni yetkisi kontrol pilotunu,

g) H: Helikopter kategorisini,

ğ) ICAO: Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonunu,

h) OSL: Sınıf 2 ve LAPL sağlık sertifikalarında yalnızca emniyet pilotu ile birlikte çift kumandalı hava aracında geçerli, operasyonel emniyet pilotu sınırlamasını,

ı) Part-FCL: Avrupa Komisyonu tarafından 3/11/2011 tarihli ve 1178/2011 sayılı regülasyonla yayınlanan Annex-1 düzenlemesini,

i) PPL: Hususi pilot lisansını,

j) LAPL: Hafif hava aracı pilot lisansını,

k) SHT-OPS-S: Planör Uçuş Operasyonlarına Yönelik Usul ve Esaslar Talimatını,

l) SHT-UPL: Çok hafif hava aracı pilotu lisanslandırma Talimatını,

m) SPL: Planör pilot lisansını,

n) R/T: Telsizle haberleşme yetkisini,

o) S: Planör kategorisini,

ö) VFR: Görerek uçuş kurallarını,

p) VMC: Görerek uçuş yapılabilecek meteorolojik şartları,

(3) Bu Talimatta belirtilmeyen tanımlar ve kısaltmalar için 2920 sayılı Kanun ve Türkiye'nin üyesi bulunduğu uluslararası sivil havacılık kuruluşları (ICAO ve EASA) tarafından yayımlanan belgelerde belirtilen tanımlar esas alınır.

Uygulama Gerekliliği

(1) Planörlerde pilot olarak faaliyette bulunacak kişiler, bu kategorilerde eğitim vermek üzere yetkilendirilen Onaylı Eğitim Organizasyonları ve bu organizasyonlarda görev yapacak personel bu Talimatın hükümleri ile Ek' lerinde yer alan gereklilikleri yerine getirmelidir.

(2) EASA tarafından yayımlanan 2020/357 sayılı mevzuatın Ek 3'ünde yer alan kurallar, kabul edilebilir uyumluluk yöntemleri ve rehber dokümanları, Genel Müdürlükçe farklı bir düzenleme yapılmadığı takdirde aynen kabul edilir ve uygulanır.

Yurtdışında gerçekleştirilen uçuşların kaydedilmesi

(1) Yurtdışında planörler ile gerçekleştirilen bir uçuşun, uçuş kayıt defterine, hem çift kumanda hem de sorumlu pilot olarak kaydedilmesi durumunda bu uçuş süreleri lisans sahibi olmak için karşılanması gereken koşullar açısından kredilendirilemez.

Operasyonel OSL kısıtlamalı uçuş öğretmenleri

(1) 2. Sınıf sağlık sertifikalarında OSL kısıtlaması bulunan uçuş öğretmeni veya kontrol pilotu, lisans ve yetki imtiyazlarını, yetenek testi veya yeterlilik kontrolleri ile ilk yalnız uçuş sonrası SPL eğitimlerinin verilmesi kapsamında kullanır.

EASA üyesi ülkeler tarafından lisanslandırılan pilotlar

(1) EASA üyesi bir ülke tarafından tanzim edilmiş lisansa sahip pilotları çalıştırabilmeleri için havacılık işletmeleri, aşağıda belirtilen şartlar ve hususlar çerçevesinde "EASA Lisanslı Pilot Çalıştırma Yetki Belgesi" alacaklardır:

a) Yetki Belgesi, herhangi bir EASA üyesi ülkeden lisans almış hem Türk hem de yabancı uyruklu her bir pilot için tanzim edilecektir.

b) Yetki Belgesi, Genel Müdürlük tarafından bir yıl süre için verilecek olup, bu süre içerisinde lisansını Türk lisansına çevrim işlemine başlayan, ancak tamamlayamayan pilotlar için en fazla 1 yıl daha temdit edilecektir. Bu sürelerin sonunda ilgili pilot lisans çevrim talimatına uygun şekilde lisans çevrim işlemleri tamamlanamaz ise yetki belgesi düzenlenmeyecektir. Söz konusu pilot işletmeden ayrıldığında ise belge geçersiz olacak ve belgenin 15 gün içerisinde Genel Müdürlüğe iade edilmesi gerekecektir.

c) Yetki Belgesi; pilotun EASA üyesi bir devlet tarafından tanzim edilmiş Part-FCL lisansının, ilgili hava aracında tip/sınıf yetkisinin, Genel Müdürlük tarafından uygun sınıfta tanzim edilmiş sağlık sertifikasının, çalışma izin belgesinin ve ingilizce dil yeterliliğinin geçerli olması halinde düzenlenecektir.

ç) Genel Müdürlükçe, lisansı düzenleyen ülkenin sivil havacılık otoritesinden lisans teyit mektubu talep edilecektir.

d) Pilotun çalıştığı işletmeden ayrılması ve başka bir işletmede çalışmaya başlaması halinde, yetki belgesi geçerlilik süresinde ve çevrim işlemine ilişkin sürede uzatma yapılmaz.

EASA üyesi olmayan diğer ICAO üyesi ülkeler tarafından lisanslandırılan pilotlar

(1) EASA üyesi olmayan bir ülke tarafından tanzim edilmiş ICAO lisansına sahip pilotlara Genel Müdürlük tarafından verilecek Validasyon Belgesi aşağıda belirtilen hususlar çerçevesinde düzenlenecektir:

a) Havacılık işletmelerinde görev alacak yabancı lisanslı bir pilotun, ICAO Küresel Emniyet Gözetim Denetim Programı - USOAP kapsamında yapılan denetimler sonucunda ortaya çıkan Genel Etkin Uyum Seviyesi'nin veya Personel Lisanslandırma - PEL başlığında Etkin Uyum Seviyesi'nin 70'in üzerinde olan bir ICAO üyesi ülke tarafından düzenlenen lisansa sahip olması gerekmektedir.

b) Validasyon Belgesi; bir yıl süre için pilota verilecek olup, bu süre içerisinde lisansını Türk lisansına çevrim işlemine başlayan ancak tamamlayamayan pilotlar için en fazla 1 yıl daha temdit edilecektir. Bu sürelerin sonunda ilgili pilot lisans çevrim talimatına uygun şekilde lisans çevrim işlemleri tamamlanamaz ise validasyon belgesi düzenlenmeyecektir. Söz konusu pilot, işletmeden ayrıldığında ise belge geçersiz olacaktır ve belgenin en geç 15 gün içerisinde Genel Müdürlüğe iade edilmesi gerekmektedir.

c) Lisansın yurt dışı otoritesince tanzim edildiği tarihte veya Genel Müdürlüğe lisans çevrimi için başvurulduğu tarih itibariyle, ICAO USOAP kapsamında yapılan denetimler sonucunda ortaya çıkan "Genel (Overall) Etkin Uyum Seviyesi" veya "Personel Lisanslandırma (PEL) Etkin Uyum Seviyesi" 70 (yetmiş) puan veya üzerinde olan bir ICAO üyesi ülke tarafından düzenlenmiş bir pilot lisansına sahip olunması durumunda, pilotun validasyon belgesinin temdit işlemi (b) bendine uygun olarak yapılabilir. Pilotun çalıştığı işletmeden ayrılması ve başka bir işletmede çalışmaya başlaması halinde, validasyon belgesi geçerlilik süresinde ve çevrim işlemine ilişkin sürede uzatma yapılmaz.

ç) Validasyon Belgesi alacak olan pilotlar, Genel Müdürlükçe yapılacak teorik bilgi sınavlarına girerek Hava Hukuku ve Operasyon Usulleri derslerinden yüz üzerinden 75 not alarak başarılı olmalıdır. Bu derslerden alınan geçer not, validasyon belgesi tanzimi için 3 yıl süre ile geçerlidir ve ATPL sınavları için kredilendirilir.

d) Lisansında geçerli ingilizce dil yeterliliği/seviyesi olmayan pilotlara Validasyon Belgesi tanzim edilmeyecektir.

e) Görev yapacağı hava aracı tipinde/sınıfında Genel Müdürlük veya EASA tarafından yetkilendirilen kontrol pilotu ile Genel Müdürlük veya EASA tarafından onaylı hava aracında başvuru tarihinden önceki 6 ay içerisinde yapılacak olan yetenek testinde başarılı olunmalıdır. Başvuru tarihinden önceki 6 ay içerisinde gireceği yetenek testinde sahip olunan lisansın imtiyazları ile ilgili SHT-SFCL'nin temdit gerekliliklerini tamamlanmalıdır.

f) Talep edilen faaliyet türünde 100 saat dahil olmak üzere TMG' ler dışında PIC olarak 300 saatin üzerinde uçuş ve son iki ay içerisinde söz konusu rolde 10 saatlik uçuş gerekliliklerini karşılamak.

g) Validasyon Belgesi; pilotun ICAO lisansının, ilgili hava aracında tip/sınıf yetkisinin, Genel Müdürlük tarafından uygun sınıfta tanzim edilmiş sağlık sertifikasının, çalışma izin belgesinin ve İngilizce dil yeterliliğinin/seviyesinin geçerli olması halinde düzenlenecektir.

ğ) Genel Müdürlükçe, lisansı düzenleyen ülkenin sivil havacılık otoritesinden lisans teyit mektubu talep edilir.

h) Pilotun çalıştığı işletmeden ayrılması ve başka bir işletmede çalışmaya başlaması halinde, validasyon belgesi geçerlilik süresinde ve çevrim işlemine ilişkin sürede uzatma yapılmaz.

ı) Bu Talimat ve SHT-OPS-S ilgili bölümleri hakkında bilgi sahibi olunmalı ve operasyonel gereklilikler sağlanmalıdır.

İKİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Geçiş süreci

(1) Bu Talimatın yayınlanmasından önce başlayan eğitim ve sınav faaliyetleri, bu Talimatın yayımlandığı tarih itibariyle 1 yıl içerisinde tamamlanması koşulu ile aynı imtiyazlarla geçerli olmaya devam eder.

(2) Bu Talimatın yayınından önce ulusal mevzuat ve SHT-FCL hükümlerine göre tanzim edilmiş lisans, yetki, yetkilendirme ve onaylar, bu Talimatın yayımlandığı tarih itibariyle 3 yıl boyunca aynı imtiyazlarla geçerli olmaya devam eder.

(3) Bu Talimatın yayınlanmasından önce balon lisans eğitimi vermek üzere yetkilendirilmiş ATO, DTO'lar, bu Talimat'ın yayın tarihinden itibaren 6 ay süre içerisinde el kitapları ve diğer dokümanlarını bu Talimat'a uygun hale getirmelidir.

Yürürlük

(1) Bu Talimat yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.