EN
TR
Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır.
Amaç
(1) Bu Usul ve Esasların amacı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilen borçlar ile kira ve ecrimisil borçlarına karşılık, Kurum tarafından uygun görülen taşınmazların 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 41 inci maddesine istinaden satın alınmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
(1) Bu Usul ve Esaslar, 31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere aşağıda belirtilen borçluları kapsar.
a) Özelleştirme kapsamına alman kuruluşlar dahil 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi iktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri.
b) 18/6/1999 tarihli ve 4389 sayılı mülga Bankalar Kanununa tabi faaliyeti devam eden kamu bankalar.
c) Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bunlara ait tüzel kişilerin veya bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlar.
ç) Yukarıda sayılan kuruluşlar dışında kalan, borcunu ödemede çok zor duruma düştüğü Kurum denetim elemanları tarafından düzenlenen inceleme raporu ile tespit edilen ve sosyal güvenlik il müdürlüklerince 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen borcu ile kira ve ecrimisil borcu bulunan diğer borçlular (tüzel kişiliği bulunanların ortaklarına ait olanlar dâhil).
Dayanak
(1) Bu Usul ve Esaslar, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 41 inci maddesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu Merkez Teşkilatı Çalışma Yönetmeliğinin 79 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
(1) Bu Usul ve Esaslarda geçen;
a) Borç: Kurumun 6183 sayılı Kanuna göre takip edilen sosyal sigorta primini, idari para cezasını ve bunların gecikme cezası ve gecikme zamları ile kira ve ecrimisil borçlarını, bunlardan doğan faiz, takip ve bilirkişi masrafı gibi diğer tüm fer’ilerini,
b) Borçlu:
1) Özelleştirme kapsamına alman kuruluşlar dahil 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi iktisadi devlet teşekküllerini ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştirakleri. 18/6/1999 tarihli ve 4389 sayılı mülga Bankalar Kanununa tabi faaliyeti devam eden kamu bankaları, büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bunlara ait tüzel kişileri veya bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşları,
2) Yukarıda sayılanlar haricindeki Kurum alacağını ödemek zorunda olan gerçek kişileri veya bunların mirasçılarını, kefillerini, vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan teşekkülleri idare edenleri, tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dâhil olmak üzere üst düzey yöneticilerini ve yetkililerini ile kanuni temsilcileri ya da kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, yabancı şahıs ve temsilcileri, işveren vekilleri, alt işvereni, geçici iş ilişkisi ile sigortalıyı devir alan işvereni, işyerinin devralınması veya intikal etmesi ya da başka bir işyerine katılması veya birleşmesi halinde yeni işvereni,
c) Çok zor durum hali: Bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendinde sayılan borçluların Kurum denetim elamanlarınca Kurumca uygun görülen mali analiz ve rasyolara göre tespit edilen durumu,
ç) Komisyon: Teklif edilen taşınmazın değerini ve satış kabiliyetini belirlemek amacıyla oluşturulan heyeti,
d) Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu,
e) İl Müdürlüğü: Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerim,
f) Takyidat: Taşınmazın tapu kaydı üzerinde bulunan ve malikin tasarruf hakkını kısıtlayan ya da taşınmazın değerini etkileyebilecek olan her türlü kayıtları,
g) Masraf: Bu usul ve esaslar kapsamında yürütülen iş ve işlemlere esas olmak üzere Kurum tarafından yapılan (SPK lisanslı firmaya ödenen bedel, komisyon harcırahı, posta, tebligat harcı vs.) harcamaların toplamını,
ifade eder.
Başvuru Şekli
(1) 5510 sayılı Kanunun geçici 41 inci maddesinden yararlanmak isteyen borçlular bağlı bulundukları il müdürlüğüne başvuru dilekçesiyle (Ek 1/a veya Ek 1/b) talepte bulunacaklardır.
(2) Borçlunun birden fazla il müdürlüğünce takip edilen borcunun bulunması halinde yazılı başvurular taşınmazın kayıtlı bulunduğu ildeki il müdürlüğüne yapılacaktır.
(3) Borçlunun, başvuru anında başka il müdürlüğüne de borçlu bulunması halinde başvuru dilekçesinde bu borçlar da ayrıca belirtilecektir.
(4) Taşınmaz sahibinin bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendinde sayılan borçlulardan olması ve tüzel kişiliğin borçlarına karşılık kendisine ait taşınmazı teklif etmesi durumunda başvurusunu tüzel kişilikle birlikte taşınmazın kayıtlı bulunduğu ildeki il müdürlüğüne yapacaktır. Ancak taşınmazların ve/veya borcun birden fazla ilde bulunması halinde borçlu, talep ettiği il müdürlüğüne başvurabilir. Tüzel kişiliğin borcundan başka taşınmaz sahibinin Kuruma başkaca şahsi borcu var ise söz konusu borçlarının da aynı taşınmazla terkinini talep eden borçlularca bu husus mutlaka başvuru dilekçelerinde belirtilecektir.
(5) Taşınmaz sahibinin bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin birinci alt bendinde sayılan borçlulardan olması ve kendi borçlarına karşılık müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştiraklerine ait taşınmaz teklif etmesi durumunda başvurusunu bunlarla birlikte taşınmazın kayıtlı bulunduğu ildeki il müdürlüğüne yapacaktır. Ancak taşınmazların ve/veya borcun birden fazla ilde bulunması halinde borçlu, talep ettiği il müdürlüğüne başvurabilir. Kendi borcundan başka müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştiraklerinin de Kuruma borcu var ise, söz konusu borçlarının da aynı taşınmazla terkinini talep eden borçlularca bu husus mutlaka başvuru dilekçelerinde belirtilecektir.
(6) Söz konusu taşınmazın satın alınmasına ilişkin teklif yazısına aşağıdaki belgelerin eklenmesi gerekmektedir;
a) Taşınmaz üzerinde takyidat olmadığına dair Tapu Müdürlüğünden alınmış güncel, onaylı tapu kayıt belgesi,
b) Taşınmaza ait onaylı imar durum belgesi, plan notu, imar çapı ile taşınmaz bina ise yapı kullanım belgesi ile mimari projesi,
c) Taşınmaza ait görseller.
İl Müdürlüğünce Yapılacak İşlemler
(1) 5 inci madde kapsamında yapılan başvuru üzerine, il müdürlüğünce borçlunun ödeme vadesi geçmiş ve 6183 sayılı Kanun hükümlerince takip ve tahsili gereken borç toplamı ile kira ve ecrimisil borçlarının toplamı tespit edilir.
(2) Tüzel kişilik ile şahsi borçlarının terkini için kendi mal varlığında bulunan taşınmazı teklif eden ortakların bu taleplerinin değerlendirilmesinde tüzel kişiliğin ve ortağın "çok zor durumda" olma şartı ayrı ayrı aranılacağından inceleme her iki borçlu için de ayrı ayrı yapılacaktır. İnceleme sonucunda, borçlulardan birinin çok zor durumda olduğunun tespiti halinde, talep sadece çok zor durumda olan borçlu açısından değerlendirilecektir. Ancak, sadece tüzel kişiliğin borçlarına karşılık maliki olduğu taşınmazı teklif eden ortak için ayrıca çok zor durumda olma şartı aranılmayacaktır.
(3) Taşınmaz sahibinin bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin birinci alt bendinde sayılan borçlulardan olması halinde borçlunun çok zor durumda olup olmadığına ilişkin inceleme yapılmayacaktır.
(4) Teklif edilen taşınmazların;
a) Takyidat durumu yönünden: Tapu kayıtlarında şerh, beyan, haciz, ipotek vb. takyidatlar bulunmaması, sit alanı ve kültür varlığı kaydı olmaması, kamulaştırma, DOP (Düzenleme ortaklık payı), KOP (Kamu ortaklık payı), bağış şeklinde edinimlerinin bulunmaması ve hisseli olmaması, başka kurum ve kuruluşların kullanımlarına tahsis edilmemiş olması esastır.
b) İmar durumu yönünden: İl, ilçe mücavir alan sınırları içerisinde imar uygulaması görmüş ve Kurum ihtiyaçlarında kullanılabilecek nitelikte olanlar hariç olmak üzere, satış kabiliyeti lejantına (konut, ticaret, konut + ticaret, özel sağlık tesis alanı, özel eğitim alanı vb.) sahip olması esastır.
c) Niteliği yönünden: Kurum ihtiyaçlarında kullanılabilecek taşınmazlar hariç olmak üzere satılabilir nitelikte, mali açıdan Kuruma yüksek tutarda ek külfet getirmemesi, tarımsal alan, mera, ham toprak, dağlık, kayalık, dere yatağı vb. nitelikte ve mahalde olmaması, ibadet alanı, mezarlık, sağlık tesisi ile kamu hizmet binası ve yol, yeşil alan, park vb. kamusal alan olarak tahsis edilmemiş olması, bina niteliğinde ise ruhsatlı (Yapı Kullanım İzin Belgesi) olması esastır.
d) Konum yönünden: Erişim kolaylığı imkanına sahip, imar yolları açılmış, Belediye ve diğer altyapı hizmetlerinden yararlanma kabiliyeti bulunan ya da bu kabiliyeti kazanma fırsatları oluşabilecek niteliklerde olması esastır.
(5) İl Müdürlüklerince, söz konusu hususlar mahallinde incelenerek, yukarıdaki kriterlere uygun olan taşınmazlara ait;
a) Borçlunun talep yazısı (Kendi borcundan başka müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştiraklerinin de Kuruma borcu var ise söz konusu borçlarının da aynı taşınmazla terkinini talep eden borçlularca bu husus mutlaka başvuru dilekçelerinde belirtilecektir.) (Ek 1/a veya Ek 1/b belgeleri mutlaka bulunmalıdır),
b) Taşınmazların Tapu Müdürlüklerinden alınmış onaylı tapu kayıt belgeleri,
c) Taşınmazlara ait onaylı imar durum belgesi, plan notu veya imar çapı ve taşınmaz bina ise yapı kullanım belgesi,
ç) Taşınmazlara ait görseller,
d) Borçlunun borç miktarı,
e) Taşınmaz Kurum ihtiyaçlarında kullanılmayacaksa satış kabiliyeti bulunup bulunmadığı hakkındaki görüşü,
İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığına gönderilecektir.
(6) İl Müdürlüklerince;, mahallinde incelenerek, kriterlere uygun olmadığı tespit edilen taşınmazlara ilişkin teklifler değerlendirilmeyecektir. Ancak Kurum tarafından satın alınmasını engelleyen nitelikteki imar durumunun değiştirileceğine ve üzerindeki takyidatların kaldırılacağına dair yazılı beyanda bulunulan taşınmazlar, borç karşılığı satın alınması teklifine konu edilebilecektir.
(7) Taşınmaz sahibinin bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendinde sayılan borçlulardan olması halinde borçlunun çok zor durumda olup olmadığı Kurum denetim elamanlarınca tespit edilecek ve buna ilişkin rapor İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığına gönderilecek teklife eklenecektir.
(8) Çok zor durum halinde olmadığı tespit edilen veya Kurumca istenilen bilgi ve belgeleri tam olarak vermeyen borçluların talepleri il müdürlüğünce değerlendirilmeyecektir.
(9) 6183 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca satış işlemlerine başlanılarak satışı ilan edilmiş taşınmazın satış işlemi sonuçlandırılıncaya kadar söz konusu taşınmazın satın alınmasına ilişkin teklifler il müdürlüğünce değerlendirmeye alınmayacaktır.
Çok Zor Durum Halinin Tespiti
(1) Bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendinde sayılan borçluların “çok zor durumda” olup olmadıklarının tespitine yönelik incelemeler Kurum denetim elemanları tarafından yapılacaktır. Düzenlenen raporda borçlunun çok zor durumda olup olmadığı hususu mutlaka belirtilecektir.
(2) Borçluların “çok zor durumda” olup olmadığının tespitinde;
a) Başvuru tarihi itibariyle vergi mükellefiyeti devam eden ve bilanço esasına göre defter tutan borçluların çok zor durum hali tespitinde ilgili vergi dairesine en son vermiş olduğu gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi eki bilanço esas alınarak, aşağıdaki rasyo kullanılacak ve sonucun 0.5 veya 0.5’den küçük bir değerde olması durumunda “çok zor durumda” oldukları kabul edilecektir.
b) Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen borçlular dışında kalan (bilanço esası dışında defter tutan veya defter tutmakla yükümlü olmayan) borçluların, çok zor durumda olup olmadıklarının tespiti Kurum denetim elemanlarınca bir örneği (Ek-2)’ de yer alan “Mali Durum Bildirim Formu” ile başvurularında beyan ettikleri bilgilerin doğru olup olmadığı araştırıldıktan sonra aşağıdaki rasyo kullanılarak tespit edilecektir. Borçlunun çok zor durumda olduğunun kabul edilebilmesi için bulunan oranın 0.3 veya 0.3'den küçük olması gerekecektir.
Yukarıdaki rasyoda yer alan kısa vadeli alacakların ve kısa vadeli borçların tespitinde 1 yıllık süre esas alınacaktır.
Komisyon Teşekkülü ve Çalışma Şekli
(1) Borçlara karşılık teklif edilen taşınmazların değer tespitine, niteliklerine ve Kurumca satın almaya dair uygunluğuna yönelik teknik iş ve işlemleri yürütmek üzere İnşaat Emlak Daire Başkanlığınca komisyon oluşturulur. Komisyon ikisi, taşınmazın bulunduğu ilin defterdarlığı tarafından görevlendirilecek personel olmak diğer üçü ise Kurum personeli olmak kaydıyla 5 (beş) kişiden oluşur. Kurum personeli olan 3 (üç) üyenin en az bir tanesinin gayrimenkul değerleme uzmanı olması, taşınmaz üzerinde yapı bulunması halinde ise komisyon üyelerinden en az 1 (bir) tanesinin de mühendis olması gerekmektedir.
(2) Kurum Yönetim Kurulunca değer tespitinin yapılması uygun görülen taşınmazın satın alma değeri komisyonca belirlenir. Komisyon kararları oy çokluğu ile alınır. Komisyon taşınmazın satın alma değeri hakkında Sermaye Piyasası Kurulunca yetkilendirilmiş gayrimenkul değerleme uzmanı veya gayrimenkul değerleme şirketine de değer tespiti yaptırabilir. Ayrıca başvuru tarihinden önceki 6 aylık süre içinde Sermaye Piyasası Kurulunca yetkilendirilmiş gayrimenkul değerleme uzmanı veya gayrimenkul değerleme şirketince yapılmış olan değer tespitleri de Komisyonca dikkate alınabilir. Komisyonca kabul edilen satın alma değeri İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığınca borçluya bildirilmek üzere sosyal güvenlik il müdürlüğüne gönderilir.
Satın Alma Değerinin Kabulü
(1) İl Müdürlüğünce taşınmazın değeri borçluya 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.
(2) Borçlu tebliğ tarihinden itibaren 45 gün içinde satın alma değerini kabul ettiğini ilgili il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmesi gerekir.
(3) Borçlu, bu süre içinde taşınmazın satış kabiliyetinin de belirtildiği, SPK’ca belirlenen formatta SPK lisanslı bir firmaya değer tespit raporu hazırlattırıp gerekçelerini de belirtilerek değer tespit raporu ile birlikte satın alma değerine itiraz edebilir.
(4) Komisyonca gerekçeli itiraz değerlendirilerek nihai karara bağlanır.
(5) Nihai karar İl Müdürlüğü tarafından 45 gün içinde cevaplandırılmak şartıyla borçluya bildirilir. Borçlu, bu süre içinde satın alma değerini kabul ettiğini ilgili il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmediği takdirde taşınmazı satın alma işleminden vazgeçmiş sayılır. Taraflar arasında mutabakat sağlanamaması halinde dosya işlemden kaldırılır. Taşınmazın bedeline etki eden bir değişiklik olmaması halinde aynı taşınmaz mevcut haliyle en az bir yıl süreyle yeniden teklif edilemez.
6) Üzerinde mutabakata varılan taşınmaz için Kurum tarafından talep edilen husus ve değişikliklerin (belediye meclisi kararı, imar düzenlemesi, boşaltma vs.) zaman alacağı durumların kuruma yazılı olarak bildirilmesi 45 günlük süreyi durdurur.
Taşınmaz Alımı
(1) Taşınmazın satın alma değerinin borçlu tarafından da kabul edilmesi halinde bu husus ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığına bildirilir.
(2) Satın alma değerinin borçlu tarafından kabulünün ardından İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığınca taşınmaz alımına ilişkin teklif Kurum Yönetim Kuruluna sunulur.
(3) Kurum Yönetim Kurulunca taşınmazın satın alınmasının uygun bulunması halinde İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığınca tapu devri ve tescili ile ilgili işlemlerin yapılması için ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü yetkilendirilir.
(4) Tapu tescil işleminin yapılmasını müteakip tapu sureti, ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce Kuram alacağının terkini için varsa diğer alacaklı sosyal güvenlik il müdürlüklerine gönderilir.
Terkin İşlemi
(1) Tapu tescil tarihi itibariyle borçlara gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacak ve aynı tarih itibariyle öncelikle sosyal sigorta primi, idari para cezası, bunların gecikme cezası, gecikme zammı ile kira ve ecrimisil borçları ve bunlardan doğan masraflar ile diğer ferilerinden taşınmazın satın alma bedeli kadar terkin işlemi yapılacaktır. Taşınmazın değerinin borçlunun tüm borçlarını karşılamaması halinde karşılanan tutar, Kurum alacaklarına mahsup edilir. Bakiye Kuram alacağının tahsili için ise borçlu hakkındaki takip işlemlerine devam edilecektir.
(2) Satın alınması önerilen taşınmazın satın alma değeri borçlunun toplam borçlarından daha yüksek tutarda olması halinde oluşan fark red, iade ve mahsup edilmeyeceği gibi borçlunun tapu tescil tarihinden sonra doğacak borçlarına da mahsup edilmeyecektir. Ancak, bu durumda bulunan borçlular oluşan farkı, taşınmazın Kurum adına tescilinden önce, ortaklık ilişkisi bulunan veya, en az bir ortağı aynı olan borçluların borçlarından terkinini talep etmeleri mümkündür. Bu takdirde, borçlarından terkin talebinde bulunan borçluların bu Usul ve Esasların 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin birinci alt bendinde sayılan borçlular hariç, çok zor durumda olmaları gerekmektedir.
(3) Kurum alacağından terkin yapılmasını müteakip terkin yapılan dönemler ile ilgili taşınmaz sahibine bilgi verilerek tapu senedi aslı İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığına gönderilecektir.
Vergi ve Diğer Mali Yükümlülükler
(1) 5510 sayılı Kanunun geçici 41 inci maddesi kapsamımda taşınmazların, ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde veya müzayede suretiyle Kurumlunuza teslimi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre KDV ye tabi tutulacak, bunun haricindeki teslimler ise KDV ye tabi olmayacaktır. Oranı ise teslime konu taşınmazın durumuna göre belirlenecektir.
(2) Kurumların en az iki tam yıl süreyle aktifinde bulunan taşınmazların, KDV Kanunundaki diğer şartları da taşıması kaybıyla Kurumumuza teslimi ise KDV Kanununun 17/4-r maddesi kapsamında KDV den istisna olacaktır.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
(1) Yönetim Kurulunun 18/02/2016 tarihli ve 2016/61 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Kurumunca 6183 Sayılı Kanuna Göre Takip Edilen Alacaklar İçin Borçluların Taşınmazlarının Alınmasına İlişkin Usul Ve Esaslar yürürlükten kaldırılmıştır.
(1) Bu Usul ve Esasların yürürlük tarihinden önce yapılan başvurular, 18/02/2016 tarihli ve 2016/61 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile onaylanan Usul Ve Esaslar çerçevesinde değerlendirilir.
Yürürlük
(1) Bu Usul ve Esaslar Kurum Yönetim Kurulunun 25/06/2020 tarihli ve 2020/269 kararı ile yürürlüğe girer.
Yürütme
(1) Bu Usul ve Esasların hükümlerini Sosyal Güvenlik Kurum Başkanı yürütür.
