EN
TR
Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar
Amaç
(1) Bu Talimatın amacı, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa göre tutulan uçak siciline kayıtlı hava araçlarının yol boyu uçuş denetimlerinin standart şekilde yapılmasını sağlayacak esas ve usulleri düzenlemektir.
Kapsam
(1) Bu Talimat, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa göre ruhsat almış hava taşıma işletmelerinin işlettiği tüm hava araçları ile hava aracı yol boyu denetimlerini yapmak üzere denetim yetkisi verilmiş denetçi ve denetim kuruluşlarını kapsar.
Dayanak
(1) Bu Talimat, 14/10/1983 tarihli 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu, 10/11/2005 tarihli 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri hakkında Kanun ile 05/06/1945 tarihli 4749 sayılı Şikago’da 7 Aralık 1944 Tarihinde Akit ve İmza Edilmiş Olan Uluslararası Sivil Havacılık Antlaşması ve Sivil Havacılık Geçici Sözleşmesi ve Bunların Eklerinin Onanması Hakkında Kanuna dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
(1) Bu Talimatta geçen;
a) Denetçi: Genel Müdürlük tarafından işletmelerin uçuş operasyon denetimlerini gerçekleştirmek için yetkilendirilmiş personeli,
b) Denetim Kuruluşu: Genel Müdürlük tarafından işletmelerin uçuş operasyon denetimlerini gerçekleştirmek için yetkilendirilmiş kuruluşları,
c) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü,
ç) Genel Müdür: Sivil Havacılık Genel Müdürünü,
d) Havacılık işletmeleri: 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa göre ticari hava taşımacılığı yapmak üzere ruhsat almış işletmeleri,
e) Havaalanı: Karada ve su üzerinde hava araçlarının kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine elverişli tesisleri bulunan yerleri,
f) Kabin ekibi: Bir uçuş görevinin yapılmasında kokpit ekibinin dışında, esas görev yeri hava aracının kabini olan ve işletmeci tarafından yolcu emniyetini ve gereksinimlerini karşılamak üzere gerekli temel ve tazeleme eğitimlerini alarak sertifikalandırılmış personeli,
g) Kaptan pilot: Uçuş süresince hava aracının her türlü harekâtından sorumlu olan, işletme tarafından atanan, kaptan pilot statüsünde ve Genel Müdürlük tarafından bu maksatla yetkilendirilmiş belirli bir lisansla sahip olan pilotu,
ğ) Kokpit ekibi: Hava aracının sevk ve idaresi ile kullanımından sorumlu ve Genel Müdürlük tarafından lisanslandırılmış gerekli olan asgari sayıdaki pilot/pilotlar ile varsa uçuş mühendislerini,
h) Kokpit: Pilot mahallini,
ı) Pilot: Hava aracının sevk edilmesiyle görevli olan sertifikalı personeli,
i) Taksi: Uçağın yerde yapmış olduğu hareketleri,
j) Tecrübeli uçuş denetim görevlisi: Denetim görevlilerinin görev başı eğitimlerini vermek üzere Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş kontrol pilotunu,
k) Uçuş ekibi: Havacılık işletmeleri tarafından belirlenen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar, uçuş mühendisleri ile sertifikalı kabin içi emniyet ve diğer hizmetlerin yürütülmesiyle görevli kabin ekibini ve yükleme görevlilerini, uçak tipine göre uçuş mühendisi kapsamında gerektiğinde seyrüsefer ve radyo operatörlerini,
l) Uçuş mühendisi: Uçuş işletme el kitapları gereğince hava aracında bulunması ve pilotlarla birlikte kokpitte görev yapması gerekli olan sertifikalı personeli,
m) Uçuş süresi: Bir hava aracının kalkış yapmak maksadıyla, kendi gücü ile veya harici bir güç uygulanmak suretiyle ilk hareketine başlama anından, uçuşun veya görevin sonunda tam olarak durarak, yolcu yük veya diğer muhteviyatı indirme ve/veya bindirme amacıyla kendisine tahsis edilen park yerine gelme anına kadar geçen toplam süreyi,
n) Yükleme görevlisi: Uçuş işletme el kitabı gereğince hava aracının belirtilen kurallara göre yüklemesini ve boşaltmasını yapan sertifikalı personeli,
o) Yedek meydan: İnilmesi tasarlanan havaalanına inişin uygun olmaması halinde uçuşun yöneltileceği uçuş planında belirtilen havaalanını,
ifade eder.
(2) Bu Talimatta belirtilmeyen tanımlar için 2920 sayılı Kanun, 5431 sayılı Kanun ve diğer sivil havacılık mevzuatı ile ülkemizin üyesi bulunduğu uluslararası sivil havacılık kuruluşları tarafından yayımlanan dokümanlarda belirtilen tanımlar geçerlidir.
Kısaltmalar
(1) Bu Talimatta geçen kısaltmalar;
a) ATIS: Otomatik terminal bilgi servisini,
b) ATC: Hava trafik kontrolünü,
c) ATM: Hava trafik yöntemini,
ç) APU: Uçak yardımcı güç ünitesini,
d) CPL: Ticari pilot lisansını,
e) CRM: Ekip kaynak yönetimini,
f) CG: Hava aracı ağırlık merkezini,
g) CDL: Konfigürasyondan sapma listesini,
ğ) CATII, CATIII: Düşük görüş şartlarında yaklaşma ve iniş yetki kategorisini,
h) DOW: Hava aracı kuru operasyon ağırlığını,
ı) EASA: Avrupa Havacılık Emniyet Teşkilatını,
i) ETOPS: İki motorlu hava araçlarınca gerçekleştirilen uzatılmış menzil operasyonlarını,
j) FCOM: Uçuş ekibi operasyon kitabını,
k) FL: Uçuş seviyesini,
l) FIR: Uçuş bilgi bölgesini,
m) F/O: İkinci pilotu,
n) FDR: Uçuş veri kayıt cihazını,
o) GPWS: Yere yakınlık uyarı sistemini,
ö) GPU: Yer yardımcı güç ünitesini,
p) ICAO: Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünü,
r) LOAD SHEET: Hava aracı ağırlık ve denge formunu,
s) LVO: Düşük görüş şartlarında yapılan uçuş operasyonlarını,
ş) LMC: Yolcu ve yük ile ilgili limitleri her uçak için işletici tarafından belirlenmiş son dakika değişikliğini,
t) MEL: Asgari teçhizat listesini,
u) MMEL: Ana asgari teçhizat listesini,
ü) MNPS: Kuzey Atlantik sahası içinde asgari seyrüsefer spesifikasyonları operasyonunu,
v) MTO: Uçuşla ilgili hava durumu raporlarını,
y) MTOW: Hava aracı azami kalkış ağırlığını,
z) NOTAM: Havacılara uyarı mesajını,
aa) NOTOC: Sorumlu kaptan pilotu bilgilendirme formunu,
bb) OM: İşletme el kitabını,
cc) OML: Operasyonel çoklu uçuş ekibi kısıtlamasını (uçuş ekibi 1nci sınıf sağlık sertifikası sınırlamaları),
çç) QNH: Ortalama deniz seviyesindeki atmosfer basınç değerini,
dd) QRH: Normal ve acil durum prosedürleri referans el kitabı,
ee) PNF: Uçuş esnasında uçağı kumanda etmeyen pilotu,
ff) PF: Uçuş esnasında uçağı kumanda eden pilotu,
gg) RAMP Denetimi: Yerli ve yabancı hava araçlarının uçuş öncesinde veya sonrasında yapılan denetimi,
ğğ) RNAV: Saha seyrüseferini,
hh) RVSM: Azaltılmış dikey minimumlarda uçuş operasyonunu,
ıı) SAFA: Yabancı hava araçlarına yapılan ramp denetimini,
ii) SANA: Yerli hava araçlarına yapılan ramp denetimini,
jj) SH-BYS: Sivil Havacılık Bilgi Yönetim Sistemi,
kk) SIGMETS: Uçuş faaliyetleri üzerinde etkisi olan meteorolojik hadiselerin raporlanmasını,
ll) SRM: Yapısal tamir dokümanını,
mm) TAT: Toplam hava sıcaklığını,
nn) TCAS: Trafik uyarı ve çarpışmayı önleyici sistemi,
oo) TAWS: Arazi farkındalık uyarı sistemini,
öö) TOW: Hava aracı kalkış ağırlığını,
pp) UTC: (Universal Time Coordinated) Uluslararası koordine edilmiş zamanı, rr) ZFW: Hava aracının yakıtsız, fakat diğer bütün yüklerinin yüklenmiş durumundaki ağırlığını,
ifade eder.
(2) Bu Talimatta belirtilmeyen kısaltmalar için 2920 sayılı Kanun, 5431 sayılı Kanun ve diğer sivil havacılık mevzuatı ile ülkemizin üyesi bulunduğu uluslararası sivil havacılık kuruluşları tarafından yayımlanan dokümanlarda belirtilen kısaltmalar geçerlidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Uygulama Esasları
Yol boyu uçuş kontrol ve denetimleri
(1) Hava aracı yol boyu uçuş denetimi, tarifeli ve tarifesiz uçuşlar sırasında uçuş kokpit gözetimi ve mürettebatın yeterliliği ile, yapılan uçuş operasyonunun ilgili ulusal ve uluslararası mevzuata, işletme el kitaplarına ve genel işletme kurallarına uygunluğunun kontrolünü içerir. Söz konusu denetimler yapılırken aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
a) Uçuş ekiplerinin uçulacak hava aracına uygun geçerli lisans ve belgeleri,
b) Uçulacak rotaya uygun hazırlanmış uçuş planı,
c) NOTAM’lar;
1) Kalkış meydanı,
2) Yol boyundaki tüm havaalanlarını, varış alanı ve yedek alanları,
3) Varış meydanı ve yedek meydanları için,
ç) Hava durumu analizi,
d) Yakıt planlama kontrolü,
e) MEL Bilgisi,
f) SIGMETS/AIRMETS ve yol boyu meteoroloji haritaları,
g) LVO operasyon usulleri ve LVO kanıtlama uçuşları,
h) Uygun uçuş ekip planlaması ve uçuş ekip mesai saatleri uygunluğu.
(2) Denetimler uçak için EK-1’de, helikopter için EK-3’te yer alan standart denetim kontrol formuna uygun olarak gerçekleştirilir. Denetim sırasında bu formdaki konu başlıklarının açılımları ve bulgu kategorileri bu Talimatın uçak için EK-2’ sinde, helikopter için EK-4’ünde yer alan forma göre denetlenir.
Denetimlerin amacı
(1) Denetimlerin temel amacı; operasyon kontrol yöntemleri ve uygulamaları, ilgili tesis, ekipman ve hizmetleri ile uçuş ve yer personelinin yetkilendirildikleri operasyonu yapabilme yeterliliklerinin değerlendirilmesi ve denetlenmesidir.
(2) Denetçi, uçuş öncesi faaliyetlerden uçuş sonrasındaki faaliyetlere kadar ilgili tüm personeli denetleme yetkisine sahiptir.
(3) Denetçi; operasyonun, işletme talimatları ile ulusal ve uluslararası sivil havacılık mevzuatına uygunluğunu denetler.
Denetim usulü
(1) Denetimler, mürettebat görevlerini engellemeyecek ve uçuş ekibinin görevleri sırasında dikkatlerini dağıtmayacak şekilde gerçekleştirilir.
(2) Uçuş sırasında uçuş ekibinin hava aracı işletim limitleri, ulusal ve uluslararası mevzuata uygunluk, işletme el kitapları, düz uçuş kontrol yöntemleri, hava aracı sistemleri ve ekipmanı veya normal ve acil durum usullerine ilişkin sorulan sorulara karşılık, belirsiz veya aşina gelmeyen cevaplar veya davranışlar gösterilmesi halinde, denetçi bu tür sorularını uçuş sonrasına ertelemeli ve uçuş emniyetini riske etmemelidir.
(3) Denetçi, uçuş sırasında yerdeki ve uçuştaki tüm hava trafik kontrol haberleşmelerini ve ATC personelinin hava trafiğinin yönetimini izlemelidir. Hava trafik kontrolünü, meydan uçuşa elverişliliğini, hava limanı ile ilgili yöntemler, hizmetler veya faaliyetlerin emniyetini olumsuz yönde etkileyecek herhangi bir aksaklık görmesi halinde derhal ilgili yetkililere bildirimde bulunmalıdır. Denetçi, denetim uçuşu sonrasında hava aracı sorumlu kaptan pilotu ve ilgili mürettebatına denetimin sonucu hakkında kısa bir brifing verir.
Bilgi toplama
(1) Denetim öncesinde; denetçi tarafından işletme hakkındaki aşağıdaki hususlar incelenerek denetime hazırlık yapılır:
a) Pilot ve uçuş ekipleri raporları,
b) Pilot eğitimleri ve yeterlilik kontrolleri,
c) Pilot lisansları ve sağlık sertifikaları,
ç) Daha önce yapılmış olan yol boyu uçuş kontrol denetimleri,
d) Uçakta yapılan kontroller ve gözlemler,
e) SANA/SAFA denetim raporları,
f) İşletmeye yapılmış olan denetimlerin denetim sonu raporları,
g) İşletme el kitapları.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim Görevleri
Denetim esasları
(1) Denetimler, en az bir kontrol pilotu tarafından yapılır.
(2) Denetimler haberli ve habersiz olarak yapılır.
(3) Denetçi, haberli denetimi uçuştan en geç 3 saat önce ilgili işletmeye bildirir. Kokpitte eğitim vs. maksatlı üçüncü bir pilotun olması durumunda çok acil ve zorunluluk yoksa bu pilot kokpitte bulunmaz.
(4) Denetçi, habersiz denetim için planlanan uçuş saatinden en az 30 dakika önce uçak başında olacak şekilde doğrudan uçak başına gidebilir, bu durumda uçuş ekibine kendini tanıtır ve uçak uçuş kayıtlarına kendisi ile ilgili gerekli ilaveleri yaptırdıktan sonra, uçuş ekibine yapacağı denetim hakkında kısa bir brifing ile birlikte denetimine başlar.
(5) Hava aracının sorumlu kaptan pilotu, denetçiyi uçağa alır ve denetimin yapılmasına yardımcı olur.
(6) Denetçi, uçuş boyunca kokpitte oturur. İlgili işletme, denetçiyi uçucu ekip statüsünde değerlendirir ve uçuş ekibine dâhil eder.
(7) Herhangi bir sebeple denetim yapılan hava aracının gidilen bir havaalanında veya havaalanı yedeğinde kalması halinde ilgili işletme tarafından, denetçinin uçuş ekibiyle birlikte konaklaması sağlanır.
Yol boyu uçuş denetim formu
(1) Denetimlerde bu Talimatın uçak için Ek-1’inde, helikopter için Ek- 3’ünde yer alan kontrol formları, uçak için Ek-2’sinde, helikopter için Ek-4’ünde yer alan bulgu kategorizasyon listeleri uygun olarak kullanılır.
Denetim bulgu sınıflandırılması
(1) Denetim sırasında, uçak için Ek-2’de, helikopter için Ek-4’de belirtilen herhangi bir uyumsuzluk tespit edilmesi halinde, uçak için Ek-1’deki, helikopter için ise Ek- 3’deki forma bulgu olarak yazılır ve tespit edilen bulgular aşağıdaki şekilde seviyelendirilir:
a) Birinci seviye bulgu: İlgili sivil havacılık düzenlemelerine aykırı olan, emniyet ve güvenlik standardını düşüren, uçuş ve yer emniyeti ile emniyetini doğrudan ciddi olarak etkileyebilecek önemli bir yetersizlik veya kusurdur.
b) İkinci seviye bulgu: İlgili sivil havacılık düzenlemelerine aykırı olan, uçuş emniyet ve güvenlik standardının düşmesine yol açabilecek ancak uçuş ve yer emniyeti ile emniyetini doğrudan etkilemeyecek herhangi bir yetersizlik veya kusurdur.
c) Gözlem: İlgili sivil havacılık düzenlemelerinde yer alan emniyet standardının artırılmasına yönelik iyileştirme istekleridir.
(2) Denetim esnasında birinci seviye bulgu tespit edilmesi halinde; bulgu ile ilgili düzeltici işlem gerçekleştirilmeden, denetçi tarafından uçuş operasyonuna müsaade edilmez.
(3) Denetimde tespit edilen bulgular, referansları ve seviyeleri hakkında sorumlu kaptan pilota bilgi verilir.
(4) Denetimde kullanılan kontrol formunun bir sureti işletmeye iletilmek üzere imza karşılığında sorumlu kaptan pilota teslim edilir. Kaptan pilotun Kontrol formunu imza karşılığı teslim alması ile ön denetim raporu işletmeye tebliğ edilmiş olur. Kaptanın denetimle ilgili bir yorumu veya çekincesi var ise formun altına ilave edilir.
(5) Ön denetim raporu; işletmelerin uçuş emniyet ve emniyetinin aksatılmadan sürdürülmesine yönelik, tespit edilen bulguların zaman kaybedilmeden giderilmesi için bilgi sağlayıcı mahiyette olup, kesinlik arz etmez. Ön raporda yer alan bulgular ve bulgu kategorileri Genel Müdürlük değerlendirmesiyle sonuçlanır.
(6) Gerçekleştirilen kokpit yol boyu denetimleri sonucu hazırlanan denetleme raporu SH-BYS sistemi üzerinden işletmeye iletilir. İşletme tarafından tespit edilen hususlara ilişkin kök neden analizleri, yapılan düzeltici/önleyici işlemler ve yapılan düzeltici işlemlere ilişkin değerlendirmeler yine SH-BYS sistemi üzerinden gerçekleştirilir.
(7) Denetimlerde elde edilen bulgular Genel Müdürlük tarafından oluşturulan yol boyu uçuş denetimi bulgu havuzunda muhafaza edilir ve yapılan istatistiksel analizler neticesinde tekrar eden, sık tekrarlayan ve genelde görülen bulgular üzerinde Genel Müdürlük ilgili birimlerince gerekli önleyici/giderici tedbirlerin alınması çalışmalarında kullanılır.
(8) Hava yolu işletmeleri; Genel Müdürlük tarafından yapılan yol boyu uçuş denetimlerine ilave olarak, Genel Müdürlük denetçilerinin haiz olması gereken nitelik ve yetkilendirme gerekliliklerini taşıma zorunluluğu olmaksızın, kalite güvence sistemleri kapsamında oluşturulacak, uygun yol boyu uçuş kontrol denetçileri vasıtasıyla (en az kaptan pilot tecrübesine haiz) ilgili işletme usulleri çerçevesinde, işletme bünyesinde bulunan her bir uçak tipinde her 20 uçak için ayda en az bir yol boyu uçuş kontrol denetimi gerçekleştirir.
İdari ve cezai yaptırımlar
(1) Denetçi, uçuş operasyonunun, emniyetle yapılamayacağına dair bir bulgu tespit etmesi halinde, bulgu giderilinceye kadar söz konusu uçuş operasyonunu durdurmakla yetkilidir.
(2) Bu Talimat hükümlerine uymayan işletmelere ve ilgili personele 2920 sayılı Kanunun 27, 30 ve 143’üncü maddelerinde ve SHY-İPC’de belirtilen hükümler çerçevesinde yaptırım uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
(1) Bu Talimat yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
(1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür.
