EN
TR
Konu: Değeri Düşen veya İmha Edilen Malzemeler
GENELGE
2643
İmalatta kullanılmak üzere Kurumumuzun envanterine alınan, ancak imalata girmeden önce yangın, deprem ve su basması gibi doğal afetler nedeniyle veya eskimek, bozulmak, çürümek, çatlamak vb. nedenlerle kullanılamaz hale gelen ve bu nedenle de imalatta veya ambalajlamada kullanılabilme vasfını yitiren hammadde ve malzemeler, değeri düşen mamul ve malzemeler ile bu nitelikteki maddi duran varlıklarla ilgili olarak yürülükteki vergi mevzuatı ve muhasebe kayıtları bakımından Kurumumuzun ilgili birimlerince yapılması gereken iş ve işlemler bu Genelge'nin konusunu oluşturmaktadır.
Vergi Usul Kanunu'nun 274 üncü maddesinde "Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir. Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267 nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. Bu hüküm 275 inci maddede yazılı mamuller için de uygulanabilir."açıklamaları yapılmıştır.
- Anılan Kanunun 275 inci maddesinde"İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları ihtiva eder:
1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli;
2. Mamule isabet eden işçilik;
3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;
4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir.)
5. Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin
bedeli.
Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıdaki unsurları ihtiva etmek şartıyla diledikleri usulde tâyin edebilirler." açıklamalarına yer verilmiştir.
- 278 inci maddesinde "Yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vâki olan emtia ile maliyetlerinin hesaplanması mûtad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlenir."ifadesi yer almıştır.
VUK 267 inci maddesinde ise Emsal bedelin sıra ile,
"Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir evvelki veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa, emsal bedeli bu satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafından çıkarılacak olan «Ortalama satış fiyatı» ile hesaplanır. Bu esasın uygulanması için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her bir malın miktarına nazaran % 25 ten az olmaması şarttır.
İkinci sıra: (Maliyet bedeli esası) Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için % 5, perakende satışlar için % 10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli eder.
Üçüncü sıra: (Takdir esası) Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilemeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edilir. Takdirler, maliyet bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma dereceleri nazara alınmak suretiyle yapılır. Takdir edilen bedellere mükelleflerin vergi mahkemesinde dava açma hakkı mahfuzdur. Ancak, dava açılması verginin tahakkuk ve tahsilini durdurmaz."şeklinde açıklanarak sayılan esaslara göre tayin olacağı belirtilmiştir.
Bu kapsamda, ambarlarda bulunan ilk madde ve malzemeler ile mamul, ara mamul, emtia ve diğer malların fiziksel veya kimyasal sebeplerle kullanılma veya satış niteliklerini kaybetmesi sebebiyle,
Kurumumuzun Stoklar ve Ambarlar Yönergesi hükümlerine göre ambardan çıkarılmasına karar verilen malzemeler ve bu mallardan; hiçbir şekilde kullanılamayacak olanları ile Maddi Duran Varlık (MDV) Yönergesinin 15 inci maddesine göre ihraç edilen MDV' lerle ilgili olarak 496 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde "İmha Edilen Emtianın Değerlenmesinde Genel Uygulama" başlığı altında yapılan açıklamalara göre aşağıda belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.
İmha edilen emtianın değerinin takdir komisyonu tarafından tespit edilmesi
- 213 sayılı Kanunun 267 ve 278 inci maddeleri uyarınca, yangın, deprem ve su basması gibi doğal afetler nedeniyle veya bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi nedenlerle iktisadi kıymetin imha edilmesinin gerektiği hallerde, emsal bedel ile değerlenecek olan iktisadi kıymet değerinin ortalama fiyat veya maliyet bedeliyle belirlenmesi mümkün olmadığından, bu kıymetlerdeki değer düşüklüğü takdir komisyonu marifetiyle tespit edilir.
- Takdir komisyonu tarafından takdir edilen emsal bedel, değer düşüklüğüne uğrayan iktisadi kıymetin değeri olarak kayıtlara intikal ettirilir. Değer düşüklüğü ise ilgili dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
Emtianın ilgili Bakanlık veya Yetkili Kurum görevlilerinin yer aldığı bir komisyon nezdinde imha edilmesi
- Kıymeti düşen emtiadan; son kullanma tarihinin geçmesi veya kalite standartlarına uygun olmamaları ya da çevreye ve insan sağlığına zarar verecek nitelikte olmaları gibi nedenlerle imha edilmesi gerekenler bakımından, değer düşüklüğünün ilgili dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi için, imha işleminin, esas itibariyle, takdir komisyonu nezaretinde gerçekleştirilmiş olması şartı aranır.
- Ancak, bu gibi imha edilmesi mecburiyeti bulunan emtianın emsal bedelinin takdir komisyonunca muayyen bir zamanda takdirinin mümkün olmamasına bağlı olarak; takdir komisyonuna başvurulmaksızın yetkili kurum görevlilerimizin yer aldığı bir komisyon nezdinde tutanakla tespit edilmek suretiyle malların imha edilebilmesi de mümkündür.
Bu durumda, imha edilecek emtianın niteliğine göre, ilgili mevzuat gereği yetkili/ilgili bakanlık veya kurum görevlileri ve bu emtiayı imha etmeye yetkili müessese ile Kurumumuz yetkililerinin de yer aldığı bir komisyon nezdinde imha işleminin yapılması ve bu durumun komisyon tarafından tutanakla tespit edilmesi kaydıyla, imha işleminin takdir komisyonu nezdinde yapılması ve mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi görevlilerinin söz konusu imha komisyonuna katılımı aranmaz. Bu şekilde gerçekleştirilen imha işlemine ilişkin düzenlenen tutanağa dayanılarak gerekli yasal kayıtlar yapılır. Değer düşüklüğünün yasal kayıtlara intikal ettirilebilmesi için ayrıca takdir komisyonu kararı aranmaz.
Yurt dışında imha edilen emtianın durumu
Yurtdışına ihraç edilen emtiadan ticari sebeplerle iadesi gerekenlerin geri getirilme maliyetinin yüksek olması veya hukuki nedenlerle geri getirilememesi ya da bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi nedenlerle imha edilmesinin gerekmesi durumunda, söz konusu emtianın imha edildiğine ilişkin ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgeler esas alınmak suretiyle takdir komisyonu tarafından verilecek karara istinaden gerekli yasal kayıtlar yapılır. Bu durumda, imha işlemine ilişkin olarak ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgelerin istenildiğinde ibraz edilmek üzere muhafaza edilmesi gerekmektedir.
Ambalaj malzemelerinin durumu
213 sayılı Kanunun 275 inci maddesine göre ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi gereken emtiada, ambalaj malzemesinin bedeli imal edilen emtianın maliyet bedeli içerisine dahil edilmektedir. Kıymeti düşen emtianın ambalaj malzemesi ile birlikte imha edilmesi durumunda, emtianın maliyet bedeli içerisinde yer alan ambalaj malzemesi bedelinin de 213 sayılı Kanunun 278 inci maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. İmha edilen emtianın ambalaj malzemesinin imha edilmemesi ve hurda olarak tekrar kullanılabilecek nitelikte olması halinde, söz konusu malzemelerin emsal bedelle değerlenerek kayıtlarda izlenmesi gerekmektedir.
Yapılacak İşlemler
1) Kurumlar Vergisi Kanunu yönünden
- Takdir komisyonu marifetiyle bedelin tespit edilmesi durumunda; takdir komisyonu kararının,
- İlgili bakanlık veya yetkili kurum görevlilerinin de yer aldığı komisyon nezdinde imha işlemi yapıldığı taktirde düzenlenen komisyon tutanağının,
-Yurt dışında gerçekleştirilen imhalara ilişkin olarak ilgili ülke mevzuatına göre düzenlenen belgelere istinaden verilen takdir komisyonu kararının,
bildirildiği tarih itibariyle değer düşüklüğü belli olduğundan, emtianın maliyet bedeli ile emsal bedeli arasındaki fark, takdir komisyonu kararının veya tutanağın tebliğ edildiği dönemde ilgili İşletme/Fabrika Müdürlüğünce gider olarak dikkate alınacaktır.
2) Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu yönünden
KDV Kanununun 30 uncu maddesinin (c ) bendinde; "deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi, (Ek parantez içi hüküm: 29/3/2018-7104/9 md.) (Şu kadar ki Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.)' nin" mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.
Anılan Kanun'un 58 inci maddesinde ise, "Mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile mükellefçe indirilebilecek Katma Değer Vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez." hükmü yer almaktadır.
Buna göre;
Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, Kurumumuzun faaliyetlerine ilişkin olarak stoklarında mevcut olan ancak kullanım süresi geçen veya bir başka nedenle kullanılamayacak durumda olan malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV'nin, 3065 sayılı Kanunun (30/c) maddesi hükmü uyarınca indirim konusu yapılması mümkün değildir. Söz konusu malların ilgili mevzuat uyarınca teşkil edilen resmi komisyonlar veya Takdir Komisyonu huzurunda imha edilmesi durumunda da bu mallara ilişkin yüklenilen KDV indirilemeyecektir.
a) Bu çerçevede, deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait yüklenilen ve indirim konusu yapılan KDV'nin, imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin "İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmek suretiyle indirim konusu yapılan KDV'nin hesaplanarak, imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemi hesaplarından çıkarılması için ilgili İşletme / Fabrika Müdürlüğünce düzenlenen muhasebe dekontu ile Mali İşler Dairesi Başkanlığına bildirilmesi gerekmektedir. İndirilemeyecek bu KDV ise, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde işin mahiyetine göre ilgili İşletme/ Fabrika Müdürlüğünün muhasebe hesaplarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.
b) Ancak 213 sayılı Kanunun 315 inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlere (ATİK) ilişkin yüklenilen KDV ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan veya istisna kapsamında teslim edilen ATİK'lere ilişkin yüklenilen KDV'nin kullanılan süreye isabet eden kısmının indirim konusu yapılabileceğinden bu kısımlara ilişkin yüklenilen KDV düzeltmesi yapılmayacaktır.
ATİK'in zayi olduğu veya istisna kapsamında teslim edildiği tarih itibarıyla faydalı ömrünün kalan kısmına (faydalı ömrünün kullanılmayan süresine) isabet eden yüklenilen KDV'nin ise indirim konusu yapılması mümkün olmadığından, daha önce indirim konusu yapılan KDV'nin ATİK'in zayi olduğu veya istisna kapsamında teslim edildiği dönem beyannamesinde "Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV'nin İlavesi" satırında beyan edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması için ilgili İşletme / Fabrika Müdürlüğünce düzenlenen muhasebe dekontu ile Mali İşler Dairesi Başkanlığına bildirilmesi gerekmektedir. İndirim hesaplarında çıkartılan bu KDV ise, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde işin mahiyetine göre ilgili İşletme / Fabrika Müdürlüğü veya Genel Müdürlüğü'ün muhasebe hesaplarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.
Gereğini rica ederim.
