EN
TR
BİRİNCİ BÖLÜM
İlkeler
Kanunun uygulanacağı seçimler
Özel kanunlarına göre yapılacak Millet Meclisi, Cumhuriyet Meclisi, İl Genel Meclisleri, Belediye Meclisleri, Muhtarlar, İhtiyar Meclisleri ve İhtiyar Heyetleri seçimlerinde bu kanun hükümleri uygulanır.
Seçim esasları
Seçimler, serbest, eşit, tek dereceli genel oy esaslarına göre yapılır.
Seçmen oyunu kendisi kullanır.
Oy gizli verilir.
Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması açık olarak yapılır.
Seçim çevresi
Özel kanunlarındaki çevre ayırmaları saklı kalmak şartiyle, seçimlerde her il bir seçim çevresidir.
Seçim bölgesi
Seçimlerde, her muhtarlık, bir seçim bölgesidir.
Sandık bölgesi
Seçimlerde, her seçim bölgesi, gerektiği kadar sandık bölgesine ayrılır.
Bir sandık bölgesi, esas itibariyle (300) seçmeni kapsar.
Seçmen sayısı (400) ü aşmıyan seçim bölgelerinde seçmenler oylarını bir sandıkta verebilirler.
Seçmen
Yirmibir yaşını bitiren her Türk seçmendir.
Oy kullanamıyacak olanlar
Aşağıda yazılı olanlar oy kullanamazlar:
1. Silâh altında bulunan erler, onbaşılar ve kıta çavuşları (Her ne sebeple olursa olsun, izinli bulunanlar da bu hükme tabidir),
2. Askeri öğrenciler.
Seçmen olamıyanlar
Aşağıdaki kimseler seçmen olamazlar:
1. Kısıtlı olanlar,
2. Kamu hizmetinden yasaklı olanlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Seçim kurulları
Seçim işlerinin yürütülmesi
Seçim işleri, seçim kurullarınca yürütülür.
Seçim kurulları
Ankara’da bir Yüksek Seçim Kurulu, her seçim çevresinde bir il seçim kurulu, her ilçede bir ilçe seçim kurulu ve seçim bölgelerine konulacak her sandık için bir sandık kurulu bulunur.
İl merkezlerinde, ayrıca bir merkez ilçe seçim kurulu teşkil olunur.
Yüksek Seçim Kurulu
Yüksek Seçim Kurulu, bir başkan ve altı üyeden kurulur.
Altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel Kurullarınca, kendi üyeleri arasından olmak üzere gizli oyla onbir kişi seçilir. Bunlar gizli oy ve salt çoğunlukla aralarından bir başkan ve bir başkan vekili seçerler.
Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasından ad çekme ile ikişer yedek üye ayrılır. Başkan ve başkan vekilleri ad çekmeye girmezler.
Üye seçimi zamanı
Yüksek Seçim Kurulu için üye seçimi, her dört yılda bir, Ocak ayının ilk haftasında yapılır.
Bu süre içinde üye sayısında azalma olursa, yukarıki madde gereğince tamamlanır.
Karar verme
Yüksek Seçim Kurulu, kararlarını salt çoğunlukla verir; oyların eşitliği halinde başkanın katıldığı taraf üstün tutulur.
Yüksek Seçim Kurulunun nihai kararları ile prensip kararları Resmî Gazete’de, en kısa zamanda yayınlanır.
Görev ve yetkileri
Yüksek Seçim Kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:
1. Seçimlerde, içine oy puslası konulacak olan zarfların, icabında her seçim için başka başka renk ve ölçüde olmak ve gerek piyasada, gerek Devlet Malzeme Ofisince imal edilen veya ettirilen veya depolarında bulunan zarfların renklerinden ve ölçülerinden farklı ve kâğıdında «Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu» filigranı bulunmak üzere, yeteri kadar özel zarf imal ettirmek ve bu imalâtı, kâğıt hamurundan başlıyarak zarfın imaline ve teslim alınmasına kadar olan safhalarını; üyeleri arasından seçeceği üç yargıcın devamlı gözetim ve denetimi altında yaptırmak ve bu zarfları, il seçim kurullarına, her ilin ihtiyacına yetecek sayıda, alındı belgeleri karşılığında göndermek,
2. Özel zarfların imali için gerekli «Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu» filigran kalıpları ile zarf ölçü kalıplarını yaptırıp gerekli miktarda kâğıt ve zarf imalinden sonra, saklamak,
3. Kütük düzenleme işlerinin başlamasından seçim sonuçlarının kesinleşmesine kadar bu kanunda söz konusu edilen işlemlerin gerektirdiği cetvel, alındı belgesi, tutanak, seçmen kartı gibi her türlü basılı kâğıt ve defterlerin, İstatistik Genel Müdürlüğü uzmanları ve diğer uzmanlar yardımı ile şekillerini tesbit edip Adalet Bakanlığı eliyle il ve ilçelerin ihtiyacına yetecek sayıda bastırılmasını, il ve ilçe seçim kurullarına yollanmasını sağlamak,
4. Seçimin başlangıç tarihinden en geç yedi gün önce ve seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu kararın ilânından itibaren beş gün içinde il ve ilçe seçim kurullarının teşekkülünü sağlamak,
5. İl seçim kurullarının teşekkülüne, işlemlerine ve kararlarına karşı yapılacak itirazları, oy verme gününden önce ve itiraz konusunun gerektirdiği süratle, kesin karara bağlamak,
6. Adaylığa ait itirazlar hakkında özel kanunları gereğince kesin karar vermek,
7. İl seçim kurullarınca, oy verme günü işlemleri hakkında verilmiş olan kararlara karşı yapılan itirazları derhal inceleyip kesin karara bağlamak,
8. İl seçim kurullarınca düzenlenen tutanaklara karşı yapılan itirazları inceleyip kesin karara bağlamak,
9. Seçimlerden sonra, kendisine süresi içinde yapılan, seçimin sonucuna müessir olacak ve o çevre seçiminin veya seçilenlerden bir veya birkaçının tutanağının iptalini gerektirecek mahiyette itirazları, alt kurullara yapılan itirazların silsilesine ve sürelerine uygunluğunu araştırmaksızın inceleyip kesin karara bağlamak,
10. İl seçim kurulları başkanlıklarınca seçim işlerinin yürütülmesi hakkında sorulacak hususları derhal cevaplandırmak ve seçimin bütün yurtta düzenle yapılmasını sağlıyacak tedbirleri almak ve bu hususta gereken genelgeleri zamanında yapmak,
11. Kanunla kendisine verilen başkaca görevleri yapmak.
İl seçim kurulu
İl seçim kurulu, il merkezindeki en yüksek dereceli üç yargıçtan kurulur. Bunlardan derecesi en yüksek olanı kurulun başkanıdır. Kurulun yargıçlardan iki de yedek üyesi vardır.
Kurul başkanlığı ile asıl ve yedek üyelikleri için, aynı derecedeki yargıçlar arasında en kıdemlisi ve kıdemde eşitlik halinde en yaşlısı görevlendirilir.
İl seçim kurulu başkanlığı ile, asıl ve yedek üyeliklerini ve ilçe seçim kurulu başkanlığını yapacak olan yargıçlardan biri her hangi bir sebeple bu görevi yapamaz ve o yerde bu görevi yapabilecek başka bir yargıç da bulunmazsa, o yerin bağlı olduğu ağır ceza mahkemesinin yargı çevresi içinde bulunan ve görevinden ayrılmasında sakınca görülmiyen bir yargıca, merciince bu yetki verilir..
Eksiklerin, ağır ceza çevresi içindeki yargıçlardan tamamlanmasına imkân bulunmıyan hallerde, bu ağır ceza merkezine en yakın ağır ceza mahkemelerinin yargı çevresi içindeki yargıçlardan biri, yukardaki usule göre yetki verilerek gönderilir.
Bu suretle kendisine yetki verilen yargıcın gelip görevine başlamasına kadar, seçim kurulu başkanlığını, kurulun kendi arasından gizli oyla seçeceği bir üye yapar.
Görev ve yetkileri
İl seçim kurulunun başlıca görev ve yetkileri şunlardır:
1. İl seçim çevresi içinde seçimin düzenle yürütülmesini sağlamak için gereken bütün tedbirleri almak ve seçim işlerini denetlemek,
2. İlçe seçim kurullarına oy sandıklarını ve bu kanunda yazılı diğer seçim araç ve gereçlerini göndermek,
3. İlçe seçim kurullarının teşekkülüne, işlemlerine ve kararlarına karşı yapılan itirazları inceliyerek derhal karara bağlamak,
4. İlçe seçim kurulları başkanlıklarınca seçim işlerinin yürütülmesi hakkında sorulacak hususları derhal cevaplandırmak,
5. Aday beyanname veya listelerini almak ve ilân etmek, bunlar hakkında yapılacak itirazları incelemek ve bu beyanname veya listelerden kanuna göre muteber olmıyanlar hakkında karar vermek, geçici ve kesin aday listelerini yerlerine göndermek ve ilân etmek,
6. İle bağlı ilçe seçim kurullarından gelen tutanakları birleştirerek il seçim çevresi için bir tutanak düzenlemek,
7. Kanunla kendisine verilen başkaca görevleri yapmak.
Siyasi parti temsilcileri
Seçime katılan siyasi partiler, il ve ilçe seçim kurullarında birer temsilci bulundururlar. Bu temsilciler kurulun bütün çalışmalarına ve görüşmelerine katılırlar. Ancak, oy kullanamazlar.
Görüşülen iş hakkında siyasi partiler temsilcileri görüşlerini bildirirlerse, kurul, bunları da dinledikten sonra, kendi arasında işi görüşerek karar verir ve karar temsilcilere bildirir.
Siyasi parti temsilcilerinin toplantılara katılmamaları, işlerin görüşülmesini durdurmaz.
İlçe seçim kurulu
İlçe seçim kurulu bir başkan ile altı üyeden kurulur. İlçedeki en yüksek dereceli yargıç kurulun başkanıdır.
İlçede aynı derecede birkaç yargıç bulunduğu takdirde en kıdemlisi, kıdemde de eşitlik halinde en yaşlısı seçim kuruluna başkanlık eder.
İl merkezlerinde kurulacak merkez ilçe seçim kurullarına, il seçim Kurullarına başkanlık edecek yargıçtan sonra gelen en yüksek dereceli yargıç, kıdem ve yaş sırasına göre başkanlık eder.
İlçe seçim kurulu üyelikleri
İlçe seçim kurulu üyelerinden dördü siyasi partilerden alınır. Bu üyeler aşağıda yazılı olduğu gibi belli edilir:
1. a) İlçe seçim kurulu başkanı tüzüklerine göre ilk genel toplantılarını yapmış olup, o seçim çevresiyle birlikte en az on beş seçim çevresinde altı aydan beri il ve ilçe teşkilâtını kurmuş olan ve seçime katılan siyasi partilere, birer kişinin adını iki gün içinde bildirmelerini tebliğ eder.
b) İlçe seçim kurulu üyeliği için ad bildiren partiler altıdan fazla olduğu takdirde, bildirilen kimseler arasında ad çekilir. Ad çekmedeki sıraya göre ilk çıkan dört kişi kurulun asıl üyesi, diğer partilerin bildirdikleri kimseler de ad çekme sırasına göre yedek üyesi olurlar.
c) Beş parti bulunduğu veya ad bildiren siyasi parti beş olduğu takdirde (b) fıkrasındaki usule ve ad çekmedeki sıraya göre ilk çıkan dört kişi kurulun asıl üyesi, diğer partinin bildirdiği kimse de yedek üyesi olur.
Ad çekmedeki sıralar tutanağa geçirilerek, siyasi partilere bildirilir. Yedek üyelerin göreve çağırılmalarında bu sıralara uyulur.
d) Siyasi parti dört ve daha âz olduğu veyahut dört ve daha az parti ad bildirdiği takdirde, bu partilerin adlarını bildirdikleri kimseler doğrudan doğruya kurulun üyesidirler.
e) İlçe seçim kurulu başkanı, kurulun eksik kalan asıl üyeliğini o çevrede bulunan ve kurulda görev verilmesinde sakınca olmıyan kimselerden doldurur ve aynı suretle iki de yedek üye seçer. Görev verilmesinde sakınca olmadığı takdirde emekliler tercih edilir.
(c) Fıkrasındaki eksik yedek üye de bu fıkraya göre belli edilir.
Yedek üyeliklerde eksilme olursa kurul başkanı aynı suretle tamamlar.
2. Diğer iki üyelik için ilçe seçim kurulu başkanının çağırması üzerine, ilçe merkezinde bulunan okulların (ilk, orta, lise ve dengi) bütün öğretmenleri toplanarak kendi aralarında, gizli oyla, dört kişi seçerler. Bunlardan, aldıkları oy sırası ile, ilk ikisi ilçe seçim kurulu asıl üyesi, diğer ikisi de yedek üyesidir.
Bu toplantı yeter sayı aranmaksızın ilçe seçim kurulu başkanı tarafından idare edilir. Bu üyelikler için ilçe merkezindeki öğretmen sayısı yetmediği takdirde, noksanlar, o ilçeye bağlı köy öğretmenleri arasından seçilerek doldurulur.
Siyasi partiler arasında yapılacak ad çekme ile, öğretmenlerin yapacağı toplantının gün, saat ve yeri gazetelerle, gazete olmıyan yerlerde alışılmış araçlarla duyurulur.
Görev ve yetkileri
İlçe seçim kurullarının, başlıca görev ve yetkileri şunlardır:
1. İlçe çevresinde seçimin düzenle yürütülmesini sağlamak için gereken bütün tedbirleri almak ve seçim işlerini denetlemek,
2. Sandık kurullarını kurmak,
3. İlçedeki sandık kurullarına oy sandıklarını ve bu kanunda yazılı diğer seçim araç ve gereçlerini göndermek,
4. Sandık kurullarının teşekküllerine işlemlerine ve kararlarına karşı yapılan itirazları inceliyerek karara bağlamak,
5. Sandık kurulları başkanlıklarınca seçim işlerinin yürütülmesi hakkında sorulacak hususları derhal cevaplandırmak,
6. İlçe çevresindeki sandık kurullarından gelen tutanakları birleştirerek, ilçe seçim tutanağını düzenlemek ve bu tutanağı seçim işlerine ait diğer evrak ile birlikte il seçim kuruluna derhal teslim etmek,
7. Kanunla kendisine verilen başkaca görevleri yapmak.
Sandık kurulu
Sandık kurulu bir başkan ve dört üyeden kurulur.
Sandık kurulu başkanının seçimi
İlçe seçim kurulu toplanarak, sandığın konacağı seçim bölgesi içindeki veya dışındaki seçmenler arasından iyi ün sahibi olmakla tanınmış, okur-yazar kimselerden, kurula bağlı seçim bölgelerindeki sandıklardan her biri için ikişer kişi olmak üzere bir liste düzenler.
Kurul, bunlardan birini açık ad çekme ile sandık kurulu başkanlığına seçer.
Sandık kurulu başkanının görevi başına gelmemesi halinde, yerine kurul üyelerinden en yaşlısı başkanlık eder.
Sandık kurulu üyelikleri
Sandık kurulu üyeleri aşağıdaki şekilde belli olur:
İlçe seçim kurulu başkanı; kendi tüzüklerine göre, ilk genel kurul toplantılarını yapmış olup, o yer seçim çevresi ile birlikte en az on beş seçim çevresinde, altı aydan beri, il ve ilçe teşkilâtı kurmuş bulunan ve seçime katılan bütün siyasi partilere, her sandık için, birer isim bildirmelerini tebliğ eder.
Siyasi partiler bu, isimleri, beş gün içinde bildirmek zorundadırlar.
İlçe seçim kurulu önünde yapılacak ad çekme sonunda sıraya göre bunlardan ilk üçü sandık kurulu asıl üyesi, diğerleri sırasiyle yedek üyesidirler.
Bundan başka, sandığın bulunduğu köy ve mahalle ihtiyar heyeti ve ihtiyar meclisi asil ve yedek üyelerinden keza ad çekme ile iki kişi seçilir. Bu ad çekme sırasına göre ilki asil, diğeri yedek üyedir.
Ad çekmenin yapılacağı gün, saat ve yer gazetelerle ve gazete olmıyan yerlerde alışılmış araçlarla duyurulur. Bildirilen saatte ad çekme açık olarak başkan tarafından yapılır.
Ad çekme gününün ilân edildiği ve ad çekmenin açık olarak yapıldığı bir tutanakla tesbit olunur.
Üyeliklerin bu şekilde doldurulması mümkün olmazsa, eksikler 19 uncu maddeye göre tamamlanır.
Görev süresi
Sandık kurulları asıl ve yedek üyeleri oy verme gününden 48 saat önce göreve başlarlar ve oy verme günü, seçim işleri bitinceye kadar çalışmaya aralıksız devam ederler.
Adaylar ve müşahitleri
Sandık başı işlemlerini takibetmek üzere, siyasi partiler ve bağımsız adaylar, birer müşahit gönderebilirler.
Kurullarda görev alamıyacak olanlar
İdare âmirleri, zâbıta âmir ve memurları, Askeri Ceza Kanununun 3 üncü maddesinde yazılı askerî şahıslar, milletvekilleri ve adaylar, bu kanunda gösterilen kurullara seçilemezler.
And içme
Yüksek Seçim Kurulu, il ve ilçe seçim kurulları başkan, asıl ve yedek üyeleri, görevlerine başlamadan önce, kurul önünde birer birer şöyle and içerler:
(Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için görevimi kanuna göre, dosdoğru yapacağıma namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine and içerim.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Seçim öncesi işleri
BİRİNCİ KESİM
Seçmen kütükleri
Seçmen kütüğünün geçiciliği
Seçimlerde, her seçim bölgesi için bir seçmen kütüğü düzenlenir. Şu kadarki, kütüklerin kesinleştiği tarihten itibaren altı ay içinde yapılacak seçimlerde, yeniden kütük düzenlenmez.
Seçmen kütüğüne yazılacak kimseler
Seçme yeterliğine sahip olan her vatandaş, ikametgâhının veya en az üç aydan beri oturmakta bulunduğu muhtarlığın, seçmen kütüğüne yazılır.
Devlet, katma bütçeli idare, özel idare, belediye kadrolarında ve İktisadi Devlet Teşekkül ve müesseselerinde, bunların ortaklıklarında ve kamu tüzel kişilikleriyle bu mahiyetteki müesseselerde sürekli görevli bulunanlar ve bunlarla birlikte oturanlar, süre kaydı aranmaksızın oturdukları yer muhtarlığının seçmen kütüğüne yazılırlar. Yukarda sayılan yerlerde, geçici ve nöbetleşe çalışanlar 1 inci fıkradaki üç aylık müddet kaydına bağlıdırlar.
Yabancı memleketlerde bulunan vatandaşlar, istekleri üzerine, tâyin ettikleri seçim bölgesi veya bildirdikleri son ikametgâhları kütüğüne yazılırlar.
Kütüğe yazılma esasları
Seçmenlik sıfatının tâyininde esas, seçmen kütükleridir.
Her seçmenin kütüğünde yazılı bulunduğu seçim bölgesinde ve oturduğu yere en yakın sandığa ait seçmen listesine yazılması ve o sandıkta oy vermesi esastır.
Bir seçmen, birden çok seçmen kütüğüne ve sandık seçmen listesine yazılamaz ve birden fazla oy kullanamaz.
Seçim bölgesi krokisi ve binalar cetveli
Şehir ve kasabalarda, ilçe seçim kurulu başkanının deneti altında, belediyeler, her seçim bölgesi için seçim kütüğüne esas olmak üzere basit bir kroki düzenlemek zorundadırlar.
A) Krokide:
1. Seçim bölgesinin sınırları ile, bu sınırlar içindeki sokakların adları ve her sokağın baş ve sonundaki binaların numaraları,
2. Seçim bölgesi, sokaklara ayrılmamış dağınık yapılardan ibaret ise, bu dağınık yapılar numaraları ile birlikte okunaklı şekilde gösterilir.
B) Köylerde ve kroki yapılmasına teknik imkân bulunmıyan şehir ve kasabalarda kroki yerini tutmak üzere, her seçim bölgesi için (Binalar cetveli) düzenlenir.
(Binalar cetveli) ilçe seçim kurulu başkanının deneti altında, şehir ve kasabalarda belediyelerce, köylerde muhtarlıklarca yapılır.
C) Seçim bölgesinde, numarası olmıyan ve içinde insan oturan yerler bulunduğu takdirde, bu yerler numaralanır.
Yukarıda (B) bendinde yazılı (Binalar cetveli), (C) bendinde numarasız yerlerin numaralanması işleri, İstatistik Genel Müdürlüğünün (Numaralama Yönetmeliği) esaslarına göre yapılır.
Kroki ve cetvellerin partilere verilmesi
Yukarıki madde gereğince, her seçim bölgesi için düzenlenen kroki veya binalar cetvelinin onaylı birer örneği, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından, siyasi partilerin ilçe başkanlıklarına, kütük yazımına başlanmadan önce, alındı belgesi karşılığında verilir.
Seçmen kütüğü
Seçmen kütükleri aşağıda yazılı esaslara göre hazırlanır:
A) Her seçim bölgesi için tek bir kütük düzenlenir. Bu kütük, seçmenlerin oturdukları cadde, sokak ve kapı numarası sırasına göre tertiplenir.
Her seçmene, (1) den başlıyan ve kütüğe yazılma sırasını gösteren bir seçmen sıra numarası verilir.
B) Seçmen kütüğü, ilçe seçim kurulu başkanlığınca görevlendirilen kimse veya kimseler tarafından, krokiye göre muhtarlığın bir sınırından başlıyarak sokak sokak ve bir sokağın önce tek numaralı, sonra çift numaralı binaları ve bir bina içinde, varsa muhtelif daireleri, muhtarlık bölgesi içinde kütüğe yazılmamış hiçbir seçmen kalmamak üzere, birer birer ve sıra ile yazılarak tesbit edilir. Krokisi yapılamamış bulunan seçim bölgelerinde, bu iş (Binalar cetveli) ne göre yapılır.
C) Her evde, seçme yeterliğini ve o bölgede oy kullanmak hakkını haiz olan kimseler, o ev halkından bir veya birkaçının önünde, seçmen kütüğüne yazılır. Ve her seçmene, adının hizasındaki imza yeri imzalatılır. Ev halkından, seçme yeterliğini ve o seçim bölgesinde oy kullanma hakkını haiz olup da o esnada evde bulunmıyanlar da, ev halkının beyanına göre yazılır. Bu gibi adların hizasına da beyanı yapanın adı, okunaklı bir surette yazıldıktan sonra, beyanı yapana imzalatılır. (İmza edemiyenlere parmak bastırılır.)
D) Seçmen kütüğü, her seçmen için, cadde veya sokak adı, bina, kapı numarası, apartman, daire numarası, seçmen sıra numarası, seçmenin adı ve soyadı, babasının adı, doğum yeri, doğum tarihi ve imzası yazılabilecek şekilde hazırlanmış cetvellerin doldurulması suretiyle düzenlenir.
Seçme yeterliğinin tesbitinde esas
Seçmen kütüğüne yazılmaya esas olan seçme yeterliği ile ikamet süresi, memuriyet hali gibi hususların tesbitinde resmî belgeler esas tutulur. Muhtar ve ihtiyar heyetlerinin kayıt ve özel bilgilerinden de faydalanılır.
Kütük bürosu
Her ilçe için (Merkez ilçe dâhil) kroki ve binalar cetvelinin hazırlanması ve seçmen kütüklerinin düzenlenmesi işi, ilçe seçim kurullarının teşekkülünü takip eden günden başlıyarak en geç yirmi gün içinde, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından sağlanır.
Bu amaçla her ilçede, ilçe seçim kurulu başkanının yönetiminde kütük işlemlerinin devamı süresince bir (Kütük Bürosu) kurulur.
ilçe seçim kurulu başkanı, kütük işleri için mahalle ve köy muhtar ve ihtiyar heyetlerini görevlendirebileceği gibi, Devlet, katma bütçeli idare, özel idare, belediye, iktisadi Devlet Teşekkülleri ve kamu tüzel kişiliklerindeki (Yargıçlar, vali ve kaymakamlar, nahiye müdürleri, askerî şahıslar ve zâbıta âmir ve memurları hariç) bütün memurları görevlendirebilir; dışardan da gerekli gördüğü kimseleri çalıştırabilir.
Vali ve kaymakamlar, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından istenen her türlü yardımda bulunmak zorundadırlar.
Kütüklerin düzenlenmesinde siyasi partilerin müşahit bulundurması
Seçmen kütükleri düzenlenirken, siyasi partiler, her seçim bölgesi için, kütük işiyle görevli kimselerin yanında birer müşahit bulundurabilirler.
Bu amaçla, ilçe seçim kurulu başkanı, siyasi partilerin il ve ilçe başkanlıklarına, kütük düzenleme işlerinin fiilen başlamasından önce, yazı ile bilgi verir. Bu yazıda, her seçim bölgesinin kütüğünü düzenlemeye memur edilenlerin ad ve soyadları ile adresleri ve işe başlıyacakları yer, gün ve saat bildirilir.
Siyasi partilerce atanan temsilciler, parti il veya ilçe başkanlarından aldıkları belge ile müşahitlik görevini yaparlar.
Günlük çalışmaların tesbiti
35 inci madde gereğince, kütük yazımına memur edilen kimseler, her gün günlük çalışmalarının sonucunu bir tutanakla tesbit ve kütüğün o gün yazılan sayfalarının altını imza ederler.
Kütük yazımı işlerine, siyasi parti müşahitleri de katılmış ise, bu tutanak ve kütüğün o gün yazılmış bulunan sayfaları, bu müşahitlere de imzalatılır.
Kütüklerin teslimi, deneti, daktilo edilmesi
Kütük yazımına memur edilen kimseler, hazırladıkları kütüğü hemen ilçe seçim kurulu başkanına teslim ederler.
Başkan, kütüklerin, usulüne uygun ve eksiksiz hazırlanıp hazırlanmadığını, kroki ve binalar cetveli ve başka araçlardan faydalanarak denetler veya sorumluluğu altında denetletir. Varsa noksanlarını tamamlatarak, daktilo ile iki nüsha yazdırır ve her sayfasını ayrı ayrı mühürleyip imzaladıktan sonra kütüğün kapsadığı sayfa ve seçmen sayısını, sonuna yazıp onaylamak suretiyle bunlardan birini ilçe seçim kuruluna verir, diğerini aslı ile birlikte yanında saklar.
Seçmen kütüğünün sandık seçmen listelerine bölünmesi
İlçe seçim kurulu, yukarıki madde gereğince kendisine verilen kütük nüshası üzerinden, 5 inci ve 30 uncu maddelerdeki esasları gözönünde tutarak, en geç on gün içinde sandık bölgelerini tesbit eder ve seçmenleri, kütükteki teselsüle ve seçmen sıra numarasına göre sandık seçmen listelerine ayırır. Bu listeler 33 üncü maddenin (D) bendine göre düzenlenir. Yaylaların sandık bölgesi olarak kabulü gerekip gerekmiyeceği, 5 inci madde hükmü gözönünde tutularak, karara bağlanır. İlçe seçim kurulu başkanı, bu suretle yeter sayıda hazırlanan sandık seçmen listesinin her sayfasını ayrı ayrı mühürleyip imzaladıktan sonra, listenin kapsadığı sayfa ve seçmen sayısını sonuna yazarak onaylar.
Sandık seçmen listesi
İlçe seçim kurulu başkanı, sandık seçmen listelerinin hazırlanmasından sonra, her seçim bölgesinin kaç sandığa ayrıldığını, bu sandıkların numaralarını, her sandığın hangi sokakları veya mahalle ve sokakların hangi kısmını içine aldığını, o sandıklardan her birine, kütüğün hangi numarasından hangi numarasına kadar olan seçmenlerin oy atacağını gösteren, sandık sayısınca birer cetvel yaparak bunları aşağıdaki madde gereğince, asılacak sandık seçmen listelerinin yanına astırır.
Sandık seçmen listelerinin onaylı birer nüshası, en geç, asılacağı güne kadar, teşkilâtı bulunan yerlerde, siyasi partilerin, ilçelerde ilçe, illerde il başkanlıklarına, alındı belgesi karşılığında verilir.
Sandık seçmen listelerinin asılması
Sandık seçmen listeleri, 39 uncu maddedeki süre bitince ait oldukları mahalle veya köylerde, halkın kolaylıkla görüp okuyabileceği yerlere asılır. Bunların, asıldıkları tarih ve yerler, seçim bölgelerinin ayrıldığı sandık bölgelerini gösteren cetvel ile birlikte, mahallî gazetelerle ve ayrıca alışılmış araç ve usullerle ilân edilir.
Listelerin hangi tarihlerde ve nerelere asıldığı, ilânın ne suretle yapıldığı, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından görevlendirilen kimselerce bir tutanakla tesbit olunur. Listelerin askıdan indirildiği tarih de ayrı bir tutanakla tesbit edilir. Bu tutanaklar, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından ayrı bir dosyada saklanır.
Sandık seçmen listelerinin korunması
İlçe seçim kurulu başkanı, sandık seçmen listelerinin asıldıkları tarih ve yerleri bir yazı ile mahallin mülkiye âmirine derhal bildirir.
Asılı kaldıkları sürece, sandık seçmen listelerinin korunmasından, idare âmirleriyle zâbıta âmir ve memurları sorumludur.
Askı yeri görevlisi
İlçe seçim kurulu başkanı, askı devam ettiği sürece incelemeleri kolaylaştırmak ve itirazları kaydetmek üzere, muhtar veya ihtiyar heyeti üyelerinden veya bu iş için görevlendirilmiş kimselerden birinin, müracaatlar için uygun düşen belli saatlerde askı yerinde devamlı olarak hazır bulunmasını sağlar ve durumu askı yerinde ilân eder.
Kütüğün siyasi partilerce incelenmesi
İlçe seçim kurulu başkanı nezdindeki seçmen kütüğünün aslı ile, daktilo edilmiş nüshasını ve sandık seçmen listelerini siyasi partiler, her zaman inceliyebilirler.
Askı süresi
Her seçim bölgesinde, sandık seçmen listeleri yedi gün süre ile asılı kalır.
Kütüklerin ve sandık seçmen listelerinin kesinleşmesi
Askı süresi sona erdikten veya itirazlar üzerine verilen kararlar ve bu kararlara göre yapılan işlemler tamamlandıktan ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra, kütükler ve sandık seçmen listeleri kesinleşir.
Düzeltme işlemleri 39 uncu ve 40 ıncı maddelerde olduğu gibi ilçe seçim kurulu başkanı tarafından ayrıca onaylanır. Düzeltme olmamış ise bu husus kütük ve sandık seçmen listelerinin sonuna kaydolunur.
Siyasi partilere verilmiş olan sandık seçmen listeleri de istekleri üzerine son şekline göre düzeltilir.
Kesinleşen kütükler ve sandık seçmen listeleri üzerinde hiç bir değişiklik yapılamaz.
Seçmen kütükleriyle sandık seçmen listelerinin, kesinleşmeye ilişkin süreler saklı kalmak üzere, en geç oy verme gününden önceki yirminci gün akşamına kadar tamamlanmış ve kesinleşmiş olması şarttır.
Seçmen kartı
Seçmen kütüğünde kayıtlı her seçmene bir seçmen kartı verilir.
Seçmen kartı, seçmenin kimliğini ispata yarar.
Seçmen kartında seçmenin hangi seçim bölgesinde, hangi sandıkta oy vereceği ve listedeki seçmen sıra numarası gösterilir.
Bundan başka, seçmen kartında seçmenin adı, soyadı ve oturduğu yer yazılır.
Seçmen kartlarının dağıtılması
Seçmen kartları, sandık seçmen listelerinin kesinleşmesinden itibaren, ilçe seçim kurulu başkanları tarafından hazırlattırılır ve bunları dağıtmakla görevlendirilecek olanlara alındı belgesi karşılığında verilir.
Bu alındı belgeleri ilçe seçim kurulu başkanlarınca sıra numarasına göre bir dosyada saklanır.
İlçe seçim kurulu başkanları, seçmen kartlarının ev ev dolaşılarak dağıtılmasını sağlamak zorundadırlar. Seçmen kartlarının hazırlanmasında ve dağıtılmasında ilçe seçim kurulu başkanları 35 inci maddede yazılı yetkiyi kullanabilirler.
Sahipleri bulunmadığı için dağıtılmıyan kartları, ilgililer bizzat müracaat ederek alabilirler.
Oy verme gününden üç gün öncesine kadar, dağıtılamıyan veya alınmıyan kartlar, ilçe seçim kurulu başkanına listesi ile birlikte geri verilir. Bu listeler sandık kurulu başkanına verilinceye kadar ilçe seçim kurulunda uygun bir yere asılır. Bu kartlar oy verme gününde sahipleri tarafından istendiği takdirde verilmek üzere listesi ile birlikte sandık kurulu başkanlarına teslim olunur.
İKİNCİ KESİM
Seçim propagandası
Serbestlik
Seçimlerde propaganda, bu kanun hükümleri dairesinde serbesttir.
Açık yerlerde propaganda
Seçim zamanında, genel yollar üzerinde, mâbetlerde, kamu hizmeti görülen bina ve tesislerde ve ilçe seçim kurullarınca gösterileceklerden başka meydanlarda toplu olarak sözlü propaganda yapılması yasaktır.
İlçe seçim kurulları, gidiş-gelişi bozmıyacak ve pazarların kurulmasına engel olmıyacak surette toplantıların genel olarak yapıldığı ve varsa elektrik tesisatı olan yerleri seçmek suretiyle hangi meydanlarda toplu olarak sözlü propaganda yapılabileceğini tesbit ederler.
Siyasi partilerin toplu olarak sözlü propaganda yapmak için müracaatları üzerine, toplantı, meydan, gün, sıra ve saatlerini ilçe seçim kurulu ad çekme ile belirtir ve ilgililere tebliğ eder. Bağımsız adaylar için de aynı suretle haftada bir gün ayrılır.
Açık yerlerde, güneş battıktan doğuncaya kadar toplu olarak, sözlü propaganda yapılamaz.
Kapalı yerlerde propaganda
Seçimlere katılan siyasi partiler veya bağımsız adaylar adına kapalı yer toplantısı yapılabilir.
Kapalı yer toplantısı yapmak isteyenler, üç kişilik bir heyet kurar ve en yakın zâbıta âmir veya memuruna haber verirler. Köylerde, muhtara veya vekiline haber vermek kâfidir.
Heyetin görevleri, toplantının düzenini sağlamak, kanunlara karşı hareketleri, edep törelerine aykırı veya suç işlemeye kışkırtıcı mahiyet taşıyan söz veya fiilleri, önlemektir.
Heyet, yukarki fıkraya aykırı bir durum baş gösterdiğinde, bunu önlemeye çalışır, gerekirse zâbıtayı çağırır.
Heyet, toplantıda hazır bulunanlardan söz alacak olanları tâyin ve tahdit edebilir.
Bu toplantılarda yapılacak konuşmalar, 56 ncı madde hükmü saklı kalmak üzere, hoparlörle yayınlanabilir.
Kapalı yer toplantılarına, toplantıyı idare eden heyetin isteği veya yetkili seçim kurullarının kararı dışında, zâbıta âmir ve memurları, muhtar veya ihtiyar meclisleri, hiçbir suretle müdahale edemezler.
Mâbedlerde, okullarda, kışla, karargâh, ordugâh gibi askeri bina ve tesislerle askeri mahfillerde ve kamu hizmeti görülen diğer yerlerde, kapalı yer toplantısı yapılamaz.
