5802 Astsubay Kanunu

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel hükümler

Astsubaylar:

Türkiye Cumhuriyeti Ordusunun kara, deniz ve hava kuvvetleriyle jandarma, gümrük koruma birlikleri kadrolarının astkomuta kademelerinde eğitim, sevk ve idare ile diğer idari işlerde subaya yardımcı olarak görevlendirilen askerî şahıslara (Astsubay) adı verilir.

Yetiştirme usulleri:

Astsubay olacakların astsubay okulları ile sanat enstitülerine girme şartları, sınıfları ve meslekleri, yetiştirilme usulleri, okuldan çıkarılmaları ve her sınıf ve meslek için aranacak şartlar ve nitelikler Millî Savunma Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararı ile tesbit olunur.

Astsubay olmak şartlar:

Astsubay olmak için:

I - A) En az ortaokul, sanat enstitüsü ve eşidi okullarla eğitim süresi iki yıldan aşağı olmıyan astsubay sınıf okullarından mezun olmak;

B) 18 yaşını tamamlamış bulunmak; şarttır.

II - Sanat enstitülerini bitiren isteklilerden astsubay olacaklar sınıf okullarına gönderilmezler. Ancak astsubaylık özel kurslarını başarı ile bitirmeleri lâzımdır.

III - Ordu birlik ve kurumlarında muvazzaflık hizmetini yapmakta olan ortaokul ve eşidi okulları bitirmiş isteklilerden 23 yaşını tamamlamamış ve diğer şartları haiz bulunmuş olanlar ikinci madde hükmüne göre astsubay yetiştirilebilirler.

IV - Astsubay sınıf okullarının süreleri olağanüstü ihtiyaç karşısında Milli Savunma Bakanlığınca lüzumu kadar kısaltılabilir. Ancak kısa devre ile öğretim ve eğitime tabi tutulan astsubay adaylarının gerekli meslekî öğrenim noksanları, kurslarla tamamlattırılır.

Astsubay nasbi:

Astsubay şart ve niteliklerini kazananlar ilgili Bakanlıklarca çavuş nasbedilirler. Astsubay nasbedilenlerin aylıkları nasıp tarihini takip eden ay başından itibaren ödenir.

İKİNCİ BÖLÜM

Başarısızlık

Okul, staj, kurs ve enstitülerde:

Astsubay hazırlama okullarında, astsubay adayı olarak kıtası stajlarında veya astsubay sınıf okullarında, özel kurslarda ve havada teknik ve uçuş okulunda başarı gösteremiyenler veya diğer sebeplerle devamları uygun görülmilyenler yaşıtlariyle birlikte askerlik işlemine tabi tutulmak üzere (sağlık sebepleri hariç) serbest bırakılır. Sanat enstitülerinde Millî Savunma Bakanlığı hesabına okuyanlardan başarı gösteremiyenlerle sağlık durumlarından başka sebeplerle bu enstitülerin herhangi bir sınıfından çıkarılanlar hakkında da aynı işlem yapılır.

Bunların okullarda, stajlarda ve kurslarda geçen süreleri muvazzaflık hizmetinden sayılmaz.

Ordudan gelenlerin başarısızlığı:

Birlik ve kurumlardan üçüncü maddenin (III) numaralı bendi hükümlerine göre astsubay yetiştirilmek üzere astsubay sınıf okullarına gönderilenlerden bu okullarda başarı gösteremiyenlerle sağlık durumlarından başka sebeplerle okullardan çıkarılanlar muvazzaflık hizmetlerini tamamlamak üzere birlik ve kurumlara sevkedilirler. Bu gibilerin okula gidiş ve gelişleri için yolda geçirdikleri müddetlerle astsubay okullarında geçirdikleri süreler muvazzaflık hizmetinden sayılmaz.

İkmal kurslarında:

3 üncü maddenin IV numaralı bendi hükümlerine göre kısaltılmış sürelerle yetiştirilmiş olan astsubaylardan, tamamlayıcı kurs ve eğitimlerde başarı gösteremiyenlerin de ordu ile ilişikleri kesilir. Bu gibilerin kıtada geçen hizmetleri muvazzaflık hizmetinden sayılır. Noksan hizmetleri erbaşlıkla tamamlattırılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Aylıklar, aylıkla ilgili diğer hükümler, yükselmeler, beslenme ve sağlık işleri

Astsubayların rütbe ve aylıkları:

Astsubayların rütbeleri ve aylık asıllariyle tutarları aşağıda gösterilmiştir:

Üst derece aylığına yeterlik gösteren kıdemli başçavuşların en az üç yılda bir olmak ve en çok üç defaya münhasır bulunmak şartiyle aylıkları birer kademe yükseltilir.

Kıdemli başçavuşların alacakları aylık asılları ile tutarları aşağıda gösterilmiştir:

Aylığa bağlı diğer hususlar:

Astsubayların aylıkları ile buna bağlı sair özlük hakları, yollukları, açığa çıkarılmaları, açığın kaldırılması subay ve askerî memurlar hakkındaki hükümlere tabidir.

Yükselme ve bekleme süreleri:

Astsubayların yükselmeleri, sağlık, yeterlik, kıdem, kadro ve mahrut müsaadesine dayanır. Her rütbede bekleme süresi en az üç yıldır. Denizaltıcı ve uçucu ,astsubayların çavuş ve üst çavuşluk rütbelerindeki bekleme süreleri ikişer yıldır.

İki yıldan fazla süreli sınıf okullarından yetiştirilenlerin okulda geçen fazla süreleri çavuşluk bekleme süresinden indirilir.

Kadrosuz yükselme:

Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülüne dair olan 3656 sayılı kanunun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve bu kanuna bazı maddeler eklenmesi hakkındaki 4598 sayılı kanunun 4 üncü, maddesindeki kadrosuz terfilere ait hüküm astsubaylar hakkında da uygulanır. Ancak bunlara 60 lira aylık aslından yukarı maaş verilmez.

Yükselmelerin yapılması:

Astsubayların yükselmeleri, ilgili Bakanlıkların onayı ile her yılın 30 Ağustosunda yapılır. Nasıplar hangi tarihlerde olursa olsun astsubay çavuşların üstçavuşluğa yükselmelerinde esas olacak nasipleri o yılın 30 Ağustosu itibar edilir.

Rütbe ve kıdemlerin başlangıcı:

Astsubayların rütbe ve kıdemleri, bu rütbeyi kazandıklarımı bildiren Bakanlık onayı metninde yazılı tarihten başlar.

Aynı rütbelilerin aralarındaki kıdem ise :

A) İlk astsubay çavuşluk rütbesine aynı günde nasbedilmişler anasında okulda kazandıkları yeterlik notlarına göredir. Bütünleme ile mezun olanlar kendi aralarındaki yeterlik derecelerine göre sıralanırlar.

B) Daha sonraki rütbelerde aynı nasıplı olanlar arasındaki kıdem, kurs notları ve kıta sicilleri nazara alınarak tesbit olunur. Kurs notları ile kıta sicillerinin aynı değerde olması halinde evvelki rütbe naspıları esastır.

Kıdemden ve fiili hizmetten indirilecek süreler:

Astsubayların mahkûm edildikleri şahsi hürriyeti bağlayıcı cezalar (kısa hapis cezaları hariç) kıdemlerinden ve fiilî hizmetlerinden indirilir. Şu kadar ki, bu cezaların infaz edilmiş olması şarttır. Şartları haiz iseler terfi muameleleri cezalarının çektirilmesini mütaakıp derhal yapılır.

Mazeretsiz izin, tecavüzü ile veya firar haliyle geçirdikleri mahkeme karariyle sabit olan süreler de kıdemden ve fiilî hizmetten indirilir.

Yabancı memleketten geri çağrılanlarla, yurt içi kurs ve stajlarda başarı gösteremiyenler hakkında indirmeler:

Yabancı memleketlere eğitim için gönderilmiş olanlardan devamsızlık, öğrenime ilgisizlik ve yabancı ideolojilere temayül gibi sebeplerden dolayı geri çağrılanların eğitim için geçirdikleri süreler kıdemlerinden düşülür.

Yurt içinde açılan kurs ve stajlarda muvaffak olamıyanlar hakkında da yukardaki fıkra hükmü tatbik olunur.

Yükselme sürelerinin birer yıl indirileceği haller:

Astsubayların yükselme süreleri:

A) Harbe, harb kuvvetleri genel komutanlığının, Milletlerarası taahhütler icabı savaşlara katılanlar için Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum üzerine ilgili Bakanlıkların teklifi ve Bakanlar Kurulu karariyle birer yıl kısaltılabilir.

Yurt dışındaki savaşlara katılacakların sefer görevleri Devlet sınırlarından çıktıkları günden başlar ve girişlerinde sona erer.

B) İki harb takdirnamesi alanların Harb Kuvvetleri Genel Komutanlığının teklifi ile ilgili Bakanlıklarca, bekleme süreleri birer yıl indirilir.

Kazai veya idari kararla nasıpları düzeltilenler:

Kazai veya idari kararla nasıpları düzeltilenlerin aynı nasıplı emsallerine yetiştirilmek üzere üst rütbelere yükseltilmeleri, her rütbede fiilen en. az bir yıl beklemelerine ve yükselme şartlarını kazanmalarına bağlıdır.

Sınıf değiştirme :

Sınıfı değiştirilen astsubayların eski sınıflarında geçirdikleri hizmet süreleri yeni sınıfları hizmetlerinden sayılır.

Beslenme ve giydirilme:

Astsubaylar erat gibi beslenir ve giydirilirler. Bunlardan istiyenlere yiyecek ve yakacak istihkakları aynen veya mahallî rayiç üzerinden para olarak da verilebilir. (Er tayınının aynen verilmesi halinde verilecek olan erzakın nev'i ve miktarları Tayınat ve Yem Kanunu esaslarına uygun olarak ilgili Bakanlıklarca takdir, tâyin ve tesbit olunur.)

Bunların (kanunen izinli veya hava değişimli veya hastanede bulundukları zamanlarda iaşe istihkakları kesilmez. Jandarma astsubayları, Jandarma Erat Kanununun 4248 sayılı kanunla değiştirilen 14 üncü maddesinin değiştirilmesi hakkındaki 4370 sayılı kanuna göre, beslenir.

Sağlık işlemleri:

Astsubayların, sağlık işlemleri subay oluncaya kadar ordu mensuplarına mahsus Beden Kabiliyeti Yönetmeliğinin erler hakkındaki esaslarına göre yürütülür.

Sanatoryum ve prevantoryumda tedavi:

Astsubaylar askerî sanatoryum ve prevantoryumlarda kendilerine ayrılan koğuşlarda parasız tedavi edilirler.

Esirlik işlemleri:

Astsubayların esirlik işlemleri Türkiye Cumhuriyeti Ordusu subaylarına mahsus Terfi Kanunundaki hükümlere kıyasen yapılır.

Tahsil müesseselerine gitme yasağı:

Memurların tahsil müesseselerinde talebe olamıyacaklarına dair 4007 numaralı kanunun birinci maddesinin tadili hakkındaki 4214 sayılı kanun, astsubaylar hakkında da uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Mecburi hizmet, istifa, yedeklik, meslekten çıkarma, hizmete çağrılma

Mecburi hizmet ve istifa:

Astsulbaylar, çavuşluğa nasbi tarihinden itibaren fiilen dokuz yıl hizmete tabidirler. Bu hizmetlerini bitirmiyenler istifa edemezler.

Yedek astsubaylık:

Ordudan istifa eden veya emekliye ayrılan veyahut 26 ncı madde mucibince çıkarılanlar hariç olanak üzere sicil yoliyle çıkarılan astsubaylar, rütbeleriyle yedek astsubaylığa geçirilirler. Bunların yedeklik çağları rütbelerine bakılmaksızın, 51 yaşını bitirinceye kadar devam eder. Ordudan ayrılan astsubaylar muvazzaf olarak tekrar ordu hizmetine alınamazlar.

Barışta manevra ve tatbikat amacıyla, olağanüstü halterde lüzum ve ihtiyaca göre yeteri kadarının hizmete çağrılması, sair yedeklik işlem ve durumlariyle meslekten çıkarılmaları Yedek Subay Kanunu hükümlerine göre yürütülür.

Ahlâki bakımdan meslekten çıkarma:

Ahlâki bakımdan Orduda kalmaları caiz görülmıyenler sicil yoliyle meslekten çıkarılır.

Kusurlariyle meslekten çıkarılanların okul masraflarını ödemeleri ve muvazzaflık hizmetleri:

Ahlâki bakımdan sicil yoliyle veya mahkeme karariyle mecburi hizmetini tamamlamadan astsubaylıktan çıkarılanların ifa etmedikleri mecburi hizmetleriyle mütenasip olarak okul masrafları ödettirilir.

Bunlardan muvazzaflık hizmetini tamamlıyanlar derhal terhis olunur. Tamamlamıyanlara bu hizmet er olarak tamamlattırılır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Astsubaylardan subay, teknisiyen ve askerî kâtip yetiştirilmesi

Astsubayların subaylığa, askerî teknisiyen ve kâtipliğe geçirilmesi:

Kıdemli başçavuşlukta, ikinci ve üçüncü senesini ikmal etmiş bulunan astsubaylardan (Muzika astsubayları hariç) aşağıdaki nitelikleri taşıyanlar alâkalı Bakanlıkların inhası üzerine yüksek tasdik ile teğmen veya maaşça muadili askerî teknisiyen veya askerî kâtip nasbedilirler.

Bunlardan teğmen nasbedilenler Subay Terfi Kanunu hükümlerime göre kıdemli yüzbaşılığa (dâhil) ve diğerleri muadil maaş derecesine kadar yükselebilirler.

A) Kıdemli başçavuşluğa kadar her rütbeye normal şartlar altında yükselmiş bulunmak,

B) Umumi, meslekî bilgileriyle karakter ve ahlâk bakımından subay, teknisiyen ve askerî kâtipliğe lâyık bulunduğu tasdik edilmiş olmak,

C) Sağlık durumları müsait bulunmak,

D) Yapılacak seçim imtihanlarında ve mütaakiben gönderilecekleri sınıf okullarında ve özel kurslarda başarı göstermek,

Bu hususa alt esaslar Bakanlar Kurulu karariyle tesbit olunur.

Aylıklar:

28 inci madde hükümlerine göre rütbe ve derece alanların aylık asılları ile tutarları aşağıda gösterilmiştir:

Yükselmeler ve sair özlük işleri:

Astsubaylıktan subaylığa geçirilenler, her rütbede yaş, hadleri üçer sene fazla hesap edilmek suretiyle subaylar hakkındaki mevzuat hükümlerine, askerî teknisiyen ve askerî kâtipliğe geçirilenler, yaş hadleri maaşça muadili bulundukları subaylar gibi olmak üzere kıyafet ve sınıf alâmetleri hariç askerî memurlar hakkındaki hükümlere tabi tutulurlar.

Kıyafet:

Askerî teknisiyen ve kâtipler sol kollarında derecelerini gösterir bir alâmet taşırlar. Bu alâmetleri ve kıyafetleri Kıyafet Kararnamesi ile tesbit olunur.

ALTINCI BÖLÜM

Geçici hükümler, son maddeler

Bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce gedikli erbaş olarak yetiştirilmiş ve yetiştirilmekte olan askerî şahıslara da (Astsubay) denir.

Muhtelif kanunlarda geçen (gedikli erbaş) adı (astsubay), (başgedikli) adı (kıdemli başçavuş) ve (astsubay) adı (subay) olarak değiştirilmiştir.

Halen Orduda başgedikli olarak müstahdem astsubaylardan bu kanunun 28 inci maddesi hükümlerine göre teğmen nasbedilmek istiyenler kıdemli başçavuşluk rütbeleri ikinci ve üçüncü yıllarında olmaları nazara alınmaksızın bu maddedeki şart ve nitelikleri taşıdıkları ve 36 (dâhil) yaşını aşmamış oldukları takdirde diğer hükümler uygulanmak şartiyle teğmen olabilirler.

Deniz ve hava sınıflarında görevli bulunan gedikli subaylardan istiyenler hizmet sürelerine göre astsubay sınıfına geçirilirler. Bu sınıfa geçmek istemiyenler hakkında 24 Şubat 1330 tarihli Gedikli Zabitan Kanuna ile Berri, Bahrî, Havai ve Jandarma Erkân, Ümera ve Zabitanı ile Memurin ve Mensubini Askeriye Maaş ve Tahsisatına dair 22 Teşrinievvel 1339 tarihli kanuna müzeyyel 508 ve bu kanuna ek 587 sayılı kanun hükümlerinin tatbikına devama olunur. Bunların halen bulundukları kadro aylığı 250 lira tutarlı 35 lira sayılır. Bu aylığı 4 yıl almış olanlara 30 Haziran 1950 tarihini takip eden ay başından itibaren iki üst derece aylığı verilir ve haklarında ayrıca Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülüne dair olan 3656 sayılı kanunun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve bu kanuna bazı maddeler eklenmesi hakkındaki 4598 sayılı kanunun 6. ve 7 nci maddeleri hükümleri ile 8 inci maddesinin hacze mütaallik hükmü uygulanır.

Kaldırılan kanunlar:

5619 sayılı Gedikli Erbaş Kanunu ile 4843 sayılı Tank (Zırhlı otomobil dâhil) sınıfı eratının aylık ve gıdalarına, yapılacak zam hakkındaki kanunun 1 inci maddesinin tank gedikli erbaşlarına ait hükmü ve 1861 sayılı Jandarma Efradı Kanunu ile ek ve tadillerinin bu kanunla aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük :

Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütmeye memur olanlar:

Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.