EN
TR
BİRİNCİ BÖLÜM
Tarifler ve ticaret gemilerinin teknik nitelikler
Bu kanunun uygulanışı bakımından
A) Denizde kürekten başka alatle yola çıkabilen her araca, adı, tonilâtosu ve kullanma amacı ne olursa olsun «Gemi»,
B) Menfaat sağlamak kasdıyle denizde kullanılan her gemiye «Ticaret Gemisi»,
C) On ikiden fazla yolcu taşıyan her ticaret gemisine «Yolcu Gemisi»,
D) Kaptan ve diğer gemi adamları, gemiyi donatan ile işletenin çoluk - çocuk ve hizmetçileri, donatan ve işletenin görev ile yolculuk eden adamı, temsilcisi ve memurları, taşınan hayvanların çobanları ve mücbir sebeplerden yahut kaptanın denizde can kurtarma ödevinden dolayı gemiye alınan kimseler dışında, gemide navlunlu navlunsuz taşınan herkese «Yolcu»; Denir.
A) Tekne, genel donanım, makine, kazan gibi esas kısımları,
B) Yükleme durumu,
C) Yakıtının ve kumanyasının yeterliği,
D) Gemi adamlarının yeterliği ve sayısı.
Bakımlarından tüzüklerince tesbit olunmuş nitelikleri haiz bulunmaması yüzünden, yapacağı yolculuğun normal rizikolarına karşı koyamıyacak durumda olan bir ticaret gemisi «Yola elverişli» sayılmaz ve böyle bir geminin yola çıkmasına izin verilmez.
Ticaret gemilerinin tahsis edildikleri işlere ve yapacakları yolculuklara göre tekne, makine, kazan, genel donanım, can kurtarma, yangından korunma ve yangın söndürme ve sair araç ve teferruatının tüzüğü gereğince haiz olmaları lâzımgelen durumları yılda en az bir defa denetlenir. Şu kadar ki, yolcu gemilerinden başka ticaret gemilerinin sualtı denetlemeleri iki yılda bir yapılabilir.
Denetleme sonunda durumu tüzüğe uygun olduğu anlaşılan ticaret gemisine süreli bir «Yola elverişlilik belgesi» verilir. Böyle bir belgesi olmıyan yahut belgesinin suresi bitmiş olan ticaret gemisinin yola çıkmasına izin verilmiyeceği gibi herhangi bir sebeple tüzüğünde gösterilen nitelikleri, kaybetmiş olan ticaret gemisinin de belgesi battal edilir.
Yola elverişlilik belgesinin süresi yolculuğun devamı sırasında biten bir ticaret gemisi, yolculuğu bir Türk limanında bitiyorsa, yolculuğu bitirdikten sonra, denetleneceği limana dönmek ödevindedir. Böyle bir ticaret gemisi, denetleneceği limana kadar, yola elverişlilik belgesi varmış gibi ticari işlem yapabilir.
Belge süresi içinde, herhangi bir sebeple tüzüğüne uygun durumunu yolculuğun devamı sırasında kaybetmiş olan ticaret gemisi hiç bir ticari işlemde bulunmaksızın, onarılabileceğı en yakın limana gidebilir
Milletlerarası tanınmış tasnif kurumlarından verilen ve hükmü olan bir belgeyi haiz yük gemilerine, belgesinde yazılı süre ve görev için, ayrıca denetleme yapılmadan, yola elverişlilik belgesi verilir. Ancak bu gibi kurumların tüzük ve kurallarınca denetleme dışında bıraktıkları kısımlarının denetlenmesi bu kanun hükümlerine göre yapılır.
Yola elverişlilik belgesi olup da liman sınırlarını geçerek denize çıkacak her ticaret gemisi, yola çıkmadan önce, can kurtarma, yangından korunma, yangın söndürme ve seyir donanımları, gemi adamları, kumanya ve yakıtı, yolcu sayısı, yükünün cinsi, istifi ve yükleme markası bakımlarından denetlenir ve bu durumlarda tüzüğüne uygun olmıyan ticaret gemilerinin yola çıkmasına izin verilmez.
Liman sınırları içinde çalışan ticaret gemilerinin bu madde gereğince denetlenmeleri, hal icabına göre zaman zaman yapılır.
Ticaret gemilerinin, çeşitli resim ve harçlarının ödenmesinde esas olan tonilâtoları, tüzüğüne göre yapılacak ölçmelerle belirtilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Denizde yolculuk güveni
Türk gemileriyle Türk liman ve karasularında yolculuk eden yabancı gemilerin, denizde çatışmayı önlemek için taşıyacakları ve gösterecekleri fener ve alâmetler, verecekleri sadalı sis ve manevra işaretleri, gözetecekleri seyir ve idare kurallarıyle tehlikeye düştükleri zaman yardım istemek için verecekleri ve gösterecekleri her türlü işaretler tüzükle belirtilir.
Her Türk gemisinde «Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü» nden bir tane bulunur. Gemilere parasız dağıtılacak olan bu tüzük, geminin esas belgelerinden sayılır.
Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğüne riayet edilmemek yüzünden can veya mal zararına sebebiyet verilen hallerde, durumun hal ve şartları, tüzükten ayrılmayı katı olarak gerekli kıldığı mahkemede sabit olmadıkça, hâdise sırasında köprü üstünde vardiyada bulunan kaptan veya mevzuata göre yetkili güverte zabiti kusurlu sayılır.
Çatışan gemilerin kaptanları, çatma yüzünden gemilere ve içindeki kimselere gelecek zararları önlemek veya azaltmak için, kendi gemilerini ve içinde bulunan gemi adamlarını ve yolcuları ciddî bir tehlikeye atmaksızın mümkün olan her yardımı yapmakla ödevlidirler. Bundan ötürü çatışan gemilerin kaptanları, birbirine yardıma muhtaç bulunmadıklarına inanç getirinceye kadar, gemilerini hâdise yerinde tutmağa mecburdurlar.
Çatışan gemilerin kaptanları, gemilerini ve içindeki kimseleri ciddî tehlikeye atmadan yapabilirlerse, yollarına devama başlamadan önce, gemilerinin adını, tanınma işaretini, bağlama, kalkma ve varma limanlarının adlarını öbür gemilerin kaptanlarına bildirmek ödevindedirler.
Çatışan gemilerin kaptanları, olayın sebeplerini ve hangi hal ve şartlar altında bas gösterdiğini, kazadan hemen sonra ve mümkünse, gemi jurnallarına yazarlar. Gemi jurnalındaki bu kaydın altı, kaptan, birinci zabıt ve güverte tayfasından biri tarafından beraberce imzalanır.
Yük veya yolcu taşıyan ticaret gemilerinin her iki bordası üzerine ve güverte çizgisi altına, tatlı ve tuzlu su bölgeleri ile mevsimlere ve kereste yüküne göre konulacak yükleme (Fribord) markasının yeri tüzüğüne göre tâyin olunur.
Bordalarına yükleme markası konmamış ticaret gemilerinin, yolcu veya yük taşımalarına veya bu markadaki yükleme çizgilerinin gösterdiğinden fazla yüklenmiş olan ticaret gemilerinin yolculuğuna izin verilmez.
150 gros tonilâtodan ufak ticaret gemileri, çalışacakları deniz bölgelerine ve yapacakları işlere göre, bu madde hükümlerinden dışarı bırakılabilirler.
Aşağıda yazılı maddeler bu kanuna göre «Tehlikeli eşya» sayılır.
A) Patlama bakımından tehlikeli olan maddeler
1 - Patlama maddeleri ve bilhassa parlama ve atış malzemesi, (Paralama veya atış amaçlarına uygun nitelikte bulunmıyan, alevle patlatılamıyan ve vurma ve sürtünmeye karşı, dinitrobenzoldan daha hassas olmıyan maddeler patlama maddesi sayılmaz).
2 - Cephane,
3 - Ateşleme malzemesi, havai fişekler ve benzerleri,
4 - Sıkıştırılmış veya sıvık haline getirilmiş gazlar,
5 - Suya dokununca yanan veya yanmayı kolaylaştırıcı gazlar çıkaran maddeler,
B) Kendi kendine tutuşan maddeler,
C) Yanıcı sıvıklar ve kolay ateş alabilen katı maddeler,
D) Zehirli maddeler,
E) Yakıcı maddeler,
F) Fizik ve şımık nitelikleri bakımından yukardakilere benzer başka maddeler,
G) Hayvan, kereste ve zahire gibi istifleri bakımından tehlikeli yükler.
Yukarda yazılı eşyanın ticaret gemileriyle taşınması, tüzüğüne göre yapılır.
Ticaret Kanununun deniz ticaretinden bahseden ikinci kitabının 1063 ve 1065 inci maddeleri gereğince yetkili mahkemeye rapor vermekle ödevli her kaptan, bu raporun bir suretini de kazadan sonra uğradığı, liman başkanlığı bulunan ilk limanda, liman başkanlığına verir. Bu limanda yetkili mahkemenin bulunmaması bu ödevin yerine getirilmesine engel olamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denizde can kurtarma
Her kaptan, denizde, can tehlikesine uğramış olarak rastgeldiği kimselere, düşman bile olsa, kendi gemisini, gemi adamlarını ve yolcusunu ciddi bir tehlikeye atmaksızın elinden gelen her yardımı yapmakla ödevlidir.
Başka gemiden imdat işareti alan bir geminin kaptanı tehlikede bulunan kimselerin yardımına bütün hızı ile gitmek ödevındedir. Ancak kaptan bu türlü hareket etmeyi imkânsız görür veya içinde bulunduğu özel haller dolayısıyla mâkul veya faydalı görmez veya 17 ve 18 inci maddeler gereğince bu ödevden muaf tutulmuş ise yardım yapmıyabılır ve bu halı hemen, imdat işareti veren geminin kaptanının bildirmekle beraber kendisini yardıma gitmekten alıkoyan sebepleri gemi jurnalına kaydeder.
Tehlikede bulunan bir geminin kaptanı, imdat isteğine cevap vermiş olan kaptanlarla mümkün olabildiği kadar istişarede bulunduktan sonra, yardıma en elverişli gördüğü bu gemilerden birinden veya bir kaçından yardım istemek hakkını haiz olduğu gibi bu suretle kendisinden yardım istenen kaptan veya kaptanlar da bu isteğe uyarak bütün hızlarıyle tehlikede bulunan kimselerin yardımına gitmek ödevindendirler.
Telsizle imdat işareti alan bir kaptan kendisinden yardım istenen başka bir geminin kaptanından ve eğer yardım istenen gemi birden fazla ise bu gemilerin kaptanlarından, yardım isteğinin yerine getirilmek üzere bulunduğu yolunda haber alacak olursa, 15 inci madde ile kendisine yüklenmiş olan yardım ödevinden kurtulur.
Bir kaptan, tehlikede bulunan kimselerin yanına varan bir geminin kaptanından artık yardıma luzum kalmadığını haber alırsa, bu kanunun 15 inci maddesiyle yüklenmiş olduğu ödevden ve eğer kendi gemisinden de yardım istenmemiş ise 16 ncı madde ile yüklendiği yardım ödevinden kurtulur.
Tehlikeli buzlar, gemi leşleri, tropikal fırtınalar veya Beaufort mikyasına göre 10 kuvvetinde veya daha fazla rüzgâr yahut deniz yolculuğu güvenini doğrudan doğruya sarsan başka tehlikeler gören her gemi kaptanı, bunları, yakınında bulunan, gemilere ve haberleşebileceği ilk kıyı noktasındaki yetkili makamlara, elinde bulunan bütün haberleşme araçları ile ve tüzüğü gereğince bildirmek ödevindendir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ceza hükümleri
Bu kanunda yazılı sebeplerle
A) Yolculuğuna izin verilmemiş,
B) Yola elverişlilik belgesi almamış,
C) Belgesi battal edilmiş,
D) Belgesinin süresi geçmiş,
Bir ticaret gemisini işleten özel donatan ve böyle bir gemiyi sevk ve idare eden kaptan üç aydan bir yıla kadar hapis cezasiyle cezalandırılır. Bundan başka özel donatandan ayrıca 100 liradan 1000 liraya kadar ağır para cezası alınır. Tekerrür halinde bu cezalar bir kat artırılır.
Yolcu taşımasına izin verilmemiş bir ticaret gemisiyle yolcu taşıdığı veya bu kanunun 11 inci maddesinde sözü geçen yükleme markası üzerindeki yükleme çizgilerinin gösterdiği hadden fazla yükle yolculuk yaptığı belirtilen kaptanlar bir aydan üç aya kadar hapis cezasıyle cezalandırılır ve her iki halde de altı aydan bir yıla kadar denizde çalışmaktan alıkonulur.
Yetkili olmadığı halde yükleme markasının yerini değiştirenler üç aydan altı aya kadar hapis cezasiyle cezalandırılır.
Donatanın kanuna aykırı emrine uymuş olması, kaptanı sorumdan kurtaramaz.
12 ncı maddede yazılı tehlikeli eşyanın ticaret gemileriyle nasıl taşınacağı tüzük hükümlerine aykırı hareket edenlerden 50 liradan 250 liraya kadar ağır para cezası alımı.
Tüzükle belirtilen yardım isteme işaretlerini yerinde ve gereği gibi kullanmayanlarla bu kanunun 10 uncu maddesinin 2 nci ve 3 üncü fıkralarına 13 üncü ve 20 nci maddelerine aykırı hareket eden kaptanlardan 50 liradan 250 liraya kadar para cezası alınır.
Bu kanunun 10 uncu maddesinin 1 inci fıkrasiyle 14 üncü maddesine, 15 inci maddesinin 1 inci fıkrasına ve 16 ncı maddesine aykırı hareket eden kaptanlar üç aydan altı aya kadar denizde çalışmaktan alıkoyma veya bir aydan üç aya kadar hapis cezasiyle cezalandırılır. Vahim hallerde her iki cezaya birlikte hükmedilir.
Türk donanmasına bağlı harp veya yardımcı gemileriyle Türk ticaret gemileri arasındaki çatışmalar sonucunda, askerî kişiler hakkımda yapılacak ceza kovuşturmalarında Askerî Ceza Muhakemeleri Usulü ve Askerî Ceza Kanunu uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Türlü hükümler
Bu kanunun 8 ıncı maddesi, Türk Donanmasına bağlı harb ve yardımcı gemilerine ve 6 ncı, 8 inci, 9 uncu, 11 inci ve 12 nci maddeleri Hükümleri, Türk limanlarına gelen, bu limanlardan kalkan ve Türk kara sularında yolculuk eden yabancı gemilere de uygulanır.
Ticaret Kanununun deniz ticaretinden bahseden 2 nci kitabının (Gemilerin çarpması yüzünden çıkan hasar) ve (Denizde kurtarmış ve yardım,) bölümleriyle Belediye Kanununun 15 inci maddesinin 9 uncu fıkrası ve Umumi Hıfzıssıhha Kanununun, gemilerin sağlık bakımından denetlenmesine ait hükümleri saklıdır.
2239 sayılı Denizyolları işletme Kanununun 9 uncu ve 30 uncu maddeleri ve 22 Nisan 1301 tarihli (Deryada Meni Müsademe Nizamnamesi) kaldırılmıştır.
Bu kanunda sözü geçen tüzükler, bu kanunun yürürlüğe girmesinden başlıyarak en çok bir yıl içinde yürürlüğe konulacak ve o vakta kadar, bu günkü mevzuat uygulanacaktır.
Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.
