EN
TR
İçişleri Bakanlığı'nca hazırlanan ilişik «Evlendirme Yönetmeliği»nin yürürlüğe konulması adı geçen Bakanlığın 16/5/1985 tarihli ve 81-190/1984-361/370 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulu'nca 10/7/1985 tarihinde kararlaştırılmıştır.
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
Bu Yönetmelik, evlendirme işlemlerini yürütecek görevlilerin tesbitine ve bunların yetkilerine, evlendirmeye esas olacak dosyaların düzenlenmesine evlenmeye itiraza, evlenme akdinin yapılmasına, tören yerlerine, evlendirme daire ve memurlarının denetlenmesine dair esas ve usuller çerçevesinde evlendirme işlemlerinin nüfus hizmetlerinin bütünlüğü içerisinde yürütülmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
Tanımlar
Bu Yönetmelikte geçen isim ve deyimlerden:
Bakanlık : İçişleri Bakanlığını,
Genel Müdür: Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürünü,
Mülki İdare Amiri: Vali ve Kaymakamı,
Usûl: Bir Kimsenin ana, baba, dede ve ninelerini,
Füru’u: Bir kimsenin çocuklarını ve torunlarını,
Sihri Hısımlık: Karı ve kocadan her biri ile diğerinin usul ve füru’u arasında evlenme sebebiyle meydana gelen hısımlığı,
Aile Cüzdanı : Uluslararası Aile Cüzdanını,
Mümeyyizlik : Sezginliği, iyiyi kötüden ayırdetme yeteneğini,
Reşit Kişi: 18 yaşını tamamlamış kişiyi,
Kanuni Yasak : Kan karışımını önlemek amacı ile, evliliği son bulan (İddet Müddeti) kadının yeniden, evlenmek için 300 günlük bekleme süresini,
Kazai Yasak : Kişinin evlenmesinin belirli bir süre mahkeme kararı ile yasaklanmasını.
Evlenme Engeli: Mevcut olduğu takdirde evlenmenin yapılmasını önleyen hukuki engeli,
Evlenme : Bir kadın ve bir erkeğin usulüne göre yetki verilmiş bir memur önünde bir aile kurmak amacı ile yapmış oldukları resmi bir akdi,
İtiraz: Evlenmeye hukuken karşı çıkmayı,
Beyanname : Bu yönetmelik hükümlerine göre doldurulan ve aksi ispat edilinceye kadar doğruluğu kabul edilen evlenmek isteğine dair müracaat belgesini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Temel İlkeler
Genel müdürlüğün görev ve yetkileri
Evlendirme işlemleri, İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce düzenlenir.
Genel Müdürlük, evlendirme işlemlerinin Medeni Kanun'la getirilen temel kurallara ve bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak yürütülmesini sağlar, iş ve İşlemleri düzenler, takip eder, denetler ve denetlettirir.
Bu amaçla Genel Müdürlük, Bakan onayı ile gerekli tedbirleri alır ve uygulamasını sağlar.
İl nüfus ve vatandaşlık müdürlerinin görev, yetki ve sorumlulukları
İl nüfus ve vatandaşlık müdürleri, evlendirme işlemlerinin il seviyesinde eksiksiz olarak ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini sağlar, bu amaçla gereken her türlü tedbiri alır, takip eder ve denetler.
Nüfus ve vatandaşlık müdürleri bu görevlerin mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesinden dolayı valiye karşı sorumludurlar.
İlçe nüfus müdürlerinin görev, yetki ve sorumlulukları
İlçe nüfus müdürleri, evlendirme işlemlerinin, ilçe seviyesinde eksiksiz olarak ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini sağlar, takip eder ve denetler.
İlçe nüfus müdürleri bu görevlerin mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesinden dolayı kaymakama karşı sorumludurlar.
Evlendirme memurunun görev, yetki ve sorumlulukları
Kendilerine ilgili makamlarca evlendirme yetki ve görevi verilen evlendirme memurluğunun, birbirleri ile evlenmek isteyen kadın ve erkeğin evlenmeye dair müracaatlarını kabul etmek, mevzuatın öngördüğü şekilde evlenme dosyasını hazırlamak, evlenme akdini yapmak, aile cüzdanı düzenleyip vermek, evlenmenin nüfus kütüklerine tescilini sağlamak, evlenme kütüğü ve dosyalarını iyi bir şekilde muhafaza etmek, denetim yapmak isteyen yetkililere gerekli kolaylığı göstererek ve bu yetkililerce istenen kütük, dosya ve belgeleri denetime hazır halde bulundurmakla görevlidirler.
Evlendirme memurları bu görevlerinden dolayı nüfus müdürlerine karşı sorumludurlar. Belediye personeli arasından görevlendirilen evlendirme memurlarının belediye başkanına karşı olan sorumlulukları saklıdır.
Evlendirme memurları
Evlendirme iş ve işlemlerinin herhangi bir aksaklığa meydan verilmeksizin mevzuata uygun bir şekilde ve süratle yürütülmesi maksadıyla, evlendirme memurluğu görevi ve yetkisi, personel durumu, iş hacmi, bağlı köy sayısı ve coğrafi şartlara göre nüfus idarelerine, belediye başkanlıklarına, kırsal alanlarda köy muhtarlarına ve eğitim öğretim hizmetleri sınıfından öğretmen veya okul yöneticilerine verilebilir.
Evlendirme memurluğu görev ve yetkisinin verilmesinde usul
Evlendirme işlemlerinin düzenli bir şekilde yürütülmesi için evlendirme memurluğu yetkisinin hangi kuruluşa verilmesi gerektiği konusundaki teklif kaymakamlıklarca valiliklere bildirilir. Valiliklerce de uygun bulunan teklifler Genel Müdürlüğe sunulur.
Genel Müdürlükte valilik teklifleri incelenerek değerlendirilir. Yetki verilecek kuruluş tesbit edilerek ilgili valiliğe bildirilir.
Genel Müdürlükçe veya mülkiye müfettişlerince yapılan denetimlerde, denetlenen yerde evlendirme memurluğu görev ve yetkisinin başka bir kuruluşa verilmesi lüzumlu görüldüğü takdirde de yukarıdaki fıkra hükümlerine göre işlem yapılır.
Nüfus idarelerine evlendirme memurluğu yetki ve görevi verilmesi halinde, il nüfus ve vatandaşlık müdürü, ilçe için ilgili kaymakamlığın da görüşünü alarak evlendirme memurluğu yetkisi verilecek personeli ismen tesbit edip valinin onayına sunar ve ilgili nüfus idaresine bildirir. İl nüfus ve vatandaşlık müdürleri ile ilçe nüfus müdürleri bu halde başkaca bir onaya lüzum kalmaksızın evlenme akdi yapmaya yetkilidirler.
Evlendirme memurluğu yetki ve görevi, tebliğ tarihinden itibaren yeni görevliye geçer.
Evlendirme memurluğu görev ve yetkisinin belediye başkanlığına verilmesi halinde bu yetki belediye başkanınca bizzat kullanılabileceği gibi görevlendireceği üst düzey personel tarafından da kullanılabilir.
Bakanlık gerekli gördüğü takdirde aynı bölge için birden fazla kuruluşa evlendirme memurluğu yetki ve görevi verebilir.
Bakanlık gerektiğinde yukardaki fıkralarda belirtilen yetkilerini kısmen veya tamamen il valiliğine de devredebilir.
Yetki sınırı
Bu Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine evlendirme memurluğu yetkisi verilen görevlilerin bu yetkileri; büyük şehir belediye başkanları ile büyük şehir içindeki belediye evlendirme memurlukları için büyük şehir belediye hudutları, diğer belediye başkanları veya görevlendirecekleri memurlar için o il ilçe ve kasaba belediye hudutları, köylerde ve kasabalarda görevlendirilen öğretmenler veya muhtarlar için o köy veya kasaba hudutları ile sınırlıdır.
Nüfus memurlarına birden fazla köy veya kasabada yada bütün ilçede evlendirme memurluğu görev ve yetkisi verilebilir.
Yurtdışında evlendirme memurluğu görev ve yetkisi
Yurtdışında mahalli mevzuatın kabul etmiş olması şartı ile evlendirme memurluğu yetki ve görevi konsolos veya başkonsoloslara aittir.
Fahri konsolos ve fahri başkonsolosların evlendirme yetkisi yoktur.
Yabancı yetkili makam önünde evlenme
Yurtdışında Türk vatandaşı kadın ve erkek veya bir Türk vatandaşı ile bir yabancı, bulundukları ülkenin evlendirmeye yetkili makamları huzurunda evlenebilirler. Böyle bir evlenme, Türk mevzuatına aykırı olmaması şartıyla Türkiye'de de geçerlidir.
Evlenenlerin her ikisi de Türk vatandaşı ise koca tarafından, yalnız biri Türk ise Türk vatandaşı tarafından yabancı yetkili makamdan alınacak belgenin en geç bir ay içerisinde en yakın konsolosluğumuza verilmesi veya gönderilmesi suretiyle bildirilmesi mecburidir.
Eğer evlenmenin yapıldığı yerde ve yakınında Türk Konsolosluğu yoksa, bu takdirde bildirim, yabancı yetkili makamdan alınan resmi belgenin yurtiçinde Türkçe’ye çevrilip Dışişleri Bakanlığı'nca onandıktan sonra Genel Müdürlüğe veya ilgili nüfus idaresine verilmesi suretiyle yapılır.
Yabancı yetkili makamlardan alınan belge, Devletimizin de taraf olduğu uluslararası bir sözleşme uyarınca düzenlenmiş çok dilli bir belge ise başkaca bir işleme tabi olmaksızın, gereği yapılır.
Yabancı belgelerin onaydan muaf tutulmasına dair taraf olduğumuz uluslararası sözleşme hükümleri saklıdır.
Yabancıların Türkiye’de evlenmesi
Türkiye'de bir Türk vatandaşı ile bir yabancı veya aynı devlet vatandaşı olmayan iki yabancı ancak yetkili Türk evlendirme memuru önünde evlenebilirler.
Aynı devlet vatandaşı olan iki yabancı kendi milli kanunu yetki vermiş olduğu takdirde, o devletin Türkiye'deki temsilcilikleri önünde evlenme yapabilecekleri gibi Türk makamları önünde de evlenebilirler.
Yabancıların evlenme isteklerine dair müracaatları evlendirme memurluğunca kabul edilerek, bu yönetmeliğin Türk vatandaşlarının evlenmeleri hakkındaki esas ve usul hükümleri yabancılar için de uygulanır.
Evlenme ehliyet belgesinin getirtilmesi konusunda evlendirme memurları yabancı devlet başkonsoloslukları ile doğrudan yazışma yapabilecekleri gibi, Genel Müdürlük aracılığıyla da bu belgeleri getirtebilirler.
Vatansız veya vatandaşlık durumu muntazam olmayanların evlenmesi
Vatansız veya mültecilerle, vatandaşlık durumu muntazam olmayan yabancıların müracaatları evlendirme memurları tarafından kabul edilir.
Bunların evlenme manilerinin bulunup bulunmadığı. Türkiye’de nüfus kaydı tutuluyorsa Genel Müdürlükten verilecek evlenme ehliyet belgesi ile, henüz nüfus kaydı tesis edilmemiş ise emniyet makamlarınca tutulan dosyalardaki bilgilere göre bu makamlarca verilecek belge ile tesbit edilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Evlenme Ehliyeti ve Engelleri
Evlenme ehliyeti ve şartları
Evlenebilmek için aşağıdaki şartları taşımak gereklidir.
1 - Reşit olmak;
18 yaşını doldurmuş ve mahkemece vesayet altına alınmamış olan herkes başka bir kimsenin rıza veya iznine bağlı olmaksızın evlenebilir.
Ancak,
a) 17 yaşını doldurmuş erkekler ve 15 yaşını doldurmuş kadınlar ana baba veya vasilerinin,
b) 15 yaşını doldurmuş erkekler veya 14 yaşını bitirmiş kadınlar sulh hukuk hakimliğinin,
İzni ile evlenebilirler.
2 - Mümeyyiz olmak;
Mümeyyiz olmak, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, akü zayıflığı, sarhoşluk veya bunlara benzer bir sebepten dolayı iyiyi kötüden ayırdetmek ve makul surette hareket etmek yeteneğinden mahrum olmamaktır.
Akıl hastalıklarından birine müptela olduğu doktor raporu ile sabit olanlar veya bu sebepten dolayı mahkemece hacir altına alınmış olanlar asla evlenemezler. Ancak bu hastalıkların tamamen tedavi edildiğine dair sağlık kurulu raporu veya resmi hastanelerin ilgili servislerinden verilmiş ikinci bir rapor getirildiği veya mahkemece hastalıkların son bulmuş olduğundan dolayı hacir kararı kaldırılmış bulunduğu takdirde evlenme yapılır.
Akıl hastalığı dışında bir sebeple hacir altına alınmış olanların evlenebilmeleri için vasilerinin veya hakimin izni şarttır.
Yukarıdaki şartları taşıyan kadın ve erkek evlenme ehliyetine haizdir ve hukuki bir engel olmamak kaydıyla birbirleriyle evlenebilirler.
Evlenme engelleri
Evlenme manileri aşağıda belirtilmiştir.
1- Yakın hısımlık;
a) Nesebi sahih olsun olmasın aynı ana ve babanın çocukları veya aynı babadan olmuş veya aynı anadan doğmuş çocuklar arasında.
b) Nesebi sahih olsun olmasın usul ve füru'u arasında,
c) Evlenme son bulmuş olsa bile kadın ile kocanın usul ve füru’u koca ile kadının usul ve füru’u arasında,
d) Evlâtlık ile evlât edinen veya bunlardan biri ile diğerinin koca ve karısı arasında,
e) Bir kimse ile amca, dayı, hala, teyzesi arasında,
Evlenme yapılamaz.
2 - Evli olmak;
Nüfus kaydına göre evli görünen bir kimse yeniden evlenemez.
Ancak, müracaat sırasında önceki evliliği ölüm, boşanma veya evliliğin herhangi bir sebeple mahkeme kararı ile son bulmuş olması halinde evlenme engeli ortadan kalkar ve durum aile kütüklerine tescil edilmedikçe yeniden evlenme akdi yapılamaz.
3 - Kadın için kanunî evlenme yasağı bulunmak,
Boşanmış, evliliğinin butlanına hükmedilmiş veya kocası ölmüş olan kadın, boşanma veya evliliğin butlanına dair mahkeme kararı veya kocasının ölüm tarihinden itibaren 300 gün geçmedikçe yeniden evlenemez. Ancak kadın 300 günlük süre dolmadan önce doğum yaptığı veya mahkemece bu sürenin kısaltılmasına veya kaldırılmasına karar verildiği takdirde, -kadın için kanuni evlenme yasağı ortadan kalkar.
4 - Kazai evlenme yasağı bulunmak;
Boşanmış karı ve koca hakkında hakim tarafından bir süre evlenememe müddetti tayin edilmiş ise bu süre içerisinde bu kişiler evlenemezler. Ancak eski karı koca birbirleriyle evlenmek istedikleri ve hakim tarafından yeniden evlenememe müddeti kısaltılmış olduğu takdirde, yeni tayin edilen süre dolmuş ise evlenme akdi yapılabilir.
5 - Zührevi hastalıklardan birisine yakalanmış olmak;
Frengi, belsoğukluğu, yumuşak şankr, cüzzam ve benzeri hastalıklardan birisine yakalanmış oldukları doktor raporuyla belirlenmiş olanlar evlenemezler.
Ancak, bu hastalıkların tamamen, tedavi edildiğinin ve bulaşma tehlikesi kalmadığının ikinci bir resmi doktor veya hastane raporuyla belgelendirilmiş olması halinde engel ortadan kalkar ve evlenme yapılabilir.
6 - İleri ve bulaşıcı derecede veremden hasta olmak;
İlerlemiş ve bulaşıcı derecede veremden hasta olduğu doktor raporu ile tesbit edilmiş olanların evlenmeleri 6 ay ertelenir. Bu süre sonunda getirilecek ikinci bir raporda hastalığın tedavi edildiği anlaşıldığı takdirde evlenme yapılır. İkinci raporda hastalığın devam etmekte olduğu anlaşılırsa evlenme ikinci defa 6 ay daha ertelenir ve durum kendilerine bildirilir. İkinci 6 ayın bitiminde hastalığın geçtiğine dair doktor raporu getirilirse evlenme yapılır. Hastalığın devam etmekte olduğu anlaşıldığı takdirde, evlendirme memuru, bu halde evlenmenin mahzurlu olacağını her iki tarafa da anlatılır. Evlenmede ısrar edildiği takdirde, evlenme yapılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Evlenme Akdinde Usul ve Akdin Yapılması
Müracaat
Birbirleriyle evlenmeye karar vermiş olan kadın ve erkeğin oturdukları yer evlendirme memurluğuna müracaat etmeleri esastır.
Ancak, evleneceklerin ayrı illerde bulunması veya birinin yurtdışında olması gibi hallerde ayrı ayrı müracaat da mümkündür. Bu halde, müracaatı alan evlendirme memurlukları derhal karşılıklı olarak birbirlerine bilgi verirler.
Her iki evlendirme memurluğunda evlenmeye esas olacak belgeler tamamlanır ve bir dosyada birleştirilmek üzere evlenme akdinin yapılacağı yer evlendirme memurluğuna gönderilir.
Vekil eliyle müracaat
Evlenecek kişi müracaat, işlemini vekil olarak atadığı kişi vasıtası ile de yürütebilir.
Bunun için özel evkaletname düzenlenmesi ve bu vekaletnamede vekalet veren ile vekili ve evleneceği kişinin tam kimlikleri ile evlenme işlemlerinin yürütülmesi için verilmiş olduğunun açıkça belirtilmesi şarttır.
Vekaletnamenin bir örneği evlenme dosyasına konulur.
Müracaatta usul
Müracaat, kadın ve erkek veya onların vekillerince örneğine uygun olarak düzenlenmiş ve imza edilmiş olan «Evlenme Beyannamesi» ile yapılır.
Müracaat sırasında her iki tarafın birlikte olması halinde imzaların onaylanması, müracaatı kabul eden memur tarafından yapılır.
Taraflardan birinin bulunmaması ve evlenme beyannamesini imza etmiş olması halinde bu beyannamedeki imzanın köy veya mahalle muhtarları, noterler, evlenecekler işçi veya memur iseler, dairesi amirlerince onaylanmış olması şarttır.
Müracaat sırasında taraflar fotoğraflı nüfus cüzdanlarını göstermek zorundadırlar. Fotoğraflı nüfus cüzdanı gösterilmediği takdirde evlendirme memuru müracaatı kabul etmez.
Müracaat sözlü olarak da yapılabilir. Bu takdirde sözlü müracaat evlendirme memuru huzurunda evlenme beyannamesine geçirilerek taraflarca imzalanır. Evlendirme memurları tarafından da imzalar tasdik edilir.
Evlenme bildirimi de yazılı hale getirilmediği sürece diğer işlemlere başlanılamaz.
İmza atamayanlar ve bedenî eksiklikleri olanlar
Evlenmek için müracaat edenlerden imza atamayanlar olduğu takdirde, imza edeceği yerlere sağ elinin işaret parmağı bastırılır. Varsa kendi adına kazılı bulunan mühürü de basılır. Durum beyanname üzerinde açıklanarak evlendirme memurunca imza edilip mühürle tasdik edilir.
Sağır ve dilsizlerin de evlenmeye dair isteklerini özel işaretlerle belirlemeleri, iradelerini açıklamaları manâsına gelir. Gerek müracaat sırasında ve gerekse tören sırasında ihtiyaç duyulduğu takdirde, bu özel işaretlerden anlayanlar aracılığıyla işlem sonuçlandırılır. Bu gibi hallerde aracılık yapanların da imzaları alınır.
Evlenme dosyalarında bulunacak belgeler
Evlenme dosyalarına aşağıdaki belgeler konulur;
1. "Evlenme Beyannamesi" bu beyanname 4 nüsha olarak tanzim edilir.
2. Fotoğraflı nüfus cüzdanı örneği
3. Sağlık raporu
Müstakbel eşlerden birinin talebi üzerine; kadın ve erkeğin evlenmelerine engel olacak bir hastalığın bulunup bulunmadığı hükümet tabipliklerince, sağlık ocağı tabipliklerince, resmi veya özel hastane veya doktorlarca verilmiş sağlık raporu ile tespit edilir.
4. Rıza Belgesi
Yaşlarının küçüklüğü veya hacir altına alınmış olmaları sebebiyle evlenmeleri ana, baba veya vasisinin rızasına bağlı olanlar, müracaat sırasında form-beyannameye bunların rızalarını gösterir belgeyi de eklemek zorundadır. Rıza belgelerinin imzalanmış olarak getirilmesi halinde bu imzaların o şahıslara ait olduğunun yetkili merciler tarafından tasdik edilmiş olması şarttır. Rıza belgeleri ana ve baba veya vasi tarafından bizzat evlendirme memurunun huzurunda da imzalanabilir. Bu takdirde imza tasdiki evlendirme memurunca yapılır. Ana ve babadan birinin ölmüş olması halinde sağ olan veya boşanma halinde velayet verilmiş olan tarafın imzası kafidir. Rıza belgesi vasi tarafından imza edildiği takdirde vasi tayinine dair mahkeme kararı istenir ve dosyaya eklenir.
5. Vesikalık fotoğraf
Verilecek dörder adet fotoğrafın inkılâp kanunlarına uygun kıyafet içerisinde baş açık, cepheden ve başın yüz ile alın kısımlarım tamamen gösterir şekilde çektirilmiş olması gerekir. Kadınların, yüz ve alın kısımları açık olmak kaydıyla başörtü ile çekilmiş fotoğrafları kabul edilebilir.
6. Evlendirme Memuru, müracaat edenlerin medeni hallerinde tereddüde düşerse, aşağıdaki hususların da tesbitini isteyebilir.
Evlenme ehliyet belgesi, nüfus idarelerince aile kütük kayıtlarına dayanılarak düzenlenen ve kişinin tam künyesi ile nüfus açısından evlenmesine engel bir halinin bulunup bulunmadığım gösteren bir belgedir. Bu belgeler evlendirme memuru tarafından ilgililerin kayıtlı oldukları yer nüfus idarelerinden getirtilerek dosyasına konur.
Yabancılar için, yetkili merkezî makamlar veya o devletin mahalli temsilcilikleri tarafından verilmiş ve usulüne göre tasdik edilmiş olan evlenme ehliyet belgeleri kabul edilerek dosyaya eklenir.
Verilen evlenme ehliyet belgeleri, taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelere göre düzenlenmiş çok dilli belgelerden ise, ayrıca onay işlemine lüzum kalmaksızın alınarak dosyaya eklenir. Ancak belgelerin sıhhatinden şüphe edilmesi halinde, evlendirme memurluğu, o belgeyi ilgili devlet temsilciliğine göndermek suretiyle doğruluğunu tevsik ettirebilir.
Vatansız, mülteci ve vatandaşlık durumu muntazam olmayanlara ait evlenme ehliyet belgesi, bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesine göre düzenlenir.
Müracaat sırasında yapılacak işlemler ve inceleme
Evlenme talebine dair form - beyanname ve belgeleri alan evlendirme memuru evlenme dilekçesinin usulüne göre doldurulup imza edilip edilmediğini, evlenme ehliyet belgesi istenilmişse bu belge ile nüfus cüzdanı arasında bir fark olup olmadığını, bir fark varsa bu farklılığın şahısta hataya sebebiyet verecek nitelikte olup olmadığını yaş dolayısıyla rızanın söz konusu olduğu hallerde ana, baba veya vasinin rızası veya mahkemenin izninin bulunup bulunmadığını kontrol eder, varsa eksiklikleri tamamlatır ve müracaat edenlerden nüfus cüzdanlarını isteyerek kimlik kontrolü yapar. Cüzdan örneğini kontrol ederek onaylar ve dilekçenin kaydını yaparak taraflara müracaat sırasına göre akdin yapılacağı gün ve saati bildirir.
Evlenme akdinin yapılabilmesi için evlenme kararının ilânına lüzum yoktur.
Evlenme izin belgesi
Dosyanın incelenmesi sonucunda evlenmelerine engel bir hallerinin bulunmadığı ve belgelerinin de tam olduğu tesbit edilen çiftlere istedikleri takdirde, beyannamenin izin belgesi bölümü onaylanarak verilir.
Böyle bir belgeyi alan çiftler, yurt içinde ve yurt dışında evlendirmeye yetkili makam huzurunda, ayrıca bir dosya düzenlenmesine lüzum kalmaksızın evlenebilirler.
Belge, verildiği tarihten itibaren 6 ay süre ile geçerli olup, bu husus belgede de gösterilir.
Bu belgeye dayanarak akid yapan, evlenmeyi belgeyi veren evlendirme memurluğuna 15 gün içinde bildirmekle görevlidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Evlenmenin Reddi ve Evlenmeye İtiraz
Evlenmenin reddi
Evlendirme memuru, dosyayı incelemesi sonucunda 15 inci maddede sayılmış bulunan evlenme manilerinden herhangi birini tespit ettiği takdirde evlenme yapmayı reddeder. Bu hususu gerekçeli ve yazılı olarak taraflara derhal duyurur. Taraflarca tesbit edilen evlenme manisinin mevcut olmadığı belgelerle ispatlanmadığı sürece evlenme yapılamaz. Evlenme manii, nüfus kütüklerindeki bir işlem eksikliği sebebiyle ortaya çıkmışsa, bu eksiklik tamamlanmadıkça evlenme akdi yapılamaz.
Evlenmeye itiraz, usul ve süre
Evlenme dosyası hazırlanırken evlenme gününden önceki günün mesai saati bitimine kadar ilgililerce, tarafların evlenmeye ehil olmadıkları veya evlenme manilerinden birinin bulunduğunu ileri sürerek evlenmenin yapılmasına yazılı olarak itiraz edebilirler.
Evlenme gününde yapılan itirazlar kabul edilmez.
Evlenme manileri dışında bir sebebe dayanarak itiraz dilekçesinde itiraz edenin açık kimliği, adresi ile imzası bulunması şarttır.
İtiraz evlenme manilerinden birine dayanıyorsa, bununla ilgili belgelerin dilekçeye eklenmesi veya hiç olmazsa bir maniye dair inandırıcı belgelerin verilmesi gereklidir.
Evlenme manii sebebi ile yapılan itirazda, itirazın aksini gösterir bir belgenin dosyada bulunması halinde, evlendirme memuru tarafından itiraz derhal reddedilir ve taraflara bilgi verilir.
Evlendirme memuru, usulüne uygun biçimde yapılmış itirazları en geç 24 saat içerisinde taraflara duyurur. 10 gün içinde cevap verilmesini, varsa iddianın aksini gösterir belgelerin gönderilmesini ister, gerekirse ilgili makamlarla bu konuda yazışır. Cevaplar geldikten veya cevap verilmesi için konulan süre dolduktan sonra dosyayı yeniden inceler ve bu inceleme sonunda;
1. İtirazın yerinde olduğunun anlaşılması halinde taraflara ve itiraz edene derhal bilgi vererek evlenme yapmayı reddeder.
2. İtirazın gerçek olmadığı veya mevcut olsa dahi iddia edilen engelin daha sonra hukuki bir işlem ile ortadan kalkmış olduğu tespit edilirse evlenme memuru itirazı reddeder. Sonuç, taraflara ve itiraz edene bildirilir ve evlenme işlemi yürütülür.
İtiraz eden 10 gün içinde mahkemeden evlenmenin men’i davası açıldığına ve evlenmenin durdurulduğuna dair bir karar getirdiği takdirde evlenme işlemleri muhakeme sonuna kadar durdurulur ve taraflara duyurulur.
Cumhuriyet Savcılığının itiraz yetkisi
Cumhuriyet savcıları mutlak butlan sebeplerinden birinin var olması sebebiyle evlenme akdi yapılıncaya kadar evlenmeye itiraz edebilirler.
Evlenme manilerinin bulunduğu yolunda cumhuriyet savcılığına yapılan ihbar Cumhuriyet Savcılığı tarafından ciddi bulunduğu takdirde evlendirme memurluğuna bildirilir. Evlendirme memuru 24 üncü maddede belirtilen usul ve esaslara göre itirazı inceler, itirazı yerinde görmemesi halinde Cumhuriyet Savcılığına bilgi vererek evlenme işlemi yürütülür. Cumhuriyet savcılığınca 10 gün içinde evlenmenin men’i davasının açıldığının bildirilmemesi halinde evlenme akdi yapılır ve sonuç gerekçeli olarak cumhuriyet savcılığına bildirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Evlenme Töreni
Tören yerleri
Evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır.
Ancak tarafların isteği üzerine;
a) İkametgâhlarda, özel bina veya salonlarda,
b) Tutuklu veya hükümlüler için cumhuriyet savcılığınca izin verilmesi üzerine ceza veya tutukevinde,
c) Hastalar için baştabibin veya müdürün izin vermesi üzerine hastanelerde
Evlenme yapılabilir.
Evlenme töreninin yapılması istenen, ancak evlenmenin mahiyeti ile bağdaşmayan veya tarafların serbestçe iradelerini açıklamalarına imkan vermeyen yerlerde veya mabetlerde resmi evlenme töreni yapılamaz. Bu durumda evlendirme memuru evlenmeyi erteler.
Evlenmede aleniyet, usul ve şekil
Evlenme, evlendirmeye yetkili bir görevli önünde iki şahitle birlikte ve bizzat tarafların huzuru ile aleni olarak yapılır.
Davetli bulunmaması, evlenmenin aleni yapılmadığı manâsına gelmez.
Vekaletle evlenme yapılamaz.
Evlendirme memuru önceden tesbit edilen yer ve zamanda tarafların ve şahitlerin önünde kadın ve erkekten her birine ayrı ayrı olmak üzere birbirleriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Her birinin müsbet cevap vermesi ve bu cevapların iki şahit tarafından da duyulduğunun doğrulanması üzerine, evlenmenin kanuna uygun olarak yapılmış olduğunu yüksek sesle açıkladıktan sonra evlenme kütüğünü taraflara ve şahitlere imza ettirir ve kendisi de tarih ve saat koyarak imzalar.
Sağır ve dilsizler işaretle cevap verebilirler, Evlendirme memuru lüzum görürse, işaretlerden anlayan bir kişinin aracılığını daha önceden isteyebilir. Bu durumda taraflar aracı bulundurmak zorundadırlar.
Yabancılar Türkçe bilmedikleri takdirde, evlendirme memuru. Türk devletince tanınmış devletlerin birinci resmi dili olması kaydıyla bu dili bilen tercüman kullanabilir. Taraflarca bu tercüman daha önceden tören yerinde bulundurulur.
Şahitlik şartları
Şahit olabilmek için reşit ve mümeyyiz olmak ve tanıklık ettiği kişiyi tanımak şarttır.
Görünüşleri itibariyle mümeyyiz olmadıkları ve evlenecek tarafı tanımadığı anlaşılanlar şahitlik yapamazlar.
Şahit, evlenme isteğine ait iradelerin açıklanmasına dair bildirimlerin serbestçe yapıldığına, tanıklık ettiği kişinin kimliğinin doğruluğuna ve akdin yapıldığına şahittir.
Memurun evlenmeyi yapmaktan çekinmesi
Evlenmenin yapılacağı sırada taraflardan birinin iradesinin serbestçe açıklanmasını engelleyici ruh hali içinde bulunduğunun davranışlarından açıkça anlaşılması halinde evlendirme memuru bu durumu taraflara bildirerek evlenmeyi erteleyebilir.
Aile cüzdanı
Evlenen her çifte evlendirme memurluğunca düzenlenmiş bir aile cüzdanı verilir. Aile cüzdanının alınması ile cüzdana kaydedilmiş şahısların şahsi hallerinde meydana gelen değişiklikleri aile reisleri bu cüzdana işlettirmekle mükellef ve sorumludurlar.
Yabancı kadınlara haklarının hatırlatılması
Yabancı bir kadının bir Türk erkeği ile evlenmesi sırasında daha önce bildirim yapılmamışsa, Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 5 inci ve 42 nci maddeleri gereğince kadının evlenmekle Türk vatandaşlığını kazanabileceği ve isteğini yazılı olarak bildirebileceği açıklanır.
Bu bildirim için zorlama yapılamaz ve bildirimi evlenme bildirimine ekleyerek nüfus idaresine gönderir.
Yabancı ile evlenen bir Türk kadını 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 19 uncu ve 42 nci maddeleri uyarınca evlenme sırasında, kocasının vatandaşlığını seçmek istediği takdirde, evlendirme memuru bu husustaki beyanın Türk vatandaşlığım kaybetme sonucunu doğuracağını kadına hatırlattıktan sonra bu yazılı beyanı alır, evlenme bildirimi ile birlikte nüfus idaresine gönderir.
Evlenmenin nüfus idaresine bildirilmesi ve aile kütüklerine tescili
Evlenmeler usulüne uygun düzenlenmiş form veya tutanaklarla evlenme tarihinden itibaren en geç 1 ay içerisinde o yer nüfus idaresine bildirilir.
Nüfus idaresine gönderilen evlenme bildirimleri üzerine mevzuata göre gerekli işlemler yapılır.
Nüfus idaresinin yetkisi
Nüfus idareleri, evlenmeyi aile kütüklerine tescil ederken evlenmenin mutlak butlan sebeplerinden biri ile malûl olduğunu tespit ettikleri takdirde, tescil işlemini sonuçlandırmakla beraber gerekli bilgilerle birlikte durumu cumhuriyet savcılığa bildirirler.
Evlenmelerde yabancı uyruklular için yapılacak işlem
Yetkili Türk makamları önünde evlenen yabancı uyruklu kadın ve erkeğe bir aile cüzdanı ve ayrıca istekleri üzerine çok dilli evlenme belgesi düzenlenerek verilir.
Bu yabancılar, Uluslararası Kişisel Hal Komisyonu Üyesi bir devletin vatandaşı iseler, bu evlilik, 1958 tarihinde İstanbul'da imza edilen 3 numaralı Uluslararası Bilgi Teatisi Hakkında Sözleşme gereğince, gerekli kart doldurularak yabancının doğum yeri nüfus idaresine gönderilir.
Evlenenlerden birinin yabancı olması halinde de yukardaki fıkraya göre işişlem yapılır.
Evlenme ehliyet belgesi Türk makamlarınca düzenlenmiş vatansız veya yabancıların evlenmelerine ait bildirimin bir örneği, ikamet tezkeresini almış olduğu il emniyet müdürlüğüne, bir örneği de Genel Müdürlüğe gönderilir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Evlenme Kütükleri ve Evlenmeye Dair Yazışma Usulleri
Evlenme akdinin evlenme kütüğüne geçirilişi ve kütüğün hukuki mahiyeti
Yapılan evlenmeler evlendirme memuru tarafından «Evlenme Kütüğü»ne geçirilir ve karı - koca, şahitler ve memur tarafından imza edilir. Böylece evlenmenin şekli unsuru tamamlanmış olur.
Usulüne göre tasdik edilmiş evlenme kütükleri, evlenmenin yapıldığına karine teşkil ederler, Ancak, evlenmenin devam edip etmediği konusunda hukuki bir değer taşımazlar. Bu husus, nüfus aile kütük kayıtları ile belgelendirilip ıspatlanır.
Evlenme kütüğünde silinti ve kazıntı yapılamaz. Yanlış yazılan bilgilerin düzeltilmesi nüfus mevzuatına tabidir.
Evlenme kütük kayıtları nüfus idaresince düzenlenip gönderilen evlenme ehliyet belgelerine uygun olarak tutulur.
Evlenme kütüklerinin tasdiki ve arşivlenmesi
Evlenme kütüklerinin sahife birleşimleri nüfus idarelerine ait mühürle mühürlenip, sonuna kaç sahifeden ibaret olduğu yazılıp tasdik edildikten ve cilt numarası verildikten sonra kullanılır.
Köy, kasaba veya ilçe evlendirme memurlarına ait kütük defterleri ilçe nüfus müdürlüğü tarafından, il merkez belediye evlendirme memurluklarına ait kütük defterleri de il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü tarafından tasdik edilir. Evlendirme nüfus memurluğunca yapıldığı takdirde defterlerin tasdiki mülki idare amirlerine aittir.
Köylerde dolan ciltler nüfus idarelerine zimmetle teslim edilir ve bu idarelerce arşivlenir. Belediyeler kendilerine ait evlenme kütük defterlerini kendi arşivlerinde saklarlar.
Yazışma
Evlendirme memurlukları, kendi aralarında ve nüfus idareleri ile doğrudan yazışma yaparlar.
Türk konsoloslukları da yurtdışında yapılacak evlenmeler için ilgili nüfus idareleri ile doğrudan yazışma yaparlar.
Evlenme işlemleri ile ilgili olarak istenilen bilgi ve belgeler aynı gün gönderilir Evlenme ehliyet belgesinin gönderilmesi telgrafla istenebilir, ancak telgrafla örnek veya ehliyet belgesi gönderilmez.
Kullanılacak belgeler
Evlenme işlemlerinde, bu Yönetmelik ekinde gösterilen belgeler kullanılır.
Konsolosluklar, evlenme ehliyet belgesi istenmesi işini çabuklaştırmak amacıyla ilgililerden, üzerinde adres yazılı zarf ve gidiş - dönüş posta işinde kullanılmak üzere uluslararası posta kuponu isteyebilirler.
Kullanılacak defterler
Evlendirme memurlukları gelen ve giden evrakı kayıt etmek zorundadırlar.
Bu iş için bastırılmış ve idare amirince tasdik edilmiş kayıt defterleri kullanılır.
Evrak dağıtımında ve tesliminde teslim alanın imzası alınarak evrak zimmet defteri kullanılır.
PTT idaresine teslim edilen evrak için posta zimmet defteri kullanılır.
Bu defterin ilgili bölümlerinin doldurulmuş ve alt kısmının amirce tasdik edilmiş olması şarttır.
Form ve basılı kağıtların düzenlenmesi
Evlendirme işlerinde kullanılacak olan defter, form ve basılı kağıtlar, Genel Müdürlükçe örneğe ve standarda uygun olarak hazırlanır.
Genel Müdürlük, bu Yönetmelikte öngörülen formlarda, nüfus hizmetlerindeki gelişmelere göre değişiklikler yapmaya ve bunları yeniden düzenlemeye yetkilidir.
Bu form ve belgeler damga resminden ve her türlü harçtan muaftır.
Dayanak belgelerinin imhası
Evlenme akdinin yapılmasına esas olan dosya ve belgeler akid tarihinden itibaren 10 yıl geçtikten sonra imha edilir.
Ancak, evlenme kütükleri ve evlenmenin nüfus kütüklerine tesciline dair bildirimler, hiç bir surette imha edilemez.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Dosyaların Geçerlilik Süresi
Bu Yönetmelik uyarınca evlenmeye esas olmak üzere hazırlanan dosyanın geçerlilik süresi, evlenme ehliyet belgesinin düzenleme tarihinden itibaren 6 aydır. Bu süre içerisinde evlenme akdi yapılmadığı takdirde dosya işlemden kaldırılır ve iptal edilir.
Memurların nitelikleri
Evlendirme memuru olarak görevlendirilecek memurların öncelikle öğrenim dereceleri benzerlerinden yüksek, konuşma yeteneği iyi ve diksiyonu düzgün bulunanlar arasında genel kültür ve davranışları bakımından olumlu olanlar seçilir.
Hizmetiçi eğitim
Evlendirme memurları ihtiyaca göre vali ve kaymakamlarca yapılacak programa uygun olarak eğitime tabi tutulurlar. Bu eğitime katılacakların kanuni yollukları ilgili kuruluşların bütçesinden karşılanır. Meslek içi eğitimlerde Türk Medeni Kanunu, nüfus ve vatandaşlık mevzuatı, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu Türk Ceza Kanunu ve uluslararası sözleşmelerin evlenmeler ile ilgili hükümleri öğretilir.
Evlenmelerin çalışma saatlerinde yapılması
Evlenme törenleri günlük çalışma saatleri içerisinde yapılır.
Ancak, tarafların isteği üzerine çalışma saatleri dışında veya hafta sonu veya resmi tatil günlerinde özel yer ve salonlarda tören yapılabilir.
İmza ve mühür örnekleri
Evlendirme memurları, örneğine uygun olarak hazırlayacakları imza ve mühür örneklerini mahalli nüfus idarelerine göndermekle mükelleftirler.
Evlendirme memurlarının değişmesi halinde, yeni örnekler en geç 3 gün içinde düzenlenerek gönderilir.
Mahalli nüfus idarelerince bu imza örnekleri muntazam olarak dosyalanıp saklanır ve değişiklikler takip edilerek dosyaların güncel olması sağlanır.
Gerekli görülen hallerde gönderilen belgelerdeki imza ve mühürler sirkülerdeki örneklerle karşılaştırılmak suretiyle doğruluğu tesbit edilir.
Yaşın hesaplanması
Evlenmek üzere müracaat edenlerin kimliklerinde doğum tarihinin yalnızca yılı yazılı olup da ay ve günü yazılı olmayanların yaşının hesaplanmasında, kişinin doğduğu yılın Temmuz ayının birinci günü başlangıç olarak kabul edilir.
Eğer doğum tarihinin ay ve yılı yazılı ise bu takdirde yazılı olan ayın ilk günü başlangıç olarak alınır.
Kıyafet
Evlendirme memuru evlendirme töreninde modeli ekte gösterilen özel bir cübbe giyer.
Bu kıyafetlerin giderleri mensup oldukları kuruluşların bütçelerinden karşılanır.
Devir ve teslim mükellefiyeti
Başka bir yere atanma, devlet memurluğundan çekilme, emeklilik, ölüm veya yetki düzenlenmesi gibi sebeplerle kesin olarak memurun görevinden ayrılmasını gerektiren hallerde yerine gelen veya yetki verilen memura, henüz gelmemiş ise, geldiğinde ona devredilmek üzere nüfus idarelerinde il ve ilçe nüfus müdürleri, belediyelerde belediye başkanı tarafından gösterilen kimseye, köy muhtarları kendi aralarında 51 inci maddedeki usule göre devir ve teslim yapmakla mükelleftirler.
Yukarıda sayılan sebepler dışında, memurun devir ve teslim yapmasına imkan vermeyecek surette işten ayrılması halinde vali, kaymakam ve belediyelerde belediye başkanı tarafından tayin edilecek bir kurulca devir ve teslim yapılır.
Devir ve teslim konusu, süresi
Devir ve teslim ile mükellef bulunan memurların devir ve teslim işlerinin kapsamına giren hususlar şunlardır;
a) Mühürler,
b) Evlenme kütükleri.
c) Defterler,
d) Belgeler ve dosyalar,
e) Cübbe,
f) Döşeme ve demirbaşlar.
Devir ve teslim işlemlerinin 15 gün içinde yapılması mecburidir. Ancak memurun 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 94 üncü maddesine göre memuriyetten çekilmesi halinde bu süre 30 günü geçemez.
Devir ve teslimde usul
Devir ve teslim, 4 nüsha olarak düzenlenen bir tutanakla yapılır. Tutanağın altı, devralan ve devreden tarafından imza edilir. Memurlar arasında yapılan devir ve teslim tutanakları il ve ilçe nüfus müdürü tarafından tasdik edilir.
Devir ve teslim tutanaklarından, birer nüsha, devralan ve devredene verilir. Bir nüshası dairedeki dosyasına konulur, diğeri de nüfus müdürlüğüne gönderilir.
