Seri No: 179 Gelir Vergisi Genel Tebliği

193 Sayılı gelir Vergisi Kanununun mükerrer 123 üncü maddesinin 2 numaralı fıkrasında, “Bu Kanunun 13, 17, 21, Ek 2, 47, 53, 68, mükerrer 80, 82, 86, 87, 111 ve 112 nci maddelerinde yer alan maktu had ve tutarların her birini ayrı ayrı veya topluca 10 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir." denilmiş, aynı maddenin 3 numaralı fıkrasında da, "Bakanlar Kurulu 47, 86 ve 87 nci maddelerde yazılı hadler hariç olmak üzere, 2 nci fıkrada yazılı yetkilerini kullanmadığı takdirde, her bir takvim yılında uygulanacak maktu had ve tutarlar, önceki yılda uygulanan maktu had ve tutarlara bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilir." hükmü yer almıştır.

Bu hükümlerin verdiği yetkiye dayanılarak çıkartılan ve 27.12.1994 gün ve 22154 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile sözü edilen maddelerde yazılı maktu had ve tutarlar yeniden belirlenmiştir.

Ayrıca, yine mükerrer 123 üncü maddenin 4 numaralı fıkrasında, gelir vergisi tarifesinin, her bir takvim yılında uygulanacak gelir dilimlerinin önceki yılda uygulanan gelir dilimi tutarlarına bu yıla ait yeniden değerleme oranında artış yapılarak belirleneceği hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun geçici 35 inci maddesinin 5 numaralı bendinde, hayat standardı temel gösterge tutarlarının asgari ücret tutarının değiştirildiği yıllarda bu ücrete göre hesaplanacağı, ancak asgari ücrete göre hesaplanan tutarlardaki artışın, önceki yıla göre yeniden değerleme oranına göre hesaplanan tutarlardan düşük olması halinde, temel gösterge tutarlarında yeniden değerleme oranında artış yapılacağı hükmü yer almıştır.

94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen maktu had ve tutarlar ile yukarıda yer alan hükümlere göre yeniden değerleme oranında artan tutarlar aşağıda açıklanmıştır.

1) Küçük Çiftçi Muaflığına İlişkin Yıllık Satış Tutarı Ölçüsü ve Çiftçilerde Götürü Gider Usulünde Vergilendirmeye İlişkin Tutar:

a) Küçük Çiftçi Muaflığına İlişkin Yeniden Tespit Edilen Satış Tutarı Ölçüsü:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun küçük çiftçi muaflığına ilişkin 13 üncü maddesinde yer alan ve 100 milyon lira olarak uygulanmakta olan yıllık satış tutarı ölçüsü, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1994 takvim yılı hasılatına uygulanmak üzere 200 milyon liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, 1994 yılı satış hasılatı 200 milyon lirayı aşmayan çiftçiler, diğer şartları da taşımaları kaydıyla küçük çiftçi muaflığından yararlanacaklardır.

b) Çiftçilerde Götürü Gider Usulünde Vergilendirmeye İlişkin Yeniden Tespit Edilen Tutar:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun zirai kazancın götürü gider usulüne göre tespitine ilişkin 53 üncü maddesinde yer alan ve 200 milyon lira olarak uygulanmakta olan hasılat tutarı, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1994 takvim yılı hasılatına uygulanmak üzere 400 milyon liraya yükseltilmiştir.

Bu nedenle, 1994 takvim yılı hasılatı 400 milyon lirayı aşmayan çiftçilerin bu yıla ilişkin kazançları, götürü gider usulüne göre tespit edilebilecektir.

2) Göçmen ve Mülteci Muaflığına İlişkin Tutar:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun göçmen ve mülteci muaflığına ilişkin değişik 17 nci maddesinde yer alan ve 4.500.000 lira olarak uygulanmakta olan yıllık muafiyet tutarı, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1995 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere, yıllık 9 milyon liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, 1.1.1995 tarihinden itibaren bu muafiyet tutarı uygulanacaktır.

3) Gayrimenkul Sermaye İratlarında İstisna Tutarı:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 21 inci maddesinde yer alan ve 6 milyon lira olarak uygulanmakta olan yıllık istisna tutarı, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1994 takvim yılı iratlarına uygulanmak üzere 12 milyon liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, mesken olarak kullanılan binalardan 1994 yılında elde edilen kira gelirlerine bu istisna tutarı uygulanacaktır.

4) Yeniden Tespit Edilen Özel İndirim Tutarları:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesinde yer alan Özel indirim tutarları; aynı maddenin verdiği yetkiye dayanılarak, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren günde (30.000), ayda (900.000), yılda (10.800.000) lira olarak yeniden tespit edilmiştir.

Buna göre, 1 Ocak 1995 tarihinden itibaren ödenecek ücretlerin vergi matrahının tespitinde, özel indirim tutarları günde (30.000), ayda (900.000), yılda (10.800.000) lira olarak uygulanacaktır.

5) Yatırım İndirimi Uygulamasında Esas Alınacak Asgari Yatırım Tutarları:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun ek 2 nci maddesinde yer alan; ticari ve sınai yatırımlara ait 3 milyar liralık tutar, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 6 milyar liraya, zirai yatırımlara ait 500 milyon liralık tutar da 1 milyar liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, 1.1.1995 tarihinden itibaren verilecek Yatırım Teşvik Belgelerinde bu tutarlar esas alınacaktır.

6) Götürü Usulde Vergilemeye İlişkin İşyeri Emlak Vergi Değeri ve Yıllık İşyeri Kira Tutarı:

Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinin 2 numaralı bendinde yer alan ve 1.1.1993 tarihi itibariyle uygulanan 12 milyon liralık, götürü usulde vergilendirmeye ilişkin işyeri emlak vergi değeri, 3946 sayılı Kanunla, kanuni had haline getirilmiştir. Aynı bentte yer alan, işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde uygulanan yıllık kira tutarı da 3946 sayılı Kanunla 1.800.000 lira olarak tespit edilmiştir.

Öte yandan, 93/5146 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de 12 milyon liralık tutar 20 milyon liraya, 1.800.000 liralık tutar da 3 milyon liraya yükseltilmiştir.

Ancak bu tutarlar, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile işyerine ait emlak vergi değeri için 40 milyon liraya, işyerinin kira tutarı da 6 milyon liraya yükseltilmiştir. Yeni hadler, 31.12.1994 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.

Buna göre, 1994 takvim yılı sonu itibariyle işyerlerinin emlak vergisi değeri 40 milyon lirayı, işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde uygulanan yıllık kira tutarı da 6 milyon lirayı aşmayan götürü usule tabi mükelleflerin, diğer şartları da taşımaları kaydıyla bu usulde vergilendirilmelerine devam edilecektir.

7) Serbest Meslek Kazançlarında Götürü Gider Tutarı :

Gelir Vergisi Kanununun 68 inci maddesinde, serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderler belirtilmiştir. Aynı maddenin değişik 10 numaralı bendinde ise serbest meslek erbabının, işle ilgili şehir içi nakil vasıtaları ücretleri ile posta, telgraf ve odabaşı ücreti gibi müteferrik giderlerine karşılık belgesiz olarak yazılacak olan ve 500.000 lira olarak uygulanan gider tutarı, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1994 takvim yılına ait kazançların tespitinde dikkate alınmak üzere 1.000.000 liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, 1994 yılına ilişkin serbest meslek kazancının tespitinde gider olarak 1.000.000 liralık tutar dikkate alınacaktır.

8) Değer Artışı Kazançlarında İstisna:

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının 2, 3 ve 4 numaralı bentlerinde yazılı olan ve 800.000'er lira olarak uygulanan istisna tutarlarının her biri, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1995 takvim yılı kazançlarına uygulanmak üzere, 1.600.000'er liraya yükseltilmiştir.

9) Arızi Kazançlarda İstisna:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 82 nci maddesinde yer alan 50.000 liralık istisna tutarı, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1995 takvim yılı kazançlarına uygulanmak üzere 100.000 liraya yükseltilmiştir.

10) Gelirlerin Toplanması ve İhtiyari Toplama ve Beyana İlişkin Hadler:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 86 ve 87 nci maddelerinde yer alan toplama yapılmayan hallere ilişkin had ile ihtiyari toplama ve beyana ilişkin 225 milyon liralık hadler, 1.1.1995 tarihinden itibaren elde edilecek gelirlere uygulanmak üzere, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 450 milyon liraya yükseltilmiştir.

Ancak, 1994 yılına ilişkin olup 1995 yılında beyan edilecek gelirlere, Gelir Vergisi Kanununun 86 ve 87'nci maddelerinde yer alan 225 milyon liralık tutarlar uygulanacaktır.

11) Gelir Vergisi Tarifesi:

nispetinde vergileridilir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 123 üncü maddesinin 4 numaralı fıkrasına göre, 1994 takvim yılında uygulanan vergi tarifesinin gelir dilimi tutarları, 1995 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere, 233 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenen 1994 yılına ait yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle aşağıdaki şekilde yeniden hesaplanmıştır. Vergi tarifesinin gelir dilimlerinin tespitinde, mükerrer 123 üncü maddenin 5 numaralı fıkrası uyarınca, 10 milyon liraya kadar olan tutarlar nazara alınmamıştır.

Ancak, 1994 yılına ilişkin olup 1995 yılında beyan edilecek gelirlere, yukarıda yer alan vergi tarifesi uygulanmayacak, Gelir Vergisi Kanununun 3946 sayılı Kanunla değişik 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesi uygulanacaktır.

Öte yandan, ücretlerin vergilendirilmesi konusunda 10.3.1991 gün ve 20810 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 166 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 1 inci bölümünde gerekli açıklamalar yapılmıştır. Sözü edilen tebliğde de belirtildiği üzere, hizmet erbabına çeşitli ödeme dönemleri itibariyle çeşitli adlar altında ücret ödemeleri yapıldığı gözönünde bulundurularak, vergilemede basitliğin sağlanabilmesi amacıyla hizmet erbabına takvim yılı başından itibaren her türlü ücret ödemelerinin vergi matrahına, vergi tarifesinin aynı gelir dilimi içinde kaldığı sürece o dilime ait vergi oranı, aşması halinde ise aşan kısma sonra gelen dilime ait vergi oranı uygulanacaktır.

Diğer taraftan, işverenlerin ücret ödemelerine ilişkin olarak düzenleyecekleri ücret bordrolarında, hizmet erbabına o takvim yılı içinde daha önce yaptıkları ücret ödemelerinin vergi matrahları toplamını da göstermeleri zorunludur.

12) Ortalama Kar Haddi ve Asgari Gayrisafi Hasılat Esası ile ile Asgari Zirai Kazanç Esasına İlişkin İzah Uygulamasına Ait Tutarlar:

Gelir Vergisi Kanununun 111 inci maddesinde yer alan Ortalama Kar Haddi ve Asgari Gayrisafi Hasılat Esası ile 112 nci maddesinde yer alan Asgari Zirai Kazanç Esasında, mükelleflerin düşük kazanç beyan etmeleri halinde, izaha davet etmemeye ilişkin olan 500.000‘er liralık tutarların her biri, 1995 yılı kazançlarına uygulanmak üzere, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1.000.000 liraya yükseltilmiştir.

Buna göre, 1994 yılına ilişkin olup, 1995 yılında beyan edilecek kazançların, ortalama kar haddi ve asgari gayrisafi hasılat esası ile asgari zirai kazanç esasına göre bulunan kazançtan 500.000 liradan daha az düşüklük göstermesi halinde, bu düşüklük için mükellefler izaha davet edilmeyecektir. 500.000 liranın üzerinde bir fark bulunması halinde, bu düşüklük için mükelleflerin izaha davet edileceği tabiidir.

94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilen 1.000.000'ar liralık tutarlar, 1995 yılına ait olup 1996 yılında beyan edilecek kazançlara uygulanacaktır.

13) 1994 Yılına İlişkin Olup, 1995 Yılında Beyan Edilecek Kazançlara Uygulanacak Olan Hayat Standardı Temel ve İlave Gösterge Tutarları:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Geçici 35 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (a) bendinde, Hayat standardı temel gösterge tutarı;faaliyetin yapıldığı takvim yılı sonunda geçerli olan ve 16 yaşından büyük sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının, birinci sınıf tacirler için 3,1 katı, ikinci sınıf tacirler için 1,8 katı, serbest meslek erbabı için de 2,8 katıdır." denilmiş, aynı fıkranın (d) bendinde de “Bu fıkranın (a) ve (c) bentlerinde yer alan gösterge tutarları; 3030 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir belediyesi olan illerin, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 25 oranında artırılarak, kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükelleflerde ise, birinci derecede öncelikli yörelerde % 50 oranında, ikinci derecede öncelikli yörelerde % 40 oranında indirilerek dikkate alınır." hükmü yer almıştır. Ayrıca, aynı fıkranın (e) bendinde, bu fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerinde yer alan temel gösterge tutarlarının, faaliyetin ifa edildiği yöreler itibariyle altın imalatı ve/veya altın ticareti ile uğraşanlar için % 50 oranında artırılarak uygulanacağı belirtilmiştir.

Geçici 35 inci maddenin 5 numaralı bendinde ise, "Asgari ücret tutarının değiştirilmediği yıllarda esas alınacak temel göstergeler tutarı, önceki yılda uygulanan temel göstergeler tutarına, faaliyetin yapıldığı yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında ilave yapılmak suretiyle tespit edilir.

Şu kadar ki, asgari ücret tutarının değiştirildiği yıllarda asgari ücrete göre hesaplanan temel göstergeler tutarının, yukarıda yazılı esasa göre yeniden değerleme oranı dikkate alınarak belirlenen temel gösterge tutarından daha düşük olması halinde, yukarıda yazılı esasa göre tespit edilen temel gösterge tutarları dikkate alınır.

Bu maddenin 2 numaralı fıkrasının (g) bendinde yazılı her bir yılda uygulanacak hayat standardı ilave göstergeler tutarları, temel göstergeler tutarında yapılan artışlar oranında artırılır," denilmiştir.

Diğer taraftan, Asgari ücret Tespit Komisyonunun 10.8.1994 tarih ve 22017 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5.8.1994 gün ve 1994/1 sayılı Kararı ile 16 yaşından büyük olan ve sanayi kesiminde çalışan işçiler için asgari ücret, günlük 139.125 lira, aylık 4.173.750 lira olarak yeniden tespit edilmiştir.

31.12.1994 tarihinde yürürlükte bulunan bu asgari ücretin yıllık brüt tutarı (4.173.750 X 12 =) 50.085.000 liradır. Asgari ücrette, 1994 yılı içinde yapılan artış oranı (4.173.750 -2.497.500= 1.676.250/2.497.500=) % 67,11’dir. 1994 yılı için yeniden değerleme oranı ise Bakanlığımızca, 233 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile % 107,6 olarak ilan edilmiştir. Gelir Vergisi Kanununun Geçici 35 inci maddesinin 5 numaralı fıkrasına göre asgari ücretteki artış oranı, yeniden değerleme oranından daha düşük olduğu için, 1993 yılına ait kazançlara uygulanan hayat standardı temel ve ilave gösterge tutarlarına 1994 takvim yılı için yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle bu tutarlar yeniden hesaplanmıştır.

Buna göre, 1994 yılına ait olup 1995 yılı Mart ayında beyan edilecek ticari ve mesleki kazançlara uygulanacak olan hayat standardı temel ve ilave gösterge tutarları, Gelir Vergisi Kanununun Geçici 35 inci maddesinin 5 numaralı fıkrasının son bendinde yer alan, 100.000 liraya kadar olan tutarların nazara alınmayacağı hükmü de dikkate alınarak aşağıda belirtilmiştir.

Ayrıca, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için hesaplanan temel gösterge tutarları; kalkınmada birinci derecede öncelikli yöreler kapsamında bulunan Diyarbakır Büyükşehir Belediye sınırları içinde faaaliyette bulunan mükellefler için % 50, Erzurum Büyükşehir Belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için de % 40 indirimli olarak hesaplanarak aşağıda gösterilmiştir.

a) Hayat Standardı Temel Gösterge Tutarları :

Öte yandan, Erzurum ve Diyarbakır İllerinin büyükşehir belediye sınırları dışında kalan yerlerinde faaliyette bulunan mükelleflere, kalkınmada öncelikli yörelere ait temel gösterge tutarlarının uygulanacağı tabiidir.

Erzurum ve Diyarbakır illerinin merkez belediyeleri büyükşehir belediyeleri kapsamına alınmakla birlikte bu iller, kalkınmada öncelikli yörelerden olduğundan, bu illerin büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükelleflere de kalkınmada öncelikli yöreler için tespit edilen ilave gösterge tutarları uygulanacaktır.

Öte yandan, mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler tarafından bizzat kullanılan birden fazla binalardan, mülkiyeti bu kişilere ait olanların (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil) her biri için, hayat standardı ilave gösterge tutarı olarak, binaların vergi değerinin % 5‘inin (emsal kira bedelinin) yarısı dikkate alınacaktır.

Tebliğ olunur.