Seri No: 183 Gelir Vergisi Genel Tebliği

29.03.1995 günlü ve 22242 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 95/6595 sayılı Bakanlar kurulu kararı ile götürü usule tabi olmanın genel şartları arasında yer alan işyeri emlak vergi değeri ve işyerinin yıllık kira tutarı artırılmıştır. Ayrıca, 01.04.1995 gün ve 22245 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de götürü safi kazanç tutarları ve götürü usule tabi olmaya ilişkin yıllık alış, satış ve hasılat tutarları konusunda bazı düzenlemeler yapılmış ve büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan bir kısım faaliyetlerden elde edilen kazancın gerçek usulde tespit edilmesi öngörülmüştür.

Bu düzenlemeler ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek görülmüştür.

1) GÖTÜTÜ USULE TABİ OLMAYA İLİŞKİN OLARAK YENİDEN BELİRLENEN İŞYERİ EMLAK VERGİSİ DEĞERİ İLE YILLIK KİRA TUTARI:

Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinin 2 numaralı bendinde yer alan, götürü usule tabi olmanın genel şartları arasında bulunan işyeri emlak vergi değeri, 94/6300 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 20 milyon liradan 40 milyon liraya, işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde dikkate alınan yıllık kira tutarı da 3 milyon liradan 6 milyon liraya yükseltilmiş ve bu hadlerin 31.12.1994 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi hükme bağlanmıştı.

Ancak, 95/6595 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile işyeri emlak vergi değeri 60 milyon liraya, yıllık işyeri kira tutarı da 9 milyon liraya yükseltilmiş ve yeni hadlerin 31.12.1994 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmesi hükme bağlanmıştır.

Buna göre, 31.12.1994 tarihi itibariyle işyeri emlak vergi değeri 60 milyon lirayı, işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde ise işyerinin yıllık kira tutarı 9 milyon lirayı aşmayan mükelleflerin, diğer şartları da taşımaları kaydıyla, 01.01.1995 tarihinden itibaren de götürü usulde vergilendirilmesine devam edilecektir.

Götürü usule tabi serbest meslek erbabı için de yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacağı tabiidir.

Bu konuda, vergi daireleri ve mükelleflerce aşağıdaki işlemler yapılacaktır.

a) Vergi Dairelerince Yapılacak İşlemler:

Vergi daireleri, 31.12.1994 tarihi itibariyle işyerlerinin emlak vergi değerleri 40 milyon lirayı, işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde dikkate alınan yıllık 6 milyon liralık işyeri kira tutarını aşması nedeniyle, 01.01.1995 tarihinden itibaren gerçek usule aldıkları mükelleflerin dosyalarını gözden geçirerek bu mükelleflerden, yeniden belirlenen işyeri emlak vergi değeri veya vergi değerinin belli olmaması halinde dikkate alınan yıllık kira tutarı ile götürü usule tabi olmaya ilişkin diğer şartları taşıyan mükellefleri re'sen götürü usule alacaklardır.

Vergi daireleri, gerçek usulden götürü usule aldıkları bu mükelleflerden, yazılı olarak, 01.01.1995 tarihinden itibaren, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre anlaşmalı matbaalara veya notere tasdik ettirdikleri belgelerden tamamının (kullanılmış olanlar ile henüz kullanılmamış olanların) dairelerine ibrazını isteyeceklerdir. Bu yazıda, belgelerin 1995 yılı Nisan ayı sonuna kadar vergi dairelerine ibraz edileceği hatırlatılacaktır. Bu belgelerden kullanılmış olanlar saklanmak üzere mükellefe iade edilecek; kullanılmamış olanlar ise yatay veya dikey kesilmek suretiyle kullanılamayacak şekilde iptal edilecektir. İptal edilen belgelerin seri ve sıra numaraları bir tutanakla tespit edilecek; tespit tutanağının bir örneği mükellefe verilecek, bir örneği de mükellefin dosyasına konulacaktır.

Ayrıca vergi dairelerince, bu belgelerin tutanaklarda tespit edilen seri ve sıra numaraları, noterler ve anlaşmalı matbaalar tarafından gönderilen bilgi formları ile karşılaştırılacaktır. Eksik belge ibraz eden mükellefler hakkında ise gerekli işlemlerin yapılacağı tabiidir.

Diğer taraftan, gerçek usulden götürü usule alınan bu mükelleflerden ödeme kaydedici cihaz almış olanlar hakkında vergi daireleri; Nisan ayı sonuna kadar 3100 sayılı Kanunla ilgili olarak 26.01.1995 gün ve 22183 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 50 seri no’lu Genel Tebliğin (A/2 veya B) Bölümlerinde yer alan açıklamalara göre işlem yapacaklardır.

Ayrıca, götürü usulde mükellefiyet kapsamına alınanların, 1995 yılına ait ödeyecekleri götürü gelir vergisinin genel esaslara göre tarh, tahakkuk ve tahsil edileceği tabiidir.

b) Mükelleflerce Yapılacak İşlemleri

ba) Belgelerin Vergi Dairelerine İbrazı İle Ödeme Kaydedici Cihazlarla İlgili Olarak Yapılacak İşlemler:

Yukarıda ("a" Bölümünde) yapılan açıklamalara göre, 01.01.1995 tarihinden itibaren yeniden götürü usulde vergilendirme kapsamına alınan mükellefler, anlaşmalı matbaalarda bastırdıkları veya notere tasdik ettirdikleri belgelerin tamamını (kullanılmış olanlar ile henüz kullanılmamış olanlar), bağlı oldukları vergi dairelerine 1995 yılı Nisan ayı sonuna kadar ibraz edeceklerdir.

Gerçek usulden götürü usule alınan mükelleflerden ödeme kaydedici cihaz almış olanlar, Nisan ayı sonuna kadar, bu cihazlarını, yukarıda sözü edilen 50 seri no'lu Genel Tebliğin (A/2) Bölümündeki açıklamaya göre satacaklar veya (B) Bölümünde belirtildiği şekilde vergi dairelerine tespit ettirip (torbanın içine koyarak) mühürlettireceklerdir.

bb) 01.01.1995 Tarihinden İtibaren Düzenlenen Belgelerde Gösterilen Katma Değer Vergisinin Vergi Dairelerine Ödenmesi:

Mükelleflerin, 01.01.1995 tarihinden itibaren düzenledikleri belgelerde gösterdikleri katma değer vergilerinden 1995 yılının Ocak ve Şubat aylarına ait olanlarını, süresi içinde katma değer vergisi beyannamesi ile beyan etmiş ve beyanname üzerinden hesaplanan vergileri de aynı süre içinde ödemiş olmaları gerekmektedir. Ayrıca, 1995 yılının Mart ayına ait olan katma değer vergisi de Nisan ayının 25 inci günü akşamına kadar beyan edilerek ödenecektir.

Ancak, 1995 yılının Nisan ayında katma değer vergisine tabi olan işlemlerin yapılması halinde, bu işlemlere ait vergiler, Mart ayına ilişkin olarak verilecek Katma Değer Vergisi Beyannamesinin 45 inci satırında, "fazla ve yersiz hesaplanan katma değer vergisi” olarak beyan edilecektir.

bc) 01.01.1995 Tarihinden İtibaren Yapılan Ödemelerden Tevkif Suretiyle Kesilen (Stopaj) Gelir Vergisinin Vergi Dairelerine Ödemesi:

Mükelleflerin, 01.01.1995 tarihinden itibaren yaptıkları ödemelerden (ücret, kira, muhasebeci ücreti, götürü usule tabi olan mükelleflerden yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler gibi), Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesine göre yaptıkları vergi tevkifatının 1995 yılının Ocak ve Şubat aylarına ait olanlarını, muhtasar beyanname ile beyan etmiş ye bu vergileri ödemiş olmaları gerekir. Ayrıca, 1995 yılı Mart ayına ait tevkif suretiyle kesilmiş olan gelir vergisi ise Nisan ayının 20 nci günü akşamına kadar beyan edilerek ödenecektir.

Ancak, 1995 yılının Nisan ayında yapılan ödemelerden tevkif edilmiş gelir vergisinin olması halinde, bu vergiler de Mart ayına ait muhtasar beyannameye dahil edilecektir.

bd) Gerçek Usulde Vergilendirilmeyi Tercih Eden Mükellefleri

31.12.1994 tarihi itibariyle 40 milyon liralık işyeri emlak vergi değeri veya bu değerin belli olmaması nedeniyle dikkate alınan 6 milyon liralık işyeri kira tutarını aşması nedeniyle, 01.01.1995 tarihinde gerçek usulde mükellefiyeti tesis edilen ve 95/6595 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen işyeri emlak vergi değeri veya işyeri kira bedeli tutarı şartını taşıyanlardan dileyenlerin, bağlı oldukları vergi dairelerine yazılı olarak başvurmaları kaydıyla gerçek usuldeki mükellefiyetlerine devam edilecektir.

Bu mükellefler hakkında, faaliyette bulundukları yörelere ait hayat standardı temel gösterge tutarlarının yarısının 3 yıl süre ile uygulanacağı tabiidir.

2) GELİR VERGİSİ KAKUNUNUN 51/4 ÜNCÜ MADDE KAPSAMIMA GİRMEYEN GÖTÜRÜ USULE TABİ OLAN MÜKELLEFLER:

Bilindiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 51 inci maddesinin 3946 sayılı Kanunla değişik 4 numaralı bendinde, ‘‘Her türlü taahhüt işleri yapanlar ile bu kişilere derece derece taahhütte bulunanlar"ın götürü usulden yararlanamayacakları hükme bağlanmıştır.

Öte yandan, Borçlar Kanununun 355 inci maddesinde, ‘İstisna, bir akiddir ki, onunla bir taraf (müteahhit), diğer tarafın (iş sahibi) vermeyi taahhüt eylediği semen mukabilinde bir şey imalini iltizam eder." denilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun 51/4 üncü maddesinde 3946 sayılı Kanunla yapılan değişikliğin, taahhüt işi yapılan kişiler yönünden kapsamının genişletildiği; taahhüt işinin niteliğinin ise "inşaat ve onarma işi'' olarak korunduğu şeklinde, diğer bir ifade ile taahhüt işi yapan kişilerin gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında, kamu kurum ve kuruluşları, vakıflar, dernekler, kooperatifler ve benzeri kurumlara yapılan inşaat ve onarma işleri şeklinde yorumlanması gerekmektedir.

Bu nedenle, inşaat ve onarma işleri dışında kalan nakil araçları ile posta kolisi, öğrenci ve personel taşıma işleri gibi işleri üstlenen mükelleflerin, Gelir Vergisi Kanununun 51/4 üncü maddesi kapsamında değerlendirilmemesi gerekir.

Buna göre, sözkonusu işleri yapan mükellefler götürü usule tabi olmaya ilişkin şartları topluca taşımaları kaydıyla götürü usulde vergilendirileceklerdir.

3) GÖTÜRÜ USULDE VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLER İLE İLGİLİ SAFİ KAZANÇ TUTARLARI:

Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabının safi kazanç tutarlarının tespitinde dikkate alınacak (asgari ücretin yıllık brüt tutarına uygulanacak) olan oranlar, Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesinde belirtilmiş ve aynı maddede bu oranları iki katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilen oranlar, 01.01.1995 tarihinden geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesinde, götürü usule tabi ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin götürü safi kazanç tutarlarının, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçilere uygulanan asgari ücrete yukarıda yazılı olan oranların tatbiki suretiyle tespit edileceği hükme bağlanmıştır.

Asgari ücretin aylık tutarı, sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için, Asgari "Ücret Tespit Komisyonunun 10/08/1994 gün ve 22017 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 05/08/1994 tarih ve 1994/1 sayılı Kararı ile 4.173.750 liraya yükseltilmiştir. Buna göre, 01.01.1995 tarihi itibariyle geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı da (4.173.750 x 12=) 50.085.000 liradır.

a) 1995 Takvim Yılında Götürü Usule Tabi Olan Ticari Kazanç Sahiplerine Uygulanacak Safi Kazanç Tutarları:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile büyükşehir belediyesi olan illerin büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için yukarıda belirtilen oranlara göre tespit edilen safi kazanç tutarlarının;

Diyarbakır Büyükşehir Belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 50, Erzurum Büyükşehir Belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükellefler için de % 40 indirimli olarak dikkate alınacağı hükme bağlamıştır.

Ayrıca, diğer yöreler (kalkınmada öncelikli yöreler ve büyükşehir belediye sınırları dışında kalan yerler) için yukarıda belirtilen oranlara göre tespit edilen safi kazanç tutarlarının da kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde % 50, kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde % 40 indirimli uygulanacağı öngörülmüştür.

Sözkonusu hükümler de dikkate alınarak, 1995 yılında uygulanacak olan götürü safi kazanç tutarları tüm yöreler itibariyle hesaplanmış ve aşağıda belirtilmiştir. Bu hesaplamalarda Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca, 100.000 liraya kadar olan tutarlar dikkate alınmamıştır.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesinde, Bakanlar Kuruluna, münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) işyeri bulunan veya faaliyet gösteren mükelleflere ait götürü safi kazanç tutarlarını, yöreler itibariyle % 70 oranında indirimli olarak tespit edebilmesine yetki verilmiştir.

Bu yetki uyarınca, 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile götürü safi kazanç tutarının % 70 oranında indirimli olarak uygulanması hükme bağlanmıştır. Buna göre, münhasıran belediye teşkilatı olmayan (belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) köylerde faaliyette bulunan veya işyeri olan mükelleflere uygulanacak safi kazanç tutarları aşağıda belirtilmiştir.

b) 1995 Takvim Yılında Götürü Usule Tabi Olan Serbest Meslek Erbabına Uygulanacak Olan Safi Kazanç Tutarları:

Gelir Vergisi Kanununun 69 uncu maddesinde, götürü usule tabi olan ticari kazanç sahiplerine uygulanan safi kazanç tutarlarının, götürü usule tabi serbest meslek kazanç sahiplerine de uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Bu hükme göre, yukarıda ("3/a" Bölümünde) yer alan götürü usule tabi ticari kazanç sahiplerine uygulanacak olan safi kazanç tutarları, aynen götürü usule tabi serbest meslek erbabına da uygulanacaktır.

c) 1995 Takvim Yılında Götürü Usule Tabi Hizmet Erbabına Uygulanacak Olan Safi Kazanç Tutarları:

Gelir Vergisi Kanununun 64 üncü maddesinin son fıkrasında, "Her bir dereceye ait götürü ücretler, 46 ncı maddede dereceler karşılığı gösterilen safi kazancın % 50'sidir." hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm ve 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, yukarıda ("3/a'' Bölümünde) belirtilen safi kazanç tutarlarının % 50'si, götürü usule tabi ücretlilerin 1995 yılına ilişkin safi ücret tutarı olarak dikkate alınacaktır.

Götürü usule tabi hizmet erbabının götürülük derecesinin tespitinde, hizmet erbabının yanında çalıştığı götürü usule tabi işveren mükellefin derecesinin de gözönünde bulundurulacağı tabiidir.

4) GÖTÜRÜ USULE TABI OLMAYA İLİŞKİN ÖZEL ŞARTLARDAN OLAN YILLIK ALIŞ, SATIŞ VE HASILAT HADLERİ:

a) 1995 Takvim Yılında Götürü Usulde Vergilendirilen Ticaret Erbabının Götürü Usule Tabi Olmasına İlişkin Özel Şartlardan Olan Yıllık Alış, Satış Ve Hasılat Hadleri;

Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinde, sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücret tutarının yıl içinde artırılması halinde, yıllık alış, satış ve hasılat hadlerinin, bu ücretteki artış oranında artırılmak suretiyle uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca, götürü safi kazanç tutarlarının tespitine ilişkin oranların Bakanlar Kurulunca artırılması halinde, 48 inci maddede yer alan yıllık alış, satış ve hasılat hadlerinin de bir katına kadar artırılabileceği belirtilmiştir. Bu hükümler uyarınca, yıllık alış, satış ve hasılat hadleri "3 üncü" Bölümde de açıklandığı gibi büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükelleflerde asgari ücretteki artış(4.173.750-2.497.500=1.676.250/2.497.500=) % 67,11 oranında, büyükşehir belediye sınırları dışında kalan yerlerde faaliyette bulunan mükelleflerde ise 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre % 100 oranında artırılmak suretiyle yeniden tespit edilmiştir.

1995 takvim yılında uygulanacak olan bu hadler aşağıda belirtilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinin 10 numaralı bendinde belirtilen mükellef gruplarından hizmet işletmelerinde 8 numaralı bentte yer alan hadler, diğerlerinde ise 1 ve 2 numaralı bentlerde yer alan alım, satım ve hasılat hadleri uygulanacaktır.

b) 1995 Takvim Yılında Götürü Usulde Vergilendirilen Serbest Meslek Erbabının Götürü Usule Tabi Olmasına İlişkin Özel Şartlardan Olan Yıllık Alış, Satış Ve Hasılat Hadleri:

Gelir Vergisi Kanununun 69 uncu maddesinde, götürü usule tabi serbest meslek erbabı için de aynı Kanununun 48 inci maddesinin 8 numaralı bendinde yer alan özel şartların uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Buna göre, götürü usulde vergilendirilen serbest meslek erbabının götürü usule tabi olmaya ilişkin özel şartlarından olan yıllık hasılat haddi olarak, bu Tebliğin "4/a" Bölümünde belirtilen "Yıllık Alış, Satış ve Hasılat Tutarları" na ilişkin Tablodaki B numaralı bende ait tutarlar dikkate alınacaktır. Bu durumda, büyükşehir belediyesi sınırları dışında kalan yerlerde faaliyette bulunanlarda 119.200.000 liralık tutarın, büyükşehir belediyesi sınırları içinde faaliyette bulunan mükelleflerde ise 149.300.000 liralık tutarın esas alınması gerekmektedir.

c) Emtia Ticareti Yapanlardan Kar Hadleri Emsallerine Nazaran Bariz Şekilde Düşük Olarak Tespit Edilmiş Bulunan Emtia Ticareti İle uğraşanlara 1995 Takvim Yılında Uygulanacak Olan Yıllık Alış, Satış ve Hasılat Tutarları:

Sigara, içki, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ye bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia alım-satımı ile uğraşanlar için götürü usule tabi olmaya ilişkin yıllık alış ve satış tutarları, Gelir Vergisi Kanununun 48 inci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak 1995 takvim yılında uygulanmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden tespit edilmiştir.

Belirtilen bu malların alım-satımı ile uğraşanlar hakkında götürdüğün özel şartları bakımından yukarıdaki tutarlar dikkate alınarak 136 seri no'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.

5) BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDE FAALİYETTE BULUNAN (ERZURUM VE DİYARBAKIR HARİÇ) VE GÖTÜRÜ USULDE VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLERDEN 01.05.1995 TARİHİNDEN İTİBAREN GERÇEK USULE ALINANLAR:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kararın 1 inci maddesinde aynen, "Büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum ve Diyarbakır hariç), mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde aşağıda belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler, 1 Mayıs 1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.

a) Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,

b) Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar,

c) İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,

d) Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar

e) Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler,

f) Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler." denilmiştir.

Ayrıca, aynı Kararnamenin eki Kararın 4 üncü maddesinde de aynen, "Bu Kararın 1 inci maddesi uyarınca gerçek usule alınan mükellefler, 30.04.1995 tarihi mesai saati bitimine kadar kendi istekleri ile götürü usulden gerçek usule geçtiklerini yazılı olarak bildirmeleri halinde, bu mükellefler hakkında, Gelir Vergisi Kanununun geçici 35 inci maddesinin 2/f fıkrasına göre 3 yıl süre ile hayat standardı temel gösterge tutarının yarısı uygulanır." hükmü yer almıştır.

Bu mükellefler, götürü usulden yararlanmaya ilişkin genel ve özel şartları taşıyıp taşımadıklarına bakılmaksızın gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Ancak, esnaf muaflığına ilişkin şartları topluca taşıyanların 95/6430sayılı Kararname kapsamına girmemeleri nedeniyle muaflıktan yararlanmaya devam edecekleri tabiidir.

Buna göre, büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum ve Diyarbakır hariç), mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükelleflerden, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usule alınanlarla ilgili açıklamalar aşağıda yapılmıştır.

a) Her Türlü Emtia İmalatı İle Uğraşanlar:

Götürü usulde vergiye tabi olan mükelleflerden emtia imalatı ile uğraşanlar, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir. Emtia imalatından; her türlü yiyecek, içecek ve giyecek maddeleri, her türlü ev ve büro eşyası, makina, alet ve edevat, kalem, kağıt, defter ve kitap gibi her türlü kırtasiye ve malzemesi, topraktan yapılan ev, büro ve inşaat malzemesinin imalatı ile diğer her türlü emtia imalatı anlaşılacaktır. Ayrıca imalatçılar, imal etmiş oldukları emtiayı toptan veya perakende satmaları halinde de bu kapsama gireceklerdir.

Örnek 1:

Konya ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde fırın işletmeciliği faaliyetinde bulunan ve götürü usulde vergilendirilmekte olan mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek 2:

Bursa ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde havlu imalatı ile uğraşan ve götürü usulde vergilendirilmekte olan mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek 3:

Kayseri ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde pastırma ve sucuk imalatı ile uğraşan ve götürü usulde vergilendirilmekte olan mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek 4:

Eskişehir ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde lüle taşından hediyelik eşya imalatı ile uğraşan ve götürü usulde vergilendirilmekte olan mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

b) Her Türlü Emtia Alım-Satımı ile Uğraşanlar:

Götürü usulde vergiye tabi olan mükelleflerden her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Emtia alım-satımının sabit bir işyerinde, seyyar olarak, toptan veya perakende yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın bu işi yapan götürü usule tabi olan mükellefler, bu kapsamda değerlendirileceklerdir.

Örnek 1:

İzmir ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde tuhafiyecilik yapan ve öteden beri götürü usulde vergilendirilen bir mükellef, emtia alım-satımı yapması nedeniyle, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek 2:

Ankara ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde pazar takibi suretiyle yiyecek, giyecek ve diğer emtia ticareti ile uğraşan ve öteden beri götürü usulde vergilendirilen bir mükellef, emtia alım-satımı yapması nedeniyle, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

c) Her Türlü İnşaat İşi İle Uğraşanlar:

Götürü usule tabi olan mükelleflerden inşaat işinin tamamını veya bir kısmını yapanlar, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Altyapı işleri (yol, su, kanalizasyon, kuyu açma, hafriyat gibi), duvar örülmesi, sıva, boya, badana, elektrik, sıhhi ve kalorifer tesisatı, karo ve fayans işleri, cam takılması, her türlü doğrama işleri, parke döşemesi, çevre düzeni ve benzeri işlerin inşaat işine bağlı olarak ayrı ayrı veya bir kaçının bir arada yapılması inşaat işi olduğundan, bu işleri yapan götürü usuldeki mükellefler de gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Örnek;

Bursa ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde parke döşemesi yapan ve götürü usule tabi olan mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

d) Motorlu Taşıtların Her Türlü Bakım ve Onarım İşleriyle Uğraşanlar:

Götürü usule tabi olan mükelleflerden motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işlerini yapanlar, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Oto boyacıları, oto kaportacıları ve döşemecileri, oto elektrikçileri, oto radyatör tamircileri, oto akücüleri ve akü tamircileri ile motosiklet tamircileri (münhasıran lastik tamiri ile uğraşanlar hariç), benzeri nitelikteki işler ile motorlu deniz araçlarının her türlü bakım ve onarımını yapanlar, gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Ancak, münhasıran motorsuz taşıtların (örneğin; bisiklet, el ve at arabası) tamiri ile uğraşanlar, bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Bu mükelleflerin, götürü usulde vergilendirilmelerine devam olunacaktır.

e) Lokanta ve Benzeri Hizmet İşletmelerini İşletenler:

Götürü usule tabi olan mükelleflerden, lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergi1endirileceklerdir.

Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerinden; börek, tatlı, muhallebi, işkembe, paça, köfte, ciğer, kokoreç, piyaz, sandviç, şıra, boza, salep, dondurma, turşu ve benzeri nitelikteki emtiayı, işletmesinde servis yapmak suretiyle satanlar ile kahvaltı veren işletmeler anlaşılacaktır.

Örnek:

Samsun ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde pastahane işleten ve götürü usulde vergilendirilen mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

f) Eğlence ve İstirahat Yerlerini İşletenler:

Götürü usule tabi olan mükelleflerden her türlü eğlence ve istirahat yerlerini işletenler, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Eğlence ve istirahat yerlerinden; çay ve kırbahçesi, çayhane, kahvehane, kıraathane, bezik, briç, bilardo, pingpong, masa futbolu, tenis, minyatür golf ve benzeri spor yerleri ile kaplıca, hamam, otel, motel, pansiyon ve dansing, düğün salonu, sinema, atlı karınca, dönme dolap gibi yerler anlaşılacaktır.

Örnek 1:

Gaziantep ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde düğün salonu işletmeciliği yapan ve götürü usulde vergilendirilen mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek 2:

Ankara ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde çayocağı işleten ve yaptığı çay ve kahveyi kendi işletmesinde servis yapmayıp, müşterilerinin işyerlerine servis yapmak suretiyle satan götürü usule tabi mükelleflerin, götürü usulde vergilendirilmelerine devam edilecektir.

g) Yukarıda Yazılı İşlerle Diğer İşleri Birlikte Yapan Mükelleflerin Durumu:

Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde götürü usule tabi olmanın genel şartları belirlenmiş ve maddenin 3 numaralı bendinde de ticari ve zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde mükellef olanların götürü usulden yararlanamayacakları hükme bağlanmıştır.

Bu hükme göre, yukarıda belirtilen işleri yapar mükelleflerin, bu işlerinin yanı sıra götürü usul kapsamında bulunan diğer işlerinin de olması halinde, bu mükelleflerin faaliyetlerinin tamamı gerçek usulde vergilendirilecektir.

Örnek:

Antalya ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde bakkallık ve pansiyon işletmeciliği faaliyetinden dolayı ötedenberi götürü usulde vergilendirilen bir mükellef, bakkallık faaliyeti nedeniyle 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.

Bakkallık faaliyeti nedeniyle gerçek usulde vergilendirilecek olan bu mükellefin, pansiyon işletmeciliği faaliyetinden doğan kazancı da gerçek usulde tespit edilecektir.

h) Götürü Usule Tabi Olan Diğer Mükelleflerin Durumu:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum ve Diyarbakır hariç), mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde yukarıda belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler, gerçek usule alınmıştır.

Ancak, bu illerin mücavir alan sınırları dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde yukarıda 6 grup halinde belirtilen işler dışında kalan işleri yapan mükelleflerin, götürü usulde vergilendirilmelerine devam edilecektir.

Bu mükellefler halı, kilim, şapka, elbise, kundura, alet ve edevat, silah, baston, şemsiye, ziraat aletleri, madeni eşya, mobilya, elektrikli ev aletleri, bisiklet, gözlük, çakmak, kalem, kasa, müzik aletleri ve benzeri nitelikteki aletlerin veya eşyanın tamir işini yapanlar; değirmenci ve setenciler, örgücüler, empirme ve yazma baskıcıları ve boyacıları; sipariş üzerine iş yapan terziler, gömlekçi, ayakkabıcı ve şapkacılar; ağaç cilacıları, doğramacılar, kalıpçılar, kalaycılar, kaynakçılar, nalbantlar, soğuk demirci, tesfiye, torna ve frezeciler, dülgerler ve marangozlar; hallaçlar, bacacılar, su tesisat tamircileri, halı yıkayıcılar, kuru temizleyiciler, ütücüler, berberler, il sınırları içinde her türlü nakliye işini yapanlar, fotoğrafçılar, ayakkabı boyacıları ve çay ocağı işletenler ve benzeri işleri yapanlardır.

Öteyandan, büyükşehir belediyesi olan illerin büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerleri ile diğer illerde faaliyette bulunan mükellefler, götürü usulden yararlanmaya devam edeceklerdir.

Erzurum ve Diyarbakır illerinin büyükşehir belediye sınırları içinde yukarıda belirtilen faaliyetleri yapan mükelleflerin, 01.05.1995‘den itibaren de götürü usulde vergilendirilmelerine devam olunacaktır.

Örnek 1:

Ankara ili Büyükşehir Belediye sınırları içinde radyo ve televizyon tamirciliği yapan ve götürü usulde vergilendirilen bir mükellef, yaptığı işi nedeniyle 95/6430 sayılı Kararname kapsamına girmediği için, götürü usulde vergilendirilmesine devam edilecektir.

Örnek 2:

Bursa ili İnegöl ilçesinde kahvehane işleten ve götürü usulde vergilendirilen mükellefin, işyerinin büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları dışında olması nedeniyle götürü usulde vergilendirilmesine devam edilecektir.

6) GERÇEK USULDE VERGİLENDİRME KAPSAMINA ALINAN MÜKELLEFLERİN 1995 YILINA AİT GELİR VERGİSİ VE KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU:

a) Gelir Vergisi Karşısındaki Durumu:

Bu Tebliğin "5 inci" Bölümünde belirtildiği üzere, götürü usule tabi olan mükelleflerden 95/6430 sayılı Kararname uyarınca gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınanlar, 1995 yılının Ocak, Şubat, Mart ve Nisan aylarında götürü usulde, 01.05.1995 tarihinden itibaren de gerçek usulde vergilendirileceklerdir.

Bu nedenle, bu mükelleflerin götürü matrahlarının 30.04.1995 tarihine kadar olan kısmı üzerinden hesaplanan vergi, Nisan ayı içinde tahakkuk ve tahsil edilecektir.

Örnek:

Ankara ili Büyükşehir belediye sınırları içinde ötedenberi büfe işleten ve götürü usulde vergilendirilen mükellef, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usule alınmıştır.

Bu mükellefin derecesi 2 olup, bu derecenin safi kazancı da 90.100.000 liradır. Bu safi kazançtan 30.04.1995 tarihine kadar olan döneme isabet eden matrah ise (90.100.000/3=) 30.033.333 liradır. Bu matrahın vergisi de, (30.033.333 x % 25=) 7.508.000 liradır. Bu vergi ile hesaplanacak fon payına ait meblağ Nisan ayı içinde birlikte ödenecektir.

Diğer taraftan, anılan Kararname hükmü uyarınca gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınan mükellefler, 1995 yılı ile ilgili kazançlarını 1996 yılı Mart ayında verecekleri beyanname ile beyan edecek ve bu beyannameye götürü matrahlarını da dahil edeceklerdir. Beyanname üzerinde hesaplanan vergiden, 1995 yılı Nisan ayında kıst dönem itibariyle tarh edilen götürü gelir vergisi tutarı mahsup edilecektir.

b) Katma Değer Vergisi Karsısındaki Durumu

ba) Stok Malların Beyanı:

Götürü usulde vergilendirilmekte iken gerçek usulde vergilendirilme kapsamına alınan mükellefler 30.04.1995 tarihi itibariyle stoklarında bulunan mallara alt katma değer vergilerini indirim hakkına sahiptirler.

Mükelleflerin bu haktan yararlanabilmeleri için 30.04.1995 tarihi itibariyle stoklarında bulundurdukları emtia ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerini, bağlı oldukları vergi dairesine bildirmeleri gerekmektedir. Bu bildirimi vermeyenler, indirim hakkından yararlandırılmayacaklardır. Yazılı olarak verilmesi gereken stok beyanı herhangi bir şekil şartına tabi değildir. Ancak bu yazılı beyanda, mükellefiyet sicil numarası, hüviyete ilişkin bilgiler, stok olarak beyan edilecek malın cinsi, miktarı, birim fiyatı, tutarı, katma değer vergisi ve belgenin tarih ve numarası gibi bilgilere yer verilecektir. Stok beyanının bu Tebliğ ekinde yer alan formdan yararlanarak yapılması da mümkündür.

Katma Değer Vergisi Kanununun 31 inci maddesine göre amortismana tabi iktisadi kıymetlerin vergisi 3 yılda ve 3 eşit taksitte indirilebilmektedir. Bu nedenle, 01.01.1993 tarihinden sonra iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlerin katma değer vergisi indirilebileceğinden, stok beyanında bu kıymetlere yer verilecektir.

Stok beyanında beyan edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ait katma değer vergisinin, indirim süresi geçmemiş olan kısmı indirim konusu yapılacaktır.

Örnek:

25.06.1993 tarihinde satın alınan iktisadi kıymet için ödenen 3.000.000 lira tutarındaki katma değer vergisinden, 25.06.1994 tarihine kadar indirim konusu yapılması gereken 2/3'lük tutar, gerçek usulde vergilendirmeye başlanıldıktan sonra indirim konusu yapılamıyacak, sadece kalan 1/3'lük kısmı indirim konusu yapılabilecektir.

bb) Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükelleflerin İlk Vergilendirme Döneminde Katma Değer Vergisi Yönünden Yapacakları İşlemler:

Mükellefler, düzenledikleri ve defterlerine kaydettikleri belgelerde gösterilen "hesaplanan katma değer vergisi" nden, o dönen içindeki mal ve hizmet alışları sırasında yüklendikleri katma değer vergisini ve stok olarak beyan edilen malların alımına ait katma değer vergisini, indirim konusu yapma hakkına sahiptirler.

Ancak, indirim hakkının kullanılabilmesi için, verginin alış belgelerinde ayrıca gösterilmiş ve belgenin kanuni defterlere kaydedilmiş olması şarttır.

Bu nedenle, stok beyanında bildirilen mallara ait alış vesikalarının, kanuni defterlere kayıt edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, gerçek usule alınan mükelleflerin 1995 yılı Mayıs ayına ait ilk Katma Değer Vergisi Beyannameleri, 25.06.1995, üç aylık beyan dönemine tabi olan mükelleflerin ilk Katma Değer Vergisi Beyannamesi Mayıs ve Haziran aylarına ait olmak üzere 25.07.1995 tarihi akşamına kadar verilecektir.

bc) 1994 Yılına Ait Olan Götürü Katma Değer Vergisinin 1995 Yılı Nisan Ayı İçinde Beyanı Ve Ödenmesi:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile gerçek usule alınan mükellefler de 1994 vergilendirme dönemine ilişkin katma değer vergilerini 1995 yılı Nisan ayında beyan ederek, ödeyeceklerdir.

bd) 1995 Yılına Ait Olan Götürü Katma Değer Vergisinin 1996 Yılı İçinde Beyanı Ve Ödenmesi:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile gerçek usule alınan mükelleflerin 30.04.1995 tarihine kadar olan kıst dönen katma değer vergisinin 1996 yılı Nisan ayı içinde beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

7) GERÇEK USULDE VERGİLENDİRME KAPSAMINA ALINAN MÜKELLEFLERİN HAYAT STANDARDI VE GEÇİCİ VERGİ KARŞIDINDAKİ DURUMU:

a) Hayat Standardı Karsısındaki Durumu:

95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 01.05.1995 tarihinden itibaren kazançları gerçek usulde tespit edilmesi öngörülen faaliyetleri yapan mükelleflerin, anılan Kararnamenin 4 üncü maddesi uyarınca 30.04.1995 tarihine kadar, kendi istekleri ile gerçek usulü seçtikleri addolunacaktır.

Buna göre, sözkonusu mükelleflere, Gelir Vergisi Kanununun geçici 35 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (f) bendi uyarınca hayat standardı temel gösterge tutarları 1995, 1996 ve 1997 takvim yılları için % 50 indirimli olarak uygulanacaktır.

b) Geçici Vergi Karşısındaki Durumu:

Gerçek usulde vergilendirilme kapsamına alınan mükelleflerin, 1995 yılında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120 nci maddesi hükmüne göre, gecici vergi ödemeleri söz konusu değildir.

8) GERÇEK USULE ALINAN MÜKELLEFLERİN DEFTER VE BELGE DÜZENİ:

a) Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefilerin Tutmak Zorunda Oldukları Defterler:

Sözü edilen Kararnameye göre, gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınan mükellefler, işletme hesabı esasına göre defter tutacaklardır. Bu mükelleflerden ödeme kaydedici cihazları kullanmak zorunda almayanlar, ayrıca günlük perakende satış ve hasılat defteri de tutacaklardır.

Bu defterler 30.04.1995 tarihi akşamına kadar notere tasdik ettirilecektir.

b) Bu Mükelleflerin Kullanmak Zorunda Oldukları Belgeler ve Ödeme Kaydedici Cihaz Kullanma Mecburiyeti:

Gerçek usulde vergilendirilme kapsamına alınan mükellefler, 01.05.1995 tarihinden itibaren Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış fişi ve diğer belgeleri düzenlemek ve kullanmak zorundadırlar. Bu çerçevede, perakende mal satışı yapan veya hizmet ifa eden mükellefler (daha önce yayımlanan Genel Tebliğlerle mecburiyet dışı bırakılan faaliyet konularıyla iştigal edenler hariç), 3100 sayılı Kanuna göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetindedirler.

Ancak, aynı tarihte geniş bir mükellef kesiminin cihaz temin etmede karşılaşacakları güçlükler nazara alınarak, 3100 sayılı Kanunun 2/3 üncü maddesi ile Bakanlığımıza tanınan yetkiye dayanılarak anılan Kararname uyarınca götürü usulden gerçek usule alınan mükelleflere, ödeme kaydedici cihaz alıp kullanmaları konusunda 1995 yılı sonuna kadar süre tanınmıştır. Bahsi geçen mükellefler ödeme kaydedici cihaz alıncaya kadar yapacakları mal satışları ve hizmet ifalarında, fatura veya perakende satış vesikası kullanacaklardır.

Dileyen mükellefler, 1995 yılının sonunu beklemeden yıl içerisinde ödeme kaydedici cihaz alıp kullanabileceklerdir. Bu şekilde ödeme kaydedici cihaz alan mükellefler, cihazlarını iktisap tarihinden itibaren 15 gün içerisinde vergi dairesine kaydettirip 30 gün içerisinde de kullanmaya başlayacaklardır. Şu kadar ki, daha önce yayımlanan Genel Tebliğlerle mecburiyet dışı bırakılan faaliyet konularıyla iştigal edenler hariç olmak üzere bu mükelleflerin tamamının 01.01.1996 tarihine kadar cihazlarını alarak kullanmaya başlamaları zorunludur.

Tebliğ olunur.