EN
TR
Karar No: 75935942-050.01.04 - [01/21464]
Karar Tarihi: 22.12.2023
Konu: KFMS 39: Zekâta İlişkin Finansal Raporlama'nın Yayımlanması
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 9’uncu maddesi uyarınca; Katılım Finans Muhasebe Standartlarının mevzuatımıza kazandırılması amacıyla, “KFMS 39: Zekâta İlişkin Finansal Raporlama” nın yayımlanmasına karar verilmiştir.
Katılım Finans Muhasebe Standardı 39
Zekâta İlişkin Finansal Raporlama
Standardın Amacı
1. Bu Standardın amacı, bir katılım finans kuruluşunun (kuruluş) farklı paydaşlarıyla ilişkilendirilebilen Zekâta ilişkin finansal raporlama ilkelerini belirlemektir.
Standardın Kapsamı
2. Bu Standart, ilgili paydaşlarla ilişkilendirilebilen Zekâtın muhasebeleştirilmesi, sunulması ve açıklanması hususlarında kuruluşlarca uygulanır. Zekât genellikle bir grup içerisindeki her bir kuruluş (veya işletme) tarafından ayrı ayrı hesaplanmasına rağmen, bu Standart bir kuruluşun tüm konsolide ve bireysel finansal tablolarında uygulanır.
3. Bu Standart, belirli bir dönem için Zekât matrahının belirlenmesi ve Zekâtın ölçülmesine ilişkin yöntemi belirlemez [Açıklama: Bir kuruluş, belirli bir dönem için Zekât matrahını belirlemek ve Zekâtı ölçmek için ilgili Standart ve rehberleri dikkate alır].
4. Bu Standart, tarımsal ürünler de dâhil olmak üzere, belirli ürünlerdeki Zekâta ilişkin konuları özellikle ele almaz çünkü katılım finans esas ve standartlarına göre söz konusu ürünlere ilişkin Zekât yıllık bazda değil, ürünler üzerinden ödenir. Bu tür bir Zekât ile ilgili olarak kuruluş; kendi muhasebe politikalarını geliştirir, Zekâtın hesaplanmasına ilişkin mutabakata yönelik gerekli açıklamaları sunar ve mümkün olduğu ölçüde bu Standardın hükümlerini uygular.
Tanımlar
5. Bu Standardın yorumlanması ve uygulanması amacıyla aşağıdaki tanımlamalar yapılmıştır:
a. Yıllık Zekât matrahı: Yıllık bir dönem sonunda Zekâta tabi olan toplam net tutardır (bu dönem kuruluşun finansal raporlama tarihi ile örtüşmeyebilir). Ancak, yıllık bazda Zekâta tabi olmayan tarımsal ürünlerin veya diğer ürünlerin değerini içermez.
b. Avans Zekât (erken ödenen Zekât da denir): Gelir tablosunda muhasebeleştirilen Zekât giderinin yanı sıra cari ve önceki yıllar için özkaynak düzeltmesi yoluyla ödenen Zekâtı aşan ve Zekât olarak ödenen tutardır.
c. Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşlar: Aşağıdaki koşullardan birinin veya daha fazlasının karşılanması durumunda, ilgili paydaşların tamamına veya belirli bir kısmına ait net varlıklar üzerinden Zekât ödemesi gereken kuruluşlardır:
i. Kanun ve diğer düzenlemelerin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi,
ii. Kuruluş ana sözleşmesinin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi,
iii. Genel kurulun, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesini gerektiren bir karar alması veya
iv. Belirli paydaşlarla yapılan sözleşmenin, kuruluşun Zekât ödeme yükümlülüğünü gerektirmesi.
d. Zekât ödeme yükümlülüğü bulunmayan kuruluşlar: Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşların dışındaki kuruluşlardır [Açıklama: Bunlar, ilgili paydaşların Zekât ödeme yükümlülüğü bulunduğu ölçüde bir veya belirli bir paydaş grubu adına Zekât ödemekle yükümlü bulunmayan kuruluşları içerir].
e. Gerçekleşebilir değer: Bir varlığın satılabileceği (diğer bir ifadeyle, varlığın nakde çevrilebildiği) kuruluşa özgü değerdir.
f. İlgili paydaşlar (Zekât açısından): Pay sahipleri, katılımcı paydaşlar ve benzerlerini de içeren ancak bunlarla sınırlı olmayan ve farklı kapasitelerde sermaye ortaya koyan paydaşlardır.
g. Zekât: Belirli düzeyde varlığa sahip olunduğunda cari yılda belirli kişilere ödenebilen bir haktır (bir Müslümanın dini sorumluluğudur). Farklı kuruluşlardaki hukuki ortama bağlı olarak, kuruluş tarafından ödenmesi gerekebilir veya paydaşların kişisel mükellefiyeti olabilir.
h. Zekâta tabi varlıklar: Katılım finans esas ve standartlarına göre yıllık bazda Zekâta tabi olan varlıklardır.
i. Zekât yükümlülüğü: Cari yıl ve önceki yıllarda ödenmemiş Zekât tutarıdır.
j. Zekât oranı: Zekâtı hesaplamak için Zekât matrahına uygulanan orandır.
Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan kuruluşlar
Ödenmesi gereken Zekâtın ve buna karşılık gelen yükümlülüğün muhasebeleştirilmesi
Cari dönemde ödenmesi gereken Zekâtın gider olarak muhasebeleştirilmesi
6. Kanun veya kuruluş ana sözleşmesi gereğince Zekât ödeme yükümlülüğü bulunan bir kuruluş, ilgili dönem için ödemesi gereken cari dönem Zekâtını 7’nci paragraf hükümlerine uygun olarak finansal tablolarında gider olarak muhasebeleştirir.
7. Cari döneme ve önceki dönemlere ilişkin ödenmesi gereken Zekât veya bunların iptali, gider (veya giderin iptali) olarak muhasebeleştirilir ve ilgili dönemdeki kâr veya zarara dâhil edilir.
Zekâtın özkaynak düzeltmesi olarak muhasebeleştirilmesi
8. Kanun veya kuruluş ana sözleşmesi gereğince Zekât ödeme zorunluluğunun bulunmadığı ve kuruluşun belirli paydaşlar adına Zekât ödemesi için bir vekil olarak kabul edildiği durumlarda, Zekât kapsamında ödenen herhangi bir tutar ilgili paydaşların sahip olduğu özkaynaklara göre düzeltilir.
9. İlgili paydaşların Zekât yükümlülüklerini karşılamak için (özkaynak içerisindeki) dağıtılabilir yedeklerin yetersiz olması durumunda, ödenmesi gereken Zekât tutarı ilgili paydaşlardan alacak olarak kaydedilir.
Zekât yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesi
10. Cari dönemde ödenmesi gereken Zekât, kuruluşun finansal durum tablosunda yükümlülük olarak muhasebeleştirilir.
11. Cari ve/veya önceki dönemlere ilişkin hâlihazırda ödenmiş olan Zekât tutarının bu dönem(ler) için ödenmesi gereken tutardan fazla olması durumunda, fazla olan tutar kuruluşun finansal durum tablosunda Avans Zekât olarak muhasebeleştirilir.
Zekât ödeme yükümlülüğü bulunmayan kuruluşlar
12. Zekât ödeme yükümlülüğü bulunmayan bir kuruluş (belirli veya ilgili tüm paydaşlar için) Zekât matrahını, bu matrah üzerinden ödenmesi gereken toplam Zekât tutarını ve paydaşların cari döneme ilişkin pay/adet başına düşen Zekât tutarını açıklar.
Sunum ve açıklama hükümleri
13. KFMS 1 (Revize) “Finansal Tablolarda Genel Sunum ve Açıklamalar”da belirtilen sunum ve açıklama hükümlerine ek olarak, kuruluş (asgari açıklama hükümleri olarak) aşağıdaki hususları açıklar:
a. Zekât matrahının, bu matraha dâhil edilen kalemlerin ve bunların mutabakatının belirlenmesinde kullanılan yöntem. Ek B (i) ve (ii)’de net varlıklar yönteminin uygulanmasına yönelik örnek açıklamalar yer almaktadır.
b. Bu yöntemin belirlenmesinde kuruluşun danışma komitesi kararları da dâhil olmak üzere kullanılan rehber açıklanır.
c. Kuruluş tarafından ödenmiş olsun ya da olmasın, her yatırım havuzu veya kategorisi için pay/adet başına ödenen Zekât.
d. Ana ortaklığın ilgili paydaşlarıyla ilişkilendirilebilen tutar başta olmak üzere, konsolide finansal tablolarda sunulan Zekât yükümlüğü ve giderler ile bağlı ortaklıklarının bireysel finansal tablolarında sunulanlar arasındaki mutabakat ve bağlı ortaklıkların Zekât uygulamaları hakkında özet bilgi.
e. Kuruluşun katılımcı paydaşlar ve diğer hesaplar adına Zekât toplayıp toplamadığına ve ödeme yapıp yapmadığına dair beyan.
f. Tek kişiye/hayır kurumuna ödenen Zekât’ın oranının ödenecek toplam Zekât tutarının %5’inden fazla olduğu durumlarda bu ödemelerin niteliği ve alıcı ayrıntıları.
g. -Varsa- kanunun gerektirdiği Zekât miktarı ile isteğe bağlı olarak belirlenen Zekât arasındaki fark.
h. Katılımcı paydaşların özkaynaklarından ödenmesi gereken Zekât tutarı.
i. Belirli ve ilgili tüm paydaşlar adına toplanan veya ödenen Zekât tutarı [Not: Yönetilen bilanço dışı varlıklarla ilgili açıklamalar, bu Standardın açıklama hükümlerine uygun olarak ayrı yapılır].
j. Kuruluşun tarımsal üretim vb. yapıp yapmadığı (Bkz. 4’üncü paragraf).
k. Tarımsal ürünlerin Zekât matrahının ve bu ürünler üzerinden ödenmesi gereken Zekât tutarının belirlenmesinde kullanılan muhasebe politikası.
l. Kuruluş tarafından Zekât fonuna aktarılan ödenmesi gereken Zekât tutarı ve diğer fon kaynaklarından alınan Zekât tutarı, KFMS 1 (Revize) “Finansal Tablolarda Genel Sunum ve Açıklamalar”a uygun olarak sunulur ve
m. Kuruluşun ödeneceği Zekât tutarı konusunda yaşanan her türlü uyuşmazlık ile bunun tutarı, uyuşmazlığın ait olduğu dönem ve uyuşmazlığın sebepleri.
Zekât fonu
14. Kuruluşun Zekât yükümlülüğünü belirlemesi durumunda, bu yükümlülük (karşılık gelen varlıklarla birlikte) Zekât fonuna aktarılır. Zekât fonu, (yönetilen varlıklara benzer şekilde) kuruluştan ayrı ve farklı olarak işler. Bu tür varlıklar, kuruluşun varlık tanımını karşılamaz ve bu nedenle tasfiye veya iflas durumlarında bile kuruluş tarafından kullanılamaz.
15. Katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak hazırlanmış ve danışma komitesi tarafından onaylanmış politikalar uyarınca Zekât fonunun (kuruluşa veya başka bir kuruluşa) yatırıldığı veya kuruluşun kendisine ait olmayan bir vadesiz (Karz) hesapta tutulduğu nadir durumlarda, kuruluş bu tutarları ve bu fonların kullanılmasından elde edilen getirileri açıklar. Kuruluş, herhangi bir Zekât ödemesinin neden geciktiğine dair sebepleri de açıklar.
16. “Zekâtın kaynakları ve uygulaması” ile ilgili örnek açıklamalar Ek C’de yer almaktadır.
Yürürlük tarihi
17. Bu Standart, 1 Ocak 2024 veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde uygulanır. Erken uygulamaya izin verilmektedir.
Diğer Standartlarda yapılan değişiklikler
18. Bu Standart FFMS 9 “Zekât” Standardının yerini alır.