EN
TR
KISIM-1
Teşkilât
BÖLÜM 1
Merkez
Nüfus işleri, İçişleri Bakanlığına bağlı bir Genel Müdürlük (tarafından yürütülür. Bu Genel Müdürlük bir Genel Müdür, bir Müşavir ve iki Genel Müdür Yardımcısı ile aşağıdaki şubelerden teşekkül eder ve bu (Genel Müdürlüğün giderleri İçişleri Bakanlığı Bütçesinin ilgili tertiplerinde ayrı olarak gösterilir.
1. Nüfus şubesi :
Yurt dışında oturanlar da dahil bütün vatandaşların nüfus hareketlerine ve şahsi hallerine ilişkin işlemlerle kanun, tüzük, yönetmelikle genel emirlerin hazırlanması nüfus yazımı işlerinin yürütülmesi, teftiş lâyihalarının incelenip sonuçlandırılması ve nüfus artış ve eksilişlerini gösterir istatistiklerin düzenleme ve özetlemesi ile nüfusa ait taşradan yapılacak danışmalara cevap vermekle görevlidir,
2. Vatandaşlık şubesi:
Vatandaşlık Kanununun uygulanması, vatandaşlığa alınma, çıkma, kayıp ve çıkarılma işlemleriyle, göçmen ve mültecilerin tescil işleri, anlaşma ve protokollere uygun vatandaşlık tetkik ve tasdiki; vatandaşlık konuları ile ilgili bütün işleri görür ve anlaşmazlıkları mevzuat dairesinde çözer.
3. Arşiv şubesi:
Aile kütüklerinin iller itibariyle İkinci nüshalarını tutar ve nüfus dairelerinden gönderilecek şahsi hal tutanaklarını küçüklerine işleyip özel yerlerinde saklar ve taşrada her hangi bir sebeple kaybolan şahsi hal ve aile kütüklerinin tasdikli örneklerini istiyen resmi makamlara ve ilgililere verir.
4. Personel ve gereç şubesi:
Genel Müdürlüğün merkez ve iller teşkilâtında çalışan memur ve hizmetlilerin bütün özlük işleriyle teşkilâtın bütçe, ayniyat, levazım ve hesap işlerini yürütür.
5. Evrak ve dosya şubesi:
Genel Müdürlüğün haberleşme, dosya, evrak işleriyle diğer şubelerin çalışma konuları dışında kalan ve Genel Müdürlükçe verilen işleri yapar.
BÖLÜM: 2
İller
Her il merkezinde bir nüfus müdürü ile bir başmemur ve yeteri kadar kâtip ve nüfus hareketleri çok olan illerde bir müdür muavini bulunur.
Nüfus müdürleri, il içinde nüfus işlerini düzgün yürütmek, aile ve şahsî hal kütük ve olaylarının istatistiklerini zamanında yapmak, valiye ve ilgili dairelere vermek, bütün il çevresindeki nüfus teşkilâtını ve işlerini daimî olarak denetimi altında bulundurmak ve nüfus dairelerini ilgilendiren diğer kanunlar hükümlerini yerine getirmekle ödevlidirler. Müdür muavinleri, nüfus müdürlerinin görevlerinde yardımcılık ve bulunmadığı zamanlar vekillik yaparlar.
Her il merkez ve bağlı ilçelerinde bir nüfus başmemuru ile aşağıdaki nüfus sayısı hesabına göre memur ve birer kâtip bulunur.
Yirmibine kadar bir, kırkbine kadar iki, altmışbine kadar üç, seksenbine kadar dört, yüzbine kadar 5 memur bulunur. Daha fazla nüfuslu ilçeler için aynı hesap yürütülerek memur adedi artırılır.
Nüfus başmemur, memur ve kâtiplerini kadro, yer ve unvanlarına bakılmaksızın lüzum görülen yerlerde görevlendirmeye, gerekli görülen bölgelerde gezici nüfus memurları çalıştırmaya İçişleri Bakanlığı yetkilidir.
Nüfus başmemurları ilçede nüfus işlerinin genel idaresinden ve denetlenmesinden, haberleşme işlerinden sorumlu olup, ilçe ve gezici nüfus memurlarını teftişe ve resmi kurullarda, mahkemelerde bulunmaya yetkilidir.
Her nüfus memuru; doğum, ölüm, evlenme, boşanma, yer değiştirme, evlât edinme, tanıma, kayıt ve nesep tashihi gibi nüfus olaylarını yazmak ve kütüklere işlemek ve yeni doğanlara nüfus cüzdanı vermek, cüzdan değiştirmek, istatistikleri tutmak ve başmemur tarafından verilen işleri yapmakla görevli ve bu işlerden sorumludur.
Nüfus memurlarının her hangi bir sebeple vazife yapmadıkları hallerde bunlara ait işler başmemur ve kâtipler tarafından yürütülür.
KISIM - 2
Ana hükümler
BÖLÜM : 1
Kütüğe geçirme
Her Türk Türkiye’de ikametgâhının veya sonradan ikametgâh edindiği yerin nüfus memurluğuna kendisini yazdırmaya ve bir nüfus cüzdanı almaya mecburdur.
Reşit olmayanların nüfus olaylarını yazdırıp nüfus cüzdanlarını almakla veli ve vasileri ödevlidirler.
Şahsi halleri bildirmekle ödevli tutulan kimseler doğum, evlenme, boşanma, ölüm, gaiplik, nesep tashihi, tanıma, evlât edinme ve evlâtlık sözleşmesinin kaldırılması olaylarını nüfus memurluğuna bildirmeye ve nüfus memurları da bunları aile kütüklerine yazmaya mecburdurlar. Nüfus memurlarına yapılan doğum, ölüm ve yer değiştirme bildirileri bir tutanakla tespit, diğer şahsî hal olayları mahkemeler ve dairelerin verecekleri ilâm ve resmi belgelere dayanmak suretiyle aile kütüklerine işlenir.
Nüfus kütükleri ilçe esası üzerine tutulur. Her nüfus dairesinde tutulan doğum, ölüm, yer değiştirme tutanakları ile evlenme, boşanma, kayıt ve yaş tashihi belgeleri ayrı ayrı ve diğer şahsi hal değişikliklerine ait belgeler de birer kütük haline getirilmek suretiyle saklanır. Her mahalle ve köy için ayrı aile kütükleri tutulur. Bu kütüklerin tutuluş şekilleri ve bütün belgelerin formülleri yönetmelikte belirtilir.
Doğum, ölüm ve yer değiştirme olayları nüfus memurları tarafından iki nüsha olarak düzenlenecek bir tutanağa geçirilir ve olayı bildiren ile beyanı dinliyen iki tanık ve nüfus memuru tarafından imzalanır.
Bu tutanaklarla evlenme, boşanma, kayıt ve yaş tashihi, nesep düzeltmesi gibi şahsî hal olaylarına ait ilâm ve belgeleri nüfus memurları aile kütüklerine işlerler. Tutanaklarla belgelere aile kütüğü işlem ve sayfa numaraları tarihlerini yazarak imzalarlar. Bu tutanak ve belgelerin birer nüshası her ay sonunda doğruca Nüfus Genel Müdürlüğü arşivine gönderilir.
Kendisinin veya babasının aile kütüğü başka yerde bulunanlara ait tutanaklarla kayıt tashihi gibi şahsî hal belge ve ilâmları üçer, evlenme ve boşanma için verilen bildiri ve ilâmlar dörder nüsha olarak düzenlenir.
İşlem görecek daire sayısı kadar nüshası, başvurulan nüfus memuru tarafından bir hafta içinde aile kütüğünün bulunduğu yer nüfus memurluğuna yollanır. Bunları alan nüfus memuru bir hafta içinde nüfus kütüğüne işler ve tutanağı gönderen memura bildirir, kütük işlem ve sayfa numaralarını ve tarihini gösterir tutanağın veya resmî belgenin bir nüshasını alıkor, diğer nüshasını ay sonunda 7 nci madde uyarınca merkez arşivine gönderir.
Türkiye dışındaki Türk vatandaşlarının nüfus olayları en yakın Türk konsolosluğuna bir bildiride bulunmak veya mahallî kanunlar yabancılara ait nüfus olaylarını bulundukları yerdeki belediye veya nüfus dairelerine bildirerek kaydettirmek ödevliliğini yüklediği takdirde vatandaşlarımızın bu hususta mahallî makamlara yapacakları bildiriyi gösterir bu makamlardan veya 18 inci maddede yazılı kurumların sorumlu görevlilerinden kendilerine verilecek belgeleri konsolosluğumuza vermek suretiyle tespit edilir.
Böyle bir bildiri veya belgeye dayanılarak konsolosluklar tarafından düzenlenecek örneğine uygun doğum, ölüm, tutanaklariyle evlenme tescil belgeleri 7 ve 8 inci madde hükümlerine göre işlem yapılmak üzere doğruca İçişleri Bakanlığına gönderilir.
Oturduğu yerde ve yakınında Türk Konsolosluğu bulunmadığı takdirde o memleketin şahsî hal işlerini yürüten yetkili makamları veya kurumları tarafından verilip Dışişleri Bakanlığımızca usulüne göre onanmış belgeler üzerine aile kaydının bulunduğu yer nüfus kütüklerine yazılır.
Türkiye’de kütüğü bulunmıyan ve yabancı memleketlerde oturan vatandaşlar İçişleri Bakanlığının göstereceği bir nüfus dairesinde açılacak aile kütüğüne kaydedilirler.
Tutanak ve belgelerin ilgilinin kendisi veya veli vasi veya resmi vekili tarafından imzalanması gereklidir. Yazı bilmiyenlerin sağ el işaret parmağı izi konur.
Kesinleşmiş mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamı ve taşıdığı bilgileri değiştirecek ilâve ve şerhler yapılamaz; ancak olayların aile kütüklerine işlenmesi sırasında nüfus memurlarının yaptıkları maddî hatalar, dayanağı belgelere uygun olarak düzeltilir. Ve başmemurla nüfus memuru tarafından onama şerhi verilerek imzalanır.
Yabancı devlet vatandaşlarının doğum, ölüm olayları başvurmaları üzerine olayın olduğu yer nüfus memurluğunca iki nüsha tutanakla tespit edilir. İstemeleri üzerine bir nüshası kendilerine verilir. Bunlar aile kütüklerine işlenmez, özel bir dosyada saklanır.
Aile kütükleriyle dayanakları, resmi belgelerdendir.
Bunlardan çıkarılan örnekler ve bunlara dayanılarak tespit edilmiş olan olaylar birer hukukî işlem olup aksi sabit oluncaya kadar itibardadır.
Nüfus kütükleriyle dayanaklarını baş memur ve sorumlu memurlarla denetleme ve teftişe yetkili olanlardan başka hiç kimse göremez ve inceliyemez 61 inci madde hükmü saklı kalmak şartiyle adlî makamlarla resmî dairelere ve ilgilinin kendisi, karı veya kocası, veli, vasi veya resmi vekili usul ve füruu ile ikinci dereceye kadar olan civar hısımlarına nüfus kayıtları örnekleri; istenildiğinde verilir. İlgili bütün nüfus memurları vazifeleri dolayısiyle aileler ve fertler hakkında öğrenecekleri halleri gizli tutmaya mecburdurlar.
İçişleri Bakanlığının lüzum gördüğü bölgeler idare bölümlerinde başlanmak üzere gezici ve sabit nüfus memurlarına Bakanlar Kurulu karariyle evlendirme memurluğu yetkisi verilir ve beş yıl içinde bütün memlekette evlendirme memurluğu görevi nüfus memurlarına geçer.
BÖLÜM : 2
Doğumlar
Her çocuğun doğum tutanağı; doğum bildirisi yapılan nüfus dairelerince adlı ve soyadlı olarak tutulur.
Doğumları baba, yoksa veya kısıtlı, tutuklu, hasta ve her hangi mecburi bir sebeple orada bulunmazsa veli veya vasisi bir ay içinde nüfus memuruna iki tanıkla sözlü bildiride bulunarak doğum tutanağına yazdırmakla ödevlidir.
Bir aydan sonra yapılan doğum bildirimleriyle genel nüfus yazımında bulunmıyarak yazım dışında kalanlar 17 nci madde uyarınca mahallin en büyük idare amirinin emriyle yazılır.
Çocuğun adını ana ve babası kor. Ancak millî kültürümüze, ahlâk kurallarına, örf ve adetlerimize uygun düşmiyen veya kamu oyunu inciten adlar konulmaz, doğan çocuk babasının, evlenme dışında doğmuş ise anasının soyadını alır.
Ölü doğan çocuklar nüfus kütüğüne yazılmaz.
Altı yaşından fazla olanların tescilinden önce nüfus başmemuru, nüfus memuru. Hükümet hekiminden kurulu bir heyet tarafından, bu teşkilât bulunmıyan yerlerde de nüfus memuru o yer muhtarı ve ihtiyar kurulundan bir üye önünde görülüp yaşının takdir edilmesi ve keyfiyetin tutanağa yazılarak imzalanması gereklidir.
Nüfus yazımlarında kayıt dışında kalanlar yurdumuzda ise bulunduğu yer nüfus memurluğuna, yabancı memleketlerde ise, bulunduğu bölgedeki, yoksa o yere en yakın elçilik veya konsolosluğumuza veyahut doğrudan doğruya İçişleri Bakanlığına başvurarak kendilerini yazdırırlar.
Doğum evlerinde, hastanelerde ceza ve tevkif evlerinde, vapur, tren, uçak gibi genel yolcu taşıtlarında olan doğumların yazdırılması ödevliliği de 16 ncı maddede belirtilen kişilere aittir.
Genel taşıtlar yurt dışına gidiyorsa vapur süvarisi veya taşıt amirinin iki tanıkla beraber imza edecekleri örneğine uygun iki nüsha tutanak yapılır Baba, ana, veli veya vasiye verilir Bunlarda ilk uğrayacakları yer Türkiye Cumhuriyeti elçilik veya konsolosluklarına göndermek suretiyle bir ay içinde babanın yoksa ananın kayıtlı olduğu nüfus dairesine tescil ettirirler.
Bir doğumda birden ziyade doğan çocuklar doğuşları sırasiyle yazılırlar.
Ana ile baba arasında evliliğin kalkmasından sonra üçyüz gün içinde doğan çocuk babası soyadiyle baba aile kütüğüne yazılır.
Evlilik dışında doğan çocukların nesebi, ana, babanın birbirleriyle evlenmesiyle kendiliğinden düzelir.
Ana, baba evlenmeden önce doğan çocuklarını ikametgâhlarının bulunduğu veya evlendikleri yer nüfus memuruna birlikte haber vermeye mecburdurlar. Bu bildiri âkid ile birlikte veya âkidden sonra da yapılabilir. Bildirinin yapılmaması nesebin sahih olmasına engel teşkil edemez.
Evlilik dışında doğmuş çocuk, anasının aile kütüğüne ananın soyadı ve onun bildireceği baba adı ile yazılır.
Ancak; bunların nesebi düzeltildiğinde veya tanındıklarında babaları hanesine baba adı ve soyadı ve analarına izafetle naklen kaydolunurlar.
Yeni doğmuş çocuk bulanlar köylerde muhtarlara kasaba ve şehirlerde karakollara bildirmekle ödevlidirler.
Bu haberi alan muhtar ve karakol amiri çocuğun cinsiyetini ve üzerinde bulunan eşyayı gösterir etraflı üç nüsha tutanak düzenleyip bir nüshası ile birlikte çocuğu belediyeye diğer iki nüshasını da nüfus memuruna yollarlar. Bu tutanakları alan nüfus memuru ana ve baba ismi ve soyadı takarak ve çocuğu da adlandırmak suretiyle çocuğun bulunduğu yer aile kütüğünün son sayfasına tescil eder.
Vatandaşlık ve İskân kanunları gereğince Türk vatandaşlığına alınanlar yetkili makam ve kurullar kararı üzerine ve vatandaşlık bildirgeleri veya tescil belgelerine uygun olarak aile kütüğünde her aile için açılacak sayfalara yazılır.
Vatandaşlıktan çıkarılanlarla vatandaşlığı kaybedenlerin bu durumları aile kütüklerine işlenir.
BÖLÜM: 3
Evlenmeler
Medeni Kanun hükümlerine göre evlenme akdini yapanlar akdin yapıldığı tarihten başlıyarak bir ay içinde örneğine uygun üç nüsha evlenme bildirisini bulunduğu yer nüfus memurluğuna, onlar da erkek ve kadının kayıtlı bulunduğu nüfus memurluğuna göndermekle ödevlidir.
Evlenme memurluğu, nüfus memurlarına verilen yerlerde bu görevleri adı geçen memurlar yaparlar. Bildiriyi alan kocanın kayıtlı bulunduğu yer nüfus memuru, karıyı kocanın aile kütüğüne geçirir ve evlenme tutanağının bir örneğini merkez arşivine yollar. Karının kayıtlı bulunduğu yer nüfus memuru da karının kaydına şerh verir. Koca, karının aile kütüğüne getirilemez. Evlenen erkek ayrı aile kütüğü açabilir.
Türk vatandaşı erkekle evlenen yabancı kadın evlilikle Türk vatandaşlığını kazanırsa kocasının aile kütüğüne geçirilir.
Yurt dışında yapılacak evlenmeler için ilgililerin kanuni engelleri bulunup bulunmadığının tespiti ve usulen yapılacak ilân sonucunun alınması hususunda konsolosluklarımızla bu görevi yapmakta olanlar, evlenen vatandaşın kayıtlı olduğu yer nüfus müdür veya memurluklariyle içişleri Bakanlığının belirteceği esaslar dairesinde re'sen yazışma ve haberleşmede bulunurlar.
Konsolosluklarımızın kanuni yetkileri içinde yaptıkları evlenmeler ilgililerin aile kütüklerine işlenmek üzere bir ay içinde İçişleri Bakanlığına bildirilir ve 23 üncü maddede gösterilen işlem uygulanır.
Taraflardan birisi veya ikisi Türk vatandaşı olan kimselerden, evlenmelerine kanunî engel bulunmıyanların yetkili mahalli makamlarca yapılan evlenmeleri konsoloslarımız tarafından tescil ettirilmek üzere İçişleri Bakanlığına bildirilir.
Konsolosluğumuz bulunmıyan yerlerde mahalli yetkili makamlarca yapılan evlenme akitlerinin nüfus idarelerine veya en yakın Türk Konsolosluğuna bildirilmesi ile koca, Türk kadının yabancı uyruklu erkekle evlenmesi halinde karı ödevlidir.
Evlenme memuru tarafından evlenmeleri yapılan ve mutlak butlanı haiz olmıyan evlenmelerle, kanunî şekillere riayet edilmeksizin yapılan ve feshi gerektirmeyen evlenmeler aile kütüklerine tescil edilmekle beraber olay Cumhuriyet Savcılığına bildirilir.
Medenî Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce eski hükümlere göre yapılıp da halen nüfus kütüklerine işlenmemiş olan evlenmeler ilgililerin mahkemeden karar almaları suretiyle aile kütüğüne işlenebilir.
BÖLÜM: 4
Yer değiştirme
Asli ikamet yerinin değiştirilmesi halinde yeni yerine varış tarihinden başlayarak 2 ay içinde aile kaydının yeni ikametgâh ittihaz edilen yere getirilmesinin ilgili tarafından istenmesi zorunludur. Bu beyan ve istek üzerine kayıtlı bulunduğu yerden nüfus kaydı getirtilmek suretiyle yer değiştirme işlemi yapılır.
Yer değiştirme kaydı : Kendisini tanıyan iki tanık ve taşındığı yer nüfus memuru önünde yapacağı beyan üzerine üç nüsha düzenlenecek tutanakla yapılır. O mahalle veya köy aile kütüğünde açılacak yeni bir sayfaya yazılır. Nüfus cüzdanına da işlenir.
Tutanağın biri ayrıldığı yer nüfus memurluğuna gönderilerek oradaki kaydı kapattırılır. Bir tutanak da merkez arşivine gönderilir. Yer değiştirme tutanakları ikametgâh değiştirmelerinde ve yeniden aile kurmada düzenlenip evlenme, boşanma ve evlâtlık gibi hallerde yer değiştirme tutanağı tutulmıyarak gösterilecek belgeler üzerine yapılır.
Şehir, kasaba ve köy içerisinde mahalleden mahalleye yer değiştirme işlemi yapılamaz. Askerlik çağında olanların yer değiştirmeleri aile kütüklerine işlendikten sonra askerlik şubelerine de bildirilir,
BÖLÜM: 5
Evlât edinme ve tanıma
Evlât edinme Medeni Kanun hükümlerine göre yapıldığına dair ilgililer tarafından mahkeme ilâmı ve diğer belgeler verildiği takdirde nüfus memuru evlât edinilenle edinenin kütüklerine işler, evlâtiığı evlât edinenin aile kütüğüne nakleder, evlât edinilen evli bir erkek ise evlât edinenin hanesine karı ve çocukları ile birlikte aktarma suretiyle yazılır ve evlât edinenin soyadını alırlar.
Evlât edinilen evli kadın ise evlât edinme evlât edinen ile evlâtlığın künyelerine işaret edilerek kadın kocası hanesinde kocası soyadı ile kalır. Evlât edinme bağının kaldırılmasında da aynı işlem yapılır.
Evlilik dışında doğan çocuk Medeni Kanun hükümleri gereğince babası veya babasının babası tarafından tanındığı, tanıyan tanınan veya ana tarafından bildirildiği ve tanımaya ilişkin resmî senet gösterildiği takdirde nüfus memuru çocuğu tanıyanın aile kütüğüne geçirir. Böyle bir çocuk vasiyetname ile tanındığı takdirde vasiyetnameyi açan makam bir hafta içinde onamlı kopyasını babanın veya çocuğun aile kütüklerinin yazılı bulunduğu yer nüfus memurluğuna göndermeye mecburdur.
BÖLÜM: 6
Boşanmalar
Boşanma kararını veren mahkemenin başkâtibi kararın kesinleştiği tarihten itibaren 39 gün içinde üç nüsha karar örneğini bulunduğu yer nüfus memurluğuna vermekle, bu memur da kocanın kayıtlı olduğu yer nüfus memurluğuna göndermekle ödevlidir. Kocanın kayıtlı olduğu yer nüfus memuru tescilden sonra karar örneğinden bir nüshasını merkez arşivine, bir nüshasını karının nakledeceği yer nüfus idaresine gönderir.
Boşananların belirli bir süre içinde evlenmemeleri için mahkemelerce verilmiş olan evlenme yasakları da aile kütüklerine işlenir.
Medeni Kanun hükümlerine göre 300 günlük evlenme yasağı kazai yasak ile birlikte hüküm tarihinden itibaren yürür. Boşanmadan sonra kadın kocanın aile kütüğünden evvelce yazılı olduğu aile kütüğüne nakledilir. İsterse ayrı bir aile kütüğü açılır.
BÖLÜM: 7
Ölümler
Ölüm hangi yerde vukubulmuş ise o yerin nüfus memurluğuna bildirilir. Ölüm yeri bilinmezse ceset nerede bulunmuş ise oranın, ölüm bir taşıt içinde olmuşsa bu taşıttan çıkarıldığı yerin nüfus memurluğuna bildirilir. Ölenin kaydı yoksa yapılacak soruşturma sonunda Türk Vatandaşlığı ve ailesi tespit edildiği takdirde bir doğum tutanağı düzenlenerek önce doğum sonra ölüm aile kütüğüne işlenir.
Gaiplik Medeni Kanun ve Askerlik Kanunu hükümlerine uygun hallerde bu kanunlar uyarınca aile kütüklerine yazılır.
Ölüm olaylarını köylerde muhtar; şehir ve kasabalarla sağlık teşkilâtı bulunan diğer yerlerde gömme izni verenler nüfumemurlarına bildirmekle ödevlidirler.
Ölüm haberini alan köy muhtarı ile diğer ödevliler, örneğine uygun üç nüsha ölüm tutanağı doldurup bunları bildirenle iki tanığa imzalatır, kendisi de imza ettikten sonra iki nüshasını on gün içinde nüfus memurluğuna gönderir. Gezici memur bulunan bölgelerde memur köye geldiğinde verilir.
Ölüm hastanede, ceza ve tevkif evi (İdamlar dahil, okul, fabrika, işyeri gibi sıhhi ve resmi bir kurumda olmuşsa örneğin, uygun üç nüsha ölüm tutanağı kurumca bu işle görevlendirilenler tarafından yapılır. Bunlardan bir nüshası kurumda saklanır, iki nüshası on gün içinde nüfus memurluğuna yollanır.
Ölüm, vapur, tren, uçak gibi genel bir yolcu taşıtında olmuşsa üç nüsha ölüm tutanağı bu taşıtın sorumlu amiri tarafından yapılır. Bunlardan bir nüshası alıkonulup iki nüshası varılacak ilk durak yeri nüfus memurluğuna ve bu durak yabancı bir memlekette úse oradaki Türk konsolosluğuna on gün içinde yollanır. Ölüm tutanaklarının ölüyü gören iki tanık, varsa doktor veya sağlık memuru tarafından imzalanması ve örneğine uygun tutulması gerekir.
Sel, yer sarsıntısı, yer çöküntüsü, hava, deniz, tren, trafik ve maden kazaları, yangın gibi toplu ölümler meydana getiren olaylar vali ve kaymakamın görevlendireceği memurlar tarafından incelenip, iki nüsha tutanak ile tespit olunur. Ondan sonra olay yerindeki ölülerin kimlikleri belirtilip her şahıs için ayrı ayrı ve örneğine uygun üçer nüsha tutanak yapılır. Birinci tutanağın bir nüshası, nüfus başmemurluğunda saklanır. Şahıslar için ayrı ayrı yapılan ölüm tutanakları da nüfus memurluğuna verilir. Tutanak yapılması mümkün olmıyan hallerde yetkili makamların ölümü bildiren belge veya resmi yazıları ölüm tesciline yeter görülür.
Kıtasında ölen subay, askerî memur, astsubay, erbaş ve erler hakkında örneğine uygun üç nüsha ölüm tutanağı kıtası hekimi veya bu görevi yapanlar tarafından düzenlenip imzalanır.
Bu tutanakların ölenlerin yazılı bulunduğu askerlik şubelerince de bir nüshası saklanıp diğer iki nüshası nüfus memurluğuna gönderilir.
Savaş, ayaklanma alanlariyle, eşkiya çarpışmasında ölen subay, askerî memur, astsubay, erbaş ve erlerle diğer askerî şahısların kimlikleri ve ölümleri orduca uygulanan usul dairesinde üçer nüsha örneğine uygun ölüm tutanakları ile tespit olunur.
Erlere ait tutanaklar askerlik şubeleri; subay, askerî memur, astsubay ve diğer askerî şahıslara ait tutanaklar da Millî Savunma Bakanlığı yolu ile aile kütüklerinin bulunduğu nüfus memurluğuna ve ailesine yollanır.
Bir kimse bir geminin bir torpil neticesinde batması, fırtına kazası, yanma, patlama, çarpışma ve savaş gibi ölümüne muhakkak nazarı ile bakılacak haller içinde gaip olup da ölüsü bulunmamış ise kayıtlı bulunduğu askerlik şubesi veya kıtası komutanlığınca, sivil ise Olayın olduğu yer zabıtasınca durum belgelendirildiği takdirde o kimse gerçekten ölmüş sayılarak en büyük idare amirinin emri ile künyesine ölüm kaydı düşürülür. Savaş halinde askere alınarak memleket içinde veya dışında bir tarafa gönderilip de savaşa katıldığı veya bir çarpışmada bulunduklarına dair şubelerince bir bilgi bulunmadan herhangi bir suretle gaip olanlarla, sivillerin ilgilileri Medenî Kanun gereğince mahkemeye müracaatla gaip olan kimsenin ölü veya sağ olduğuna hâkim tarafından hükmedilmesini istiyebilir. Künyesine ölü işareti verilenlerden sonradan sağ oldukları anlaşılanların mahkemeye başvurarak ölüm kaydının kaldırılması istenmezse, nüfus idaresince genel hukuk bakımından Cumhuriyet Savcılığına bildirilerek ölüm kaydı kaldırtılır.
BÖLÜM: 8
Aile kütükleri
Bir soydan gelen ve aynı soyadını taşıyan ve evvelce bir hanede bulunan kimseler bu kayıtlarını devam ettirmek isterlerse tek bir aile gibi kayıtları devam ettirilir.
Bir soydan oldukları ve bir soyadı taşıdıkları halde yaşamaları ayrı bulunan ailelerle bir soydan olmıyan ve aynı soyadını taşımıyan aileler ayrı aile olarak yazılırlar.
Aile kütüklerinde fertlerin, ayrı aile kurma; yer değiştirme, evlât edinilme, evlenme, ailelerin ise yer değiştirme, bütün fertleri ölme, kızların ve kadınların evlenmeleri halinde kayıtları kapanır.
Evliliğin zevali halinde kadının isteği ile kapanan aile kaydı yeniden canlanabilir.
Aile kütükleri; ailenin bütün fertlerinin cinsiyetini, adı, soyadı, baba ve anası adiyle soyadlarını, sağ olup olmadıklarını, il ve ilçe itibariyle doğum yeri ve tarihlerini, vücutlarındaki belirli değişikliklerini, dinini, okur - yazar olup olmadıklarını, medeni hallerini ve diğer şahsi hal değişikliklerini ihtiva eder.
Aile kütüklerinin her sayfasına cilt ve sayfa sıra numaraları konur. Kütüğün sonuna kaç sayfadan ibaret olduğu yazılır. Sayfa birleşim yerleri asliye hukuk mahkemesince mühürlenerek sonu onaylanır.
Kocanın ölümünde kadın yeniden evlenmedikçe ölen kocasının aile kütüğünde kalabilir. Dilediğinde babasının aile kütüğüne döner veya ayrı bir sayfa açtırabilir.
Her aile kütüğü soyadına göre düzenlenip kapağının iç tarafına kütükte yazılı ailelerin soyadları üzerine alfabe sırasına göre fihristini yaparak yapıştırmak mecburidir. Ayrıca her nüfus dairesinde bölgesi aile kütüklerinin soyadlarına ait alfabetik bir fihrist tutulur.
BÖLÜM: 9
Kayıt düzeltmeleri
Yaş, ad, soyadı ve diğer kayıt düzeltme davaları ilgilinin oturduğu yer asliye hukuk mahkemesinde Cumhuriyet savcısı ve nüfus başmemuru veya nüfus memuru huzuriyle görülür ve karara bağlanır.
Bu davalar düzeltmeyi istiyenlerle, ilgili resmî dairenin göstereceği lüzum üzerine Cumhuriyet Savcıları tarafından açılabilir ve dinlenecek tanıklar, resmî kayıt örnekleri ve belgelerle ispat olunur. Şu kadar ki; ilgilinin görünüşü davayı yalanlayıcı olmaması şarttır. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümlerine göre ceza mahkemelerinde yapılacak yaş düzeltmesi işlerinde de nüfus başmemuru veya nüfus memuru taraf olarak bulunurlar.
Mahkeme kararına karşı taraflar Yargıtay'a başvurabilirler, yaş, ad, soyadı ve kayıt düzeltmesi hakkındaki mahkemeden verilen kararlar kesinleştikten sonra ilgilinin aile kütüğüne geçirilir. Ad ve soyadının değiştirilmesi, din değiştirme suretiyle de olsa mahkeme karariyle yapılır. Adlarını değiştirenlerin aile kütüğünde yazılı çocuklarının baba veya ana adları, soyadlarını değiştirenlerin yalnız eşiyle reşidolmayan çocuklarının soyadları birlikte değiştirilir. Yaş düzeltme davası ancak bir defa açılabilir.
Yaş, ad, soyadı değiştirenler askerlik ödevliliği içinde iseler yapılan düzeltmeler nüfus idarelerince onbeş gün içinde askerlik şubelerine de bildirilir.
Meslek, sanat, din ve her hangi bir arıza sebebiyle vücuttaki şekil değişiklikleri ve bu Kanunun 43 üncü maddesi gereğince nüfus kütüklerine yazılması gerektiği halde her nasılsa yazılmamış ve dayanağı belgede kalmış olan ana baba adı, doğum yeri, cinsiyet ve soyadı gibi haller ilgililerin bağlı bulunduğu daire, kurum veya işyerinden köy veya mahalle ihtiyar kurulundan alacakları belge ve ilmühaber üzerine en büyük idare amirinin emri ile nüfus memurları tarafından aile kütüklerine işlenir.
47 ncı madde gereğince yapılan tamamlamalarla şahsî hallerde vukua gelen değişmeler, özellikle evlenme dışında doğan bir çocuğun tanınması, hâkimin babalığa hükmetmesi, nesebin düzeltilmesi, evlât edilme evlâtlık bağının kaldırılması veya bulunmuş bir çocuğun nesebinin belirmesinden ileri gelen değişikliklerle aile kütüklerine işlenen bir kaydın doğru olmadığının karar altına alınması veya kimliği belirsiz diye işaret edilen bir kimsenin kimliğinin tayin olunması gibi zarurî olan aile kütüğü düzeltmeleri ilgilinin künyesi hizasındaki düşünceler sütununa yazılır.
Ve kütüğün özel sütunlarına şahsi hal belgeleri veya dosyaları sıra numaraları konur. Aile kütüklerine şahsi hal değişikliklerinden başka bir husus kaydedilemez.
KISIM - 3
İdare
BÖLÜM: 1
Yükümlülük
Mahkeme başkâtipleri nüfus kütüklerini ilgilendiren kararları kesinleşmesinden başlayarak otuz gün içinde bulunduğu yer nüfus dairesine onanlı karar suretlerini göndermek suretiyle bildirmeye mecburdurlar.
Nüfus memurları, kendi bölgesindeki köy ve mahalleler üzerine doğum, ölüm, evlenme, boşanma ve yer değiştirmelere ait bir istatiktik defteri tutar. Her üç ayda bir örneğine göre dört nüsha istatistik cetveli düzenleyerek üç nüshasını bağlı olduğu ilçe nüfus başmernurluğuna, ilçe nüfus başmemuru da bir nüshasını bırakıp diğer iki nüshasını (İlçe olarak) düzenleyeceği iki nüsha cetvele bağlayarak il nüfus müdürlüğüne, il nüfus müdürü de birer nüshasını alıkoyup diğer nüshasını il olarak düzenlenmiş bir cetvel ile birlikte Nüfus İşleri Genel Müdürlüğüne yollar.
BÖLÜM: 2
Teftiş ve denetleme
Nüfus başmemurları nüfus memurlarını, il nüfus müdürleri il içindeki bütün nüfus daire ve memurlarını, mahallin en büyük idare amirleri veya memur edecekleri kişiler, mülkiye müfettişleri ve İçişleri Bakanlığının vazifelendireceği kimseler nüfus teşkilâtını sürekli denetim ve teftişleri altında, bulundurmaya ve bu kanun ile tüzük ve yönetmelikler hükümlerini yürütmeye ve gerekli tedbirleri almaya yetkilidirler.
