EN
TR
6/11/1999 tarihli ve 23868 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıda Işınlama Yönetmeliğinin 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 2
Bu Yönetmelik; gıda maddelerinin ışınlama esas ve usulleri ile gıda ışınlama tesislerinin kuruluşları ve ışınlanmış gıdaların pazarlamasına ilişkin; lisans, izin, tescil, istihdam, kontrol, denetim, ithalat ve ihracata dair esas ve usulleri kapsar.
Bu Yönetmelik, tıbbi gözetim altında steril diyet ihtiyacı duyan hastalar için hazırlanan ışınlanmış gıda maddelerini kapsamaz."
Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 5
Gıdaların ışınlanması aşağıdaki esaslara göre yapılır;
a) Gıda ışınlama işlemi; gıdalarda bozulmaya sebep olan mikroorganizmalar ve biyokimyasal olayların miktar ve faaliyetlerinin engellenmesi, azaltılması, yok edilmesi, gıdaların raf ömürlerinin uzatılması, olgunlaşma süresinin kontrolü veya müteakip işlemlerdeki istenen değişiklikleri sağlamak amaçlarından biri veya birkaçı için belirlenmiş ışınlama dozunda, uygun teknolojik ve hijyenik koşullarda yapılır.
b) Işınlanacak gıda ve ambalaj materyali, 16/11/1997 tarihli ve 23172 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin hükümlerine ve ışınlama işlemine uygun olması gerekir.
c) Işınlanmış gıdalar ile ilgili koşullar EK-3’de verilmiştir.
d) Ortalama absorblanan doz EK-4’e göre hesaplanır.
e) Gıda ışınlaması ile aynı amaçla uygulanacak olan herhangi bir kimyasal işlem, gıda ışınlaması ile birlikte kullanılamaz.
f) Bozulmuş gıdalar insan tüketimine sunulmak üzere ışınlanamaz.
g) Işınlama işlemi öncesinde, işlem sırasında ve sonrasında Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde belirtilen genel hijyen kurallarına uyulur. İşyeri yetkilisi ve/veya sorumlusu 9/6/1998 tarihli ve 23367 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmeliğin işyeri sorumlulukları ile ilgili hükümlerini yerine getirir.
h) Gıda ışınlamada kullanılacak ışınlama dozu, gıdanın özelliklerine ve istenen doz aralığına uygun uluslararası kabul edilebilir dozimetri yöntemleriyle gıdanın belli hacim biriminde absorblanan ortalama doz ölçülerek belirlenir.
ı) Bu Yönetmeliğe tabi olarak kurulan tesisler radyasyon güvenliği açısından 24/7/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Radyasyon Güvenliği Tüzüğü hükümlerine uymakla yükümlüdürler."
Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 7
Nem oranı düşük hububat, bakliyat, kurutulmuş gıdalar ve benzeri gıdalarda ışınlama sonrası, böceklenme ve bulaşmaları azaltmak veya yok etmek amacıyla tekrar ışınlama yapılabilir. Yeniden ışınlama; 1 kGy civarında düşük dozlarda ışınlanmış bileşenlerden hazırlanmış gıdalarda başka bir teknolojik amaç için ve/veya bileşiminde % 5’den daha az ışınlanmış katkı maddesi içeren gıdalarda 6 ncı maddeye uygun olarak yapılır. Maksimum ışınlama dozunu aşmamak kaydı ile birden fazla ışınlama yapıldığı durumlarda, bu işlem yeniden ışınlama anlamı taşımaz."
Aynı Yönetmeliğin 10 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 10
Gıda ışınlama tesisi kurmak isteyen özel ve tüzel kişiler;
a) Radyasyon Güvenliği Tüzüğüne dayanılarak çıkarılan 18/6/1994 tarihli ve 21964 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gama ve Elektron Demeti Işınlama Tesislerinin Güvenliği Yönetmeliğine göre TAEK’den gıda ışınlama tesisi kurmak ve işletmek için lisans alır.
b) Bu tesis, üretime geçmeden önce 10/7/1996 tarihli ve 22692 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıdaların Üretim ve Satış Yerleri Hakkındaki Yönetmeliğin ilgili hükümlerine göre Sağlık Bakanlığı’ndan çalışma izni alır ve Sağlık Bakanlığı’nın düzenleyeceği gıda işyeri siciline kaydolur.
c) Çalışma iznine ait başvurular Sağlık Bakanlığı’ndan 3 ve TAEK’den 3 olmak üzere 6 uzman kişiden teşekkül edecek bir komisyon tarafından incelemeye alınır, inceleme sonucu uygun bulunan tesise çalışma izni verilir.
d) Alınan lisans belgesi ve çalışma izniyle birlikte tesiste kullanılacak alet ve ekipmanların isimlerini, ışınlama tipini ve dozimetri metodunu içeren bir dosya ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na gıda ışınlama izni için başvurulur.
Başvuru dosyası, Tarım ve Köyişleri Bakanlığından 3 ve TAEK’den 3 olmak üzere 6 uzman kişiden teşekkül edecek bir komisyon tarafından incelemeye alınır, inceleme sonucu uygun bulunan tesise izin verilerek tescil edilir.
Tescil edilen tesiste ışınlanacak olan gıda maddeleri 9/6/1998 tarihli ve 23367 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmeliğin ilgili hükümlerine göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan üretim izni alınmış olan gıdalar olması gerekir."
Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 12
Işınlanan her bir parti gıda için en az 5 yıl saklanacak bir kayıt bulundurulur. Bu kayıtta;
a) İşlemin parti numarası,
b) Işınlama tarihi,
c) Işınlanmış gıdanın miktar ve tipi,
d) Işınlanacak gıda maddesinin yüzde bileşimi,
e) Işınlama sırasında kullanılan ambalaj materyali ve şekli,
f) Işınlama sırasında ölçülen minimum ve maksimum doz oranları, ortalama doz ve diğer proses kontrol değerleri,
g) Işınlama sırasında gözlenen normal proses koşullarından sapmalar,
h) Işınlama işlemini talep eden kişi veya kuruluş,
belirtilir."
Aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE 13
16/11/1997 tarihli ve 23172 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin 9 uncu bölümünde yer alan bilgilere ilaveten etikette aşağıdaki hususların yer alması zorunludur;
a) Işınlanmış gıdalar için, önceden paketlenmiş olsun veya olmasın, düzenlenecek nakliye belgelerinde ışınlama yapmasına izin verilen tesisin adı, ışınlama tarihi, ışınlama dozu ve parti numarası verilir.
b) Tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine ulaşacak ışınlanmış ürünlerde etiket üzerinde "Işınlanmıştır" veya "Işınlama İşlemi Yapılmıştır" ifadesinin yanında Ek-2’de verilen yeşil renkli uluslararası gıda ışınlama sembolünün kolayca görülebilir şekilde etiket üzerinde bulunması zorunludur.
Dökme olarak satılan ışınlanmış ürünlerde bu ifadeler ürünün ismi ile birlikte ürünün bulunduğu kabın üzerinde veya yanında bulunan satış etiketinde yer almalıdır.
c) Işınlanmış ürün, gıda maddesinde bileşen olarak yer alıyorsa, bileşen listesinde "Işınlanmıştır" veya "Işınlama İşlemi Yapılmıştır" ifadesi yer almalıdır.
Dökme olarak satılan gıda maddesinde, ışınlanmış ürün bileşen olarak kullanılıyorsa bu ifadeler ürünün ismi ile birlikte ürünün konduğu kabın üzerinde veya yanında bulunan satış etiketinde yer almalıdır.
d) Gıda maddesi içinde gıda bileşeni birden fazla bileşenden oluşuyorsa ve bu bileşenler ışınlanmış ise gıda maddesine doğrudan eklenen bileşen son üründe % 25 in altında dahi olsa "Işınlanmıştır" veya "Işınlama İşlemi Yapılmıştır" ifadesi bileşen listesinde yer almalıdır.
e) Tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine ulaşmayan ürünlerde; ışınlanmamış bir gıda maddesinin içerdiği gıda ve bileşenlerin her ikisi de ışınlama işlemine tabi tutulmuş ise "Işınlanmıştır" veya "Işınlama İşlemi Yapılmıştır" ifadesi yer alır.
Ayrıca ışınlama yapılan tesisin adı, adresi veya gıda işyeri sicil numarası belirtilir.
f) Işınlanmış gıda maddeleri ile ilgili belgelerde gıdanın ışınlandığına dair bilgiler yer almalıdır.
g) Gıda bileşenlerinden birisi ham veya çiğ iken ışınlanmış ise içindekiler bölümünde verilirken bu bileşenin yanında hangi dozda ışınlandığı belirtilir.
h) (a) ve (b) bentlerindeki bilgilere göre dökme gıdaların taşınmasında kullanılan taşıma belgelerinde ışınlanmış gıda olduğu bildirilir.
ı) Gıdaların ışınlanıp ışınlanmadığının tespiti amacıyla ışınlanacak gıdaların üstüne ışınlamayla renk değiştiren bir indikatör yapıştırılması gereklidir."
Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesine aşağıdaki ikinci fıkra eklenmiştir.
"Bunun yanı sıra ışınlanmış bir gıdanın ithalatı için aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
a) Işınlanmış gıda maddeleri, bu Yönetmelikte belirtilen koşulları sağlamalıdır.
b) Işınlama yapmış olan tesisin isim ve adresini gösteren belgeler ve 12 nci maddede belirtilen kayıtta yer alan bilgiler diğer belgeler ile birlikte sunulmalıdır."
Aynı Yönetmeliğe 16 ncı maddeden sonra gelmek üzere aşağıdaki 17 nci madde eklenmiş ve diğer maddeler buna göre teselsül ettirilmiştir.
"Avrupa Birliğine uyum
MADDE 17
Bu Yönetmelik "1999/2/EEC sayılı Işınlanmış Gıda ve Gıda Bileşenleri ile ilgili Üye Ülkelerin Kanunlarının Yaklaştırılması ve 1999/3/EEC sayılı Işınlanmış Gıda ve Gıda Bileşenleri ile ilgili Komisyon Listesinin Oluşturulması" için Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifleri esas alınarak Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde hazırlanmıştır."
Aynı Yönetmeliğe, ekteki 3 ve 4 nolu ekler ilave edilmiştir.
Halen faaliyet gösteren ve bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri 2 yıl içinde bu Yönetmelik hükümlerine uymak zorundadır. Bu süre içinde gerekli düzenlemeleri yapmayan işyerleri ve satış yerlerinin faaliyetine izin verilmez. Bu işyerleri hakkında 560 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre yasal işlem yapılır.
Yürürlük
Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı, Sağlık Bakanı ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanı yürütür.
