EN
TR
KONU
1994 Mali Yılı Bütçe Kanununa bağlı (1) cetveli (A-b) fıkrası hükmü uyarınca, il özel idareleri ve belediyelerin harcamaya ilişkin olarak yapacakları sözleşme ve bağıtlardan hangilerinin tescilden istisna edileceği hakkında.
KONU İLE İLGİLİ MEVZUAT
832 Sayılı Sayıştay Kanununun;
Geçici 8 inci maddesi :
Anayasanın 116 ncı maddesi gereğince il özel idareleriyle belediyelerin mali işlemlerinin denetlenmesine dair kanun yürürlüğe girinceye kadar, 16 Haziran 1934 tarihli ve 2514 sayılı Divanı Muhasebat Kanunu ve bu kanuna ek kanunların il özel idareleri ve belediyelere ait hükümleri yürürlükte kalır.
Değişik 30 uncu maddesi :
Sayıştayın denetimine tabi daire ve kurumlarca harcamaya ilişkin olarak yapılan sözleşmelerle her türlü bağıtlar tescile, genel ve katma bütçeli dairelerin kadro ve ödenek dağıtım işlemleri önceden vizeye tabidir.
Askeri kadrolar hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz. Bunların Sayıştaya gönderilme, saklanma ve yok edilme usulleri, ilgili Bakanlık ve Sayıştayın görüşü alınmak suretiyle, gizlilik ilkesi gözönünde tutularak Başbakanlıkça saptanır.
Sözleşmeler ile bağıtların, dayanakları ile birlikte, bağıt tarihinden itibaren üç gün içinde Sayıştaya gönderilmeleri zorunludur. Bu sözleşme ve bağıtlar Sayıştayca tescil edilmedikçe uygulanamaz.
Ancak 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca ve Bütçe Kanunları ile vizeden istisna edilen sözleşmelerle ivedilik ve gizlilik sebebi ile eksiltmeden istisnasına Bakanlar Kurulunca karar verilen hususlar ve yabancı memleketlerde yapılan satın almalara ilişkin sözleşmeler bu hükmün dışındadır.
1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun değişik 64 üncü maddesinin birinci fıkrası:
Harcamayı gerektirecek taahhüt ve sözleşme tasarıları vize için Maliye ve Gümrük Bakanlığına gönderilir. Maliye ve Gümrük Bakanlığı vizesinden ayrık tutulacak taahhüt ve sözleşmeler yıllan bütçe kanunlarında belirtilir.
1994 Mali Yılı Bütçe Kanununa bağlı (İ) işaretli cetvelin ilgili bölümü :
İNCELEME
Konu ile ilgili mevzuat incelenerek gereği görüşüldü :
832 Sayılı Sayıştay Kanununun geçici 8 inci maddesinde, il özel idareleri ve belediyelerin, 2514 sayılı Kanunun 68 inci maddesi gereğince Sayıştayın denetimine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasında da Sayıştayın denetimine tabi daire ve kurumlarca harcamaya ilişkin olarak yapılan sözleşmelerle her türlü bağıtların tescile tabi olduğu belirtilmiştir.
Bu hükümler çerçevesinde, Sayıştay denetimi kapsamında olan il özel idareleri ve belediyelerin harcamaya ilişkin sözleşmeleri prensip itibariyle tescile tabi bulunmaktadır. Ancak 832 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin son fıkrasında, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca ve bütçe kanunları ile vizeden istisna edilen sözleşmelerin Sayıştay tescilinden de istisna edileceği belirtildiğinden ve her yıl bütçe kanunlarının (I) cetveline konulan hükümlerle de il özel idareleri ve belediyelere ait harcamayı gerektirecek sözleşme tasarıları, miktarı ne olursa olsun Maliye Bakanlığı vizesi dışında bırakıldığından, bu idarelere ait sözleşme ve bağıtlar 1993 mali yılı sonuna kadar tescilden istisna edilerek sadece kayıt işlemine tabi tutulmuştur.
24.12.1993 gün ve 3941 sayılı 1994 Mali Yılı Bütçe Kanunu (1) cetveline konulan hükümle de il özel idareleri ve belediyelerin harcamaya ilişkin olarak yapacakları sözleşmelerle her türlü bağıtların Sayıştay tesciline tabi tutulması ve bu sözleşme ve bağıtlardan hangilerinin tescilden istisna edileceğinin nitelik, konu ve tutar dikkate alınarak Sayıştay Genel Kurulunca tesbit edilmesi esası getirilmiştir.
Bu durum karşısında, il özel idareleri ve belediyelerin yapmış oldukları sözleşme ve bağıtların, genel ve katma bütçeli dairelerde olduğu gibi tescil işlemine tabi tutulması gerekmektedir. Gerek yapılan sözleşme ve bağıtların mahiyeti, gerekse Sayıştayca yapılan tescil işleminin amacı yönünden mahalli idarelerle genel ve katma bütçeli daireler arasında, mevcut durum nazara alındığında, farklı uygulamayı gerektirecek bir durum sözkonusu olmadığından, genel ve katma bütçeli dairelere ilişkin istisna hükümlerinin il özel idareleri ve belediyeler için de aynen uygulanması yerinde olacaktır.
Nitekim devlet ihalelerinde genel olarak uygulanan 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun "Kapsam" başlıklı 1 inci maddesinde, genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin, bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği ifade edilmek suretiyle, mahalli idarelerle genel ve katma bütçeli daireler birlikte mütalaa edilmiştir.
Bu itibarla, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca Bütçe Kanununa ekli (1) işaretli cetvelde, genel ve katma bütçeli dairelerin tescilden istisna edilecek sözleşme ve bağıtlarına ilişkin olarak gösterilen parasal sınırın, il özel idareleri ve belediyelerin yapacakları sözleşme ve bağıtlarda da esas alınması uygun olacaktır.
SONUÇ
İl özel idareleri ve belediyelerin harcamaya ilişkin olarak yapacakları sözleşmelerle her türlü bağıtlardan, konu ve niteliklerine bakılmaksızın, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca 1994 Mali Yılı Bütçe Kanununa ekli (1) cetvelinde genel ve katma bütçeli kuruluşlar için belirlenen parasal sınırın (1.000.000.000.- TL) altında kalanların tescil işleminden istisna edilmesine 17.1.1994 tarihinde çoğunlukla karar verildi.
AZINLIK DÜŞÜNCESİ
İl özel idareleri ve belediyeler, gerek teşkilat yapılan, gerekse faaliyet alanları itibariyle genel ve katma bütçeli dairelerden farklı bir mahiyet arzetmektedir. Bu nedenle, mahalli idareler tarafından yapılan sözleşmelerin, genel ve katma bütçeli daireler tarafından yapılan sözleşmelerle aynı esaslara tabi tutulması uygun bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, genel ve katma bütçeli dairelerin yaptıkları sözleşmeler, yıllardır Sayıştayca tescile tabi tutulduğu halde, mahalli idarelerin yapacakları sözleşmeler ilk defa tescil işlemine konu olacaktır. Bu durum karşısında, sözü edilen idarelerin, bazı yanlış ve noksan uygulamalarının olması tabii bulunmaktadır. Uygulamada ortaya çıkması muhtemel bu yanlışlık ve noksanlıkların giderilebilmesi ve mahalli idarelere bu hususta yol gösterilebilmesi bakımından, tescilden istisna sınırının genel ve katma bütçeli dairelere nazaran daha düşük tutulması ve 1994 mali yılı için genel ve katma bütçeli dairelerde 1.000.000.000.- lira olan bu sınırın, mahalli idarelerde 500.000.000.- lira olarak tesbiti uygun olacaktır.
Belirtilen nedenlerle çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.