EN
TR
KONU
Bina inşaatlarında kullanılan ve şantiyeye getirilen, kum, çakılın taşıtlara yüklenmesi, boşaltılması ve figüresi (09.003/I) pozunun birim fiyatı dahilinde figüre bedeli ödenip ödenemiyeceği hususunda 7 nci Dairenin 14.7.1992 tarih ve 7232 sayılı tutanağa göre düzenlenen 7.1.1993 tarih ve 400 sayılı ilamı ile 8 inci Dairenin 26.5.1992 tarih ve 2612 sayılı tutanağa göre düzenlenen 5.1.1993 tarih ve 396 sayılı ilamında yer alan hükümler arasında aykırılık bulunduğundan bahisle içtihadın birleştirilmesi istemi.
USUL YÖNÜNDEN İNCELEME
Muğla Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü 1990 yılı hesabının 7 nci Dairece yargılanması sonucunda 14.7.1992 tarih ve 7232 sayılı tutanağa göre düzenlenen 7.1.1993 gün ve 400 sayılı ilamın 2 nci maddesinde;
Bodrum Emniyet Amirliği Hizmet Binası işine ait hakediş raporlarında 04.003 ve 04.006 poz numaraları ile yer alan kum-çakılın bedeline, 08.003 poz numaralı "E1 ile elenmiş kum- çakıl veyahutta kum-çakıl (Granulometrik) hazırlanması" birim fiyatı ile 0.60 saat düz işçi ücretinin figüre bedeli olarak ilave edilmiş olduğu.
İnşaat mahalline getirilip boşaltılan kum-çakılın nakliye bedelinin ödenmesinde ve imalata giren miktarının hesabında, imalata ait analizler esas alınmakta olduğundan, bahse konu malzemenin ayrıca inşaat mahallinde figüre edilerek, ölçülmesine gerek bulunmadığı, esasen uygulamada böyle bir işlem de yapılmamış olduğundan 09.003/I poz numaralı "Kum, çakıl, tuvenan, stablize ve kilin taşıtlara yükleme, boşaltma ve figüresi" birim fiyatı içinde yer alan figüre bedelinin sorumlulara ödettirilmesine hükmedilmiştir.
Erzurum Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü 1990 yılı hesabının 8 inci Dairece yargılanması sonucunda düzenlenen 5.1.1993 tarih ve 396 sayılı ilama esas 26.5.1992 tarih ve 2612 sayılı tutanağın 30 uncu maddesinde:
09.003/I poz numaralı "Kum, çakıl, tuvenan, stablize ve kilin taşıtlara yükleme, boşaltma ve figüresi" birim fiyatına dahil olan 0,50 saatlik düz işçi ücreti, kum ve çakılın ihzarat ve nakliye hesaplarına esas alınacak miktarların tesbiti için yapılan figüre işlemi karşılığı olduğundan ve dolayısıyla ocakta ve şantiyede yapılacak figüre işlemleri farklı amaçlarla yapıldığından, 09.003/I poz numaralı birim fiyat dahilinde figüre bedeli ödenmesinde ilişik bulunmadığına karar verilmiştir.
832 sayılı Sayıştay Kanununun 80 inci maddesinin birinci fıkrasında, işin gereği ve ibraz edilen belgelerin mahiyetleri bir olduğu halde aynı konu hakkında dairelerce veya Temyiz Kurulunca verilen ilamların birbirlerine aykırı olması halinde, Birinci Başkanın bu ilamları içtihadın birleştirilmesi için Genel Kurula vereceği belirtilmiştir.
Yukarıda yer alan daire kararlarının her ikisinde de ödemelerin konusu ve bu ödemelerle ilgili belqeler aynı mahiyette olduğu halde, daire kararları birbirine aykırı bulunmaktadır.
Buna göre, işin gereği ve ibraz edilen belgelerin mahiyetleri bir olduğu halde, aynı konu hakkında 7 nci ve 8 inci Dairelerce verilen ilamlar birbirine aykırı olduğundan, içtihadın birleştirilmesi gerektiğine çoğunlukla karar verildi.
AZINLIK DÜŞÜNCESİ
832 sayılı Sayıştay Kanununun 80 inci maddesinin ilk fıkrası, işin gereği ve ibraz edilen belgelerin mahiyetlerinin bir olmasına rağmen aynı konu hakkında dairelerce veya Temyiz Kurulunca verilen ilamların birbirine aykırı bulunması halinde içtihadın Genel Kurulca birleştirilmesini hükme bağlamıştır.
Ancak, konu ile ilgili tutanakların incelenmesinden, bahis mevzuu 7 ve 8 inci Daire Kararları arasında aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim 09.003/I poz numaralı "Kum, çakıl, tuvenan, stablize ve kilin taşıtlara yükleme, boşaltma ve figüresi" işinde, birim fiyatın bünyesinde yer alan figüre bedelinin ödenmesi için işin fiilen yapılmış olması şartı aranmış, 7 nci Dairece inşaat mahallinde malzemenin figüre edilmesine gerek olmadığı ve esasen böyle bir işlem de yapılmadığı kanaatiyle tazmin hükmü verilmiş, 8 inci Daire ise söz konusu birim fiyatın bünyesinde yer alan bir unsur olan figüre bedelinin ihzarat teslimi sırasında yapılacak ölçüm için gerekli olduğu ve aksi sabit olmadıkça ödenmesi gerektiği sonucuna vararak beraat kararı vermiştir. Sonuçta olayda ayniyet olmakla birlikte, işin gereği itibariyle ilamlarda birbirine aykırılık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, bahis konusu tutanaklarla verilen hükümler birbirinden farklı içtihatlar olma niteliği taşımadığı cihetle, konu hakkında 837 sayılı Kanunun 80 inci maddesi hükmünün uygulanmasına imkan bulunmamaktadır.
KONU İLE İLGİLİ MEVZUAT
Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesinin 39 uncu maddesinin (a) fıkrasının ikinci bendi :
İşe başlanıldığından beri meydana getirilen yapım ve hizmet işleri ile o tarihteki ihzaratın miktarı kontrol teşkilatı tarafından müteahhit veya vekili ile birlikte ölçülür ve bulunan miktarlar sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporlarına geçirilir.
Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin 19.2.2 nci bölümü :
Henüz bitirilmemiş (yapımı devam eden) imalat, ameliyat, tesisat ve inşaat ile ihzaratın miktarları, yerinde yapılan ölçümlere göre bulunan veyahut projesinden alınan boyutları yazılmak gerekenlerin krokileri çizilmek veya tesbit edilmek ve bunların sonuçları (özel hanesinde) hesap edilmek suretiyle kaydedilir. Bu miktarlar toplanarak sonuçları ara hakediş raporlarına geçirilir.
ESAS YÖNÜNDEN İNCELEME
Konu ile ilgili mevzuat incelenerek gereği görüşüldü :
Bayındırlık Bakanlığınca yayınlanan ve inşaat birim fiyatlarına esas olan 04.006 kum ve 04.003 çakıl rayiçlerine kum-çakılın hazırlanması bedeli, işin gereğine göre 08.001, 08.003, 08.004 ve 08.005 poz numaraları ile dahil edilmiştir.
Birim fiyat tarifleri kitabında bu pozisyonlar; "Kum, çakıl veyahutta kum çakılın dere veya ocaktan el ile çıkarılması iki defa elekten geçirilip ayrılması, çıkarıldığı yerin dışına yığılması ve figüre edilmesi için yapılan her turlu işçilik, alat ve edavat giderleri dahil....elenmiş kum, çakıl veyahutta kum çakılın 1 m3 fiyatı" şeklinde tarif edilmiştir. Bu tariften de anlaşılacağı gibi birim fiyata dahil edilen figüre bedeli malzemenin ocakta hazırlanması safhasında yapılan figüre bedelidir.
Diğer taraftan 09.003/I poz numaralı "Kum, çakıl, tüvenan, stablize ve kilin taşıtlara yükleme, boşaltma ve figüresi" birim fiyatı içinde 0.50 saat düz işçi ücreti karşılığı olarak yer alan figüre bedeli ise, inşaat mahalline getirilen malzemenin ölçülebilir bir geometrik şekil haline getirilebilmesi için yapılan çalışmanın karşılığıdır.
Görüldüğü üzere malzemenin ocakta hazırlanması sırasında yapılan figüre ile şantiyede yapılan figüre işin farklı aşamalarındaki ameliyelerdir.
Sözleşmenin eki olan birim fiyat tariflerinde; malzemenin taşıtlara yüklenmesi, boşaltılması ve istifi için her türlü masraflarla müteahhit karı ve genel giderler dahil 1 m3 fiyatı denilmiş, bu pozla ilgili analizde ise birim fiyata dahil olan istifin figüre olduğu belirtilmiştir.
Böylece 09.003/I poz numaralı iş bir bütün olarak tesbit edilmekte ve figüre bedeli de bu işin bünyesine, yapılması zorunlu bir iş olarak dahil edilmiş bulunmaktadır. Kaldı ki burada figüre işin icabına göre yapılacak ihtiyari bir iş olsa idi, figüre bedeli 09.003/I poz numaralı işin bünyesinde değil gerektiğinde kullanılmak üzere ayrı bir poz numarası altında düzenlenmek gerekirdi.
Nitekim Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesinin 39 uncu maddesinin (a) fıkrasında; İşe başlanıldığından beri meydana qetirilen yapım ve hizmet işleri ile o tarihteki ihzaratın miktarının kontrol teşkilatı tarafından müteahhit veya vekili ile birlikte ölçüleceği, Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin 19.2.2 nci bölümünde yapımı devam eden imalat, ameliyat, tesisat ve inşaat ile ihzaratın miktarlarının yerinde yapılan ölçümlere göre hesap edilerek hakedişlere geçirileceği belirtilmek suretiyle inşaat bünyesinde kullanılabilecek malzemenin şantiyeye getirilerek usulune uygun tarzda depo edilmesi ve belli bir geometrik şekil verilerek ölçülebilir hale getirilmesi öngörülmüştür.
Ayrıca tip sözleşmenin 10 uncu maddesinde müteahhit İşyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği hükümlerinin yerine getirilmesinden yükümlü tutulmuş, bu tüzük hükümleri gereğince de iş yerinde kazaya sebebiyet verecek ve çalışmaları tehlikeye sokacak şekilde malzeme istif edilemiyeceği belirtilmiştir. Kontrol amirleri ve surveyanlar da şantiyeye getirilen her türlü inşaat ve tesisat malzemelerinin şartnamelere uygun olarak istif ve depo edilmesini inceleme ve sağlamada, Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği hükümlerine göre sorumlu ve yetkili kılınmışlardır.
Açıklanan mevzuat hükümleri gereğince usulune uygun olarak yerine getirilmesi gereken 09.003/I poz numaralı birim fiyatın içinde yer alan bir ameliye olarak figüre bedeli ödenmesinin mevzuata aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır.
SONUÇ :
Bina inşaatlarında kullanılan ve şantiyeye getirilen kum-çakılın taşıtlara yüklenmesi, boşaltılması ve figüresi (09.003/I) pozunun birim fiyatı dahilinde figüre bedeli ödenmiş olmasının mevzuata aykırı olmadığına ve içtihadın bu yönde birleştirilmesine 20.2.1995 tarihinde çoğunlukla karar verildi.
AZINLIK DÜŞÜNCESİ
Rayiç cetvellerinde 04.003/b-c ve 04.006/b-c poz numaralarında yer alan kum-çakılın fiyatı, 08.003 poz numaralı "El ile elenmiş kum çakıl ya da kum-çakıl çıkarılması ve yığılması" birim fiyat analizi yoluyla elde edilmektedir.
Bu analizde ise 1 M3 kum-çakıl için,
a) Dere ya da ocaktan çıkarılması, yıkanması (zayiat dahil) için 3 saat,
b) İki elekten geçirilip ayrılması için 2 saat,
c) Çıkarıldığı yerin dışında figüresi için 0.60 saat düz işçi ücreti öngörülmüştür.
Diğer taraftan 09.003 poz numaralı kum-çakılın yükleme, boşaltma ve figüresine ait birim fiyat analizinde de 1 M3 kum çakıl için 0.50 saat düz işçi ücreti karşılığı figüre bedeli ödenmektedir.
Figüre, kum-çakıl stablize gibi malzemelerin ölçülmesi için yapılan bir işlemdir. Genel fiyat analizinde ve birim fiyatlarda yer alan figüre ücretinin ödenebilmesi için bu işlemin fiilen yapılması gerekir.
Oysa bina inşaatlarında kullanılan kum çakıl miktarının tesbiti için figüre yapılmasına gerek yoktur. Zira birim imalata girecek kum-çakıl ilgili analizlerde yer alan miktarlar dikkate alınarak tesbit edilir. İmalatta kullanılan ve nakliye ile yükleme ve boşaltma bedelinin hesaplanmasına esas alınan miktarlar ise yapılan imalata ait analizlerde gösterilen kum-çakıl miktarları esas alınmak suretiyle tesbit edilmektedir.
Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesinin geçici hakediş raporları ile ilgili 39 uncu maddesi hükmüne göre hakediş raporuna ihzarat olarak giren kum-çakıl miktarının tesbiti için figüre yapılabileceği anlaşılmakta ise de, kum-çakıl ihzaratının bulunmadığı, ihzarat bulunsa dahi uygulamada figürede ölçülmeyip, alelhesap hakedişlere dahil edildiği anlaşılmakta olduğundan, malzemenin taşıtlara yüklenmesi, boşaltılması ve figüresi (09.003/I) pozu dahilindeki figüre bedelinin ödenmesine imkan bulunmamaktadır.
