EN
TR
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
(1) Bu Tebliğin amacı, bankalar için muhasebeleştirme ve finansal raporlama açısından tekdüzeni sağlama, tek tip bilanço ve gelir tablosunun doğrudan elde edilmesi, denetim ve gözetim için gerekli olan bilgilerin doğrulanabilir ve denetlenebilir bir şekilde doğrudan ve sağlıklı olarak elde edilmesi, ekonominin izlenmesi ve yönlendirilmesi için yetkili mercilerin ihtiyaç duyduğu bilgilerle, diğer istatistikî bilgilere doğrudan ulaşılması, finansal analiz, risk analizi, verimlilik analizi gibi çeşitli analiz ve yorumlar için ihtiyaç duyulan bilgilerin standart bir şekilde elde edilmesini sağlamaktır.
(2) Türkiye’de faaliyette bulunan mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları bu Tebliğ hükümlerine tâbidir.
Dayanak
(1) Bu Tebliğ, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 37 ve 93 üncü maddeleri ile 1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
(1) Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) Banka: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını,
b) Kanun: 5411 sayılı Bankacılık Kanununu,
c) Karşılık Yönetmeliği: 1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği,
ç) Katılım bankası: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan katılım bankalarını,
d) Kurul: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,
e) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,
f) Türkiye Muhasebe Standardı: Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile bunlara ilişkin ek ve yorumları
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Tekdüzen Hesap Planı
Tekdüzen hesap planı yapısı
(1) Tekdüzen Hesap Planı, aşağıda belirtilen gruplardan oluşur;
0 DÖNEN DEĞERLER
1 KREDİLER
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR
4 ÖZKAYNAKLAR
5 FAİZ GELİRLERİ
6 FAİZ GİDERLERİ
7 FAİZ DIŞI GELİRLER
8 FAİZ DIŞI GİDERLER
9 BİLANÇO DIŞI HESAPLAR
Türk parası ve yabancı para hesaplar
(1) Her grup içerisinde yer alan hesaplar, Türk parası ve yabancı para olarak ikiye ayrılmıştır. Türk parası ve yabancı para işlemler için çalışan hesaplar, 012 Yoldaki Paralar - T.P., 013 Yoldaki Paralar - Y.P. örneğinde olduğu gibi, defteri kebir seviyesinde belirlenmiştir. Defteri kebir hesaplarının son hanesi çift sayı ise Türk Parası hesapları, tek sayı ise yabancı para hesapları ifade eder.
(2) Yabancı para olarak belirtilen hesaplar, bankaların yabancı para işlemlerine ilişkin tutarların kaydedildiği hesaplardır. Bu hesaplardaki yabancı para bakiyeler ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde dönem sonlarında değerlemeye tabi tutularak değerleme farkları ilgili hesaplara intikal ettirilir. Yabancı para hesaplardan ve işlemlerden sağlanan yabancı para faiz, komisyon ve gelirler, işlem tarihindeki kurdan Türk parasına çevrilir ve ilgili yabancı para kâr/zarar hesaplarına kaydedilir. Yukarıda belirtilen gelirler, yabancı para yerine Türk parası üzerinden tahsil edilse dahi, ilgili yabancı para kâr-zarar hesaplarına kaydedilir.
Hesap numaralama sistemi
(1) Hesap numaralama sistemi, belirli hesaplar hariç altı haneden oluşmuştur. İstisnai hesaplar ise yedi haneden oluşmaktadır. Hesap numaralarının hanelere göre gösterimi aşağıda belirtildiği şekildedir:
Değişiklik
(1) Tekdüzen Hesap Planında;
a) Bütün defteri kebir hesaplarının yardımcı ve alt hesaplarıyla birlikte kullanılmasalar dahi açılması zorunludur.
b) Kurumun izni olmadan defteri kebir seviyesinde yeni hesap açılamaz.
c) Defteri kebir düzeyinde açılmış olup yardımcı ve alt hesapları bulunmayan hesaplar için bankalar ihtiyaç duymaları halinde yardımcı, alt ve daha tali dereceli hesaplar açabilirler.
ç) Defteri kebir hesabı ile birlikte bir veya daha fazla yardımcı hesap varsa yeni yardımcı hesapların ilavesi, bir veya daha fazla alt hesap varsa yeni alt hesapların ilavesi, Kurumun izniyle mümkündür.
d) Yardımcı hesap veya alt hesap seviyesinde tespit edilmiş maddeler için bankalar, gerek duyacakları alt ve daha tali hesapları, mevcut hesap numaralarının sonuna yeni haneler eklemek suretiyle açabilirler.
e) Altı ya da yedi haneli hesaplarda bankalar, döviz cinsi, müşteri numarası, kontrol numarası gibi hususları izlemek amacıyla, ilave haneler eklemek suretiyle daha alt seviyede hesaplar açabilirler.
f) “Diğer” hesaplar, ilgili bölümde ayrı bir hesap açılmasını gerektirmeyen büyüklükte olan işlemler ile sık tekrarlanmayan işlemlerin kaydı için ayrılmıştır. Bir işlem bu niteliği taşımadığı halde kaydedileceği özel bir hesap bulunmuyorsa, bu tür işlemler için Kurumdan izin alınarak özel bir hesabın açılması şarttır.
(2) Bu madde uyarınca Tek Düzen Hesap Planında yapılan değişiklikler, Kurumca bankalara duyurulmak suretiyle yürürlüğe girer.
Tekdüzen hesap planı
(1) Tekdüzen Hesap Planı aşağıda belirtildiği şekildedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Tekdüzen Hesap Planı İzahnamesi
Tekdüzen hesap planı izahnamesi
(1) Tekdüzen Hesap Planı’nda yer alan hesaplar, gruplar, defteri kebir ve gerekli görüldüğü hallerde yardımcı ve alt hesaplar bazında açıklanır. Türk parası hesapların açıklamaları, yabancı paranın esas alınması kaydıyla yabancı para hesaplar için de geçerlidir.
(2) Sözkonusu açıklamalar, ilgili hesapların işleyişini daha iyi anlamaya yönelik olup, muhasebe ve finansal tablo ilkeleri ile muhasebe standartlarına aykırılık teşkil etmez.
(3) Tekdüzen hesap planı izahnamesi aşağıda belirtildiği şekilde düzenlenmiştir.
0 DÖNEN DEĞERLER
010 KASA
Ülkemizde tedavülde bulunan banknot ve madeni paraların bankaya yatırılmasından veya çekilmesinden kaynaklanan işlemlerin kaydedildiği bir hesaptır. Kasa mevcudu yalnızca Türk parası değerlerden oluşur. Kasaya girişler hesaba borç, kasadan çıkışlar ise alacak olarak kaydedilir. Bu hesap aktif nitelikli olup, bakiyesi Türk parası mevcudunu gösterir.
011 EFEKTİF DEPOSU
Alım satım konusu yapılan yabancı paraların sabit fiyat üzerinden kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Satın alınan veya yatırılan efektif türlerine göre açılan ilgili yardımcı föylere borç, satışı yapılan veya çekilen efektifler de türlerine göre açılan ilgili yardımcı föylere alacak kaydedilir. Hesap sabit fiyat üzerinden çalışır ve dönem sonlarında değerleme işleminden geçirilerek bakiyesi Türk parasına dönüştürülür.
012 YOLDAKİ PARALAR - TÜRK PARASI
Banka şubelerinin, gerek genel müdürlük ile gerekse kendi aralarında yaptıkları grup nakilleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve diğer bankalar aracılığıyla gönderdikleri havaleler ile posta çekleri kullanmak suretiyle çıkardıkları Türk parası grupların kaydedildiği bir hesaptır. Grubun çıkarılış şekline göre ayrı yardımcı hesaplarda izlenen bu hesap aktif nitelikli olup, grubu çıkaran şubece kullanılır.
013 YOLDAKİ PARALAR - YABANCI PARA
012 Yoldaki Paralar - T.P. hesabı için yapılan açıklama, Türk parası yerine yabancı paranın esas alınması kaydıyla, bu hesap için de geçerlidir. Kıymetli maden cinsinden grup nakilleri de bu hesapta izlenir.
015 SATIN ALINAN ÇEKLER - YABANCI PARA
Bankalarca satın alınan döviz üzerinden düzenlenmiş çekler sabit fiyat üzerinden bu defteri kebir hesabının yardımcı hesaplarına borç, 295 Döviz Vaziyeti - Y.P. hesabına alacak kaydedilir.
016 VADESİ GELMİŞ MENKUL DEĞERLER - TÜRK PARASI
Menkul değer hesaplarında bulunan borçlanma senetleri ile borçlanma senetleri ve hisse senetleri kuponlarından vadesi gelmiş bulunanlar, ilgili hesaplardan bu hesaba aktarılmak suretiyle tahsil edilir. Üçüncü şahıslar tarafından bankaya ibraz edilen vadesi gelmiş (itfa edilenler dâhil) borçlanma senetleri ve kuponlar da bu hesabın borcu ile ödenir.
03030 Kuponlar (Vadesi Gelmemiş) yardımcı hesabında kayıtlı kuponların vadesi hitamında, kuponların tahsil edilen bedellerinin bu hesaba alacak kaydedilmesinden sonra, alış tutarına oranla ortaya çıkan fark bu hesabın borcuna karşılık ilgili gelir hesabının alacağına kaydolunmak suretiyle hesap tasfiye olunur.
019 KIYMETLİ MADENLER - YABANCI PARA
Kıymetli maden depo hesapları açılması ve kıymetli maden kredisi temini suretiyle bankaya kıymetli maden girişleri ve kıymetli maden kredilerinin kıymetli maden olarak geri ödenmesi ile ilgili olarak bankaların mevzuat ile belirlenen standartta kabul etmiş olduğu altınlar ve diğer kıymetli madenler gram olarak 01900 Kıymetli Maden Deposu yardımcı hesabına kaydedilir.
Bankalarca edinilen basılı ve külçe halindeki kıymetli madenler gram olarak 01901 Kıymetli Madenler yardımcı hesabında izlenir ve dönem sonlarında değerlemeye tabi tutularak değer farkları bu hesaba karşılık 771 Kambiyo Kârları - Y.P. ya da 861 Kambiyo Zararları - Y.P. hesabına alınır. Sözkonusu varlıkların satışından doğan kâr/zarar da aynı hesaplarda izlenir.
020 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI - TÜRK PARASI
Bankanın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından alacaklarının kaydedildiği bir hesaptır. Aktif nitelikli olup, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdindeki serbestçe kullanılabilecek para mevcudunu gösteren 02000 Vadesiz Serbest Hesap, ve 02001 Vadeli Serbest Hesap ile bloke olarak tutulan vadeli mevduatların izlendiği 02002 Vadeli Serbest Olmayan Hesap yardımcı hesaplarını içermektedir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından ay sonlarında gelen hesap özetleriyle mutabakat sağlanır. Mutabakatta amaç, hesap özeti farklarının tesbiti, nedenlerinin araştırılması, niteliği belirlenen farkların ve varsa hataların ilgili hesaplara nakledilmek suretiyle düzeltilmesidir. Niteliği tespit edilemeyen farklar için bakiye eşitliğinin sağlanması amacıyla aracı ve geçici hesaplar kullanılmamalıdır.
022 YURTİÇİ BANKALAR - TÜRK PARASI
Bankaların diğer bankalara, katılım bankalarına ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili bulunan kuruluşlara yatırdıkları Türk parası mevduat ile anılan kurum ve kuruluşlarla yapılan işlemlerden doğan borç ve alacakların kaydına özgü bir hesaptır. Aktif nitelikli bu hesap, vadesiz ve vadeli oluşuna göre, ayrı yardımcı hesaplardan oluşur ve her banka şubesinin hesapları ayrı yardımcı föylerde izlenir. Diğer bankalar, katılım bankaları ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili kuruluşlardan ay sonlarında gelen hesap özetleriyle mutabakat sağlanması gereklidir. Mutabakat işlemi 020 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası - T.P. hesabında belirtildiği gibi yapılır. Hesap bakiyesi bankanın diğer bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat kabulüne yetkili bulunan kuruluşlar nezdindeki mevcut Türk parası mevduatının miktarını gösterir.
024 YURTDIŞI BANKALAR - TÜRK PARASI
Hesaba yurtdışındaki bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlar nezdinde Türk parası üzerinden yapılan vadeli ve vadesiz işlemler kaydedilecektir. Hesabın bakiyesi bankanın yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki Türk parası alacağını gösterir. Yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki Türk parası mevcutlar, herhangi bir şekilde teminata verilmesi, bloke edilmesi ve vade haricinde bankanın tamamen serbest tasarrufunda bulunma durumuna göre serbest veya serbest olmayan hesaplarda izlenir. 020 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası - T.P. hesabında belirtilen mutabakat gerekliliği bu hesap için de geçerlidir.
025 YURTDIŞI BANKALAR - YABANCI PARA
Banka ile yabancı ülkelerdeki bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlar arasındaki işlemleri gösteren efektif ve dövizler, kambiyo, çek ve havale bedelleri, iştira edilen çek ve senet bedelleri ile akreditif bedellerinin kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Bakiyesi bankanın yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardaki döviz alacağını gösterir.
Yurtdışı bankalar ve özel kanunlarına göre mevduat toplamaya yetkili kuruluşlardan gelen hesap özetleriyle mutabakat sağlanması gereklidir.
026 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER - TÜRK PARASI
Türkiye'de kurulu bankaların yurtdışındaki şubelerinden ve şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların ana merkez ile diğer ülkelerdeki şubelerinden olan Türk parası alacaklarının kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Türkiye’de şube şeklinde faaliyet gösteren bankaların yurtdışındaki merkez ve diğer şubeleri nezdindeki Türk parası mevcutları, herhangi bir şekilde teminata verilmesi, bloke edilmesi ve vade haricinde bankanın tamamen serbest tasarrufunda bulunma durumuna göre serbest veya serbest olmayan hesaplarda izlenir.
030 GERÇEĞE UYGUN DEĞER FARKI KÂR/ZARARA YANSITILAN MENKUL DEĞERLER - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslar çerçevesinde, alım satım amaçlı olarak elde tutulan menkul değerler ve ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan menkul değerlerin kaydedildiği bir hesaptır.
Menkul değerlerin satın alınması halinde bu hesaba borç, satılmaları veya itfa edilmeleri halinde alacak kaydolunur. Bu hesapta izlenen menkul değerler gerçeğe uygun değer üzerinden hareket görür ve nominal değerleri üzerinden de bilanço dışı hesaplarda izlenir.
ALIM SATIM AMAÇLI MENKUL DEĞERLER
Alım satım amaçlı olarak elde tutulan menkul değerler 03000’dan 03019’a kadar olan yardımcı hesaplarda izlenir. Alım satım amaçlı menkul değerlerin ilgili menkul değerin türüne ve ihraç eden kurum veya kuruluşa göre izleneceği hesaplara ilişkin açıklamalar aşağıda belirtirmektedir.
03000 MALİ KURULUŞLAR BONO VE TAHVİLLERİ
Bankalar ile diğer mali kuruluşların ihraç ettiği alım satım amaçlı bono ve tahviller bu hesapta izlenir. “Diğer” alt hesabı, kooperatifleri, sosyal güvenlik kurumlarını, sigorta şirketlerini ve toplu tasarruf kuruluşlarını içerir.
03002 MALİ OLMAYAN KURULUŞLAR BONO VE TAHVİLLERİ
Bankalar ve diğer mali kuruluşlar dışında kalan ve nitelikleri itibarıyla mali olmayan kuruluşların ihraç ettiği bono ve tahvillerden alım satım amaçlı olarak elde tutulanların izlendiği bir hesaptır. Aşağıdaki alt hesaplardan oluşur.
030020 DEVLET BORÇLANMA TAHVİLLERİ
Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan Hazine kefaletini haiz devlet borçlanma tahvillerinden alım satım amaçlı olarak elde tutulanların kaydedildiği bir hesaptır.
030021 YEREL YÖNETİM TAHVİLLERİ
Belediyelerce ihraç edilen tahvillerden, alım satım amaçlı olarak elde tutulanların izlendiği bir hesaptır.
030022 İ.D.T. TAHVİLLERİ
Sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kanunla kurulan kamu iktisadi teşebbüsleri olarak tanımlanan İktisadi Devlet Teşekküllerinin ihraç ettiği tahvillerden alım satım amaçlı olarak elde tutulanların kaydına özgü bir hesaptır.
0300220 MÜESSESELER TAHVİLLERİ
Sermayesinin tamamı bir İktisadi Devlet Teşekkülüne ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğu şeklindeki müesseselerin ihraç ettiği alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahvillerin izlendiği bir hesaptır.
0300221 BAĞLI ORTAKLIKLAR TAHVİLLERİ
İktisadi devlet teşekkülleri ile bunların bağlı ortaklıkları tarafından çıkartılan alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahvillerin kaydedildiği bir hesaptır.
030023 K.İ.K. TAHVİLLERİ
Sermayesinin tamamı devlete ait olan ve tekel niteliğindeki mallar ile temel mal ve hizmet üretmek ve pazarlamak üzere kanunla kurulan, kamu hizmeti niteliği ağır basan Kamu İktisadi Kuruluşlarının çıkardığı alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahviller bu hesaba kaydedilir.
0300230 MÜESSESELER TAHVİLLERİ
Sermayesinin tamamı bir iktisadi kamu kuruluşuna ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğu şeklindeki müesseselerin ihraç ettiği alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahvillerin izlendiği bir hesaptır.
0300231 BAĞLI ORTAKLIKLAR TAHVİLLERİ
Kamu iktisadi kuruluşları ile bunların bağlı ortaklıklarının çıkardığı alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahvillerin kaydedildiği bir hesaptır.
030025 DİĞER TAHVİLLER
Yukarıda sayılan mali olmayan kuruluşlar dışında kalan, mali olmayan diğer kuruluşların, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç ettikleri alım satım amaçlı olarak elde tutulan tahviller bu hesapta izlenir.
030026 HAZİNE BONOLARI
Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan ve alım satım amaçlı olarak elde tutulan Hazine bonolarının kaydedildiği bir hesaptır.
030027 MÜTEAHHİT BONOLARI
Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan ve alım satım amaçlı olarak elde tutulan müteahhit bonolarının kaydedildiği bir hesaptır.
030029 DİĞER BONOLAR
Yukarıda sayılanlar dışında kalan mali olmayan diğer kuruluşların Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç ettikleri alım satım amaçlı olarak elde tutulan bonolar bu hesapta yer alır.
03003 HİSSE SENETLERİ
Alım satım amaçlı olarak elde tutulan hisse senetlerinin kaydına özgü bir hesaptır. Sermaye Piyasası Kanunu hükmü gereğince borsaya kote edilen ve borsaya kote olmayan hisse senetleri olarak alt hesaplarda izlenir.
03004 KUPONLAR (VADESİ GELMEMİŞ)
Alım satım amaçlı olarak elde tutulankuponların kaydedildiği bir hesaptır. Bu hesapta yer alacak olan kuponların henüz vadesinin gelmemiş olması gerekir. Vadesi gelen kuponlar 016 Vadesi Gelmiş Menkul Değerler - T.P. hesabına alınır.
03005 KÂR VE ZARAR ORTAKLIĞI BELGELERİ
Alım satım amaçlı olarak elde tutulan kâr ve zarar ortaklığı belgeleri bu hesaba kaydedilir.
03006 GELİR ORTAKLIĞI SENETLERİ
Alım satım amaçlı olarak elde tutulangelir ortaklığı senetleri bu hesaba kaydedilir.
03007 YATIRIM FONLARI KATILMA BELGELERİ
Alım satım amaçlı olarak elde tutulanyatırım fonu katılma belgeleri bu hesaba kaydedilir.
03008 TEMİNATA VERİLEN/BLOKE EDİLEN MENKUL DEĞERLER
Alım satım amaçlı olarak elde tutulanmenkul değerlerden teminata verilen veya bloke edilenler bu hesaba kaydedilir.
03009 REPO İŞLEMLERİNE KONU OLAN MENKUL DEĞERLER
Repo işlemlerine konu olan alım satım amaçlı olarak elde tutulan menkul değerler bu hesapta izlenir. Repoya konu edilen menkul değerin gelir reeskontu ile repo işleminden sağlanan fonlar için gider reeskontu düzenli olarak hesaplanır.
Repo vadesinde ana para ve faizden oluşan toplam borç, müşteriye ilgili ödeme ve gider hesapları çalıştırılarak ödendikten sonra menkul değer daha önce bulunduğu hesap grubuna tekrar aktarılır.
03010 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINDAN ALACAKLAR
Menkul Kıymet Ödünç Piyasası’nda ödünç verme işlemlerine konu olan alım-satım amaçlı menkul değerler, bu hesabın borcuna ve ilgili alım satım amaçlı olarak elde tutulan menkul değer yardımcı hesabının alacağına kaydedilir.
03011 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASI TEMİNATLARI
Menkul Kıymet Ödünç Piyasası’nda ödünç alma işlemi için teminat olarak gösterilen alım satım amaçlı menkul değerler bu hesapta izlenir.
03018 DİĞER ALIM SATIM AMAÇLI MENKUL DEĞERLER
Yukarıda sayılanlar dışında kalan alım satım amaçlı menkul değerler bu hesaba kaydedilir.
03019 ALIM SATIM AMAÇLI MENKUL DEĞERLER DEĞER ARTIŞ HESABI
Hisse senedi ve yatırım fonu katılma belgeleri gibi sermayede payı temsil eden alım satım amaçlı menkul kıymetlerin değerlerinde, bu kıymetler için yapılan değerleme sonucu ortaya çıkan değer artış farkları bu hesaba borç, sonuç hesaplarına alacak kaydedilerek izlenir. Sözkonusu menkul değerlerin değerlenmiş tutarlarında (fiyatlarında) azalma meydana gelmesi halinde ise, azalma tutarına ilişkin olarak yukarıdaki kaydın tersi yapılır. Hesap bakiyesini aşan tutarda değer düşüşleri için değer düşüş karşılığı ayrılır. Tekrar değer artışı halinde önce gider yazılan tutar ters kayıtla gelire dönüştürülür ve tekrar ilk mekanizma işlemeye başlar. Her menkul kıymete ilişkin değerleme işlemi bu hesapta ayrı ayrı takip edilir.
GERÇEĞE UYGUN DEĞER FARKI KÂR/ZARARA YANSITILAN OLARAK SINIFLANAN MENKUL DEĞERLER
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde, ilk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan menkul değerler 03020’den 03029’a kadar olan yardımcı hesaplarda izlenir.
İlk muhasebeleştirme sırasında gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan olarak sınıflandırılan sermayede payı temsil eden menkul değerlerin değer artışları 03029 Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kâr/Zarara Yansıtılan Olarak Sınıflanan Menkul Değerler Değer Artış Hesabında izlenir. Değer artışları, 03019 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler Değer Artış Hesabının açıklamasında belirtildiği şekilde muhasebeleştirilir.
032 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER - TÜRK PARASI
Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan menkul değerler ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler dışındaki bütün menkul değerler bu hesapta izlenir. Satılmaya hazır menkul değerlerin satın alınması halinde bu hesaba borç, satılmaları veya itfa edilmeleri halinde alacak kaydolunur. 032 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - TP hesabı, ilgili değerlerin türüne ve ihraç eden kurum veya kuruluşa göre Tekdüzen Hesap Planı’nda gösterildiği şekilde yardımcı hesaplarda, nominal değerleri üzerinden de bilanço dışı hesaplarda izlenir.
Satılmaya hazır menkul değerler, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde değerlemeye tabi tutulur ve değerleme farkları ilgili özkaynak kalemlerine intikal ettirilir. Satılmaya hazır menkul değerlerin etkin faiz oranı yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden doğan farklar ise kâr/zarar ile ilişkilendirilir. Satılmaya hazır menkul değerlerin iskonto ve primleri, etkin faiz oranının hesaplanmasında dikkate alınarak faiz gelirinin bir parçası olarak gelir tablosuna yansıtılır.
Menkul değerin gerçeğe uygun değerinin itfa edilmiş maliyetinden büyük olması halinde, gerçeğe uygun değer ile elde etme maliyeti arasındaki fark 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının borcuna, itfa edilmiş maliyet ile elde etme maliyeti arasındaki fark ilgili gelir hesabının alacağına, rayiç değer ve itfa edilmiş maliyet arasındaki fark ise 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının alacağına kaydedilir.
Menkul değerin rayiç değerinin itfa edilmiş maliyetinden düşük ve elde etme maliyetinin üstünde olması halinde, itfa edilmiş maliyet ile elde etme maliyeti arasındaki fark 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının borcuna ve ilgili gelir hesabının alacağına, itfa edilmiş maliyet ile rayiç değer arasındaki fark ise 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının borcuna, 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının alacağına kaydedilir.
Menkul değerin rayiç değerinin itfa edilmiş maliyetinden düşük ve elde etme maliyetinin altında olması halinde, itfa edilmiş maliyet ile elde etme maliyeti arasındaki fark 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının borcuna ve ilgili gelir hesabının alacağına, itfa edilmiş maliyet ile rayiç değer arasındaki fark ise 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının borcuna, elde etme maliyeti ile rayiç değer arasındaki fark 03801 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının alacağına, kalan tutar ise 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının alacağına kaydedilir.
İskonto edilmiş bedelin elde etme maliyetinden düşük, rayiç değerin ise elde etme maliyetinin üstünde olması halinde, rayiç değer ile elde etme maliyeti arasındaki fark 222011 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerin hesabının borcuna, elde etme maliyeti ile itfa edilmiş maliyet arasındaki fark 8200301 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının borcuna, rayiç değer ile itfa edilmiş maliyet arasındaki fark ise 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının alacağına kaydedilir.
İskonto edilmiş bedelin ve rayiç değerin elde etme maliyetinden düşük, rayiç değerin itfa edilmiş maliyetin üstünde olması halinde, elde etme maliyeti ile itfa edilmiş maliyet arasındaki fark 8200301 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının borcuna, elde etme maliyeti ve rayiç değer arasındaki fark 03801 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının alacağına, rayiç değer ile itfa edilmiş maliyet arasındaki fark 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının alacağına kaydedilir.
İskonto edilmiş bedelin ve rayiç değerin elde etme maliyetinden düşük, rayiç değerin itfa edilmiş maliyetin altında olması halinde, itfa edilmiş maliyet ile rayiç değer arasındaki fark 414031 Satılmaya Hazır Menkul Değerlerden hesabının borcuna, elde etme maliyeti ile itfa edilmiş maliyet arasındaki fark 8200301 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının borcuna, elde etme maliyeti ile rayiç değer arasındaki fark ise 03801 Satılmaya Hazır Menkul Değerler hesabının alacağına kaydedilir.
Satılmaya hazır menkul değerlerin kalıcı değer azalışları, 038 Menkul Değerler Değer Düşüş Karşılığı - T.P. hesabının açıklamasında belirtildiği şekilde muhasebeleştirilir.
03281 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINDAN ALACAKLAR
Menkul Kıymet Ödünç Piyasası’nda ödünç verme işlemlerine konu olan satılmaya hazır menkul değerler, bu hesabın borcuna ve ilgili satılmaya hazır menkul değer yardımcı hesabının alacağına kaydedilir.
033 SATILMAYA HAZIR MENKUL DEĞERLER - YABANCI PARA
Bu hesap, dönem sonlarında ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre değerlemeye tabi tutularak bakiyesi Türk parasına dönüştürülür. Yabancı para satılmaya hazır menkul değerlerin kur farkları ve iskonto primleri gelir tablosuna yansıtılır.
038 MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI (-) - TÜRK PARASI
Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan menkul değerlerin değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının) elde etme maliyetlerinden düşük olması halinde 820030 Menkul Değerler Değer Düşme Giderleri hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılmak suretiyle değer düşüşü kayıtlara yansıtılır.
Ancak sözkonusu kıymetlerin değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının), daha önceki değerlenmiş tutarlarından (fiyatlarından) düşük olması halinde, öncelikle değer artışı ile ilgili olarak önceden yapılan kayıtların yeni değere göre düzeltilmesi gerekmekte olup, önceki değer artışının üzerinde bir değer kaybı varsa aradaki fark 820030 Menkul Değerler Değer Düşme Giderleri hesabına borç kaydedilerek gider yazılmalıdır. Değer artışı halinde önce sözkonusu kıymetin değer düşüş karşılıkları ters kayıtla gelire dönüştürülür. Karşılığı aşan tutarda değer artışları ise 03019 Alım Satım Amaçlı Menkul Değerler Değer Artış Hesabının açıklamasına göre muhasebeleştirilir.
Satılmaya hazır menkul değerlerin kalıcı değer düşüş tutarları, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde, bu hesabın alacağına 820030 Menkul Değerler Değer Düşme Giderleri hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle gider yazılır.
040 PARA PİYASALARINDAN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Bankanın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası aracılığıyla diğer bankalara verdiği Türk Parası borç tutarları bu hesapta izlenir.
050 TERS REPO İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Ters repo işlemlerinden kaynaklanan kısa vadeli türdeki alacaklar bu hesapta izlenir.
1 KREDİLER
İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİ
Bankalar tarafından iskonto ve iştiraya kabul edilen Türk parası ve yabancı para senetlerin, yurda girecek olan yabancı para çeklerin ve/veya faturaların belirli oranlarda önceden ihracatçı veya döviz kazandırıcı işlem belgeli vb. kişiler lehine iskonto edilmesine yönelik kredi işlemleri 100, 101 İskonto ve İştira Senetleri - T.P.,Y.P. hesaplarında izlenir. Hesabın bakiyesi iskonto ve iştira edilen Türk parası ve yabancı para senetlerden henüz vadesi gelmemiş ve tahsil edilmemiş olanların tutarı ile yabancı para çek ve/veya faturalara ilişkin sözkonusu işlemlere ait tahsil edilecek tutarı gösterir.
100, 101 İskonto ve İştira Senetleri - T.P.,Y.P. hesaplarında izlenen tutarlar ile müşteriye yapılan ödeme arasındaki fark 102, 103 İskonto ve İştira Senetlerinden Kazanılmamış Gelirler - T.P.,Y.P. hesaplarının alacağında izlenir. Dönem sonlarında dönemi ilgilendiren gelirler 102, 103 İskonto ve İştira Senetlerinden Kazanılmamış Gelirler - T.P.,Y.P. hesaplarının borcuna ilgili faiz geliri hesabının alacağına kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
100, 101 İskonto ve İştira Senetleri - T.P.,Y.P. hesapları, 102, 103 İskonto ve İştira Senetlerinden Kazanılmamış Gelirler - T.P.,Y.P. hesapları ile netleştirilerek finansal tablolara yansıtılır.
FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR
Faktoring işlemleri sözleşmesi ile temellük edilen ve tahsili üstlenilen alacaklar karşılığında yapılan ödemeler 104, 105 Faktoring İşlemlerinden Alacaklar - T.P.,Y.P. hesaplarında izlenir.
Bu hesaptaki tutarların donuklaşması ve tahsilinde güçlükle karşılaşılması durumunda, bu tutarlar ilgili mevzuat uyarınca niteliğine uygun şekilde sınıflandırılarak ilgili hesaplara aktarılırlar.
TÜKETİCİ KREDİLERİ
Gerçek kişi tüketicilere, mesleki veya ticari faaliyetleriyle ilişkili olmayan amaçlarla, bir mal veya hizmet alımına yönelik olarak kullandırılan krediler, ilgili “Tüketici Kredileri” hesaplarında izlenir. Bu hesaplarda, tüketici kredisi niteliğinde olmayan kredilere yer verilmeyecektir. Konut ve taşıt kredileri ilgili alt hesaplarda; dayanıklı tüketim malları, yarı dayanıklı tüketim malları ile evlilik, eğitim ve sağlık için kullandırılan tüketici kredileri “İhtiyaç Kredileri” alt hesabında; bunlar dışında kalan tüketici kredileri ise “Diğer” alt hesabında izlenecektir.
TAKSİTLİ TİCARİ KREDİLER
Ticari işletmelerin veya gerçek kişilerin mesleki veya ticari faaliyetleri ile ilgili işyeri, taşıt ve ihtiyaç kredileri ile benzer nitelikteki diğer kredilerin kaydına özgü bir hesaptır.
KREDİ KARTLARI
Gerçek kişiler tarafından kredi kartları ile taksitli veya taksitsiz olarak yapılan harcama tutarları, satış belgesinin düzenlendiği tarihten tahsile kadar geçen sürede ilgili “Bireysel Kredi Kartları” hesabında izlenir.
Ticari işletmeler adına açılan ve bunların temsilcileri tarafından kullanılan kurumsal kredi kartları ile taksitli veya taksitsiz olarak yapılan harcama tutarları, satış belgesinin düzenlendiği tarihten bu miktarın tahsiline kadar geçen sürede ilgili “Kurumsal Kredi Kartları” hesabında izlenir.
KISA VADELİ KREDİLER
Kısa vadeli krediler 110'dan 129'a kadar olan defteri kebir hesaplarında izlenir. Kısa vadeli krediler defteri kebir seviyesinde açık ve teminatlı olarak sınıflandırılmıştır.
Bankaların yurtdışı şubelerinin, bulundukları ülkelerde ya da diğer ülkelerde yerleşik kişilere kullandırdıkları kısa vadeli krediler 128, 129 Yurtdışı Kısa Vadeli Krediler - T.P., Y.P. hesaplarında, Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırdıkları kısa vadeli krediler ise ilgili yurt içi kısa vadeli kredi hesaplarında izlenir.
İŞTİRAK VE BAĞLI ORTAKLIKLARA VE İŞTİRAK VE BAĞLI ORTAKLIKLAR KEFALETİYLE VERİLEN KREDİLER
İştirak ve bağlı ortaklıklara verilen krediler ile iştirak ve bağlı ortaklıklar kefaletiyle verilen krediler ilgili yardımcı hesaplarda izlenir.
Tekdüzen Hesap Planında belirtilmemekle birlikte fon kaynaklı krediler “İhtisas” ve “Diğer” olarak iki yardımcı hesapta takip edilirler.
Her ihtisas bankasının kullandırdığı değişik türdeki ihtisas kredileri için ayrı defteri kebir hesapları açılmamıştır. “İhtisas Kredileri” hesabı ihtisas kredisi veren bankalarca kullanılır.
Müşteri tarafından krediyi geri öderken yapılan fazla ödemeler vadesiz mevduat olarak kabul edilir ve ilgili mevduat hesabında izlenir.
ORTA VE UZUN VADELİ KREDİLER
Orta ve uzun vadeli krediler 130'dan 149'a kadar olan defteri kebir hesaplarında izlenir. Orta ve uzun vadeli krediler defteri kebir seviyesinde açık, teminatlı ve sermaye benzeri krediler olarak sınıflandırılmıştır.
Bankaların yurtdışı şubelerinin, bulundukları ülkelerde ya da diğer ülkelerde yerleşik kişilere kullandırdıkları orta ve uzun vadeli krediler 148, 149 Yurtdışı Orta ve Uzun Vadeli Krediler - T.P., Y.P. hesaplarında, Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırdıkları orta ve uzun vadeli krediler ise ilgili yurt içi orta ve uzun vadeli kredi hesaplarında izlenir.
Bankaların kredi müşterileri tarafından kendilerine tahsis edilmiş olan limitler dâhilinde keşide edilen çeklerin bloke edilerek verilmesi halinde, karşılığı krediden karşılanan ve bloke kaydıyla verilen çeklerin bankaya ibrazına kadar, kredi hesaplarında izlenmemesi, bu tutarların bilanço dışı hesaplarda, cayılamaz taahhütler kalemi altında yer alan 98003, 98103 Kullandırma Garantili Kredi Tahsis Taahhütlerimiz alt hesaplarında izlenmesi gereklidir. Bununla beraber banka ile müşteri arasında yapılan sözleşmede, çekin ibrazına kadar sözkonusu meblağın kredi olarak kabulü ve bu meblağa faiz uygulanması yönünde bir hüküm bulunması durumunda, anılan tutarın ilgili kredi hesaplarında izlenilmesi gerekir.
Münhasıran Eximbank tarafından kullandırılan ülke kredileri de bu hesapta yer alan 14908 Ülke Kredileri yardımcı hesabında izlenir.
KANUN VE/VEYA KARARNAMELERE DAYANAN ERTELENMİŞ VE TAKSİTLENDİRİLMİŞ KREDİLER
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükmünde belirtilen, riski aracı bankaya ait bulunmayan krediler ile özel görev hesaplarında izlenen özel görev alacak tutarları, ertelemeye ya da taksitlendirmeye konu olmaları halinde 160, 161 Kanun ve/veya Kararnamelere Dayanan Ertelenmiş ve Taksitlendirilmiş Krediler - T.P.,Y.P. hesaplarına borç kaydedilerek izlenir.
123 KIYMETLİ MADEN KREDİSİ - YABANCI PARA
Kıymetli maden depo hesapları açılmasına ve kıymetli maden kredisi kullandırılmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre kullandırılan kıymetli maden kredilerinin gram olarak kaydedildiği bir hesaptır.
STANDART NİTELİKLİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR İLE YAKIN İZLEMEDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR
Karşılık Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde belirtilen, Birinci Grup - Standart Nitelikli Krediler ve Diğer Alacaklar ile İkinci Grup - Yakın İzlemedeki Krediler ve Diğer Alacaklar 100-149 numaralı defteri kebir hesaplarında izlenir.
Bankaların kredi ve kredi takip servisleri ile risk kontrol ve izleme merkezleri yukarıda bahsi geçen kredileri ve diğer alacakları Karşılık Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde belirtilen tasnif şekline uygun olarak servis kayıtlarına almak, gruplandırmak, izlemek ve değerlendirmek zorundadır. Bu izleme birim bazında muhasebe servisinin faaliyetlerinden bağımsız olmakla birlikte, muhasebe kayıtlarının tesisi aşamasında muhasebe servisi ile koordineli olarak gerçekleştirilir. “Birinci Grup - Standart Nitelikli Krediler ve Diğer Alacaklar” ile “İkinci Grup - Yakın İzlemedeki Krediler ve Diğer Alacaklar”ın hangi alt hesaplarda izleneceği, bu Tebliğde yer alan esas ve usullere uyulması ve hazırlanacak raporlamalarda bu gruplara ilişkin verilerin kolayca sağlanabilmesi kaydıyla bankaların muhasebe servisleri tarafından belirlenir.
Bankaların kredi ve kredi takip servisleri ile risk kontrol ve izleme merkezleri tarafından ilk iki grupta sınıflandırılan krediler ve diğer alacakların, ana muhasebe hesapları ile uyumunun sağlanabilmesi için, muhasebe servislerinde ayrıca oluşturulacak yardımcı defterler bazında da izlenmesi mümkündür.
YENİDEN YAPILANDIRILAN VE YENİ BİR İTFA PLANINA BAĞLANAN KREDİLER
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca, borçluya likidite gücü kazandırmak ve banka alacağının tahsilini sağlamak amacıyla yeniden yapılandırılan -krediler ve diğer alacaklar, bahse konu Yönetmelikte belirtilen koşulların gerçekleşmesini müteakiben, ilgili “Yeniden Yapılandırılan ve İtfa Planına Bağlanan Krediler” hesabına borç kaydedilerek izlenir.
“Yeniden Yapılandırılan ve İtfa Planına Bağlanan Krediler” hesabında izlenen finansal kiralama alacaklarına ilişkin tutarlar, finansal tablolarda finansal kiralama alacakları içinde gösterilir.
TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR, TAHSİLİ ŞÜPHELİ ÜCRET, KOMİSYON VE DİĞER ALACAKLAR İLE ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLAR
Bankalar, Karşılık Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tasnif ettikleri, “Tahsil İmkânı Sınırlı Krediler ve Diğer Alacaklar” ile “Tahsili Şüpheli Krediler”i, “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına, “Tahsili Şüpheli Diğer Alacaklar”ı, “Tahsili Şüpheli Ücret, Komisyon ve Diğer Alacaklar” hesabına, “Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacaklar”ı, “Zarar Niteliğindeki Krediler ve Diğer Alacaklar” hesabına aktarmak zorundadırlar.
Gayrinakdi kredilerin “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına aktarılması, Karşılık Yönetmeliğinde belirtilen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
174, 175 Tahsili Şüpheli Ücret, Komisyon ve Diğer Alacaklar - T.P.,Y.P. hesapları, verilen bir hizmet karşılığı tahsili gereken, ancak protesto veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçluları tarafından ödenmemiş alacaklarla, dava ve icra safhasında olup tahsil edilemeyen ücretler, komisyonlar ile Karşılık Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde belirtildiği şekilde tasnif edilen tahsili şüpheli diğer alacakların kaydına özgü bir hesaptır.
Yabancı para krediler ve alacaklar, bankaların tercihine göre ilgili takip hesaplarına intikal tarihindeki kurlar üzerinden çevrilerek Türk parası hesaplarda ya da sabit fiyat üzerinden yabancı para hesaplarda izlenebilir. Yabancı para hesaplarda izlenen sözkonusu donuk krediler ve diğer alacaklar bu hesaplara intikal tarihindeki kurlarla değerlenir. Bu krediler ve diğer alacaklar cari kurlarla değerlenemez. Sözkonusu yabancı para kredilere ve diğer alacaklara ilişkin olarak haricen hesaplanacak kur farkı istatistikî amaçlarla kullanılan diğer bilanço dışı hesaplarda izlenebilir.
TAZMİN EDİLEN GAYRİ NAKDİ KREDİ BEDELLERİ
Gayrinakdi kredilerin tazmin edilen veya nakit krediye dönüşmüş bedelleri, tazmin veya nakit krediye dönüşme tarihinde 158, 159 Tazmin Edilen Gayrinakdi Kredi Bedelleri - T.P.,Y.P. hesaplarına borç kaydedilir. Sözkonusu bedeller, Karşılık Yönetmeliğinde belirtilen doksan günlük sürede tahsil edilememeleri halinde “Tasfiye Olunacak Alacaklar” hesabına aktarılır.
Tazmin edilen gayrinakdi kredi bedellerinden yabancı para hesaplarda izlenenler, sabit fiyat üzerinden hareket görür ve dönem sonları itibarıyla değerlemeye tabi tutularak bakiyeleri Türk parasına dönüştürülür.
ÖZEL KARŞILIKLAR
Bu hesaplar, banka yönetimi tarafından Karşılık Yönetmeliği uyarınca sınıflandırılan Türk parası/yabancı para krediler ve diğer alacaklar üzerinden bir indirim kalemi olarak dikkate alınacak negatif aktif düzenleyici hesaplardır.
Özel karşılıklar 180, 181 Özel Karşılıklar - T.P.,Y.P. hesaplarında izlenir.
Yabancı para krediler ve diğer alacaklar için ayrılan özel karşılıklar tarihi kurlarla değerlenir.
2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER
202 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Maddi duran varlıkların finansal kiralama, faaliyet kiralaması ve diğer kiralama yöntemlerinden biriyle kiraya konu edilmesi durumunda finansal kiralama sözleşmesine göre belirlenen taksitlendirilmiş toplam alacak tutarı ile faaliyet kiralamasının döneme isabet eden kısmı bu hesapta izlenir.
Finansal kiralamanın dışında faaliyet kiralaması ile diğer kiralama türlerinin döneme isabet eden kısmı bu hesabın borcuna, 79010 Kiralama Gelirleri hesabına alacak kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
204 KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA GELİRLERİ (-) - TÜRK PARASI
Finansal kiralama yönteminde, kiralamaya konu varlığın maliyeti ile sözleşmeye göre taksitlendirilmiş toplam alacak tutarı arasındaki fark bu hesabın alacağında izlenir. Dönemsellik ilkesi gereği finansal kiralama kira gelirleri bu hesabın borcuna, 582 Finansal Kiralama Gelirleri - T.P. hesabına alacak kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
Bilançoda, “Kazanılmamış Finansal Kiralama Gelirleri” kalemi “Finansal Kiralama İşlemlerinden Alacaklar” kaleminin altında bir indirim kalemi olarak yer alır ve bu iki kalem arasındaki fark net yatırım tutarını ifade eder.
210 ZORUNLU KARŞILIKLAR - TÜRK PARASI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemeleri çerçevesinde, Türk parası zorunlu karşılıkların bloke olarak tesis edilen kısmının izlendiği aktif nitelikli bir hesap olup, genel müdürlükte hareket görür.
220 KREDİ FAİZ VE GELİR TAHAKKUK VE REESKONTLARI - TÜRK PARASI
22000 FAİZ TAHAKKUKLARI
Kredilerin dönem kârını ilgilendirdiği halde henüz tahsil olunmamış faizleri, tahakkuk yöntemiyle ilgili gelir hesaplarına alacak verilmek üzere bu hesaba borç kaydedilir.
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca Üçüncü Grup, Dördüncü Grup ve Beşinci Grup krediler ve diğer alacaklar altında tasnif edilerek donuk alacak haline gelen tutarlar için döneme ilişkin faiz tahakkuku yapılmaz. Donuk alacak haline dönüşen tutar için daha önce yapılmış bulunan ve tahsil edilmediği halde gelir yazılan faiz tahakkukları muhasebe kayıtları üzerinde iptal edilir. Donuk alacaklara ilişkin olarak sadece nakden tahsil edilen faizler gelir yazılır.
22001 FAİZ REESKONTLARI
Dönem sonları itibarıyla tahakkuk dönemi gelmemiş tüm krediler için, o dönemi ilgilendiren faizlerin reeskontları yapılır ve bu hesaba borç, ilgili gelir hesaplarına alacak verilir.
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca Üçüncü Grup, Dördüncü Grup ve Beşinci Grup krediler ve diğer alacaklar altında tasnif edilerek donuk alacak haline gelen tutarlar için döneme ilişkin faiz reeskontu yapılmaz. Donuk alacak haline dönüşen tutar için daha önce yapılmış bulunan ve tahsil edilmediği halde gelir yazılan faiz reeskontları muhasebe kayıtları üzerinde iptal edilir. Donuk alacaklara ilişkin olarak sadece nakden tahsil edilen faizler gelir yazılır.
22002 KREDİ KOMİSYON VE DİĞER GELİRLER TAHAKKUKLARI
Kısa, orta ve uzun vadeli kredilerin dönem kârını ilgilendirdiği halde henüz tahsil olunmamış komisyon ve diğer gelirleri, tahakkuk yöntemiyle ilgili gelir hesaplarına alacak verilmek üzere bu hesaba borç kaydedilir.
22003 KREDİ KOMİSYON VE DİĞER GELİRLER REESKONTLARI
Dönem sonları itibarıyla tahakkuk dönemi gelmemiş tüm krediler için, o dönemi ilgilendiren komisyon ve diğer gelirlerin reeskontları yapılır ve bu hesaba borç ilgili gelir hesaplarına alacak verilir.
22004 DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİLER ANAPARA KUR ARTIŞ TAHAKKUKLARI
Dövize endeksli kredilerde, değerleme kurlarının başlangıç kurlarının üzerinde olması neticesinde kredinin anapara tutarında meydana gelen artışlar tahakkuk yöntemiyle ilgili gelir hesaplarına alacak verilmek üzere bu hesaba borç kaydedilir.
22005 DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİLER ANAPARA KUR ARTIŞ REESKONTLARI
Dönem sonları itibarıyla tahakkuk dönemi gelmemiş dövize endeksli kredilerde değerleme kurlarının başlangıç kurlarının üzerinde olması neticesinde kredinin anapara tutarında meydana gelen artışlar bu hesaba borç, ilgili gelir hesaplarına alacak verilir.
222 DİĞER FAİZ VE GELİR REESKONTLARI - TÜRK PARASI
Dönem kârını ilgilendirdiği halde, henüz tahsil edilmemiş bulunan menkul değerler ve zorunlu karşılıklar faiz gelir reeskontları, faktoring alacaklarına ilişkin reeskontlar ve diğer faiz ve gelir reeskontlarının döneme isabet eden bölümü bu hesaba borç kaydedilerek ilgili kâr/zarar hesabının alacağında gösterilir.
Yapısal pozisyon olarak tutulan menkul değerlerin faiz ve gelir reeskontları ise özkaynaklar altında ilgili oldukları fon hesabı ile karşılıklı çalışır.
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı çerçevesinde teslim tarihine göre muhasebeleştirilen menkul değerlerin işlem tarihi ile teslim tarihi arasında gerçekleşen değer artışları bu hesapta izlenir. Teslim tarihine göre muhasebeleştirilen menkul değerlerin işlem tarihi ile teslim tarihi arasında rayiç değerlerinde meydana gelen değişiklikler, ilgili varlığın değerlemesinde kullanılan esasa göre sonuç hesaplarına veya özkaynak kalemlerine intikal ettirilir.
Değerleme kurlarının başlangıç kurlarının üzerinde olması neticesinde dövize endeksli menkul değerlerin defter değerinde meydana gelen artışlar bu hesabın borcuna ilgili kâr/zarar hesabının alacağına kaydedilir.
224 TÜREV FİNANSAL VARLIKLAR - TÜRK PARASI
Bilânço dışı hesaplarda izlenen türev finansal araçların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde değerlemeye tabi tutulmasından doğan ve varlık oluşturan farklar aktif nitelikli bu hesapta izlenir. Bu hesaba kaydedilen değerleme farkları, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde ilgisine göre ilgili gelir veya özkaynak hesabı ile ilişkilendirilir.
238 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslar çerçevesinde satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak sınıflandırılan varlıklar bu hesapta izlenir.
240 İŞTİRAKLER - TÜRK PARASI
Bankaların, sermaye veya yönetim kontrolü bulunmamakla birlikte, üzerlerinde önemli etkinliğe sahip oldukları ortaklıklarındaki paylarının kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır. Genel müdürlükte hareket gören bu hesap hisse alış bedeli ile tutulur. Bu hesapta izlenen hisse senetleri bilanço dışı hesaplarda nominal değerleri ile de izlenir. Bedelsiz alınan hisse senetleri ile değerleme artışları bu hesaba kaydedilir.
Değerleme Artışı Hesabı: İştiraklerin değer artış farkları bu hesaba borç, 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına alacak yazılarak izlenir. İştirak hisselerinin değerlenmiş tutarlarında (fiyatlarında) azalma meydana gelmesi halinde ise azalma tutarına ilişkin olarak yukarıdaki kaydın tersi yapılır. Hesap bakiyesini aşan tutarda değer düşüşleri için değer düşüş karşılığı ayrılır. Tekrar değer artışı halinde önce gider yazılan tutar ters kayıtla gelire dönüştürülür ve tekrar ilk mekanizma işlemeye başlar. Her iştirake ilişkin değerleme işlemi bu hesapta ayrı ayrı takip edilir.
Bu şekilde değerlenen iştirakin satılması halinde, 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına kaydedilen değer artışı, bu hesapla karşılıklı olarak kapatılır, satış işleminden doğan kâr veya zarar ilgili hesaplara yansıtılır.
242 BAĞLI ORTAKLIKLAR - TÜRK PARASI
Bankaların, sermayesi veya yönetimi üzerinde kontrol gücüne sahip bulundukları ortaklıklarındaki paylarının kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır. Genel müdürlükte hareket gören bu hesap hisse alış bedeli ile tutulur. Bu hesapta izlenen hisse senetleri bilanço dışı hesaplarda nominal değerleri ile de izlenir. Bedelsiz alınan hisse senetleri ile değerleme artışları bu hesaba kaydedilir.
Değerleme Artışı Hesabı: Bağlı ortaklıklarınn değer artış farkları bu hesaba borç, 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına alacak yazılarak izlenir. Bağlı ortaklığın sermaye paylarının değerlenmiş tutarlarında (fiyatlarında) azalma meydana gelmesi halinde ise azalma tutarına ilişkin olarak yukarıdaki kaydın tersi yapılır. Hesap bakiyesini aşan tutarda değer düşüşleri için değer düşüş karşılığı ayrılır. Tekrar değer artışı halinde önce gider yazılan tutar ters kayıtla gelire dönüştürülür ve tekrar ilk mekanizma işlemeye başlar. Her bağlı ortaklığın sermaye paylarına ilişkin değerleme işlemi bu hesapta ayrı ayrı takip edilir.
Bu şekilde değerlenen bağlı ortaklığın sermaye paylarının satılması halinde 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına kaydedilen değer artışı, bu hesapla karşılıklı olarak kapatılır, satış işleminden doğan kâr veya zarar ilgili hesaplara yansıtılır.
244 VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER - TÜRK PARASI
Yatırım amaçlı menkul kıymetlerin ve mülkiyeti bankada kalmak kaydıyla teminata verilen, bloke edilen ve repoya konu olan vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerin kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır. Hesap dönem sonları itibarıyla etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyetiyle değerlemeye tabi tutulur ve değerleme farkları sonuç hesaplarına intikal ettirilir.
Repoya konu edilen vadeye kadar elde tutulacak menkul değerin gelir reeskontu ile repo işleminden sağlanan fonlar için gider reeskontu düzenli olarak hesaplanır.
Repo vadesinde anapara ve faizden oluşan toplam borç, müşteriye ilgili ödeme ve gider hesapları çalıştırılarak ödendikten sonra menkul değer daha önce bulunduğu hesap grubuna tekrar aktarılır.
24451 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PIYASASINDAN ALACAKLAR
Menkul Kıymet Ödünç Piyasası’nda ödünç verme işlemlerine konu olan vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler, bu hesabın borcuna ve ilgili vadeye kadar elde tutulacak menkul değer yardımcı hesabının alacağına kaydedilir.
246 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI (-) - TÜRK PARASI
İştirakler, bağlı ortaklıklar ve birlikte kontrol edilen ortaklıkların değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının) elde etme maliyetlerinden veya daha önceki değerlenmiş tutarlarından (fiyatlarından) düşük olması halinde değer düşüşü 414030 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Birlikte Kontrol Edilen Ortaklıklardan hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Bu ortaklıklara ilişkin kalıcı değer azalışları ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde bu hesabın alacağına ilgili gider hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle gider yazılır.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının) elde etme maliyetlerinden veya daha önceki değerlenmiş tutarlarından (fiyatlarından) düşük olması halinde ilgili gider hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılmak suretiyle değer düşüşü kayıtlara yansıtılır. Ancak sözkonusu kıymetlerin değerlenmiş tutarlarının (fiyatlarının), daha önceki değerlenmiş tutarlarından (fiyatlarından) düşük olması halinde, öncelikle değer artışı ile ilgili olarak önceden yapılan kayıtların yeni değere göre düzeltilmesi gerekmekte olup, önceki değer artışının üzerinde bir değer kaybı varsa aradaki fark ilgili gider hesabına borç kaydedilerek gider yazılmalıdır.
Değer artışı halinde, önce sözkonusu iştirak/bağlı ortaklık/vadeye kadar elde tutulacak menkul değere ait ayrılan değer düşüş karşılıkları ters kayıtla gelire dönüştürülür. Karşılığı aşan tutarda değer artışları için ise 240, 242, 244 numaralı hesapların altında yer alan Yeniden Değerleme Artışı hesap açıklamasından yararlanılır.
248 BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR - TÜRK PARASI
8/11/2006 tarihli ve 26340 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ hükümleri çerçevesinde, iş ortaklıkları ve adi ortaklıklar dâhil olmak üzere, ana ortaklık bankanın dâhil olduğu grubun bir ortaklık sözleşmesi çerçevesinde başka gruplarla birlikte kontrol ettiği ortaklıkları bu hesapta izlenir.
250 MENKULLER - TÜRK PARASI
Bankalarca finansal kiralama yoluyla edinilen menkuller ile bankaların faaliyetlerini sürdürebilmek için satın aldıkları kullanma süreleri bir yıldan fazla olan kasalar, büro makineleri, mobilya, mefruşat, nakil vasıtaları ve diğer menkul eşya ile ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri gereğince yapılacak yeniden değerleme sonucu menkullerimizde doğan değer artışları ve bankaca alımı yapılmış ancak henüz kullanım için dağıtımı yapılmamış stok menkullerin kaydına özgü aktif nitelikli bir hesaptır.
Menkuller hesabında kayıtlı demirbaşlar ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde amortismana tabi tutulur.
Amortisman süresi sonunda demirbaşlar halen kullanılır durumda iseler, “Menkuller” hesabında takip edilmeğe devam olunur. Menkuller hesabında kayıtlı demirbaşlar için “Demirbaş Eşya” ve “Amortisman Defterleri” tutulur. Demirbaşlar ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre kayıtlardan çıkarılır.
Faaliyet kiralaması yöntemi ile kiralamaya konu edilen menkuller 25021 Faaliyet Kiralaması Konusu Menkuller yardımcı hesabında izlenir.
251 MENKULLER - YABANCI PARA
Yurtdışında döviz ödemek suretiyle iktisap edilen ve yurtdışı birimin aktifine kayıtlı menkullerin kaydolunduğu bir hesaptır.
252 GAYRİMENKULLER - TÜRK PARASI
Bankaların finansal kiralama yoluyla edindikleri gayrimenkullerin, faaliyetlerini sürdürmek amacıyla satın aldıkları binaların, aynı amaç için satın aldıkları arsalar ve araziler ile bunlar üzerindeki inşa halindeki binalar için yatırdıkları paraların, özel kanunların verdiği yetkiye dayanılarak inşaat ve ticaret veya işletmecilik amacıyla edindikleri gayrimenkul maliyet bedellerinin ve gayrimenkullerin ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yeniden değerlemeye tabi tutulması sonucu meydana gelen değer artışlarının kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır.
Kiracı durumunda olan bankalarca, finansal kiralama sözleşmesi sona erdiğinde edinilen gayrimenkuller, 25220 Finansal Kiralamayla Edinilen Gayrimenkullerhesabından 25200 Bankanın Kullanımı İçin hesabına aktarılır.
252000 Binalar hesabında kayıtlı gayrimenkuller, dönem sonlarında ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre amortismana tabi tutulur.
Faaliyet kiralamasına konu edilen gayrimenkuller 25221 Faaliyet Kiralaması Konusu Gayrimenkuller yardımcı hesabında izlenir.
253 GAYRİMENKULLER - YABANCI PARA
Yurtdışında döviz ödemek suretiyle iktisap edilen ve yurtdışı birimin aktifine kayıtlı gayrimenkullerin kaydolunduğu bir hesaptır.
254 ÖZEL MALİYET BEDELLERİ - TÜRK PARASI
Kira ile tutulmuş olan gayrimenkulleri genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak amacıyla yapılan harcamalarla faaliyetin yapılması için meydana getirilen tesisata ait harcamalar bu hesaba kaydedilir. Hesap aktif niteliklidir. Yapılan harcamalar kira süresi içinde eşit tutarlarla itfa edilir. Kira süresinin belli olmaması veya beş yıldan uzun olması durumunda itfa süresi beş yıl olarak kabul edilir.
256 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) - TÜRK PARASI
Bilançoların aktifinde yer alan ve bir yıldan fazla kullanılan, yıpranan ve değer kaybına uğrayan menkul ve gayrimenkuller ile maddi olmayan duran varlıkların itfa edilmelerini sağlamak üzere döneme ait amortisman giderlerinin muhasebeleştirilmesinde kullanılan ve aktifteki azalmayı ifade eden negatif düzenleyici bir hesaptır.
Bankalar, alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları varlıkları 1 Kasım 2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bankaların Kıymetli Maden Alım Satımına ve Alacaklarından Dolayı Edindikleri Emtia ve Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde amortismana tabi tutar.
258 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR - TÜRK PARASI
Bankanın tesis olunması veya yeni bir şubenin açılması ya da işlerin devamlı bir surette genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir kıymet iktisap olunmayan giderler bu hesaba kaydedilir. Aktif nitelikli bir hesaptır. Yukarıda belirtilen giderlerin aktifleştirilmesi ve değerlemesi ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yapılır.
Bankanın kiraladığı bir yerin şeref ve önemine karşılık, herhangi bir maddi varlık edinmeksizin, yapılan ödeme ile devir ve satın aldığı bir şirkete ödediği bedelin satın alınan şirketin özvarlığından fazla olan kısmıbu hesapta izlenir.
260 PEŞİN ÖDENMİŞ VERGİLER - TÜRK PARASI
Bankaların, vergi mevzuatı gereği, menkul sermaye iradı, gelir vergisi ve fon payı, geçici vergi gibi peşin ödedikleri ve dönem sonlarında ödenecek vergilerden mahsup edecekleri vergiler bu hesapta izlenir.
262 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI HESABI - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca oluşturulan ertelenmiş vergi varlıklarının kaydedilmesine özgü bir hesaptır.
Hesap, 794 Ertelenmiş Vergi Varlığı Gelirleri - T.P. ve 894 Ertelenmiş Vergi Varlığı Giderleri- T.P. hesapları ile birlikte çalışır. Ertelenmiş vergi varlığı hesaplandığında bu hesabın borcuna, 794 Ertelenmiş Vergi Varlığı Gelirleri - T.P. hesabının alacağına kaydedilir. Cari yıla ilişkin kurumlar vergisi, sonraki dönemlerde vergi varlığından indirilirken, 894 Ertelenmiş Vergi Varlığı Giderleri - T.P. hesabının borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilir. Özkaynaklar ile ilişkilendirilen varlıklara ilişkin ertelenmiş vergi varlığı tutarları ise ilgili özkaynak hesabıyla ilişkilendirilir.
Ertelenmiş vergi varlık ve borçları netleştirilmek suretiyle finansal tablolara yansıtılır.
264 DURAN VARLIKLAR DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI (-) -TÜRK PARASI
Duran varlıklardaki değer düşüşleri, 82005 Duran Varlıklar Değer Düşüş Gideri yardımcı hesabına borç, bu hesaba alacak kaydı yapılarak kayıtlara yansıtılır. Satış amaçlı elde tutulan duran varlıkların defter değerinin elde etme maliyetinin altına düşmesine yol açan değer düşüşleri de bu hesapta izlenir.
270 AYNİYAT MEVCUDU - TÜRK PARASI
Hizmetlerin yürütülebilmesi için satın alınıp ihtiyaç halinde kullanılmak üzere stok olarak elde bulundurulan basılı kâğıt, kırtasiye ve büro levazımı, çek karneleri, damga pulu, posta pulu ve diğer kıymetlerin takibi için açılan bu hesap aktif niteliklidir.
272 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN DOĞAN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
İştirak, bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler ile menkul ve gayrimenkullerin vadeli satışından doğan toplam alacak tutarları bu hesapta izlenir. Hesap, 274 Aktiflerimizin Vadeli Satışından Kazanılmamış Gelirler hesabı ile netleştirilerek finansal tablolara yansıtılır.
Bankaların herhangi bir kredi alacağının temlik edilmesi neticesinde oluşan alacaklar da bu hesapta izlenir.
274 AKTİFLERİMİZİN VADELİ SATIŞINDAN KAZANILMAMIŞ GELİRLER (-) - TÜRK PARASI
Bankaların iştirak, bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler ile menkul ve gayrimenkullerinin vadeli satışından doğan toplam alacak tutarları ile bu varlıkların maliyet bedeli arasındaki fark bu hesabın alacağında izlenir. Dönem sonlarında dönemi ilgilendiren gelirler bu hesabın borcuna, 79005 Aktiflerimizin Satışından Elde Edilen Gelirler hesabının alacağına kaydedilerek dönem gelirlerine yansıtılır.
278 MUHTELİF ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Bankaya kredi işlemleri dışında, kredi alacağının temlik edilmesi işlemleri dâhil olmak üzere diğer işlem ve ilişkilerden dolayı borçlu duruma düşen, ancak banka nezdinde cari hesabı bulunmayan kişi ve kuruluşların genelde kısa bir zamanda tasfiye edilmesi gereken borçları ile türev finansal araçlar için verilen teminatlar ile diğer alacakların takip edildiği aktif nitelikli bir hesaptır. Tasfiyeleri uzun zamana bağlı alacaklar bu hesapta izlenemezler. Burada belirtilen “uzun zaman” kavramı iki yılın üzerinde kalan bir vadeyi ya da tahsil süresini ifade etmektedir. Ayrıca, banka ile menkul kıymetler yatırım fonu arasındaki Türk parası mali ilişkilerden doğan alacaklar bu defteri kebir hesabındaki 27806 Menkul Kıymetler Yatırım Fonu Alacakları yardımcı hesabında izlenir.
280 BORÇLU GEÇİCİ HESAPLAR - TÜRK PARASI
Aktifte başka bir hesaba geçmesi gerektiği halde, işlemin yapıldığı sırada zorunlu bir nedenle ait olduğu asıl hesaba alınamayan ve genellikle bankaların iç işlemleri ile ilgili geçici nitelikteki kayıtların gösterildiği bir hesaptır.
280013 PEŞİN ÖDENEN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
Finansal yükümlülükler için peşin ödenen komisyon ve benzeri masraflar bu hesaba kaydedilir. Bu hesapta izlenen tutarların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde etkin faiz oranı yöntemiyle hesaplanan dönemi ilgilendiren bölümü, ilgili gider hesabının borcuna ve bu hesabın alacağına yazılmak suretiyle dönem giderlerine yansıtılır.
282 BÖLGELER VEYA İŞLETMELER CARİ HESABI - TÜRK PARASI
Bu hesap, İller Bankası’nın genel müdürlük ve bölge temsilcilikleri arasındaki işlemlerin kaydına mahsus çift nitelikli bir hesaptır.
284 KIYMETLİ MADEN ALIM/SATIM HESABI - TÜRK PARASI
Bankalarca alınan veya satılan kıymetli madenlerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır.
285 KIYMETLİ MADEN VAZİYETİ - YABANCI PARA
Alınan veya satılan kıymetli madenlerin gram üzerinden kaydedildiği bir hesaptır. Belli dönemler sonunda yapılan değerleme işlemi ile 284 Kıymetli Maden Alım/Satım hesabı ile denkliği sağlanır.
288 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Aktif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilerek muhasebeleştirilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumsuz farklar ise bu hesabın alacağına 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna kaydedilir.
290 ŞUBELER CARİ HESABI - TÜRK PARASI
Şubelerin genel müdürlükleriyle veya birbirleriyle yaptıkları Türk parası işlemlerin kaydına özgü çift nitelikli bir hesaptır. Hesabı ilk çalıştıran şubenin göndereceği dekonta istinaden karşı şubece yapılacak mahsup işlemi ile şubeler cari hesabının karşılıklı olarak kapatılması sağlanır. Şubeler cari hesabını çalıştıran her şube, belli dönemlerde tam mutabakat sağlamak zorundadır.
291 ŞUBELER CARİ HESABI - YABANCI PARA
Şubelerin genel müdürlükleriyle veya birbirleriyle yabancı para cinsi ve kıymetli maden (gram) cinsi üzerinden yaptıkları işlemlerin kaydına özgü sabit fiyatla hareket gören çift nitelikli bir kambiyo hesabıdır. Hesabın çalışması 290 Şubeler Cari Hesabında açıklandığı gibidir.
292 EFEKTİF ALIM/SATIM HESABI - TÜRK PARASI
Bankalarca alınan veya satılan efektiflerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır. Kambiyo hesaplarından sabit fiyatla hareket gören 293 Efektif Vaziyeti - Y.P. hesabı ile karşılıklı çalışır. Alınan efektifin Türk parası karşılığı 010 Kasa hesabının alacağı ile bu hesabın borcuna, alınan efektifin cinsine göre miktarı ise sabit fiyat üzerinden 293 Efektif Vaziyeti - Y.P. hesabının alacağı ile 011 Efektif Deposu hesabının borcuna kaydedilir. Efektif satışları ise yukarıdaki işlemin tersi kayıtlarla gerçekleştirilir.
293 Efektif Vaziyeti - Y.P. hesabının sabit fiyat üzerinden bakiyesi ile 292 Efektif Alım/Satım - T.P. hesabının Türk parası üzerinden bakiyesinin cari kurlara göre eşit olması gerekir. Kur değişmeleri nedeniyle bozulan denge belli dönemlerde evalüe edilerek denklik sağlanır. Farklar 292 Efektif Alım/Satım - T.P. hesabının borç veya alacağı ile ilgili kâr/zarar hesaplarına intikal ettirilir.
293 EFEKTİF VAZİYETİ - YABANCI PARA
Alınan veya satılan efektiflerin sabit fiyat üzerinden kaydına özgü bir hesaptır. Belli dönemlerde yapılan değerleme işlemi ile 292 Efektif Alım/Satım - T.P. hesabı ile denklik sağlanır.
294 DÖVİZ ALIM/SATIM HESABI - TÜRK PARASI
Bankalarca alınan veya satılan dövizlerin Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır. Kambiyo hesaplarından sabit fiyatla hareket gören 295 Döviz Vaziyeti -Y.P. hesabı ile karşılıklı çalışır. Hesap isimleri değiştirilmek şartıyla 292 Efektif Alım/Satım - T.P. hesabındaki açıklama bu hesap için de geçerlidir.
295 DÖVİZ VAZİYETİ - YABANCI PARA
Alınan veya satılan dövizlerin sabit fiyat üzerinden kaydına özgü bir hesaptır. Sözkonusu hesap genelde pasif karakterli olmakla beraber, alışı yapılmayan dövizin satışının yapılması durumunda borç bakiye de verebilir. Bu itibarla sözkonusu hesap çift (borç/alacak) karakterlidir.
Belli dönemlerde yapılan değerleme işlemi sonucunda 294 Döviz Alım/Satım hesabı ile denkliği sağlanır.
Değerleme sonucu oluşan farklar 294 Döviz Alım/Satım - T.P. hesabının borç veya alacağı ile 77101 Efektif ve Döviz Alım/Satım ve Değerleme Kârları hesabının alacağına veya 86101 Efektif ve Döviz Alım/Satım ve Değerleme Zararları hesabının borcuna kaydedilir.
296 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Bankaların, çeşitli kanun, kararname ve özel anlaşmalarla üstlendiği kamu görevlerine ait işlemlerin kaydolunduğu bir hesaptır.
298 ELDEN ÇIKARILACAK KIYMETLER - TÜRK PARASI
Bankanın alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldığı ticari emtia ve gayrimenkullerle, ihtisas bankalarınca özel kanunlarına göre satılmak amacıyla inşa ettirilen gayrimenkullerin kaydedildiği aktif nitelikli bir hesaptır.
Alacaklardan dolayı edinilen varlıklar hiçbir şekil ve suretle değerlemeye tabi tutulamaz.
3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR
Türk parası mevduat, “Tasarruf Mevduatı”, “Resmi Kuruluşlar Mevduatı”, “Ticari Kuruluşlar Mevduatı”, “Bankalar Mevduatı”, “Diğer Kuruluşlar Mevduatı” hesaplarında, yabancı para mevduat ise “Bankalar Mevduatı -Y.P.” ve “Döviz Tevdiat” hesaplarında izlenir.
İlgili düzenlemelerle belirlenen mevduat vadeleri, vadesiz ve vadeli olmak üzere bölümlenmiş olup, mevzuatta meydana gelecek değişikliklere paralel olarak vade ayrımında düzenleme yapılır.
Müşteri tarafından mevduat bakiyesinden fazla yapılan çekilişler bir kredi işlemi olarak kabul edilir ve ilgili kredi hesaplarının “Kredili Mevduat Hesabı" yardımcı hesaplarında izlenir. 19/3/1985 tarihli ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca bankaların ödemekle yükümlü olduğu paralar da bu kapsama girer. Suistimal ve dolandırıcılık gibi olaylar sonucu hesabın borç bakiye vermesi halinde ise sözkonusu tutarlar 174, 175 Tahsili Şüpheli Ücret, Komisyon ve Diğer Alacaklar - T.P.,Y.P hesaplarında izlenir.
Bankaların yurtdışı şubelerinde, bunların bulundukları ülkelerde ya da diğer ülkelerde yerleşik kişiler tarafından açılan mevduat hesapları ilgili yurtdışı mevduat hesaplarına, Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından açılan mevduat hesapları ilgili yurt içi mevduat hesaplarına kaydedilir.
TASARRUF MEVDUATI
Mevduat bankaları nezdinde açtırılan, gerçek kişilere ait ve münhasıran çek keşide edilmesi dışında ticari işlemlere konu olmayan mevduat hesapları tasarruf mevduatıdır. Tasarruf mevduatının vadesiz olanı 300 Tasarruf Mevduatı (Y.İ.Y Gerçek Kişiler) - Vadesiz, vadeli olanı ise 310 Tasarruf Mevduatı (Y.İ.Y Gerçek Kişiler) - Vadeli hesaplarında izlenir.
DÖVİZ TEVDİAT HESABI
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Karar ve buna ilişkin tebliğler uyarınca bankalar tarafından gerek Türkiye'de yerleşik, gerek yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler adına konvertibl dövizler üzerinden açılabilen “Döviz Tevdiat Hesabı” pasif nitelikli olup, sabit fiyat üzerinden hareket görür. Her dönem sonu, hesap bakiyesi değerleme işlemine tabi tutularak, Türk parasına dönüştürülür. Döviz tevdiat hesapları 301 Döviz Tevdiat Hesabı - Vadesiz ve 311 Döviz Tevdiat Hesabı - Vadeli hesaplarında izlenir.
RESMİ KURULUŞLAR MEVDUATI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen resmi kuruluşlar mevduatı bu hesapta izlenir.
TİCARİ KURULUŞLAR MEVDUATI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen ticari kuruluşlar mevduatı bu hesapta izlenir.
DİĞER KURULUŞLAR MEVDUATI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen diğer kuruluşlar mevduatı bu hesapta izlenir.
305 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARI - VADESİZ - YABANCI PARA
Kıymetli maden depo hesapları açılmasına ve kıymetli maden kredisi kullandırılmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre bankaların belirli standartlar üzerinden açmış olduğu kıymetli maden depo hesaplarının gram olarak kaydedildiği bir hesaptır.
315 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARI VADELİ - YABANCI PARA
305 Kıymetli Maden Depo Hesapları - Vadesiz - Yabancı Para hesap açıklaması bu hesap için de geçerlidir.
BANKALAR MEVDUATI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili düzenlemesinde belirtilen bankalar mevduatı bu hesapta izlenir.
328 PARA PİYASALARINA BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankanın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası aracılığıyla, diğer bir bankadan aldığı Türk parası borçlar bu hesapta izlenir.
332 REPO İŞLEMLERİNDEN SAĞLANAN FONLAR - TÜRK PARASI
Bankaların, repo işlemleri yoluyla temin ettiği kısa vadeli kaynaklar bu hesapta izlenir. Ters repo işlemi yapan bir banka, bu işlemlerle ilgili olarak yeniden repo işlemi yapması durumunda, 33202 Menkul Değerlerden Borçlar - Yurtiçinden veya 33203 Menkul Değerlerden Borçlar - Yurtdışından yardımcı hesaplarını kullanır.
334 MENKUL KIYMET ÖDÜNÇ PİYASASINA BORÇLAR - TÜRK PARASI
Menkul kıymet ödünç piyasasına borçların izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bahse konu piyasadan ödünç alınan menkul değerler 030 Gerçeğe Uygun Değer Farkı Kar/Zarara Yansıtılan Menkul Değerler - T.P. hesabının borcuna bu hesabın alacağına kaydedilir.
336 SATIŞ AMAÇLI ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLARA İLİŞKİN BORÇLAR - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde, satış amaçlı olarak sınıflandırılan duran varlıklara ilişkin borçlar bu hesapta izlenir.
340 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI KREDİLERİ - TÜRK PARASI
Bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndan kullandıkları kredilerin izlenmesine mahsus hesaptır.
342 YURTİÇİ BANKALARDAN KULLANILAN KREDİLER - TÜRK PARASI
Bankaların yurtiçi bankalardan aldıkları kredilerin izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bu hesabın değerlemesi ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre yapılır.
Bankaların temin etmiş oldukları kredilerden, bir sözleşmeye dayalı konsorsiyum ya da sendikasyon kredileri gibi, doğrudan banka yönetim kurulu ve genel müdürlük üst düzey yetkililerinin imzaları ile alınan krediler, diğer bir deyişle, banka genel müdürlüğünün doğrudan yükümlülüğünü oluşturan krediler genel müdürlük hesaplarına mal edilir ve genel müdürlük nezdinde izlenir. Bu sınırlama yurtiçi şubelerin kayıtlarında izlenilen dış ticaretin finansmanına yönelik olarak temin edilen kredileri kapsamaz. Genel müdürlüğün verdiği genel bir otorizasyona dayanılarak yurtdışı şube müdürlerinin yetkisi ve imzasıyla şube faaliyetleri gözetilerek piyasalardan doğrudan temin edilen kredilerin genel müdürlük hesaplarına mal edilip edilmemesi hususu genel müdürlük yetkisindedir.
344 YURTİÇİ DİĞER KURULUŞLARDAN KULLANILAN KREDİLER - TÜRK PARASI
Bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve yurtiçi bankalar dışında kalan diğer kuruluşlardan Türk parası cinsinden aldıkları kredilerin izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır.
Bankaların temin etmiş oldukları kredilerden, bir sözleşmeye dayalı konsorsiyum ya da sendikasyon kredileri gibi, doğrudan banka yönetim kurulu ve genel müdürlük üst düzey yetkililerinin imzaları ile alınan krediler, diğer bir deyişle, banka genel müdürlüğünün doğrudan yükümlülüğünü oluşturan krediler genel müdürlük hesaplarına mal edilir ve genel müdürlük nezdinde izlenir. Bu sınırlama yurtiçi şubelerin kayıtlarında izlenilen dış ticaretin finansmanına yönelik olarak temin edilen kredileri kapsamaz. Genel müdürlüğün verdiği genel bir otorizasyona dayanılarak, yurtdışı şube müdürlerinin yetkisi ve imzasıyla şube faaliyetleri gözetilerek piyasalardan doğrudan temin edilen kredilerin genel müdürlük hesaplarına mal edilip edilmemesi hususu genel müdürlük yetkisindedir.
346 SERMAYE BENZERİ KREDİLER - TÜRK PARASI
İlgili düzenleme kapsamında gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri krediler Kurum izninin alınmasıyla birlikte bu hesapta izlenmeye başlanır.
348 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KREDİLER - TÜRK PARASI
Bankaların yurtdışındaki banka, kuruluş ve fonlardan doğrudan sağladıkları kısa, orta ve uzun vadeli Türk parası krediler bu hesapta izlenir.
Bankaların temin etmiş oldukları kredilerden, bir sözleşmeye dayalı konsorsiyum ya da sendikasyon kredileri gibi, doğrudan banka yönetim kurulu ve genel müdürlük üst düzey yetkililerinin imzaları ile alınan krediler, diğer bir deyişle, banka genel müdürlüğünün doğrudan yükümlülüğünü oluşturan krediler genel müdürlük hesaplarına mal edilir ve genel müdürlük nezdinde izlenirler. Bu sınırlama yurtiçi şubelerin kayıtlarında izlenilen dış ticaretin finansmanına yönelik olarak temin edilen kredileri kapsamaz. Genel müdürlüğün verdiği genel bir otorizasyona dayanılarak yurtdışı şube müdürlerinin yetkisi ve imzasıyla şube faaliyetleri gözetilerek, piyasalardan doğrudan temin edilen kredilerin genel müdürlük hesaplarına mal edilip edilmemesi hususu genel müdürlük yetkisindedir.
İlgili ülkelerin ihracat kredi kuruluşları tarafından kullandırılan ve Türkiye’deki bankalarca ithalatın finansmanına yönelik olarak muhtelif biçimlerde aracılık edilmek üzere sağlanan GSM (ABD), Hermes, (Almanya), SACE (İtalya) ve benzeri krediler, düzenlenen kredi sözleşmesinde bankanın garantör konumunda bulunması veya kredinin kullandırılması aşamasında banka nezdinde bir nakit hareketi olmaması, nakit hareketi olması halinde ise nakdin kullanımının bankanın yetkisinde olmaması halinde bilanço dışında ilgili hesaplarda, aksi durumda bu hesapta muhasebeleştirilir.
350 KARŞILIKLAR - TÜRK PARASI
35000 GENEL KARŞILIKLAR
Bankaların Karşılık Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslar dâhilinde ayırdıkları genel karşılıkların kaydedilmesine özgü pasif nitelikli bir hesaptır.
Yabancı para kredi ve alacaklar için ayrılan genel karşılıklar “351 Karşılıklar - Y.P.” hesabının ilgili yardımcı hesabında izlenir.
35001 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI
Bankanın, çalışanları için ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre hesaplayacağı kıdem tazminatından dönemsel olarak ayrılması gereken karşılığın izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır.
35002 BANKA SOSYAL YARDIM SANDIĞI VARLIK AÇIKLARI KARŞILIĞI
Bankanın, çalışanlarına emeklilik yıllarında da ödeme yapabilmek için oluşturduğu sosyal yardım sandığı finansal tablolarında ortaya çıkan varlık açıkları için ayırdığı karşılığın izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bu açıkları karşılamak bankanın sorumluluğunda ise bu hesap kullanılabilir.
35003 KISA VADELİ ÇALIŞAN HAKLARI YÜKÜMLÜLÜKLERİ KARŞILIĞI
Bankanın, çalışanları için ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre hesaplayacağı kısa vadeli çalışan haklarından doğan yükümlülükleri için ayırması gereken karşılıklar bu hesabın alacağına, 820033 Kısa Vadeli Çalışan Hakları Yükümlülükleri Karşılığı Giderleri hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilir.
35004 VERGİ KARŞILIKLARI
Bankaların, kurumlar vergisi ve gelir vergisi için ayırmak zorunda olduğu karşılıkların kaydolunduğu hesaptır. Faaliyetler sonucu elde edilen vergiye tabi kâr üzerinden ödenecek kurumlar vergisi ve kurumlar vergisinden muaf gelirlerle ilgili gelir vergisi stopajı için dönem ve yıl sonları itibarıyla hesaplanarak ayrılan karşılıklar, 35004 Vergi Karşılıkları yardımcı hesabının alt hesapları olan 350040 Kurumlar Vergisi Karşılığı veya 350041 Gelir Vergisi Karşılığı hesaplarına alacak ve 82002 Vergi Karşılığı hesabına borç olarak kaydedilir.
Bankaların, faaliyetleri sonucu elde ettiği vergiye tabi kâr üzerinden ödenecek kurumlar vergisi ve kurumlar vergisinden muaf gelirlerle ilgili gelir vergisi stopajı için ayrılan karşılıklar;
-350040 Kurumlar Vergisi Karşılığı
-350041 Gelir Vergisi Karşılığı
hesaplarında izlenir ve ilgili yıla ait vergi beyannamelerinin düzenlenip kesinleşmesinden sonra tahakkuk eden meblağ bir defada ödenecek ise sözkonusu meblağın tamamı;
-380010 Ödenecek Kurumlar Vergisi
-380011 Ödenecek Gelir Vergisi
hesaplarına aktarılır. Ancak, vergi ödemelerinin takside bağlanması durumunda, her taksit tutarı ödeneceği döneme bağlı olarak 380010 Ödenecek Gelir Vergisi, 380011 Ödenecek Kurumlar Vergisi alt hesaplarına aktarılır.
35005 DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİLER VE FİNANSAL KİRALAMA ALACAKLARI ANAPARA KUR AZALIŞ KARŞILIKLARI
Dövize endeksli krediler ve finansal kiralama alacaklarında, kurlarda meydana gelen düşüşler dolayısıyla anapara tutarında ortaya çıkan azalışların kaydedilmesine mahsus aktif düzenleyici pasif nitelikli bir hesaptır. Kur düşüşü dolayısıyla ortaya çıkan değer azalışı bu hesabın alacağına, 86111 Dövize Endeksli Krediler ve Finansal Kiralama Alacakları Anapara Kur Azalışları hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilir.
İlgili kredi ve finansal kiralama hesabı, bu hesap ile netleştirilmek suretiyle finansal tablolara yansıtılır.
35006 TESLİM TARİHİNE GÖRE MUHASEBELEŞTİRME DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca teslim tarihine göre muhasebeleştirilen menkul değerlerin, işlem tarihi ile teslim tarihi arasında gerçekleşen değer düşüşleri bu hesapta izlenir.
Teslim tarihine göre muhasebeleştirilen menkul değerlerin işlem tarihi ile teslim tarihi arasında rayiç değerlerinde meydana gelen değişiklikler, ilgili varlığın değerlemesinde kullanılan esasa göre sonuç hesaplarına veya özkaynak kalemlerine intikal ettirilir.
35009 TAZMİN EDİLMEMİŞ VE NAKDE DÖNÜŞMEMİŞ GAYRİNAKDİ KREDİLER ÖZEL KARŞILIKLARI
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca Üçüncü, Dördüncü veya Beşinci grup krediler ve diğer alacaklar altında tasnif edilmekle birlikte, henüz tazmin edilmeyen ya da nakde dönüştürülmeyen gayrinakdi krediler için ayrılacak özel karşılıkların kaydedilmesine özgü pasif nitelikli bir hesaptır.
35020 YENİDEN YAPILANMA KARŞILIĞI
Yeniden yapılanma maliyetleri için ayrılan karşılıklar bu hesapta izlenir.
35030 KREDİ KARTLARI VE BANKACILIK HİZMETLERİNE İLİŞKİN PROMOSYON UYGULAMALARI KARŞILIĞI
Kredi kartı hamillerinin yapmış oldukları harcama tutarları karşılığında ya da verilen bankacılık hizmetleri nedeniyle bankanın ödül veya benzeri adlar altında yeni mal ve hizmet alımının finanse edilmesine yönelik ödemeyi taahhüt ettiği tutarların, dönem sonları itibarıyla son on iki aylık süre içerisinde kullanılan tutarın, bu tutar ile 98011 Kredi Kartları ve Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Promosyon Uygulamaları Taahhütleri hesabının bakiyesinden oluşan toplam taahhüt tutarına oranı nispetinde hesaplanan kısmı, bu hesabın alacağına, 88019 Kredi Kartları ve Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Promosyon Uygulamaları Giderleri hesabının borcuna kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilir. Söz konusu tutarın geri kalan kısmı ise 98011 Kredi Kartları ve Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Promosyon Uygulamaları Taahhütleri hesabında izlenmeye devam edilir.
Kredi kartı hamillerinin kullandığı tutarlar ilgili ay içerisinde ayrılan karşılıklardan düşülür, kullanılan tutarların ayrılan karşılık tutarını aşması durumunda, aşım miktarı ortaya çıktığı ay içerisinde ilgili hesaplar kullanılarak 88019 Kredi Kartları ve Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Promosyon Uygulamaları Giderleri hesabına aktarılır.
35099 DİĞER KARŞILIKLAR
Yukarıda yer alanlar dışında kalan diğer karşılıklar bu hesapta izlenir.
350990 MUHTEMEL RİSKLER İÇİN AYRILAN SERBEST KARŞILIKLAR
Genel karşılıklar haricinde, ileride muhtemel riskler için genel olarak ve herhangi bir işlemle doğrudan ilgili olmaksızın ayrılan serbest karşılıklar bu hesapta izlenir.
352 KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde finansal kiralama, faaliyet kiralaması ve diğer kiralama yöntemlerinden biriyle kiracı durumunda olan bankaca, finansal kiralama sözleşmesine göre belirlenen taksitlendirilmiş toplam borç tutarı ile faaliyet kiralaması borcunun döneme isabet eden tutarı bu hesapta izlenir.
Finansal kiralamanın dışında faaliyet kiralaması ile diğer kiralama türlerinin döneme isabet eden kira giderleri bu hesabın alacağına, 880 Diğer İşletme Giderleri - T.P. hesabının borcuna kaydedilerek dönem giderlerine yansıtılır.
354 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ (-) - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardında belirtilen esaslara göre ertelenmiş finansal kiralama giderleri bu hesapta izlenir.
Dönemsellik ilkesi gereği ödenecek finansal kiralama giderleri bu hesabın alacağına, 644 Finansal Kiralama Giderleri - T.P. hesabının borcuna kaydedilerek dönem giderlerine yansıtılır. “Ertelenmiş Finansal Kiralama Giderleri” kalemi bilânçoda “Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” kaleminin altında bir indirim kalemi olarak yer alır.
356 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Faktoring işlemlerinden kaynaklanan borçlar bu hesapta izlenir.
359 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KIYMETLİ MADEN KREDİLERİ - YABANCI PARA
Bankaların, kıymetli maden depo hesabı açılması, kıymetli maden kredisi kullandırılması ve yurtdışından kıymetli maden kredisi sağlanmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre, yurtdışındaki banka ve diğer kuruluşlardan kullandıkları kısa, orta ve uzun vadeli kıymetli maden kredilerinin gram olarak kaydedildiği bir hesaptır.
360 FAİZ VE GİDER REESKONTLARI - TÜRK PARASI
Dönem sonları itibarıyla, Türk parası cinsinden mevduat, alınan krediler, çıkarılan tahviller ve diğer faiz ve gider doğurucu pasif hesaplar ile bilanço dışı hesaplarda kayıtlı diğer yükümlülükler üzerinden cari hesap dönemine ait olan faiz ve giderler, reeskonta tabi tutularak bu hesaba alacak ve ilgili gider hesaplarına borç kaydolunur.
362 KREDİ VE DİĞER ALACAKLAR DEĞERLEME FONU - TÜRK PARASI
Karşılık Yönetmeliğinin ilgili hükmü uyarınca, yapılan faiz tahakkuk ve reeskontları dâhil olmak üzere kayıtlı donuk kredi tutarının tamamen birinci grup teminatlar ile karşılanabilmesi halinde, bankanın nakden tahsil etmediği halde gelir yazdığı faiz tahakkukları ve reeskontları gelir hesaplarından çıkarılarak bu hesapta izlenir.
364 TÜREV FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER - TÜRK PARASI
Bilânço dışı hesaplarda izlenen türev finansal araçların Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde değerlemeye tabi tutulmasından doğan ve yükümlülük oluşturan farklar pasif nitelikli bu hesapta izlenir. Bu hesaba kaydedilen değerleme farkları, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde ilgisine göre ilgili gider veya özkaynak hesabı ile ilişkilendirilir.
366 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELER - TÜRK PARASI
Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların ana merkez ile diğer ülkelerdeki şubelerine, Türkiye’de kurularak faaliyette bulunan bankaların diğer ülkelerdeki şubelerine olan Türk parası borçlarının kaydedildiği, aktifteki 026 Yurtdışı Merkez ve Şubeler - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışan bir hesaptır.
368 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Pasif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, bu hesabın alacağına, 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna kaydedilerek muhasebeleştirilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumlu farklar ise bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir.
370 İTHALAT TRANSFER EMİRLERİ - TÜRK PARASI
Kendi kaynaklarından veya diğer kaynaklardan yararlanarak ithalata aracılık eden bankaların ithalat transfer emirlerini izledikleri hesaplardır. İthalat bedeli nakden ve/veya ithalat kredisi yoluyla tahsil edildiğinde bu hesaba alacak verilir, 390 Muhtelif Borçlar hesabında izlenmez.
376 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER - TÜRK PARASI
Banka tarafından ihraç edilen ve üçüncü şahıslara satılan tahvillerin, bonoların ve varlığa dayalı menkul kıymetlerin kaydına özgü pasif nitelikli bir hesaptır. Bu hesabın tasfiye işlemi, sözkonusu menkul kıymetlerin bedelleri itfa edildikçe hesaba borç verilerek yapılır. Bu hesap genel müdürlük nezdinde hareket görür ve izlenir.
378 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-) - TÜRK PARASI
İskontolu olarak satılan menkul değerlere ilişkin ihraç farkları bu hesapta izlenir. Hesap, negatif pasif düzenleyici nitelikli olup, çıkarılan menkul kıymetlerin bilanço günündeki değerine indirgenmesinde 376 İhraç Edilen Menkul Kıymetler hesabını düzenleyici hesap olarak kullanılır. Dönemsel olarak gerçekleşen faiz giderleri, bu hesaba alacak, ilgili faiz gideri hesabına borç yazmak kaydıyla dönem giderlerine yansıtılır.
380 ÖDENECEK VERGİ, RESİM, HARÇ VE PRİMLER - TÜRK PARASI
Bankanın kendi tüzel kişiliği, personeli ve ilişkide bulunduğu üçüncü kişilere ait işlemler nedeniyle vergi sorumlusu veya vergi yükümlüsü olması halinde ödeyeceği vergi, resim, harç ve primlerin kaydolunduğu hesaptır.
384 BANKAMIZA TAHSİS EDİLEN FONLAR - TÜRK PARASI
Bu hesap, bankalara, bütçeden, bakanlıklardan ve diğer kamu kaynaklarından yasa ve idari kararlarla tahsis edilen fonlar için kullanılır. Kanun ve kararnamelere istinaden kurulmuş olup, mevduat dışında her ne ad altında (kredi sözleşmesi dahil) olursa olsun, bankacılık sistemi aracılığı ile üçüncü şahıslara kredi olarak kullandırmak veya bankacılık sisteminin sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla bankada tutulan, fon idaresince bankaya verilen talimatlar doğrultusunda karşılıklı veya karşılıksız, garantili veya garantisiz olarak üçüncü şahıslara kullandırılan tüm meblağların ‘fon’ olarak tanımlanması ve bu hesapta izlenmesi gerekir.
Sözkonusu fonlardan yapılacak karşılıksız (hibe, bağış, vs. şeklinde) ödemeler ters kayıtla pasif hesaptan düşülecek, kredi şeklinde kullandırımlar aktifte vade yapısına göre 124 Kısa Vadeli Fon Kaynaklı Krediler veya 144 Orta ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler hesaplarında takip edilecektir.
Ne amaçla kullandırılırsa kullandırılsın mevduat faizi elde etmek veya bankacılık hizmetlerinden yararlanmak amacıyla mevduat olarak tevdi edilen fonlar pasifte vadesine göre 304 veya 314 Resmi Ticari ve Diğer Kuruluşlar Mevduatı ana, 'Fonlar' alt hesabında izlenecektir. Bu fonlardan karşılıksız ödemeler yine ters kayıtla düşülecek, kredi kullandırımları ise vade yapısına göre yine 124 Kısa Vadeli Fon Kaynaklı Krediler veya 144 Orta ve Uzun Vadeli Fon Kaynaklı Krediler hesaplarında izlenecektir.
Adında fon ibaresi bulunsa dahi kamu otoritelerince yurtdışından belirli projelerin finansmanında kullandırılmak amacıyla doğrudan veya garanti verilmek suretiyle bağlanan ve 'kredi devir anlaşmaları' ile bankalara devredilen her türlü kaynak (Dünya Bankası, AKIF, KFW fonu vs.) fon tanımı ile irtibatlandırılmayıp 'Krediler' kapsamında değerlendirilecektir. Bu tür kredilerde, bankanın yurtiçindeki kamu otoritelerine sorumluluğu var ise “Yurtiçi Kredi”, dış kaynağa sorumluluğu var ise “Yurtdışı Kredi” kullanımı sözkonusudur. Bu tür krediler pasifte 344, 345 Yurtiçi Diğer Kuruluşlardan Kullanılan Krediler - T.P.-YP. veya 348, 349 Yurtdışından Kullanılan Krediler - T.P.-Y.P. hesaplarında, aktifte ise kullandırılan kredinin niteliğine göre uygun hesaplarda izlenir.
386 ERTELENMİŞ VERGİ BORCU HESABI - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca oluşturulan ertelenmiş vergi borçlarının kaydedilmesine özgü bir hesaptır. 896 Ertelenmiş Vergi Borcu Giderleri - T.P. ve 796 Ertelenmiş Vergi Borcu Gelirleri - Y.P. hesapları ile karşılıklı olarak çalışır. Özkaynaklar ile ilişkilendirilen varlıklarla ilgili ertelenmiş vergi borcu tutarları ise özkaynaklarla ilişkilendirilir.
Ertelenmiş vergi varlık ve borçları netleştirilmek suretiyle finansal tablolara yansıtılır.
388 FONLARDAN KULLANDIRILAN KREDİ KARŞILIKLARI - TÜRK PARASI
Bu hesapta bankalara tahsis olunan ve 384 Bankamıza Tahsis Edilen Fonlar - T.P. hesabında izlenen fonlardan kredi olarak kullandırılan kısım bu hesaba aktarılır ve izlenir.
390 MUHTELİF BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankalarda alacaklı veya borçlu cari hesabı bulunmayan müşteri veya üçüncü şahısların bankalardan olan alacakları ile bankalarca açılan nakdi ve gayrinakdi kredilerin nakdi teminatı olarak alınan paraların, türev finansal araçlar için alınan teminatlar ile diğer borçların izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Veraset yoluyla devredilecek mevduat ile hacizli mevduat bu hesapta izlenemez. Ayrıca, banka ile menkul kıymetler yatırım fonu arasındaki Türk parası mali ilişkilerden doğan borçlar bu defteri kebir hesabındaki 39025 Menkul Kıymetler Yatırım Fonu Borçları yardımcı hesabında izlenir.
Kredi kartı hamili tarafından taksitli veya taksitsiz olarak yapılan harcama tutarları, satış belgesinin düzenlendiği tarihten üye işyerine ödemenin yapıldığı ana kadar geçen sürede, bu defteri kebir hesabındaki 39090 Kredi Kartı Ödemelerinden yardımcı hesabının ilgili alt hesabının alacağında izlenir.
392 ALACAKLI GEÇİCİ HESAPLAR - TÜRK PARASI
Mahsup yeri ve şekli önceden kesin olarak belli olmayan veya kısa sürede tediye olunacak veya ilgili hesaplara aktarılacak paralardan, banka için gerçek bir borç özelliği taşımayan ve genellikle bankanın iç işlemleri ile ilgili geçici durumda olanların kaydedilmesine özgü pasif nitelikli bir hesaptır.
392023 PEŞİN TAHSİL EDİLEN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
Kullandırılan krediler için peşin tahsil edilen komisyon ve benzeri masraflar tahsil edildiklerinde 392023 Peşin Tahsil Edilen Ücret ve Komisyonlar hesabına kaydedilir. Bu hesapta izlenen tutarların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde etkin faiz oranı yöntemiyle hesaplanan dönemi ilgilendiren bölümü 392023 Peşin Tahsil Edilen Ücret ve Komisyonlar hesabının borcuna ve ilgili gelir hesabının alacağına yazılmak suretiyle dönem gelirlerine yansıtılır.
394 ÖDEME EMİRLERİ - TÜRK PARASI
Şube veya muhabirler tarafından keşide edilen çeklerle havale emirlerinin kaydedildiği pasif nitelikli bir hesaptır.
395 ÖDEME EMİRLERİ - YABANCI PARA
Yurtdışındaki muhabirler tarafından, bankanın şubeleri üzerine çekilmiş yabancı para cinsinden çeklerle havale emirlerinin kaydedildiği pasif nitelikli bir hesaptır.
396 KAMU KURUM VE KURULUŞLARINA BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankaların çeşitli kanun, kararname ve özel anlaşmalarla üstlendiği görevlere ait işlemlerin kaydolunduğu bir hesaptır.
398 YÜKLENİCİLER HESABI
Bu hesap İller Bankası tarafından müteahhitlere yapılacak ödemelerin tahakkuku için kullanılır.
4 ÖZKAYNAKLAR
410 SERMAYE - TÜRK PARASI
Esas sözleşmede Türk parası olarak belirtilen ve ticaret siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır. Bu hesap, pasif nitelikli olup, genel müdürlük muhasebesinde izlenir. Kayıtlı sermaye sistemine alınmış bulunan bankalarda esas sermaye yerine çıkarılmış sermaye gösterilir. Kayıtlı sermaye tavanı ayrıca dipnotlarda belirtilir.
Sermaye karşılığı ihraç edilen hisse senedi türleri yardımcı hesaplarda izlenir.
412 SERMAYE TAAHHÜTLERİ - TÜRK PARASI
Türk parası olarak taahhüt edilen sermayenin kaydedildiği bir hesaptır. Bakiyesi henüz tahsil olunmamış sermaye miktarını gösterir. Aktif nitelikli olup, genel müdürlük muhasebesinde tutulur.
414 SERMAYE YEDEKLERİ - TÜRK PARASI
Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve bankada bırakılan tutarların izlendiği hesap grubudur.
41400 HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ
Yeni çıkarılan hisse senetlerinin primli satışından kaynaklanan tutarlar bu hesapta izlenir.
41402 HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI
İptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yapılan ödemelerin, bunların yerine çıkarılan hisse senetlerinden elde edilen hâsılat noksanı kapatıldıktan sonra artan kısmının izlendiği hesaptır.
41403 MENKUL DEĞERLER DEĞER ARTIŞ FONU
032, 033 Satılmaya Hazır Menkul Değerler-T.P, Y.P defteri kebir hesapları altında izlenen ve menkul değerler ile iştirakler ve bağlı ortaklıklar portföyünde izlenen kıymetlerin değerleme farklarının muhasebeleştirildiği bir hesaptır. Hesap, 03290, 03390 Menkul Değerler Değer Artış Hesabı ile iştirakler, bağlı ortaklıklar hesapları altında izlenen "Değerleme Artışı" ile 038 Menkul Değer Değer Düşüş Karşılığı - T.P. ve 246 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Vadeye Kadar Elde Tutulacak Md Değer Düşüş Karşılığı (-) - T.P. hesaplarıyla karşılıklı çalışır.
Satılmaya hazır menkul değerlerin değerleme farkları 032 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - T.P. hesabının açıklaması çerçevesinde kayıtlara yansıtılır.
41404 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞLARI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri gereğince yeniden değerlemeye tabi tutulan sabit kıymetlerin net defter değerinde meydana gelen değer artışlarının kaydedildiği pasif nitelikli bir hesaptır. İştirak ve bağlı ortaklık hisseleri ile satılmaya hazır menkul değer niteliğindeki hisse senetlerinin veya gayrimenkullerin satışından doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi kararlaştırılan kısmı da bu hesap altında çalışan 414044 Sermayeye Eklenecek İştirak ve Bağlı Ortaklık Hisseleri (satılmaya hazır menkul değer niteliğinde olan hisseler dâhil) ile Gayrimenkul Satış Kazançları hesaplarında izlenir.
41405 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR BEDELSİZ HİSSE SENETLERİ
İştirakler, bağlı ortaklıklar ve birlikte kontrol edilen ortaklıklarca, kâr kaynaklı olmayan içsel kaynaklardan yapılan sermaye artırımları dolayısıyla edinilen bedelsiz hisse senetlerine isabet eden tutarlar sonucu aktifte meydana gelen artışların izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır.
41406 RİSKTEN KORUNMA FONLARI
Riskten korunma amaçlı türev finansal araçlara ilişkin kazanç ve kayıplardan, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde özkaynaklarda muhasebeleştirilmesi gerekenler bu hesapta izlenir.
41409 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
Diğer sermaye yedekleri bu hesapta izlenir.
415 SERMAYE YEDEKLERİ - YABANCI PARA
Yabancı para olması kaydıyla 414 Sermaye Yedekleri hesabı açıklamaları bu hesap için de geçerlidir.
41503 MENKUL DEĞERLER DEĞER ARTIŞ FONU
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde özkaynak kalemleri arasında izlenmesi öngörülen menkul değer ve ortaklık paylarına ilişkin kur farkları bu hesabın ilgili tali hesaplarına kaydedilir.
41504 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞLARI
Döviz ödemek suretiyle iktisap edilen yurtdışındaki gayrimenkuller ile yurtdışı birimlerin aktiflerine kayıtlı menkuller ve maddi olmayan duran varlıkların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri gereğince yeniden değerleme farklarının izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. İştirak ve bağlı ortaklık hisseleri veya gayrimenkullerin satışından doğan kazancın sermayeye ilave edilmesi kararlaştırılan kısmı da bu hesap altında çalışan 415044 Sermayeye Eklenecek İştirak ve Bağlı Ortaklık Hisseleri (Satılmaya hazır menkul değerler niteliğinde olan hisseler dâhil) ile Gayrimenkul Satış Kazançları hesabında izlenir.
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde, özkaynak kalemleri arasında izlenmesi öngörülen menkul ve gayrimenkullere ilişkin kur farkları bu hesabın ilgili tali hesaplarına kaydedilir.
41505 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE BİRLİKTE KONTROL EDİLEN ORTAKLIKLAR BEDELSİZ HİSSE SENETLERİ
Bankanın yabancı para cinsinden ortak olduğu iştirakler, bağlı ortaklıklar ve birlikte kontrol edilen ortaklıklarca, kâr kaynaklı olmayan içsel kaynaklardan yapılan sermaye artırımları dolayısıyla edinilen bedelsiz hisse senetlerine isabet eden tutarlar sonucu aktifte meydana gelen artışların izlendiği pasif nitelikli bir hesaptır. Bu hesap sabit fiyat üzerinden hareket görür ve dönem sonları itibarıyla değerlemeye tabi tutulur.
41509 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
Riskten korunma işlemlerinden sağlanan kazanç ve kayıplar ile diğer sermaye yedekleri ve kur farkları bu hesapta izlenir.
420 KÂR YEDEKLERİ - TÜRK PARASI
Kanun ve esas sözleşme hükümleri ya da bankaların yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca, dağıtılmamış ya da bankada alıkonulmuş özkaynak kalemleri bu hesap grubunda izlenir.
42000 YASAL YEDEKLER
Türk Ticaret Kanununun 466 ncı maddesinin birinci fıkrası ile ikinci fıkrasının üçüncü bendi, 467 nci maddesi ve kuruluş kanunları gereğince yıllık kardan ayrılan yedek akçelerin kaydedildiği pasif nitelikli bir hesaptır.
42001 STATÜ YEDEKLERİ
Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde faaliyet yılı kârından mahsup edilmek suretiyle ayrılan yedekler bu hesapta izlenir.
42002 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
Yıllık vergi sonrası kârdan yasal yedeklerin ayrılmasından sonra, genel kurul kararı uyarınca ayrılan yedek akçeler bu hesaba kaydolunur. Genel kurulu bulunmayan bankalarda yönetim kurulu kararı ile 420020 Genel Kurul Kararı Uyarınca Ayrılan Yedek Akçe alt hesabını aynı amaçla kullanabilir. Birikmiş zararlar ise bu hesaptan mahsup edilir. Nitelik itibarıyla 420021 Dağıtılmamış Kârlar alt hesabı hesabı alacak bakiye, 420022 Birikmiş Zararlar alt hesabı borç bakiye verir.
440 KÂR VE ZARAR - TÜRK PARASI
Yıl sonlarında gider ve gelir hesaplarının bakiyelerinin devredildiği çift nitelikli bir hesaptır.
442 GEÇMİŞ YILLAR KÂR VE ZARARI - TÜRK PARASI
Bilânço ve Kâr/Zarar Cetveli, yetkili organları tarafından henüz onaylanmamış bankaların geçmiş yıllar kâr ve zararı bu hesapta izlenir.
448 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Özkaynak kalemlerinin enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, bu hesabın alacağına 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna kaydedilerek muhasebeleştirilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumlu farklar ise bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir.
5 FAİZ GELİRLERİ
500, 501 İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİNDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI, YABANCI PARA
İskonto ve iştira senetlerinden alınan faizler 500, 501 İskonto ve İştira Senetlerinden Alınan Faizler-T.P, Y.P hesaplarında izlenir. Türk parası iskonto ve iştira senetlerinden alınan Türk parası faizlerin cari dönem ile ilgili kısımlarının ve yabancı para iskonto ve iştira senetlerinden alınan yabancı para faizlerin cari dönem ile ilgili kısımlarının işlemin yapıldığı tarihteki kurdan Türk parası karşılıklarının kaydolunduğu hesaplardır.
502 FAKTORİNG ALACAKLARINDAN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Faktoring alacaklarından alınan Türk parası faizlerin takip edildiği bir hesaptır.
504 KIYMETLİ MADEN KREDİLERİNDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Kıymetli maden kredilerinden alınan Türk parası faizlerin takip edildiği bir hesaptır.
505 KIYMETLİ MADEN KREDİLERİNDEN ALINAN FAİZLER - YABANCI PARA
Kıymetli maden kredilerinden kıymetli maden veya döviz olarak alınan faizlerin işlem tarihindeki Türk parası karşılıklarının takip edildiği bir hesaptır.
KREDİLERDEN ALINAN FAİZLER
Kısa vadeli kredilerden alınan faizler 510’dan 523’e, orta ve uzun vadeli kredilerden alınan faizler ise 530'dan 543'e kadar olan hesaplarda izlenir.
Bu hesaplar, açık/teminatlı ayırımı hariç kredilerdeki tasnife paralel olarak düzenlenmiştir.
YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KREDİLERDEN ALINAN FAİZLER
Bu hesaba, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157 numaralı hesaplarda izlenen kredilere tahakkuk ettirilen Türk parası ve yabancı para faizler kaydolunur. Yabancı para faizler işlem tarihindeki kurdan Türk parasına çevrilir.
TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR (Tahsili Şüpheli Alacaklardan alınanlar dâhil) İLE ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLARDAN ALINAN FAİZLER
Türk parası ve yabancı para tasfiye olunacak alacaklar (Tahsili Şüpheli Alacaklardan alınanlar dâhil) ile zarar niteliğindeki krediler ve diğer alacaklardan tahsil olunan Türk parası ve yabancı para faizlerin kaydolunduğu bir hesaptır.
Karşılık Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde, Üçüncü Grup, Dördüncü Grup ve Beşinci Grup krediler ve diğer alacaklar altında tasnif edilentutarlar için döneme ilişkin faiz tahakkuku ve reeskontu yapılmaz. Donuk alacak haline dönüşen tutar için daha önce yapılmış bulunan ve tahsil edilmediği halde gelir yazılan faiz tahakkukları ve reeskontları, muhasebe kayıtları üzerinde iptal edilir. Donuk alacaklara ilişkin olarak, sadece nakden tahsil edilen faizler gelir yazılır.
550 KAYNAK KULLANIMI DESTEKLEME FONUNDAN ALINAN PRİMLER - TÜRK PARASI
İlgili mevzuat gereği, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonundan alınan primlerden yalnız banka hisselerinin kaydedildiği pasif nitelikli bir hesaptır.
560 ZORUNLU KARŞILIKLARDAN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde tesis edilen Türk parası zorunlu karşılıklardan alınan faizler bu hesaba kaydedilir.
570 BANKALARDAN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Yurtiçi ve yurtdışı bankalardan alınan Türk parası faizler bu hesaba kaydedilir.
572 PARA PİYASASI İŞLEMLERİNDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Türkıye Cumhurıyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası aracılığıyla diğer bir bankaya verilen borç karşılığında alınan Türk parası faizler bu hesaba kaydedilir.
576 TERS REPO İŞLEMLERİNDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Ters repo işlemlerinden elde edilen faiz gelirlerinin bu hesaba kaydedilir.
578 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Faiz geliri hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna bu hesabın alacağına kaydedilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumlu farklar ise bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir.
580 MENKUL DEĞERLERDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Alım-satım amaçlı, satılmaya hazır ve vadeye kadar elde tutulacak Türk parası menkul değerlerden alınan faizlerin kaydedildiği hesaptır.
Menkul kıymetlerin satış tutarı ile elde etme maliyeti arasındaki fark faiz geliri olarak bu hesaba kaydedilir. Ancak, menkul değerin satış fiyatının, satış tarihindeki itfa edilmiş maliyetinin üzerinde olması halinde, satış tutarı ile itfa edilmiş maliyet arasındaki olumlu fark 750 Sermaye Piyasası İşlemleri Kârları - T.P. hesabına gelir olarak yazılır. Menkul değerin satış fiyatının satış tarihindeki itfa edilmiş maliyetinin altında olması halinde ise, itfa edilmiş maliyet ile satış tutarı arasındaki olumsuz fark 870 Sermaye Piyasası İşlemleri Zararları - T.P. hesabına gider olarak yazılır.
582 FİNANSAL KİRALAMA GELİRLERİ - TÜRK PARASI
Finansal kiralama işlemlerinden sağlanan Türk parası faiz gelirleri bu hesapta izlenir. Bu hesap, 204 Kazanılmamış Finansal Kiralama Gelirleri (-) - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
592 ŞUBELERDEN ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bu hesaba, şubelerin karşılıklı işleyen hesapları üzerinden genel müdürlükçe tahakkuk ettirilerek belgesi düzenlenen Türk parası faizler kaydedilir. Bu hesap dönem sonlarında aynı tutardaki 650 Şubelere Verilen Faizler - T.P. hesabı ile kapatılarak gelir tablosunda gösterilmez.
598 DİĞER ALINAN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bu hesaba, yukarıda belirtilenler dışındaki işlemler sonucu elde edilen Türk parası faiz gelirleri kaydedilir.
Geçmiş yıllarda herhangi bir nedenle gider yazılan ve cari dönemde tahsil edilmesi sebebiyle veya başka bir sebeple hesaben düzeltilmesi gereken faiz gelirleri 59800 Geçmiş Yıllar Faiz Giderlerine Ait Düzeltme Hesabına kaydedilir.
6 FAİZ GİDERLERİ
Bankaların sağladığı yabancı kaynaklara ödedikleri faizler ile yasal yükümlülüklerini yerine getirememesi nedeniyle ödediği faizler bu gruptaki hesaplarda yer alır.
610 TÜRK PARASI MEVDUATA VERİLEN FAİZLER (Y.İ.Y.K)
Tasarruf mevduatı ile bunlar dışında kalan diğer mevduat hesaplarına ödenen Türk parası faizler, bu hesaplar için açılmış bulunan yardımcı hesaplara borç kaydolunur.
614 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARINA VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Kıymetli maden depo hesaplarına verilen faizlerin Türk parası olarak takip edildiği hesaptır.
615 KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARINA VERİLEN FAİZLER - YABANCI PARA
Kıymetli maden depo hesaplarına kıymetli maden veya döviz olarak verilen faizlerin işlem tarihindeki Türk parası karşılıklarının takip edildiği bir hesaptır.
616 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KIYMETLİ MADEN KREDİLERİNE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bankaların, yurtdışındaki banka ve diğer kuruluşlardan kullandıkları kısa, orta ve uzun vadeli kıymetli maden kredilerine verdikleri Türk parası faizlerin izlendiği bir hesaptır.
617 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KIYMETLİ MADEN KREDİLERİNE VERİLEN FAİZLER - YABANCI PARA
Bankaların, yurtdışındaki banka ve diğer kuruluşlardan kullandıkları kısa, orta ve uzun vadeli kıymetli maden kredilerine kıymetli maden veya döviz olarak verdikleri faizlerin işlem tarihindeki Türk parası karşılıklarının izlendiği bir hesaptır.
620 TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI KREDİLERİNE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından reeskont veya avans işlemiyle sağlanan kredilere ilişkin Türk parası faizler bu hesapta izlenir.
622 YURTİÇİNDEN KULLANILAN KREDİLERE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bankanın, yurtiçindeki bankalar ile diğer kuruluşlardan Türk parası üzerinden kullandığı kredilere ödediği Türk parası faizler, bu hesapta izlenir.
624 YURTDIŞINDAN KULLANILAN KREDİLERE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bankanın yurtdışındaki banka, kuruluş ve fonlardan Türk parası üzerinden kullandığı kredilere ödediği Türk parası faizler, bu hesapta izlenir.
626 PARA PİYASASI İŞLEMLERİNE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası aracılığıyla diğer bir bankadan alınan borç karşılığında verilen Türk parası faizler bu hesaba kaydedilir.
628 REPO İŞLEMLERİNE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bankaların repo işlemleri dolayısıyla ödediği faiz giderleri bu hesaba borç kaydedilir.
630 İHRAÇ EDİLEN MENKUL KIYMETLERE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Banka tarafından üçüncü kişilere Türk parası üzerinden satılarak ihraç edilen menkul kıymetlere verilen Türk parası faizler, bu hesaba kaydedilir.
640 FONLARA VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Bankanın, bütçeden ve diğer kamu kaynaklarından yasa veya idari kararlarla Türk parası üzerinden sağlamış olduğu fonlara ödediği Türk parası faizler bu hesaba kaydedilir.
642 FAKTORİNG İŞLEMLERİNDEN BORÇLARA VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Faktoring borçlarına verilen Türk parası faizlerin takip edildiği bir hesaptır.
644 FİNANSAL KİRALAMA GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Finansal kiralama yoluyla edinilen varlıklar için yapılan Türk parası ödemeler bu hesaba kaydedilir.
650 ŞUBELERE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
“Alacaklı Şubeler” hesabına genel müdürlükce tahakkuk ettirilen Türk parası faizler bu hesaba kaydolunur. Bu hesap dönem sonlarında aynı tutardaki 592 Şubelerden Alınan Faizler - T.P. hesabı ile kapatılarak gelir tablosunda gösterilmez.
652 YURTDIŞI MERKEZ VE ŞUBELERE VERİLEN FAİZLER - TÜRK PARASI
Yurtdışı merkez ve şubelere verilen Türk parası faizler bu hesapta izlenir.
678 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Faiz gideri hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumsuz farklar ise bu hesabın alacağına 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna kaydedilir.
698 VERİLEN DİĞER FAİZLER - TÜRK PARASI
Eksik tesis olunan zorunlu karşılıklar ve Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu kesintilerinin zamanında ve tam olarak yatırılmaması nedenleriyle tahakkuk eden cezai faizler ile diğer Türk parası faiz tahakkukları bu hesapta izlenir.
Geçmiş yıllarda gelir yazılan ve cari dönemde hesaben düzeltilmesi gereken faiz giderleri 69800 Geçmiş Yıllar Faiz Gelirlerine Ait Düzeltme Hesabına kaydedilir.
7 FAİZ DIŞI GELİRLER
İSKONTO VE İŞTİRA SENETLERİNDEN ALINAN KOMİSYONLAR
Bankanın iskonto ve iştiraya kabul ettiği Türk parası ve yabancı para üzerinden düzenlenmiş senetlerden aldığı komisyonlar 700, 701 İskonto ve İştira Senetlerinden Alınan Komisyonlar - T.P., Y.P. defteri kebir hesaplarında izlenir.
FAKTORİNG ALACAKLARINDAN ALINAN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
Faktoring alacaklarından alınan Türk parası ve yabancı para komisyon ve ücretler 702, 703 Faktoring Alacaklarından Alınan Ücret ve Komisyon - T.P., Y.P. hesaplarında izlenir.
KREDİLERDEN ALINAN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
Kredilerden alınan Türk parası ve yabancı para komisyon ve ücretler, 710'dan 743'e kadar olan hesaplarda izlenir.
YENİDEN YAPILANDIRILAN VE İTFA PLANINA BAĞLANAN KREDİLERDEN ALINAN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
“Yeniden Yapılandırılan ve İtfa Planına Bağlanan Krediler” hesaplarındaizlenen krediler ve diğer alacaklardan alınan Türk parası ve yabancı para ücret ve komisyonların kaydedildiği bir hesaptır.
TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR (Tahsili Şüpheli Alacaklardan alınanlar dâhil) İLE ZARAR NİTELİĞİNDEKİ KREDİLER VE DİĞER ALACAKLARDAN ALINAN ÜCRET VE KOMİSYONLAR
Tasfiye olunacak alacaklar (Tahsili Şüpheli Alacaklardan alınanlar dâhil) ile zarar niteliğindeki krediler ve diğer alacaklardan tahsil olunan Türk parası ve yabancı para ücret ve komisyonların kaydedildiği bir hesaptır.
Sözkonusu donuk krediler ve diğer alacaklardan alınacak ücret ve komisyonlar için gelir tahakkuk ve reeskont işlemi uygulanamaz. Sözkonusu ücret ve komisyonlar nakden tahsil edilmedikçe gelir yazılamaz.
748 NAKDİ OLMAYAN KREDİLERDEN ALINAN ÜCRET VE KOMİSYONLAR - TÜRK PARASI
Bankanın, üçüncü kişi ve kuruluşlara hitaben, müşterileri lehine verdiği teminat mektubu, garantiler, kabul kredisi, aval ve ciroları ile benzeri nakdi olmayan krediler için ilgili müşterilerden tahsil ettiği Türk parası ücret ve komisyonların kaydına özgü bir hesaptır. İthal garantisi komisyonları ile prefinansman kredisi komisyonları 74802 Garanti Komisyonları yardımcı hesabında izlenir.
750 SERMAYE PİYASASI İŞLEMLERİ KÂRLARI - TÜRK PARASI
Türk parası menkul değerlerin satışından doğan kârlar ile menkul değerlerin alım-satımı ile ilgili komisyon bedellerinin kaydedildiği bir hesaptır.
Menkul değerlerin satış tutarı ile elde etme maliyeti arasındaki fark faiz geliri olarak 580 Menkul Değerlerden Alınan Faizler - T.P. hesabına kaydedilirken, satış fiyatının, satış tarihindeki itfa edilmiş maliyetin üzerinde olması durumunda, itfa edilmiş maliyet ile satış tutarı arasındaki olumlu fark bu hesaba gelir olarak yazılır.
75003 Değerleme Kazancı hesabı, gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan menkul değerlerin değer artış hesapları ile karşılıklı çalışır.
752 ALIM SATIM AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN KÂRLAR - TÜRK PARASI
Alım satım amaçlı türev finansal araçlardan doğan kârlar bu hesapta izlenir.
754 RİSKTEN KORUNMA AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN KÂRLAR - TÜRK PARASI
Riskten korunma amaçlı türev finansal araçlara ilişkin kazançlardan, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde kâr yazılması gerekenler bu hesapta izlenir.
760 BANKACILIK HİZMETLERİ GELİRLERİ - TÜRK PARASI
Herhangi bir kredi işlemine bağlı olmayıp, başlı başına bankanın yaptığı hizmetler karşılığında alınan Türk parası ücret ve komisyonların kaydına özgü bir hesaptır.
Şubelerden alınan komisyon ve ücret gelirleri, aynı tutardaki şubelere verilen komisyon ve ücret giderleri ile kapatılarak gelir tablosunda gösterilmez.
771 KAMBİYO KÂRLARI - YABANCI PARA
Kambiyo hesapları kapsamında efektif, döviz ve kıymetli maden alım-satımı ve değerlemesi ile arbitraj işleminden elde edilen kârlar gibi çeşitli kambiyo kârlarının Türk parası karşılıklarının kaydedildiği bir hesaptır.
77100 ARBİTRAJ KÂRLARI
Bankanın mevcut dövizlerinden bir bölümünün ihtiyaç duyulan başka cins dövize dönüştürülmesi sırasında bankanın kurlarına nazaran iki borsa fiyatı arasında meydana gelen lehte farkların Türk parası karşılıkları bu hesapta izlenir.
77101 EFEKTİF VE DÖVİZ ALIM SATIM VE DEĞERLEME KÂRLARI
Efektif ve döviz alış ve satış kurları arasında banka lehine oluşan farkın ve değerleme kârının izlendiği bir hesaptır.
77110 KIYMETLİ MADEN ALIM/SATIM DEĞERLEME KÂRLARI
Kıymetli maden alış fiyatıyla satış fiyatı arasında banka lehine oluşan farkın ve değerleme kârının izlendiği bir hesaptır.
77199 DİĞER
Yukarıdaki yardımcı hesaplar içinde yer almayan diğer kambiyo kârları bu hesapta izlenir.
774 BİRLEŞME GELİRLERİ - TÜRK PARASI
Birleşme ve devir işlemlerinden sağlanan gelirler, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde bu hesapta izlenir.
778 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Faiz dışı gelir hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumlu farklar ise bu hesabın borcuna 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir.
780 ALINAN KÂR PAYLARI - TÜRK PARASI
Bankanın Türk parası iştiraklerinin, bağlı ortaklıklarının ve birlikte kontrol ettiği ortaklıklarının faaliyetleri sonucu elde ettikleri kârdan sermaye payı olarak dağıtılan Türk parası temettülerin banka payına düşen miktarı ile gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan menkul değerler ve satılmaya hazır menkul değerlerden elde edilen kâr paylarının kaydedildiği bir hesaptır.
İştirakler, bağlı ortaklıklar ve birlikte kontrol edilen ortaklıklarca kâr kaynaklı içsel kaynakların sermayeye ilavesi dolayısıyla bedelsiz edinilen hisse senetleri bu hesaba kaydedilerek gelir yazılır. Ancak, sermaye artırımına esas olan kârın her türlü muvazaadan arî olması ve/veya ana ortaklık, iştirak, bağlı ortaklık ve birlikte kontrol edilen ortaklıklar arasında veya bunlarla diğer kuruluş ve ortaklıklar arasında birden fazla işleme konu edilmemiş gerçek ticari muameleler kaynaklı olması gerekmektedir.
790 DİĞER FAİZ DIŞI GELİRLER - TÜRK PARASI
Yukarıda sayılanlar dışında kalan diğer faiz dışı gelirlerin kaydedildiği bir hesaptır. Aşağıda yer alan yardımcı ve alt hesaplarda izlenir.
79000 DEPO GİDERLERİ KARŞILIĞI
Emtia karşılığında açılan krediler dolayısıyla bankaya rehin olarak bırakılan emtia için, bankaca yapılan her türlü harcamayı karşılamak üzere tahsil edilen paraların kaydına özgü bir hesaptır.
79001 HABERLEŞME GİDERLERİ KARŞILIĞI
Müşteriler nam ve hesabına yapılan işlemler nedeniyle yapılan haberleşme harcamaları karşılığı olarak tahsil edilen bedellerin kaydedildiği bir hesaptır.
79002 DAMGA VERGİSİ KARŞILIĞI
Müşteriler nam ve hesabına yapılan işlemler nedeniyle damga vergisi karşılığı olarak müşterilerden tahsil edilen bedellerin izlendiği bir hesaptır.
79003 PUL BEYİYELERİ
Banka şubelerinin, bayilik ruhsatına sahip bulunmaları nedeniyle, Maliye Bakanlığı'ndan tahsil ettikleri pul beyiyeleri bu hesaba kaydedilir.
79004 EKSTRE MASRAF KARŞILIĞI
Banka müşterilerine gönderilen ekstreler için yapılan masraflar karşılığı tahsil ettikleri tutarlar bu hesaba kaydedilir.
79005 AKTİFLERİMİZİN SATIŞINDAN ELDE EDİLEN GELİRLER
Kullanılmasına gerek kalmayan duran varlıklar, iştirakler, bağlı ortaklıklar, yatırım amaçlı menkul kıymetler ile Kanunun 57 nci maddesinde belirtilen hususları da kapsayacak biçimde gayrimenkullerin defter değerini aşan bir bedelle satılmasından elde edilen karlar bu hesaba kaydedilir.
79007 GEÇMİŞ YILLAR GİDERLERİNE AİT DÜZELTME HESABI
Geçmiş yıllarda herhangi bir nedenle gider yazılan ve cari dönemde, tahsil edilmesi sebebiyle veya başka bir sebeple hesaben düzeltilmesi gereken Türk paralarının kaydına özgü bir hesaptır. Bu kapsamda geçmiş yıllarda yapılan karşılık giderlerine ilişkin düzeltmeler de bu hesapta izlenir.
79009 ÇEK KARNESİ BEDELLERİ
Bankaların keşide edilmek üzere müşterilerine verdikleri çek karneleri masrafları karşılığı tahsil ettikleri tutarlar bu hesapta izlenir.
79010 KİRALAMA GELİRLERİ
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı çerçevesinde bankaların kiralayan sıfatıyla elde ettikleri ilgili döneme isabet eden finansal kiralama dışında faaliyet kiralaması ve diğer kiralamalardan elde edilen gelirler bu hesapta izlenir.
79099 DİĞER GELİRLER
Yukarıda izah edilenler dışında kalan diğer faiz dışı gelirlerin izlendiği bir hesaptır.
792 OLAĞANÜSTÜ GELİRLER - TÜRK PARASI
Bankanın normal bankacılık faaliyetlerinin dışında tekrar olma olasılığı düşük olan işlemlerden ve/veya olaylardan elde ettiği, cari yıl kârını veya zararını önemli ölçülerde etkileyen Türk parası gelirlerin kaydolunduğu bir hesaptır. Dikkat edilmesi gereken husus, hesabın muhasebe hataları ve geçmiş yıllara ait gelir hesaplarının değiştirilmesi sonucu doğacak işlemler için kullanılmayacağıdır.
794 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI GELİRLERİ - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca oluşturulan ertelenmiş vergi varlıkları 262 Ertelenmiş Vergi Varlığı Hesabı - T.P.’nin borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilir.
Ertelenmiş vergi varlıkları ve borçları netleştirilmek suretiyle finansal tablolara yansıtılır.
796 ERTELENMİŞ VERGİ BORCU GELİRLERİ - T.P.
Sonraki dönemlere ilişkin kurumlar vergisi tutarı, ilgili dönemde 386 Ertelenmiş Vergi Borcu - T.P. hesabının borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilerek kapatılır ve 35004 Vergi Karşılıkları ve 380 Ödenecek Vergi, Resim, Harç ve Primler - T.P. hesaplarının açıklamasında belirtildiği şekilde cari dönem vergisi olarak kaydedilir.
798 PARASAL POZİSYON KÂRI - TÜRK PARASI
Aktif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar “288 Enflasyona Göre Düzeltme Farkları - T.P.” hesabının borcuna, bu hesabın alacağına kaydedilir.
Faiz gideri ve faiz dışı gider hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar bu hesabın alacağına ilgili “Enflasyona Göre Düzeltme Farkları” hesabının borcuna kaydedilir.
8 FAİZ DIŞI GİDERLER
Banka faaliyetlerinin yürütülmesi için bilânço dönemi içinde yapılan personel giderleri, karşılık giderleri, yatırılan vergi ve harçlar ile çeşitli Türk parası işlemlerden dolayı verilen ücret ve komisyonlar, ayrılan amortismanlar, kambiyo işlemleri ile ilgili zararlar, sermaye piyasası zararları ve diğer işletme giderleri “Faiz Dışı Giderler” bölümünün aşağıda gösterilen defteri kebir hesaplarında izlenir.
810 PERSONEL GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Bankada çalışan bütün personele ödenen aylık ve ücretler, ödenek ve tazminatlar, yapılan sosyal yardımlar, yolluk ve sigorta primleri gibi çalışanların haklarınının ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde kaydına özgü bir hesaptır.
811 PERSONEL GİDERLERİ - YABANCI PARA
Yurtdışında görevli personele yabancı para üzerinden ödenen aylık ve ücretler, ödenek ve tazminatlar ve yapılan sosyal yardım, yolluk ve sigorta primleri gibi hakların ödeme tarihi itibarıyla Türk parası karşılıklarının kaydına özgü bir hesaptır.
820 KARŞILIK VE DEĞER DÜŞME GİDERLERİ - TÜRK PARASI
82000 ÖZEL KARŞILIK GİDERLERİ
Karşılık Yönetmeliği hükümleri uyarınca ayrılan özel karşılıklar bu hesaba borç, 180 Özel Karşılıklar - T.P. hesabına alacak yazılmak suretiyle muhasebeleştirilir.
82001 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI - DÖNEM SONUNDA HESAP EDİLEN
Dönem sonları itibarıyla hesaplanan yükümlülük tutarları 35001 Kıdem Tazminatı Karşılığı hesabına alacak, bu hesaba borç verilerek gider yazılır.
82002 VERGİ KARŞILIĞI
Bankanın yurtiçi faaliyetleri sonucu elde ettiği vergiye tabi dönem kârı üzerinden ödenecek kurumlar vergisi ile gelirleri üzerinden ödenecek gelir vergisinin döneme isabet eden kısmı için ayrılan karşılıkların kaydedildiği hesaptır. Bu hesap 35004 Vergi Karşılıkları pasif hesabı ile karşılıklı çalışır.
82003 DİĞER KARŞILIK VE DEĞER DÜŞME GİDERLERİ
820030 MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞME GİDERLERİ
Türk parası menkul değerlerin değerlenmiş tutarlarının maliyet bedellerinin altına düşmesi sonucu doğan değer düşüklüğü tutarları 032 Satılmaya Hazır Menkul Değerler - T.P. ve 038 Menkul Değerler Değer Düşüş Karşılığı - T.P. hesaplarının açıklamaları çerçevesinde, bu hesaba borç verilerek zarar yazılır.
820031 İŞTİRAKLER, BAĞLI ORTAKLIKLAR VE VADEYE KADAR ELDE TUTULACAK MENKUL DEĞERLER DEĞER DÜŞÜŞ GİDERLERİ
Türk parası iştirakler, bağlı ortaklıklar ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerlerin maliyet bedellerinde veya değerlenmiş bedellerinde değer düşüklüğü meydana gelmesi halinde, değer düşüklüğü tutarı 246 İştirakler, Bağlı Ortaklıklar ve Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler Değer Düşüş Karşılığı (-) - T.P. hesabına alacak ve bu hesaba borç verilerek zarar yazılır.
820032 BANKA SOSYAL YARDIM SANDIĞI VARLIK AÇIKLARI KARŞILIĞI GİDERLERİ
Banka çalışanlarına emeklilik yıllarında da ödeme yapabilmek için oluşturulan sosyal yardım sandığının finansal tablolarında ortaya çıkan Türk parası varlık açıkları için ayrılan karşılık, 35002 Banka Sosyal Yardım Sandığı Varlık Açıkları Karşılığı hesabına alacak ve bu hesaba borç verilerek zarar yazılır.
820033 KISA VADELİ ÇALIŞAN HAKLARI YÜKÜMLÜLÜKLERİ KARŞILIĞI GİDERLERİ
Hesap, bankaların çalışanları için ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümlerine göre hesaplayacağı kısa vadeli çalışan haklarından doğan yükümlülükleri için ayırması gereken karşılıkların kaydedilmesine mahsustur. Bu hesap, 35003 Kısa Vadeli Çalışan Hakları Yükümlülükleri Karşılığı yardımcı hesabı ile karşılıklı olarak çalışır.
820034 GENEL KARŞILIK GİDERLERİ
Hesap, bankaların Karşılık Yönetmeliği uyarınca ayırdıkları genel karşılıkların kaydedilmesine mahsustur. Bu hesap, 35000 Genel Karşılıklar yardımcı hesabı ile karşılıklı olarak çalışır.
820035 MUHTEMEL RİSKLER İÇİN AYRILAN SERBEST KARŞILIK GİDERLERİ
Hesap, 350990 Muhtemel Riskler İçin Ayrılan Serbest Karşılıklar yardımcı hesabı ile karşılıklı çalışır.
820039 DİĞER
Yukarıda belirtilenler dışında kalan diğer karşılıklarla ilgili giderler bu hesaba kaydedilir.
82005 DURAN VARLIKLAR DEĞER DÜŞÜŞ GİDERLERİ
Türk parası duran varlıklarda değer düşüşleri olduğunda, 264 Duran Varlıklar Değer Düşüş Karşılığı -(-) T.P. hesabına alacak, bu hesaba borç verilerek değer düşüklüğü tutarı zarar yazılır.
830 VERGİ, RESİM, HARÇLAR VE FONLAR - TÜRK PARASI
Menkul ve gayrimenkullere ilişkin her türlü vergi yükümlülükleri ile faaliyetler nedeniyle ödenecek çeşitli vergi, resim, harç ve fonların kaydedildiği bir hesaptır.
831 VERGİ, RESİM, HARÇLAR VE FONLAR - YABANCI PARA
Bankanın yurtdışındaki ülkelere ödediği yabancı para vergi, resim, harçlar ile yurtdışı kredilerden ödenen kaynak kullanımını destekleme fonunun Türk parası üzerinden kaydedildiği bir hesaptır.
840 VERİLEN KOMİSYON VE ÜCRETLER - TÜRK PARASI
Bankanın diğer ortaklık ve kuruluşlardan sağladığı Türk parası yabancı kaynaklar ile faktoring borçları ve diğer işlemler nedeniyle ödediği komisyon ve ücretlerin izlendiği bir hesaptır.
841 VERİLEN KOMİSYON VE ÜCRETLER - YABANCI PARA
Bankanın diğer ortaklık ve kuruluşlardan sağladığı yabancı para cinsi dövizler karşılığı kaynaklar ile yabancı para üzerinden yapılan işlemler nedeniyle yabancı para olarak ödediği komisyon ve ücretlerin Türk parası karşılıklarının izlendiği bir hesaptır.
850 AMORTİSMAN GİDERİ - TÜRK PARASI
Bankanın mülkiyetindeki menkul ve gayrimenkuller ile ilk tesis ve taazzuv giderlerinin ve özel maliyet bedelleri gibi giderlerin itfa edilmelerini teminen ilgili bilanço döneminde ayrılan amortismanlar bu hesapta izlenir.
861 KAMBİYO ZARARLARI - YABANCI PARA
Efektif, döviz ve kıymetli maden alım/satımı ve değerlemesi ile arbitraj işlemlerinden kaynaklanan zararlar bu hesapta izlenir.
86100 ARBİTRAJ ZARARLARI
Mevcut dövizlerden bir kısmının ihtiyaç duyulan başka bir döviz cinsine dönüştürülmesi sırasında bankanın kurlarına nazaran iki borsa fiyatı arasında meydana gelen aleyhte farkların Türk parası karşılıkları bu hesapta izlenir.
86101 EFEKTİF VE DÖVİZ ALIM/SATIM VE DEĞERLEME ZARARLARI
Efektif ve döviz alış kurları ile satış kurları arasında banka aleyhine oluşan farkın ve değerleme zararının izlendiği bir hesaptır.
86110 KIYMETLİ MADEN ALIM/SATIM DEĞERLEME ZARARLARI
Kıymetli maden alış fiyatıyla satış fiyatı arasında banka aleyhine oluşan farkın ve değerleme zararının izlendiği bir hesaptır.
86199 DİĞER
Yukarıdaki yardımcı hesaplara alınmayan diğer kambiyo zararlarının takibi de bu hesapta yapılır.
862 RİSKTEN KORUNMA AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN ZARARLAR - TÜRK PARASI
Riskten korunma amaçlı türev finansal araçlara ilişkin kayıplardan, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde zarar yazılması gerekenler bu hesapta izlenir.
870 SERMAYE PİYASASI İŞLEMLERİ ZARARLARI - TÜRK PARASI
Türk parası menkul değerlerin satışından doğan zararların kaydedildiği bir hesaptır.
Menkul değerlerin satış tutarı ile elde etme maliyeti arasındaki fark faiz geliri olarak 580 Menkul Değerlerden Alınan Faizler - T.P. hesabına kaydedilirken, satış fiyatının, satış tarihindeki itfa edilmiş maliyetin altında olması durumunda, itfa edilmiş maliyet ile satış tutarı arasındaki olumsuz fark bu hesaba gider olarak yazılır.
872 ALIM SATIM AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN ZARARLAR - TÜRK PARASI
Alım satım amaçlı türev finansal araçlardan doğan zararlar bu hesaba kaydedilir.
874 BİRLEŞME GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Birleşme ve devir işlemleri için yapılan giderler ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde bu hesapta izlenir.
876 YENİDEN YAPILANMA GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Banka yönetimi tarafından planlanan ve kontrol edilen, bankanın faaliyet alanında ve faaliyetlerinin yürütülme yöntemlerinde önemli ölçüde değişiklikler getiren bir programın maliyeti için ayrılan karşılık giderleri ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde bu hesapta izlenir. Bu hesap 35020 Yeniden Yapılanma Karşılığı pasif hesabı ile karşılıklı çalışır.
878 ENFLASYONA GÖRE DÜZELTME FARKLARI - TÜRK PARASI
Faiz dışı gider hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar bu hesabın borcuna, 798 Parasal Pozisyon Kârı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir. Düzeltme neticesinde negatif enflasyon sebebiyle oluşan olumsuz farklar ise bu hesabın alacağına 898 Parasal Pozisyon Zararı - T.P. hesabının borcuna kaydedilir.
880 DİĞER İŞLETME GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Bankanın faaliyetlerini yürütebilmesi için bilanço dönemi içinde yaptığı diğer işletme giderleri bu hesaba kaydedilir.
882 DİĞER GİDERLER VE ZARARLAR - TÜRK PARASI
Bankanın faaliyetlerini yürütebilmesi için bilânço dönemi içinde yaptığı, işletme giderleri haricindeki diğer gider ve zararlar bu hesaba kaydedilir.
Geçmiş yıllarda gelir yazılan ve cari dönemde, geri ödenmesi sebebiyle veya başka bir sebeple hesaben düzeltilmesi gereken paralar 88207 Geçmiş Yıllar Gelirlerine Ait Düzeltme Hesabında izlenir.
890 OLAĞANÜSTÜ GİDERLER - TÜRK PARASI
Bankanın normal bankacılık faaliyetlerinin dışında tekrar olma olasılığı düşük olan işlemlerden ve/veya olaylardan elde ettiği, cari yıl kârını veya zararını önemli ölçülerde etkileyen, Türk parası giderlerin kaydolunduğu bir hesaptır. Dikkat edilmesi gereken husus bu hesabın muhasebe hataları ve geçmiş yıllara ait gider hesaplarının değiştirilmesi sonucu doğacak işlemler için kullanılmamasıdır.
894 ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞI GİDERLERİ - TÜRK PARASI
Cari yıla ilişkin kurumlar vergisi, sonraki dönemlerde ertelenmiş vergilere ilişkin düzenlemeler kapsamında oluşturulan ertelenmiş vergi varlığından indirilirken, bu hesabın borcuna 262 Ertelenmiş Vergi Varlığı Hesabı - T.P. hesabının alacağına kaydedilir.
896 ERTELENMİŞ VERGİ BORCU GİDERLERİ - TÜRK PARASI
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı kapsamında oluşturulan ertelenmiş vergi borçları bu hesabın borcuna 386 Ertelenmiş Vergi Borcu Hesabı - T.P. hesabının alacağına kaydedilerek gider yazılır.
898 PARASAL POZİSYON ZARARI - TÜRK PARASI
Pasif nitelikli hesapların enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar, bu hesabın borcuna, ilgili “Enflasyona Göre Düzeltme Farkları” hesabının alacağına kaydedilir.
Faiz geliri ve faiz dışı gelir hesaplarının enflasyona göre düzeltilmesinden kaynaklanan farklar bu hesabın borcuna, ilgili “Enflasyona Göre Düzeltme Farkları” hesabının alacağına kaydedilir.
9 BİLÂNÇO DIŞI HESAPLAR
912 TÜRK PARASI TEMİNAT MEKTUPLARINDAN BORÇLAR
Herhangi bir kişi ya da kuruluşa hitaben, belirli bir işin saptanan koşullara uygun olarak belli bir süre içinde yapılacağını, aksi takdirde işi yapmakla yükümlü olan tarafın işi veren tarafa ödemesi gereken Türk parası tutarının banka tarafından ödeneceğine dair verilen teminat mektuplarının kaydedildiği bir hesaptır.
Bu hesapta "Geçici", "Kesin", "Avans" ve "İstihkaklardan İşverence Yapılan Kesintilerin Müteahhite Ödenmesi İçin Düzenlenen" teminat mektupları "Limit İçi" ve "Limit Dışı" olarak izlenirler. Gümrük mevzuatına göre verilecek olan teminat mektupları ise "Gümrük" teminat mektupları hesabında gösterilir.
Bu hesap 910 Teminat Mektuplarından Alacaklar - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışır. 910 Türk Parası Teminat Mektuplarından Alacaklar hesabında teminat mektupları teminat türlerine göre yardımcı hesaplarda, bankanın kefil olduğu kişi ya da kuruluşların niteliğine göre de ‘İştirakler ve Diğer Müşteriler’ alt hesaplarında izlenir.
Nakit temini amacıyla verilen teminat mektupları 91270 Nakdi Kredilerin Teminatı İçin Verilen Teminat Mektupları hesabında izlenir.
922 KABUL KREDİLERİNDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Yabancı ihracatçıların keşide ettikleri Türk parası poliçelerin banka tarafından kabulü veya aval sıfatı ile imzalanması veya yurtdışındaki muhabirlere banka adına verecekleri kabul kredileri için tevdi edilecek garantiler bu hesaba kaydedilir.
İthalatın yapılması ve mal bedellerinin vadesinde transferi halinde ters bir kayıtla ilgili hesaplardaki bakiyeler tasfiye edilir.
Kabul kredili ithalatta, bir akreditif işlemi sözkonusu ise bu tür işlemler 92300 Kabul Kredili İthalat Akreditifleri yardımcı hesabında, eğer sadece poliçelere aval verme işlemi sözkonusu ise ithalatın cinsine göre (mal veya vesaik mukabili ithalat) 92302 Mal Mukabili İthalat ve 92304 Vesaik Mukabili İthalat yardımcı hesaplarında izlenir.
Bu hesap 920 Kabul Kredilerinden Alacaklar - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışır. Bu hesapta kabul kredileri, yardımcı hesaplar düzeyinde teminat cinslerine göre, alt hesaplar düzeyinde ise verilen kişilerin niteliğine göre “İştirakler ve Diğer Müşteriler” alt hesaplarında izlenir.
932 AKREDİTİF TAAHHÜTLERİMİZDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Banka tarafından açtırılan “Kabul Kredili İthalat Akreditifleri”, “Vesaik İbrazında Ödenecek İthalat Akreditifleri”, “Vadeli İthalat Akredifleri”, “Teyitli İhracat Akreditifleri” ile “Garanti Akreditifleri” bu hesabın ilgili yardımcı hesaplarında izlenir. Bu hesap 930 Akreditif Taahhütlerimizden Alacaklar - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
934 MÜŞTERİ ADINA YAPILAN TÜREV FİNANSAL ARAÇ ALIM SATIM İŞLEMLERİNDEN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Bankaların, vadeli işlem borsalarında müşterileri adına gerçekleştirdikleri türev finansal araçlardan kaynaklanan alacaklarının izlendiği hesaptır. Bu hesap, 936 Müşteri Adına Yapılan Türev Finansal Araç Alım Satım işlemlerinden Borçlar - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
942 CİROLARIMIZ - TÜRK PARASI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına reeskonta veya teminata verilen Türk parası kıymetlerle, bankanın diğer bankalara ciro ettiği veya ciranta sıfatıyla imza ettiği Türk parası kıymetlerinin izlendiği bir hesaptır. Bu hesap 940 Cirantalarımız - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışır.
944 RİSKTEN KORUNMA AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Riskten korunma amaçlı türev finansal araçlar bu hesapta izlenir. Bu finansal araçların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca değerlemeye tabi tutulmasından doğan farklar ise ilgili bilânço hesabı ile ilgisine göre ilgili kâr/zarar veya özkaynak hesabı karşılıklı çalıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilir.
952 MENKUL KIYMET İHRACINDA SATIN ALMA GARANTİLERİMİZDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankanın ihracına aracılık yaptığı menkul kıymetlerin belirlenen sürede satılmaması halinde verdiği satın alma garantilerinin izlendiği bir hesaptır.
Bu hesap, 950 Menkul Kıymet İhracında Satın Alma Garantilerimizden Alacaklar - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
954 FAKTORİNG GARANTİLERİNDEN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Faktoring işlemleri sözleşmesi ile alıcılar adına verilen ve satıcıya rücu edilemeyen ödeme garantileri bu hesapta izlenir. Hesap, 956 Faktoring Garantilerinden Borçlar - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır. Tazmin edilen faktoring garantileri 158 Tazmin Edilen Gayrinakdi Kredi Bedelleri - T.P. hesabında izlenir.
962 DİĞER GARANTİ VE KEFALETLERİMİZDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankanın aktifindeki bir değerin üçüncü kişilere satışında, bu kişilerin bu muameleden doğabilecek risklerinin banka tarafından karşılanmasına olanak sağlayan işlemler 96201 Riski Bankaya Rücu Edebilen Bankamız Aktif Değerleri İle İlgili Satış İşlemlerinden yardımcı hesabında izlenir. Bunlar dışında kalan, ancak bankanın bir garanti veya kefalet akdine taraf olduğu işlemler 96299 Diğer yardımcı hesabının 962990 Garantilerimizden veya 962991 Kefaletlerimizden alt hesaplarında izlenir.
96202 KREDİ TEMİNATI İÇİN VERİLEN GARANTİLER
Bu hesap, bankalarca aracılık yapılarak temin edilen kredilere teminat mektubu düzenlenmeksizin verilen garantilerin izlenmesine özgü bir hesaptır.
966 ALIM SATIM AMAÇLI TÜREV FİNANSAL ARAÇLARDAN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Alım satım amaçlı türev finansal araçlar aşağıda belirtilen yardımcı hesaplarda izlenirken, bunların ilgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca değerlemeye tabi tutulmasından doğan farklar ilgili bilânço hesabı ile ilgili kâr/zarar hesabı karşılıklı çalıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Karma bir finansal aracın unsuru olan saklı türevler, ilgili Türkiye Muhasebe Standardı hükümleri çerçevesinde asıl finansal araçtan ayrıştırılmak suretiyle muhasebeleştirilir.
VADELİ DÖVİZ ALIM SATIM İŞLEMLERİ
Bankanın vadeli olarak aldığı veya sattığı dövizlerin, bankaca belirlenen vadeli kur üzerinden Türk parası karşılıklarının izlendiği bir hesaptır.
SWAP ALIM SATIM İŞLEMLERİ
İleride bir tarihte ters işlemle satılan paranın geri alınması şartıyla, bir paranın başka bir para ile aynı gün içinde değişimi işlemleri para swapları hesaplarında izlenir. Aynı miktarda ve aynı vadedeki, ayrıca aynı geri ödeme miktarına sahip borcun faiz ödemelerinin veya bazen de geri ödeme taksitlerinin karşılıklı olarak değiştirilmesi işlemi olan faiz swapları faiz swapları hesaplarında izlenir.
FUTURES PARA SÖZLEŞMESİ İŞLEMLERİ
Standart miktardaki yabancı paranın gelecekteki bir tarihte teslimi ile ilgili sözleşmelerden kaynaklanan işlemler bu hesapta izlenir. Sözleşmenin alındığı ya da satıldığı gündeki döviz kuru esas alınır.
FUTURES FAİZ ALIM SATIM SÖZLEŞMESİ İŞLEMLERİ
Futures para işlemleri ile benzer niteliklere sahip olan ancak futures sözleşmelerinde teslimleri belirtilen menkul değerlerin (Hazine Bonoları, Devlet Tahvilleri) standartlaşmış miktarlarının faizi bu hesapta izlenir.
PARA VE FAİZ OPSİYONLARI
Bir finansal aracın gelecekte belirlenen bir tarihte veya bu tarihten daha evvel, önceden belirlenmiş bir fiyattan satılması veya satın alınması hakkını veren opsiyon sözleşmelerinin kaydına özgü bir hesaptır. Sözkonusu opsiyon hesapları satıcı (keşideci) taraf ile alıcı (lehdar) tarafın sözleşmelerinin izlenmesi amacıyla iki bölüme ayrılmıştır.
DİĞER
Yukarıda açıklanan işlemler dışında kalan, limitli faiz işlemleri, futures hisse senedi endeksine ilişkin işlemler gibi faize ve dövize dayalı türev işlemler bu bölümde izlenir.
972 TEMİNAT MEKTUPSUZ PREFİNASMAN KREDİLERDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Bankanın teminat mektubu vermeksizin Türk parası prefinansman kredilerine verdiği garantilerin kaydına özgü bir hesaptır. Bu hesap 970 Teminat Mektupsuz Prefinansman Kredilerden Alacaklar - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışır.
975 DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİLERDEN ALACAKLAR - YABANCI PARA
Bankaların kullandırdıkları dövize endeksli kredi tutarlarının istatistikî amaçla izlenmesi amacıyla kullanılan hesaptır. Hesap bakiyesi, dövize endeksli kredilerin yabancı para tutarını gösterir.
980 TAAHHÜTLERDEN BORÇLAR - TÜRK PARASI
Taahhütlerden borçlar bölümü “Cayılamaz Taahhütler” ve “Cayılabilir Taahhütler” olmak üzere iki alt bölüme ayrılmıştır. Taahhütlerin ilgili yardımcı hesapları aşağıda açıklanmıştır.
98000 VADELİ AKTİF DEĞERLER ALIM - SATIM TAAHHÜTLERİMİZ
Belirli bir tarihte kredi, menkul değer veya diğer bir varlığın önceden kararlaştırılmış şartlarda yapılmış alım satım sözleşmeleri bu hesaba kaydolunur. Bu kapsamda, valörlü döviz ve menkul değer alım satım işlemleri bu hesapta izlenir.
İlgili Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca finansal varlıkların elde edilmesinde bunların teslimatının piyasada ya da mevzuatta belirlenmiş genel geçerli koşullar gereği belirli bir süre içinde yapılmasını gerektiren sözleşmeler de bu hesapta muhasebeleştirilir. Teslim tarihine göre muhasebeleştirilen finansal varlıkların işlem tarihi ile teslim tarihi arasında rayiç değerlerinde meydana gelen değişiklikler, ilgili varlığın değerlemesinde kullanılan esasa göre kaydedilir.
98001 VADELİ MEVDUAT ALIM-SATIM TAAHHÜTLERİMİZ
Bir tarafın diğer tarafa önceden belirlenmiş bir tarihte ve faiz haddi ile mevduat yapmasına ilişkin sözleşmelerin kaydolunduğu hesaptır.
98002 İŞTİRAK VE BAĞLI ORTAKLIKLARIMIZ (Satılmaya hazır menkul değer niteliğindeki ortaklıklar dâhil) SERMAYESİNE İŞTİRAK TAAHHÜTLERİMİZ
Bankanın iştiraklerine ve bağlı ortaklıklarına (satılmaya hazır menkul değer niteliğindeki ortaklıklar dâhil) olan Türk parası sermaye taahhütlerinin henüz ödenmemiş kısımları bu hesapta izlenir.
98003 KULLANDIRMA GARANTİLİ KREDİ TAHSİS TAAHHÜTLERİMİZ
Bankaca borçluya karşı ödeme yapılmasını sağlayan cayılamaz kesin tahsis taahhüdünü içeren ve bankanın müşterisine tahsis ettiği, fakat müşterisi tarafından henüz kullanılmayan kredi kısmını gösteren bir hesaptır. Genel kredi sözleşmesi uygulaması dışında müşteri ile banka arasında özel bir kredi sözleşmesi anlaşması yapılması ve bankanın her an krediyi kullanıma hazır tutması şeklindeki ve bu krediden cayılmasının sözkonusu olmadığı kredi taahhütleri bu hesapta izlenir.
98004 MENKUL KIYMET İHRACINA ARACILIK TAAHHÜTLERİMİZ
Bankaların, firmaların ihraç ettikleri menkul kıymetlere aracılık taahhütleri bu hesapta izlenir.
98005 ZORUNLU KARŞILIKLAR ÖDEME TAAHHÜTLERİMİZ
Bankaların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na yatırmakla yükümlü oldukları Türk parası zorunlu karşılıklardan henüz yatırılma süresi dolmayanlar ile yatırılma süresi dolanlar bu hesapta izlenirler.
98006 ÇEKLER İÇİN ÖDEME TAAHHÜTLERİMİZ
Çek mevzuatı uyarınca, bankaların süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde, her çek yaprağı için ödemekle yükümlü oldukları tutarlar bu hesapta izlenir.
98007 İHRACAT TAAHHÜTLERİNDEN KAYNAKLANAN VERGİ VE FON YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Gerçekleştirilmeyen ihracat taahhütlerinden doğması beklenen ve ilgili mevzuat uyarınca bankaların müteselsilen sorumlu olduğu vergi ve fonlar ile bunların ceza ve gecikme faizlerine ilişkin tutarlar kesinleştikleri tarihe kadar bu hesapta izlenir. Ödenmesi kesinleşen yükümlülükler “Ödenecek Vergi, Resim, Harç ve Primler” hesabına aktarılır.
98010 KREDİ KARTLARI HARCAMA LİMİTİ TAAHHÜTLERİMİZ
Kredi kartlarının hamiline teslim tarihinden itibaren, tahsis edilen harcama limiti tutarı bu hesapta izlenir. Kredi kartı hamili tarafından taksitli veya taksitsiz olarak yapılan harcama tutarları, satış belgesinin düzenlendiği veya harcama bilgisinin bankaya ulaştığı tarihte bu hesaptan indirilir. Nakit çekme olanağı veren kredi kartlarında hamilin nakit çektiği andan itibaren aynı uygulama gerçekleştirilir.
98011 KREDİ KARTLARI VE BANKACILIK HİZMETLERİNE İLİŞKİN PROMOSYON UYGULAMALARI TAAHHÜTLERİ
Kredi kartı hamillerinin yapmış oldukları harcama tutarları karşılığında ya da verilen bankacılık hizmetleri nedeniyle bankanın ödül veya benzeri adlar altında yeni mal ve hizmet alımının finanse edilmesine yönelik ödemeyi taahhüt ettiği tutarların, bu amaçla üye işyerlerinden tahsil edilen tutarlar ile 35030 Kredi Kartları ve Bankacılık Hizmetlerine İlişkin Promosyon Uygulamaları Karşılığı hesabına aktarılan tutarlar düşüldükten sonra kalan kısmı bu hesapta izlenir. Takip hesaplarına aktarılan kredi kartı alacaklarına ilişkin taahhütler ters kayıt yapılmak suretiyle kapatılır.
98020 AÇIĞA MENKUL KIYMET SATIŞ TAAHHÜTLERİNDEN ALACAKLAR
Açığa menkul kıymet satışından kaynaklanan ve henüz takas ve nakit hareketi gerçekleşmemiş işlemlere ilişkin alacak taahhütleri bu hesapta izlenir.
98030 AÇIĞA MENKUL KIYMET SATIŞ TAAHHÜTLERİNDEN BORÇLAR
Açığa menkul kıymet satışından kaynaklanan ve henüz takas ve nakit hareketi gerçekleşmemiş işlemlere ilişkin borç taahhütleri bu hesapta izlenir.
98049 DİĞER CAYILAMAZ TAAHHÜTLERİMİZ
Yukarıda belirtilenler dışında kalan bankaların diğer cayılamaz taahhütleri bu hesapta izlenir.
98050 CAYILABİLİR KREDİ TAHSİSİ TAAHHÜTLERİMİZ
Kredi sözleşmesine başlangıçta veya sonradan konulan özel bir şarta bağlanmış olan ve bu şartın yerine getirilmemesi halinde cayılabilir hale gelen kredi tahsis taahhütleri bu hesaba kaydedilir.
98099 DİĞER CAYILABİLİR TAAHHÜTLERİMİZ
Yukarıda belirtilenler dışında bankaların diğer cayılabilir taahhütleri bu hesapta takip edilir.
982 EMANET VE REHİNLİ KIYMETLER - TÜRK PARASI
98211KABUL EDİLEN AVALLER, KEFALETLER VE GARANTİLER
Bankanın kredi müşterileri lehine verilen ve banka tarafından kabul edilen avaller, kefaletler ve garantiler bu hesapta izlenir. Hesap, 984 Emanet ve Rehinli Kıymet Verenler/Bırakanlar - T.P. hesabı ile karşılıklı olarak çalışır.
982002 TAHSİLE ALINAN ÇEKLER
Bankaya müşteri tarafından ibraz edilen diğer bankalar üzerine keşideli çeklerin bedelleri ile provizyonu alınmamış bulunan şubeler üzerine keşideli çeklerin bedelleri bu hesaba borç 984 Emanet ve Rehinli Kıymet Verenler / Bırakanlar - T.P. hesabına alacak vererek muhasebeleştirilir. İbraz edilen çekler, takas müdürlüğünden provizyonun alınmasını müteakip tahsilât aşamasına kadar bilânço içinde ilgili geçici hesaplarda izlenir.
Diğer banka çekleri tahsil edildiğinde bu hesap ile geçici hesaplar kapatılır ve tahsil edilen tutar ilgili müşteri mevduat hesabının alacağına kaydedilir.
984 EMANET VE REHİNLİ KIYMET VERENLER / BIRAKANLAR - TÜRK PARASI
Bankaya saklanmak veya üzerinde işlem yapılmak amacıyla bırakılan kıymetler ile bankaya kredi ve diğer işlemler nedeniyle rehnedilen veya ipotek verilen kıymetlerin, sahipleri açısından izlendiği bir hesaptır. Hesap 982 Emanet ve Rehinli Kıymetler - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
986 REPO VE TERS REPO İŞLEMLERDEN ALACAKLAR -TÜRK PARASI
Repo ve ters repo işlemlerinden alacaklar nominal tutarları üzerinden istatistiki amaçla bu hesapta izlenir.
988 REPO VE TERS REPO İŞLEMLERDEN BORÇLAR-TÜRK PARASI
Repo ve ters repo işlemlerinden borçlar nominal tutarları üzerinden istatistiki amaçla bu hesapta izlenir.
992 SINIRLAMALARA TABİ OLMAYAN KREDİLERDEN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Kanunun ilgili hükümleri uyarınca sınırlamaya tabi olmayan krediler “1 Krediler” hesap grubu içerisindeki ilgili hesaplar yanında bu hesapta da izlenir. Bu hesap, 994 Sınırlamaya Tabi Olmayan Kredilerden Borçlar - T.P. hesabı ile karşılıklı çalışır.
996 DİĞER BİLANÇO DIŞI HESAPLARDAN ALACAKLAR - TÜRK PARASI
Yukarıdaki hesaplarda yer almayan diğer bilânço dışı hesaplar ile menkul kıymetler yatırım fonlarının Türk parası faaliyetleri de bu hesapta izlenir. Bu hesap 998 Diğer Bilânço Dışı Hesaplardan Borçlar - T.P. hesabıyla karşılıklı çalışır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
(1) 22/6/2002 tarihli ve 24793 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkında Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
(1) Bu Tebliğ 1/1/2007 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
(1) Bu Tebliğ hükümlerini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür.
