Teori ve Uygulamada Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı

A. 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Dönemi

1. 3842 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklikten Önceki Durum

1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun(1) ilk metninde, hukuka aykırı delillerin yargılamada kullanılmasını ve değerlendirilmesini yani değerlendirme yasaklarını düzenleyen doğrudan bir hüküm yer almamaktaydı(2).…

Söz konusu dönemde delilin hukuka aykırılığına ilişkin olarak öne çıkan konular;…

Bunun dışında anılan dönemde, arama, el koyma, bilirkişi, keşif ve özellikle de ifade…

2. 3842 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum

a. Genel Olarak

Kanun koyucu, 1.12.1992 tarih ve 3842 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile Devlet…

CMUK’da 3842 Sayılı Kanun ile yapılan değişikliklerden konumuzla ilgili olanları…

- Kanun’un 12. maddesiyle CMUK’un 135. maddesinde yer alan ifade alma ve sorgu usulü…

- Kanun’un 13. maddesiyle yasak ifade ve sorgu metotları ile elde edilen delillerin…

- Kanun’un 14. ve 15. maddeleriyle CMUK’un 136. ve 138. maddelerinde müdafi yardımından…

- Kanun’un 20. maddesiyle, yakalanan veya tutuklananın müdafi ile görüşmesine ilişkin…

- Kanun’un 24. maddesiyle, CMUK m.254/2’ye hukuka aykırı delillerin değerlendirilmesine…

Bu değişiklikler ile CMUK’un insan hakları ve adil yargılanma hakkına ilişkin standartları…

b. 3842 Sayılı Kanunla Hukuka Aykırı Deliller Konusunda Yapılan Değişiklikler

aa. Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlali (CMUK m.135)

3842 sayılı Kanunla ceza muhakemesi sisteminde yapılan değişiklerin en önemlilerinden…

CMUK’un 135. maddesiyle getirilen düzenlemeye ilişkin başlıca üç tartışma yaşanm…

Bunlardan ilki, aydınlatma yükümlülüğünün zamanına ilişkin ortaya çıkmıştır. Bu konuda…

CMUK m.135’e ilişkin ikinci tartışma, suçlanana haklarının öğretilmesi yükümlülüğünü…

Maddeye ilişkin üçüncü tartışmaysa, kişiye muhakemenin önceki aşamalarında hakların…

bb. Yasak İfade ve Sorgu Metotları (CMUK m.135/A)

3842 sayılı Kanun ile hukuka aykırı deliller konusunda getirilen ikinci önemli yenilik,…

Madde metninde düzenlemenin amacı, “İfade verenin ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır.” şeklinde…

CMUK’un 135/A maddesinde, yasaklanan ifade ve sorgu metotları, “kötü davranma, işkence, zorla ilaç verme, yorma, aldatma, bedensel cebir ve şiddette bulunma, bazı araçlar uygulama gibi iradeyi bozan bedeni veya ruhi müdahaleler” olarak…

Bu dönemde CMUK’un 135/A maddesinde düzenlenen yasağa ilişkin temel bir tartışma,…

CMUK’un 135/A maddesinde, kişinin rızasının yasak sorgu yöntemleri ile elde edilen…

Söz konusu dönemde yasak sorgu metotları ile elde edilen delillere dayanılarak elde…

cc. Hukuka Aykırı Delilleri Değerlendirme Yasağı (CMUK m.254/2)

3842 sayılı Kanunla hukuka aykırı deliller ve değerlendirilmesi konusunda getirilen…

Söz konusu hükümle Türk hukukunda ilk kez, delil değerlendirme yasakları konusunda…

CMUK m.254/2’nin içeriği ise şu şekilde özetlenebilir:…

Öncelikle, 3842 sayılı Kanun’a ilişkin hazırlanan tasarıda yer verilen, değerlendirme…

CMUK m.254/2’de düzenlenen yasak, m.135/A’nın aksine, belirli delil türleri ile sınırlı…

Bu dönemde öğretinin çoğunluğu, söz konusu hükümle getirilen değerlendirme yasağının…

Öğretide bir görüş, CMUK m.254/2’de yer alan hüküm ile mutlak bir değerlendirme yasağı…

Diğer bir görüş ise yasa ile öngörülen mutlak değerlendirme yasağının istisnasız…

1412 Sayılı Kanun döneminde, CMUK m.254/2’de düzenlenen mutlak değerlendirme yasağının,…

CMUK m.254/2 ile getirilen delil değerlendirme yasağının kapsamına ilişkin üzerinde…

CMUK m.254/2 ile getirilen değerlendirme yasağının yargılama sürecine etkisi konusunda…

Bu üç hususun cevaplandırılmasında da CMUK m.254/2’de yer alan, “hükme esas alınamazlar” ifadesinden…

Bu dönemde hukuka aykırı olan delilin hükme esas alınamamasının anlamı, delilin yalnızca…

Hukuka aykırı delilin hükme esas alınmasının kanun yolları aşamasındaki sonucuna…

B. 2001 Tarihli Anayasa Değişikliğinden Sonraki Durum

3 Ekim 2001 tarih ve 4709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin…

Öğretide bu nitelikte bir düzenlemenin dünyada bilinen örneğinin bulunmadığı, ancak…

Konuya ilişkin olarak Anayasa m.38/6’da yapılan düzenleme halen yürürlükte olduğundan,…

Anayasa m.38/6’da yapılan düzenleme ile konuya ilişkin mevcut normatif durumda üç…

Üçüncü olarak da maddede “delil olarak kabul edilemez” ifadesi kullanılmıştır. Dolayısıyla Anayasa’da yasak, CMUK m.254/2 ile getirilen değerlendirme yasağının aksine, sadece hüküm değil, soruşturma evresi de dâhil olmak üzere yargılamanın bütün aşamalarını kapsayacak mutlak bir yasak olarak düzenlemiştir(84).…

Bu açıklamalar çerçevesinde Anayasa’da 2001 yılında yapılan değişiklikle konunun,…

II. 5271 SAYILI CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NDA HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN KULLANILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ YASAĞI

A. Genel Olarak

4.12.2004 tarih ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, adil yargılanma hakkını hayata…

B. Hukuka Aykırı Delillerin Ceza Muhakemesinde Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağının Normatif Dayanakları

Normlar hiyerarşisine göre Türk ceza muhakemesi hukukunda hukuka aykırı olarak elde…