Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
III. İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMÜŞ SAYILMASINA BAĞLANACAK SONUÇLAR
XX.9
İşlem temelinin çökmüş olduğu, bütün bu sıkı koşulların filtresinden süzülen somut…
Bölümsel hükümsüzlük (BK 27 II), eksik geçerlilik (Ticaret K. mad. 1530), ayıplı…
Edimlerde oynamakla durum kurtarılabilecek gibi değilse, o zaman “son çare” olarak,…
İşlem temelinin çökmesinden mağdur olanın bu yaptırımlara başvurmadan önce karşı…
Görüldüğü gibi, son tahlilde somut sözleşme adaletiyle, edimler arası dengeyle ilgili…
XX.10
Sonradan bozulan edimler arası eşitsizliğin yargısal uyarlama yoluyla toparlanabilmesi…
Bir kere, bu alanda gereksiz yere aşırı bir çekimserlik gösterilmektedir. İlginçtir…
Sonra, bu alanda da öznel öğelere, özellikle olumsuz gelişmenin mağdurun kendi etki…
Oysa, öznel öğelere, kişisel kınamaya hiç de bu denli ağırlık verilmeyen baştan ahlaka…
Baştan ahlaka aykırı sayılır biçimde aşırı külfet dayatmayla, sonradan aşırı külfetin…
Bir kere, yapısal nedenlere bağlı irade özerkliği eksikliği ile sözleşmeyi kurma…
Kaldı ki, baştan haksız dayatmalar ile edimler arasındaki dengenin sonradan bozulması…
Sonradan aşırı boyutlara ulaşan edimi istemenin hakkın kötüye kullanılması ya da…
Unutulmasın ki sözleşmenin kuruluş aşamasındaki temel yanılmasıyla işlem temelinin sözleşmenin ifası sürecinde sonradan çökmesi arasında da kesişme noktaları vardır. Gelecekteki gelişmelere ilişkin tahminde yanılma düşünülsün. İlginçtir, BK 32 benzeri bir kuraldan yoksun Almanya’da işlem temelinin baştan eksikliğiyle sonradan çökmesi arasında hiç ayrım gözetilmez…
Aynı şey, borçlunun baştan acziyle (hatayla) sonradan acze düşmesini (işlem temelinin çökmesini) aynı kaba atan yaklaşım (BK 98’i BK 390 gibi değerlendiren görüş) için de söylenebilir.…
İfa engelleri alanında da benzer bir gelişme dikkati çeker: Baştan ve sonradan imkansızlık birbirine adamakıllı yaklaştırı
Bu arada, tüzel kişinin daha baştan hukuka ve ahlaka aykırı amaç izlemesiyle sonradan böyle bir amaç izlemeye başlaması arasında ayrım gözetilmemesi de anılmaya değer…
Özetle, hiç de “lojik” olmayan “baştan ve sonradan edim dengesizliği kronolojik ayrımı”…
Yalnız şu çekinceyi eklemeli: Evvelce belirtildiği gibi, a) edimler arasındaki dengenin…
Açıkçası, aynen sözleşmenin kurulması aşamasında olduğu gibi, onun ifası sürecinde…
Nitekim edimin ölçüsünün kaçması yüzünden işlem temelinin çöktüğünü sosyal destek ve bakım (Versorgung) amaçlı irat sözleşmelerinde daha geniş yürekli olarak kabul eden anlayış da bu yöndedir.…
Bu görüş ışığında, sözleşmenin uyarlanmasıyla sona erdirilmesi ya da çözülmesi seçenekleri…
Böylece, sonuçta, sözleşmesel edimler arasında baştan eşitsizlikte öznel ve nesnel…
XX.11
Konuyu uygulamamızdan örneklerle kapatalım:…
a) Henüz sürücü ehliyetine sahip olmayan A, bu ehliyeti nasıl olsa alacağını varsayarak,…
b) Taşınmaz kirasında dövizle ödenmesi kararlaştırılmış olan kira bedeli, olağanüstü…
c) Aynı olanak, tutarlı kalınırsa, ödünç faizinde “para kiracısı”(!) yararına da…
d) Taksitleri dövize bağlanmış olan taşınmaz satımlarında da çözümün alıcıdan yana…
Ne yazık ki Yargıtay’ın bu alandaki tutumu kiracıdan ve tüketiciden yana pek de “sosyal” sayılamaz. Yüksek Mahkeme karşılıklı sözleşmede sözleşmenin zayıf yanına karşı başta yaratılmış dengesizliğin ahlaka aykırılık butlanı kuralıyla düzeltilmesinde tutuk davrandığı gibi, sonradan oluşan dengesizliğin işlem temelinin çökmesi kuramıyla düzeltilmesinde de tutuk davranmaktadır. Hemen belirtmek gerekir ki, Türk Lirası’nın değerini korumak amacıyla çıkartılan döviz yasağı düzenlenmesi ile taşınmazların yabancı para üzerinden kira bedeli ile kiralanmaları yasaklanmıştır. Ancak bu belli ki konjonktürel bir yasadır ve bu yorumlarımızı geçersiz kılmaz.…
e) Eğer taşınmazdaki paylı mülkiyette yasal ön alım (şufa) hakkı, payın satışından…
XX.12
BK 138 kuralı eski yasada yer almayan “işlem temelinin çökmesi” olgusunu BGB’den…
“Sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen…
Dikkat edilirse, işlem temelinin çökmesi olgusunu aşırı ifa güçlüğü başlığı altında…
Sonra, işlem temelinin çökmüş sayılabilmesi için her yerde, her yasada aranan “sözleşmesel…
İşlem temelinin çökmesine (yasanın söylemiyle borçlunun aşırı ifa güçlüğüne düşmesine)…
Dahası var: Yeni BK 480 II kuralında eser sözleşmesine ilişkin özel düzenlemede, genel düzenlemede öngörülmüş olan koşullar gözden kaçırılmış ve böylece kurallar arasında yadırgatıcı bir çelişkiye de yol açılmıştır…
II. İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMÜŞ SAYILMASI İÇİN ARANACAK GEREKLER
§21. BORÇLUNUN SORUMLULUĞUNUN HAFİFLEŞMESİ: SORUMSUZLUK ANLAŞMASI
EN
TR
