Çeşitli Temel Hak ve Özgürlükler Bağlamında Vergilendirme Yetkisinin Sınırları Sorunu…
Araş. Gör. Gözde ERKİN*…
I. Vergilendirme Yetkisinin Sınırları
Vergilendirme yetkisi, egemenliğin mali alandaki şekli olan mali egemenlikten oluşmaktadır.…
Vergilendirme ile ilgili kuralların hukuksal temel dayanağın en üst normu olan Anayasalarda…
Bunun yanında, yine Anayasamızın 2. maddesinde ifadesini bulan ve Anayasa Mahkemesi’nce,…
Olayları ekonomik boyutu ile tanımlama ve ele alma meselesi sadece Anayasaların değil,…
II. Temel Hak ve Özgürlükler
A. Genel Açıklama
Devletin egemenliğinin temel hak ve özgürlükler lehine sınırlandırılması ile hukuk…
Temel hak ve özgürlükler kavramının açık bir şekilde ön plana çıktığı, yerleştiği…
Vergilendirme yetkisinin devletin egemenliğinin en çok hissedildiği alanın olduğunu…
Diğer yandan ekonomik bir birleşme olan Avrupa Birliği, ülkelerin kredi ihtiyacını…
Hepsinden ziyade devletler önemli mücadeleler sonucunda tarihi, kültürel, ekonomik…
1982 Anayasası’nda mevcut ilkeler göz önüne alındığında Avrupa Birliği’ne tam üyeliğimiz…
B. Mülkiyet Hakkı
Hukuk devleti kavramı kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınmasını…
Ekonomik ve sosyal yaşamı düzenlemeyi amaçlayan vergi yasalarıyla bir kısım vergi…
Devletin vergilendirme yetkisini kullanması sonucu etkilenen temel haklar ve özelliklerden…
Nitekim Anayasanın 35. maddesi, “Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu…
Mülkiyet hakkının sınırlandırılması bakımından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin…
Türk hukukunda vergi uygulamalarında mülkiyet hakkına müdahalede özellik arz eden…
Buna karşılık, vergi yükümlüsünden fazla ya da yersiz tahsil edilen veya yasaya göre…
Fakat Danıştay kararlarına bakıldığında bu konunun farklı şekillerde yorumlandığı…
Yapılan vergisel düzenlemeler ile mülkiyet hakkına müdahale sırasında çok dikkatli…
Mülkiyet hakkı İHAS’de de yer almaktadır. Bu hak İHAS Ek 1. Protokol’ün 1. maddesinde
C. Özel Hayatın Gizliliği
Özel hayat bireyin başkalarının herhangi bir müdahalesi olmaksızın kendi hayatını dilediği gibi sürdürme ve diğer bireylerle ilişki kurma ve geliştirmesi kapsamındaki ilişkilerde serbest olmasını içerir. Ekonomik düzen açısından ise vergilendirme konusunda temel hak ve özgürlükler koruma altındadır. Ancak koruma altında olmaları bunların sınırlarının olmadığını göstermez. Bu nedenle bu haklara birtakım sınırlamalar getirilmektedir. Getirilen bu sınırlamalarda bu sınırlandırmaların keyfiliğini önlemek amacıyla çeşitli ölçütler vardır.…
1982 Anayasası’nda da temel hak ve özgürlükler koruma altına alınmıştır. Anayasa’nın…
Vergilendirmede özel hayatın gizliliğine ilişkin sınırlamalardan biri devletin bilgi…
AİHS de özel hayatın gizliliğini koruma altına almıştır. AİHM’in vermiş olduğu kararların…
D. Konut Dokunulmazlığı
Bir kişinin konutu onun özel yaşantısının bir parçasını oluşturur. Kişinin burada kendini huzur ve güven içinde hissetmek istemesi en doğal hakkıdır. 1982 Anayasası’nın 21. maddesi…
İHAS’ın 1 No’lu Ek Protokolün 1. maddesi başvurucunun özel mülkiyeti ya da ekonomik…
E. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti
Anayasamızın 23. maddesinde Yurt içindeki seyahat ve yerleşme hürriyetiyle vergi hukukundaki düzenlemelerin doğrudan bir ilişkisi bulunmamaktadır. Ancak, yurt dışına seyahatler konusunda vergi hukukuna isabet eden sınırlamalar getirilmişti. Bu nedenle konunun bu yönünün ele alınmasında yarar vardır. Anayasamız yurt dışına çıkma hürriyetinin ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabileceğini belirtmişti. Anayasamızda yurt dışına çıkışa vatandaşlık ödevi dolayısıyla sınırlama getirileceği belirtilmişti. Verginin de bir vatandaşlık borcu olduğundan bahisle pasaport yasası kapsamında yurt dışına çıkışlarının pasaport veya seyahat vesikası verilmemesi suretiyle engellenebileceği düzenlenmişti. Burada yurt dışına çıkış hürriyetini tehdit eden en önemli mesele çıkış yasağını isteyen dairenin vergi borcunu doğru kişi adına mı bildirdiği, vergi borcu ve cezalarını hukuka uygun mu kesinleştirdiği ve kesinleşen vergi borcu ve cezasının infaz edilmesine rağmen yasağın kaldırılmasının yapılıp yapılmadığı konularıydı. Yanlış veya borcu olmadığı halde borçluymuş gibi işleme tabi tutulan kişileri hedef alan fiili durumlar yurt dışı seyahatleri engelleme noktası hakka önemli bir müdahale oluşturmaktaydı…
Yurt dışına seyahat özgürlüğünü düzenleyen üst normlardan olan Anayasamız haricinde…
Vergi borç ve cezalarının yurt dışına çıkışa engel sayılması nedeniyle seyahat hakkına…
Sonuç
Vergilendirme yetkisi, bir devletin egemenlik gücünün en önemli göstergelerinden…
EN
TR
