90 Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (mülga)

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

Bu Kanun Hükmündeki Kararnamenin amacı, faiz veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı veya ipotek almak suretiyle sürekli olarak ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek kişilerin ve finansman şirketleri ile faktoring şirketlerinin faaliyetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesidir.

Kapsam

İkrazatçılar, finansman şirketleri ve faktöring şirketleri bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabidir.

Bankalar, sigorta şirketleri ve özel kanunlarına göre ödünç para vermeye yetkili kılınan kuruluşlar ile tüzel kişilerin doğrudan veya ortak veya iştirakleri vasıtasıyla dolaylı olarak ortaklık ilişkisi içinde bulundukları diğer tüzel kişilere ödünç para vermeleri ve Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri çerçevesinde yetkili kurum ve kuruluşlarca yapılan işlemler hakkında bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanmaz.

Tanımlar

Bu Kanun Hükmünde Karanamede geçen;

a) İkrazatçı: Devamlı ve mutad meslek halinde, faiz veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı veya ipotek almak suretiyle,ödünç para verme işleriyle uğraşan veya ödünç para verme işlerine aracılık eden ve kendilerine faaliyet izni verilen gerçek kişileri,

b) Finansman Şirketi:Devamlı ve mutad iştigal konusu olarak her türlü mal ve hizmet alımını kredilendirmek üzere ödünç para veren tüketici kredi şirketlerini,

c) Faktöring Şirketi:Mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak alacakları temellük ederek tahsilini üstlenen,bu alacaklara karşılık ödemelerde bulunarak, finansman sağlayan şirketleri,

d) Bakanlık: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığı,

e) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Faaliyet Esasları

I- İkrazatçılarla İlgili Hükümler

Faaliyet kapsamı

İkrazatçılar, ikrazatçılık faaliyeti dışında hiç bir iş yapamayacakları gibi mevduat veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı para toplayamazlar. İkrazatçılar her ne ad al-

tında olursa olsun tahvil ve benzeri borçlanmaya yönelik sermaye piyasası aracı ihraç edemezler; 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde sermaye piyasası faaliyetinde bulunamazlar.

İkrazatçıların faaliyetlerini sürdürmek amacıyla bankalar dahil her türlü kaynaktan borçlanmaları ve bu fonları ödünç para verme işlerinde kullanmaları, bankaların da bu kişilere ödünç para verme işleriile ilgili olarak kredi açmaları veya bunların borçlarını teminen teminat mektubu vermeleri yasaktır.

Faaliyet izni

İkrazatçılıkla uğraşacak gerçek kişiler bir beyanname ile Müsteşarlıktan faaliyet izni almak zorundadırlar.

Beyannamenin kapsamı ve örneği Müsteşarlık tarafından tespit olunur.

Faaliyet izin belgesi ile verdikleri beyannamenin tasdikli bir örneğini alan ikrazatçılar, izin tarihini takiben 30 gün içinde Ticaret Siciline başvurarak bu izni tescil ve ilan ettirirler.

İkrazatçılık yapamayacak kişiler

Aşağıdaki gerçek kişilere izin belgesi verilmez:

a) 35 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ek ve değişiklikleri uyarınca haklarında tasfiye kararı alınanlar,

b) Müflisler veya konkordato talep edenler,

c) Vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından dolayı hüküm giyenler,

d) Ağır hapis veya 5 yıldan fazla hapis yahut zimmet,ihtilas,irtikap,rüşvet, hırsızlık,dolandırıcılık,sahtecilik,inancı kötüye kullanma,dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkum olan gerçek kişiler.

Faaliyet izninin iptali

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 4 üncü maddesindeki yasaklara aykırı hareket edenlerin faaliyet izinleri iptal edilir. Bu kişilere yeniden faaliyet izni verilmez

Aleniyet

İkrazatçılar, kendilerine verilen izin belgesi ile tasdikli beyanname örneğini işyerlerinde halkın görebileceği bir yere asmak zorundadırlar.

Tefecilik sayılan işlemler

Bu Kanun Hükmünde Kararname uyarınca ikrazatçılık yapmak üzere izin alınmadan, faiz veya her ne ad altında olursa olsun, bir ivaz karşılığı veya ipotek almak suretiyle, ödünç para verme işlemlerinin yapılması veya bu işlerin meslek ittihaz edilmesi ve Kanun Hükmünde Kararname uyarınca alınan ikrazatçılık izni iptal edildiği halde ödünç para verme işlerine devam edilmesi, tefecilik sayılır.

Tefecilik yaptığı mahkemece sabit görülenlerin işyerleri, Valiliklerce kapatılır.

Ödünç sözleşmesi

Bu Kanun Hükmünde Kararnameye göre izin verilen ikrazatçıların ödünç para vermelerine dair sözleşmeler yazılı olarak yapılmadığı takdirde geçersiz sayılır.

Yazılı ödünç sözleşmesi iki nüsha olarak düzenlenir, bir nüshası ödünç alanlara verilir, diğer nüsha ise ikrazatçılar tarafından saklanır.

Müsteşarlık, ödünç sözleşmesinde bulunması gereken hususları tespite yetkilidir.

Ödünç sözleşmeleri, müteselsil sıra numarası taşır ve Maliye Bakanlığınca kabul edilen matbaalarda bastırılır.

Defter ve kayıtlar

Müsteşarlık, ikrazatçıların kayıtlarının sağlıklı bir şekilde izlenmesini teminen, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanununun tutulmasını zorunlu kıldığı defterlerin yanısıra başka yardımcı defter tutulmasını veya belge düzenlenmesini zorunlu hale getirmeye ve bu defter ve belgelerle ilgili usul ve esasları tesbite yetkilidir.

II- Finansman Şirketleri ve Faktoring Şirketlerinin Faaliyetleri

Kuruluş ve faaliyet şartları

Finansman şirketleri ile faktoring şirketleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun ön izni ile kurulurlar. Bu şerketlerin;

a) Anonim şirket olmaları,

b) Sermayelerinin  Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca belirlenen miktardan az olmaması,

c) Sermayelerinin % 10 ve daha fazlasına sahip ortakları ile, yönetim kurulu üyeleri, genel müdürleri, genel müdür yardımcıları ve 1 inci derece imza yetkililerinin, 6 ncı madde hükümlerine aykırılık teşkil etmeyecek şartları taşımaları,

gerekir.

Finansman şirketleri ile faktoring şirketleri, kuruluşlarının ticaret siciline tescili tarihinden itibaren en geç 180 gün içinde faaliyet izni almak için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuruluna başvururlar. Süresi içinde başvurmayanlara izin verilmez.

Düzenleme yetkisi

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, finansman şirketleri ile faktoring şirketlerinin kuruluş ve faaliyetleri ile ilgili usul ve esasları düzenlemeye yetkilidir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre faaliyette bulunacak faktoring ve finansman şirketlerinin uygulayacakları faiz oranları ile alacakları diğer masraf ve gelirlerinin azami oranlarını tespite veya serbest bırakmaya yetkilidir.

Finansman şirketleri ile faktoring şirketleri;

a) Ana faaliyet konuları dışında başka işle iştigal edemezler,

b) Teminat mektubu veremezler,

c) Mevduat veya her ne ad altında olursa olsun biri ivaz karşılığı para toplayamazlar. Sermaye Piyasası Kanuna göre menkul kıymet ihracı ile uluslararası piyasalardan ödünç para alınması bu hükmün dışındadır.

Finansman şirketleri ve faktoring şirketlerinin anasözleşme değişikliklerine izin verilebilmesi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulundan uygun görüşünün alınmasına bağlıdır.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulamasını izlemek amacıyla, faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinden belirleyeceği esaslar ve örneklere uygun olarak cetvel rapor ve mali tablolar istemeye, mali bünyeleri ve kaynaklarının kullanımı ile ilgili standart rasyoları, bu rasyolar ile mali tabloların gerekli görüldüğü takdirde yayımlanmasına ilişkin usul ve esasları, tesbite yetkilidir. İlgili kişi ve kuruluşlar bu cetvel, rapor ve mali tabloları Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuruluna tevdi etmek ve tesbit edilecek rasyolara uymak zorundadırlar.

İkrazatçılar da birinci ve ikinci fıkra hükümlerine tabidir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Diğer Hükümler

Denetleme

Bu Kanun Hükmünde Kararnameye tâbi finansman şirketleri ve faktoring şirketlerinin faaliyetleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, ikrazatçıların faaliyetleri ise Müsteşarlıkça denetlenir.

Maliye Bakanlığı da, bu Kanun Hükmünde Kararnameye tabi gerçek ve tüzel kileri her halükarda denetleme yetkisini haizdir.

Bu Kanun Hükmünde Kararnameye tabi gerçek ve tüzel kişiler, denetim elemanlarınca istenecek her türlü bilgiyi vermek, defter ve belgelerini ibraz etmek ve incelemelere hazır tutmak zorundadırlar.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu finansman şirketleri ve faktoring şirketlerinden, Hazine Müsteşarlığı ise ikrazatçılardan her türlü bilgi ve belgeyi talep edebilir.

Para ve hapis cezaları

1) Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 12, 13 ve 14 üncü maddelerinde yazılı yükümlülük ve sorumlulukları yerine getirmeyenler 100.000 liradan 500.000 liraya kadar ağır para cezasına çarptırılırlar.

2) 1’inci fıkra hükmü dışında kalan hallerde, tefeciler 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla birlikte 50 bin liradan az olmamak kaydıyla, sağladıkları menfaatlerin 5 katı ağır para cezasıyle cezalandırılır.

3) Bu suçların tekrarı halinde cezalar 3 katına çıkarılarak hükmolunur.

4) Yukarıda 1, 2 ve 3'üncü fıkralardaki cezalar :

a - Gerçek kişi ikrazatçıların kendilerine,

b - Tüzel kişi ikrazatçıların ortaklarına,

c - Yukarıda (a) ve (b) fıkralarında yer alan ikrazatçıların işlerini fiilen idare etme ve imzalarıyle o teşekkülü bağlayıcı işlem yapmaya yetkili müdür veya memurlarından cezayı gerektiren fiili işlemiş veya buna iştirak etmiş veya buna emir vermiş olanlara,

uygulanır.

5) Bakanlar Kurulu, bu maddede yazılı parasal miktarları, 1983 yılı temel olmak üzere, Ticaret Bakanlığınca yayımlanan toptan eşya fiyatları indeksinin gerektirdiği sınırları aşmamak kaydıyla artırmaya yetkilidir.

Kaldırılan hükümler

2279 sayılı ödünç Para Verme İşleri Kanunu ile ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte 11/9/1981 gün ve 2520 sayılı Kanuna göre ödünç para verme işleriyle uğraşmaya yetkili kılınanlar, bu Kanun Hükmünde Kararnameye göre izin alıncaya kadar faaliyetlerine devam ederler. Ancak bunların bu Kanun hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde izin almak için başvurmaları zorunludur.

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımı tarihinde 2279 sayılı ödünç Para Verme işleri Kanununun 9 uncu maddesine dayanarak Bakanlar Kurulunca alınmış kararlardan yürürlükte bulunanlar 28/6/1983 gün ve 70 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 37 ve 40 ıncı maddeleri uyarınca yeni bir karar alınmadıkça yürürlükte kalır.

Yürürlük

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin;

1) 15 inci maddesi dışındaki hükümleri, yayımı tarihinde,

2) 15 inci maddesi Kararnamenin kanunlaştığı tarihte yürürlüğe girer.

3) 15 inci madde yürürlüğe girinceye kadar 2279 sayılı Kanunun suç saydığı fiiller hakkında, bu Kanunun 17 nci maddesinde yazılı hükümlerin uygulanmasına devam olunur.

Yürütme

Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.