1479 Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu

I - KISIM

Örgütlenme

Kuruluş

Bu kanunda yazılı sosyal güvenlik hükümlerini uygulamak ve Çalışma Bakanlığına bağlı olmak üzere, Esnaf ve Sanatkârlar ve diğer bağımsız çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu kurulmuştur.

Kurum, kısaca; «Bağ-Kur» diye anılır.

Kurum, bu kanun ve özel hukuk hükümlerine tabi, malî ve idari bakımdan özerk bir kamu tüzel kişiliğidir; merkezi Ankara’dadır.

Kurumu, Yüksek Denetleme Kurulu denetler.

Organlar

Kurumun organları şunlardır

a) Genel Müdürlük kuruluşu,

b) Yönetim Kurulu,

c) Genel Kurul,

Genel Müdürlük kuruluşu

Genel Müdürlük kuruluşu, Genel Müdür ile yeteri kadar Genel Müdür yardımcısından ve merkez kuruluşu ile bölge ve şube müdürlüklerinden meydana gelir.

Genel Müdür yardımcıları

Kurumun Genel Müdürü ile yardımcıları Çalışma Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca atanır. Bunların değiştirilmesi, atanmalarındaki usulle yapılır.

Genel Müdür ve Genel Müdür yardımcısı olabilmek için

a) Meslekî alanda yüksek öğrenim yapmış olmak,

b) Genel Müdürlük ve Genel Müdür yardımcılığı görevlerini yerine getirebilecek yetenek, bilgi ve tecrübede olmak,

c) Devlet Memurlarını Kanunundaki nitelikleri taşımak,

gereklidir.

Genel Müdürün görevleri

Genel Müdür; Kurumun bütün işlerini Yönetim Kurulunun gözetimi altında ilgili kanunlar hükümlerine göre yürütür, yönetim ve yargı yerlerinde üçüncü kişilere karşı Kurumu temsil eder.

Temsil yetkisini, gerektiğinde, genel hükümlere göre devredebilir.

Atama yetkisi

Kurum görevlileri Genel Müdürün önerisi üzerine Yönetim Kurulunca atanır. Yönetim Kurulu bu yetkisini Genel Müdüre ve Genel Müdür de kısmen alt kademelere devredebilir.

Personel rejimi

Kurum görevlileri hakkında kamu iktisadi devlet teşekkülleri görevlilerine uygulanan yasalar uygulanır.

Kurumda, Bakanlar Kurulundan alınacak karar üzerine, özel sözleşme ile yerli ve yabancı uzmanlar çalıştırılabileceği gibi gerektiğinde Sosyal Sigortalar Kurumu personeline de özlük hakları saklı kalmak üzere görev verilebilir.

Yönetim Kurulunun teşekkülü

Yönetim Kurulu bir karar organı olup, Kurumun en yüksek yönetim ve karar yetkisini, sorumluluğunu taşır.

Yönetim Kurulu, bir başkan ile sekiz üyeden kuruludur, Başkan ile bir üye Çalışma Bakanlığının, bir üye Maliye Bakanlığının, bir üye Sanayi ve Ticaret Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulu karariyle atanır, Sigortalıları temsil edecek diğer dört üye, bağlı bulundukları en yüksek meslek kuruluşlarınca gösterilecek üçer aday arasından Genel Kurulca seçilir.

Genel Müdür Yönetim Kurulunun tabiî üyesidir.

Bakanlar Kurulunca atanacak başkan ve üyelerin mesleki alanda yüksek öğrenim görmüş olmaları gereklidir.

Sigortalıları temsil eden üyelerin sigortalılık nitelikleri kalmadığı takdirde, tekrar seçilmelerinde Genel Kurul üyesi bulunmaları şartı aranmaz.

Meslek kuruluşları temsilci üyeleri, üyelik niteliklerinden birimi kaybetmeleri veya bir asıl üyeliğin boşalması halinde, en çok oy almış olandan başlamak üzere, yedek üyeler sırasiyle Yönetim Kuruluna katılmak üzere göreve çağrılır.

Asil üyenin yerine gelen yedek üye, asıl üyenin görev süresini tamamlar Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi iki yıldır. Süresi biten üyeler tekrar atanabilir veya seçilebilirler.

Başkanın bulunmadığı hallerde geçici Başkan üyeler tarafından seçilir.

Toplantı ve karar sayısı

Yönetim Kurulu en az 7 üye ile toplanır. Toplantıya katılan üyelerin çoğunluğu ile karar verilir.

Oylarda eşitlik halinde Başkanın bulunduğu taraf çoğunlukta sayılır.

Genel Müdürün zorunlu nedenlerle toplantıya katılmaması halinde Genel Müdür yardımcılarından biri, Genel Müdürü temsilen kurul toplantılarına katılır.

Yönetim Kurulu en az haftada bir toplanır. Özürsüz olarak toplantılara katılmayan üyelerin ücretlerinden, Yönetim Kurulu Yönetmeliğine göre kesinti yapılır.

Haklı özürü nedeniyle üç ay ve daha fazla görevine devam edemiyeceklerin yerine yedekleri toplantılara katılır.

Haklı özrün sona ermesinde asil üye vazifesine devam eder.

Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri

Yönetim Kurulunun başlıca görev ve yetkileri şunlardır

Genel Müdürlükçe hazırlanacak;

a) Kurumun yıllık iş programı ile bütçesini, personel kadrolarını, merkez ve merkez dışındaki örgütler ile sağlık kuruluşları ve başkaca müesseselerin kurulması veya kaldırılması hakkında önerilen,

b) Yönetim giderleri bütçesinin bölümlen arasındaki aktarmalarla ek ve olağanüstü ödenek önerilerini,

c) Her çeşit yönetmelikleri, inceleyip onaylanmak üzere Çalışma Bakanlığına sunmak,

d) Bilançoyu, yapılan işler raporunu inceleyip, Yüksek Denetleme Kuruluna bir örneğini de Çalışma Bakanlığına sunmak,

e) Yönetim giderleri bütçesi bölümlerinin maddeleri arasındaki aktarma önerilerini,

f) Kurum adına taşınmaz mal edinilmesi, yapılması, idaresi veya bunların satılmaları hakkındaki önerileri,

g) Kovuşturulmasında kurum için yarar görülmiyen dava ve icra kovuşturmalarının açılmaması, henüz dava ve icra kovuşturması haline gelmemiş olan uyuşmazlıkların uzlaşma yolu ile çözümlenmesi ve bunlara ait paraların terkini önerilerini,

h) Kurum için yarar görülmiyen hallerde dava ve icra kovuşturmalarından vazgeçilmesi, kanun yollarına başvurulmaması, bunlara ait para ve malların terkini, Kurum leh ve aleyhinde açılmış dava ve icra kovuşturmalarının uzlaşma veya tahkim yolu ile çözümü hakkındaki önerileri,

i) Kurum görevlilerine ikramiye verilmesi hakkında yapılacak önerileri,

ı) Kurum görevlilerine imza yetkisi verilmesine ilişkin önerileri,

j) Kurumda çalıştırılacak yabancı uzmanların sözleşme projelerinin onanması önerileri,

k) Kurum personelinin eğitimi amacı ile kurslar ve seminerler düzenlenmesi, yurt içinde veya dışında öğrenim ve eğitim yapacakların seçilmesine ilişkin önerileri,

l) Başkaca öneriler ile Yönetim Kurulu Başkan ve üyelerinin önerilerini,

inceleyip karara bağlamak.

Yönetim Kurulu, (g), (h), (j) ve (k) fıkralarında belirtilen görev ve yetkilerinden bir kısmını, hazırlanacak yönetmelikteki usul ve esaslara göre, Genel Müdüre, Genel Müdür de Yönetim Kurulunun onayı ile alt kademelere devredebilir.

Genel Kurul

Genel Kurul

a) Bu kanuna göre sigortalı sayılanların bağlı bulundukları kanunla kurulu en yüksek meslek kuruluşlarınca seçilecek üyelerden,

b) Çalışma, Maliye, Sağlık ve Sosyal Yardım, Sanayi ve Ticaret bakanlıkları ile Devlet Planlama Teşkilâtı ve Sosyal Sigortalar Kurumu ve T.C. Emekli Sandığından gönderilecek ikişer temsilciden,

c) Üniversite, akademi ve yüksek okullar öğretim üyeleri arasından Çalışma Bakanlığınca davet edilecek sigorta, sosyal politika ve ekonomi alanlarında uzman en çok üç kişiden,

Teşekkül eder.

(a) fıkrası gereğince seçilecek üyelerin sayısı, hangi meslek kollarından seçileceği ve bu mesleklerde çoğunluğu temsil eden kanunî meslek kuruluşları Çalışma Bakanlığınca belirtilir.

Bu maddenin (a) fıkrasında yazılı bulunan üyelerin görev süreleri iki yıl olup yeniden seçilebilirler. Üyelik niteliğini yitirenlerin Genel Kurul üyeliği kalkar ve yedekleri asıllarının görev sürelerini tamamlar.

Genel Kurul Başkanı Çalışma Bakanıdır. Başkan vekilleri Genel Kurulca seçilir.

Genel Kurulun çalışma şekli ve esasları Çalışma Bakanlığınca yapılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Genel Kurulun toplanma zamanı ve toplantı nisabı

Genel Kurul iki yılda bir en geç Mayıs ayı sonuna kadar Çalışma Bakanının çağrısı üzerine toplanır. Çalışma Bakanı gerekli görürse Kurulu olağanüstü toplantılara çağırabilir. Toplantı için yeter sayı üye tamsayısının salt çoğunluğudur.

Genel Kurulun görevleri

Genel Kurulun görevleri şunlardır

a) Kurumun çalışmalarını ilgilendiren raporlar hakkında görüşünü bildirmek,

b) Kurumun gelecekteki politikası hakkında gerekli ve yararlı gördüğü tavsiyeleri yapmak,

c) Çalışma Bakanlığının sunduğu konular hakkında düşüncesini bildirmek,

d) Yönetim Kurulunun sigortalıları temsil eden üyelerini seçmek.

Genel Kurul görüşmelerinin sonuçları bir raporla tespit edilir ve bu rapor Çalışma Bakanlığına, Yüksek Denetleme Kuruluna ve Kuruma tevdi olunur.

Yolluklar

Genel Kurul üyelerinden kamu hizmetlisi olup da Ankara dışında toplantılara geleceklere kanuni yollukları ile; bunların dışında kalan Genel Kurul üyelerine Çalışma Bakanlığınca tespit olunacak esaslara göre zorunlu giderleri Kurumca ödenir.

Kurumun gelirleri

Kurumun gelirleri şunlardır

a) Bu kanuna göre sigortalı sayılanların ödiyecekleri primler,

b) Bu kanun gereğince hükmedilecek para cezaları,

c) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılacak bağışlar ve vasiyetler,

d) Kurumun taşınır ve taşınmaz mallarının sağlıyacağı gelirler,

e) Gerekli hallerde genel bütçeden yapılacak yardımlar,

f) Kurum iştirak ve kuruluşlarının gelirleri,

g) Başkaca gelirler.

Karşılıklar

Kurumun her sigorta kolu için ayıracağı karşılıklar;

a) Faiz haddi yürürlükteki hükümlere göre en yüksek seviyede olmak kaydiyle Devlet bankalarına yatırmak,

b) Devletin çıkardığı veya kefil olduğu tahviller ile gelir garantisi verdiği hisse senetlerine yatırmak,

c) Taşınmaz mallara yatırmak,

d) Sigortalılara konut veya toplu işyeri yapımı için bu yapıların birinci derece ipoteği karşılığında, taşınmazın değerinin % 80 ıne, kadar, konutlarda 20, işyerlerinde 10 yılda itfa edilmek, % 5 ten aşağı olmamak uzere faiz yurutulmek ve aynı sigortalının ancak kredinin birinden yararlanması kaydı ile tüzük hükümlerine göre ve Bakanlar Kurulunca tespit olunacak banka veya bankalara mevduatta bulunmak yahut 21 inci madde gereğince kurulacak müesseselere ikrazda bulunmak,

e) Esnaf ve sanatkârlara işletme ve tesis kredisi olarak tahsis edilmek üzere ve en az % 6 faiz getirmek kaydiyle tüzük hükümlerine göre T. Halk Bankasına yatırmak,

suretiyle işletilir.

Bu karşılıkların en çok %40 ı (b) fıkrasında, %25 i (d), %25 i (e) fıkrasında yazılı olan konulara yatırılır.

Kurum malları

Kurum paralan ve malları T. Ceza Kanunu bakımından Devlet malı sayılır. Kurumun alacakları Devlet alacağı derecesinde imtiyazlıdır.

Kurum hakkında iflâs hükümleri yürümez.

Kurumun bağlı olmadığı kanunlar

Kurum Muhasebei Umumiye, Artırma, Eksiltme ve İhale Kanundan hükümlerine, Sayıştay'ın vize ve denetimine bağlı değildir.

Kurumun dava ve icra işleri

Kurumun her türlü dava ve icra işleri ilgili mahkeme ve makamlarda ivedilikle görülür ve sonuçlandırılır.

Vergi, resim, harc bağışıklığı

a) Bu kanunun 15 ve 16 ncı maddelerinde yazılı kaynaklardan elde olunan gelirler ve primlerle,

b) Kurumca sigortalılara ve bu kanuna göre hak sahibi sayılan kimselere verilen ödenekler ve yapılan yardımlar,

c) Kuruma ait taşınmaz mallardan hizmete tahsis olunanlara,

ç) Kurum tarafından açılan davalar ve icra kovuşturmaları,

d) Kurumca yapılan bütün işlemler ve bu işlemler için ilgililere verilmesi veya bunlardan alınması gereken yazı ve belgeler ve bunların suretleri,

Her türlü vergi, resim ve haçtan bağışıktır.

Tüzel kişiliği olan kuruluşlar kurma yetkisi

Kurum yükümlü olduğu görevleri yerine getirmek üzere kendisine bağlı ve tüzel kişiliği olan kuruluşlar kurabilir.

Bu müesseselerin kuruluşları, çalışma konulan, organları, görev ve yetkileriyle denetimi usulleri tüzüklerinde belirtilir.

Bu kanunun 17, 18, 20 nci maddeleri Kurumun kuracağı bu kuruluşlar hakkında da uygulanır Kurum görevlileri bu kuruluşlarda görevlendirildiklerinde, özlük hakları saklı kalmak şartiyle çalıştırılırlar.

Kuruluş masrafları

Kurumun kuruluş giderlerini karşılamak üzere genel bütçeden on milyon lira ödenir.

Borç alma yetkisi

Kurum Bakanlar Kurulu kararına dayanarak, Maliye Bakanlığının kefilliği ile millî bankalardan 10 000 000 liraya kadar ödünç para alabilir.

II - KISIM

Sigorta yardımları

7. BÖLÜM

Genel hükümler

Kanunun amacı ve kapsamı

Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına çalışan esnaf ve sanatkârlar ile diğer bağımsız çalışanlar hakkında malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde bu kanunda yazılı şartlarla sosyal sigorta yardımları sağlanır.

Kanunun uygulanması bakımından kendi adına ve hesabına çalışanlar olarak nitelendirilen bağımsız çalışanlardan kanunla kurulu meslek kuruluşlarına yazılı olan gerçek kişiler ve tüzel kişilerden kolektif şirketlerin ortaklarını, adî komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortaklarını, limited şirketlerin ortaklarını, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarını kapsar.

Ancak;

a) Her hangi bir meslek kuruluşuna yazılması zorunlu olmıyanlar,

b) Kanunla kurulu emekli sandıklarına kesenek ödemekte olanlar,

c) Tarım işi yapanlar (Tarım sanatlarına ait işleri yapanlar hariç),

ç) Yabancı uyruklular,

Hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz.

24 üncü maddede belirtilen kimseler meslek kuruluşuna yazılarak çalışmaya başladıkları tarihten itibaren kendiliğinden bu kanuna göre «sigortalı» olurlar. Meslek kuruluşları da, yeni yazılanları en geç üç ay içinde Kurumun ilgili şubelerine bildirir.

Bunlar hakkında sigorta hak ve yükümleri meslek kuruluşuna yazılarak çalışmaya başladıkları tarihten itibaren uygulanır.

Bu suretle sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.

Sözleşmelere, sosyal sigorta yardım ve yükümlerini azaltmak veya başkasına devretmek yolunda hükümler konulamaz.

Yazılma

Bu kanunun kapsamına girenler, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç üç ay içinde Kurumun ilgili şubesine başvurarak kayıt ve tescillerini yaptırırlar.

Sigortalıların başvurma usulleri ile uymaya zorunlu bulundukları esaslar ve tescille ilgili işlemler Çalışma Bakanlığınca hazırlanacak bir tüzük ile tespit olunur.

7. BÖLÜM

Malullük sigortası

Malullük sigortasından sağlanan yardımlar

Malullük sigortasından sağlanan yardım malullük aylığı bağlanmasıdır.

Malullük

Bu kanunun uygulanmasında çalışma gücünün en az üçte ikisini yitirdiği tespit edilen sigortalı malul sayılır.

Şu kadar ki, sigortalılığın başladığı tarihte malul sayılacak derecede hastalık veya arızası bulunduğu önceden veya sonradan tespit edilen sigortalı, bu hastalık veya arızası nedeniyle malulluk sigortası yardımlarından yararlanamaz.

Hangi hallerde sigortalının çalışma gücünün en az üçte ikisini yitirmiş sayılacağı Çalışma Bakanlığınca hazırlanacak tüzükte belirtilir.

Malullük aylığından yararlanma şartları

Malullük aylığından yararlanabilmek için;

a) 28 inci maddeye göre malul sayılmak,

b) Bu kanuna göre, en az 5 tam yıl sigorta primi ödemiş olmak,

c) Malullük aylığından yararlanmak için işten ayrılarak yazılı istekte bulunmak,

Şarttır.

Malullük aylığının hesaplanması

Malullük aylığı, sigortalının 50 nci maddede belirtilen gelir basamaklarından son defa prim ödediği gelir basamağının %70 ı oranında hesaplanır.

15 yıldan fazla prim ödemiş olması halinde, fazla olan her tam yıl için bu oran %1 artırılır. Ancak malullük aylığı, aylığa esas olan gelir basamağının %80 ini aşamaz.

Malullük aylığının başlangıcı

Malullük aylığı, malullüğün tespit edildiği tarihi takibeden aybaşından başlar.

Kontrol muayenesi

Malullük aylığı bağlanan sigortalıları Kurum kontrol muayenesine tabi tutabilir.

Kabul edilir bir nedene dayanmaksızın Kurumun çağırışından sonraki aybaşına kadar kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malulluk aylığı ödemesi durdurulur. Muayene sonucunda malullük halinin devam ettiği anlaşılırsa, anlaşıldığı tarihi takibeden aybaşından itibaren aylığın ödenmesine yeniden başlanır.

Malullük aylığının kesilmesi

Malullük aylığı

a) Yapılan kontrol muayenesi sonucu malullük halinin sona erdiğinin anlaşılması,

b) Sigortalının, 8/6/1949 tarih ve 5434, 17/7/1964 tarih ve 506 sayılı kanunlarla 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde belirtilen Emekli Sandıklarına ve bu kanuna tabi olan işlerde çalışması,

Hallerinde kesilir.

Yukarda belirtilen haller dolayısiyle malullük aylığı kesilen sigortalılar hakkında, 5434, 506 sayılı kanunlarla, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde belirtilen Emekli Sandıkları mevzuatı ve bu kanun hükümleri uygulanmaz.

Ancak, yukarda belirtilen kimseler işten ayrılarak yazı ile malullük aylığı isteğinde bulunurlarsa, kontrol muayenesine tabi tutulmak ve malullüğün devam ettiği anlaşılmak şartıyle, eski malullük aylığı, yazılı istek tarihini takibeden aybaşından itibaren yeniden ödemeye başlanır.

3. BÖLÜM

Yaşlılık sigortası

Yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar

Yaşlılık sigortasından sağlanan yardımlar şunlardır

a) Yaşlılık aylığı bağlanması,

b) Toptan ödeme yapılması.

Yaşlılık aylığından yararlanma şartları

Yaşlılık aylığından yararlanabilmek için işten ayrılarak yazılı talepte bulunan sigortalının, kadın ise 55, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve bu kanuna göre en az 15 tam yıl sigorta primi ödemiş bulunması şarttır.

Yaşlılık aylığının hesaplanması

Yaşlılık aylığı, sigortalının, 50 nci maddede belirtilen gelir basamaklarından son defa prim ödediği gelir basamağının % 70 i oranında hesaplanır.

Bu oran, 25 yıldan fazla prim ödenmiş olması halinde, fazla olan her tam yıl için %1, sigortalıya 35 inci maddede belirtilen yaşlardan sonra aylık bağlanması halinde ise, fazla olan her tam yaş için %1 artırılır.

Yaşlılık aylığı her halde yaşlılık aylığına esas olan gelirin %90 ını aşamaz.

Yaşlılık aylığının başlangıcı

Yaşlılık aylığı, sigortalının, aylık bağlanması için Kurumda yazılı İstekte bulunduğu tarihi takibeden aybaşından başlar.

Yaşlılık aylığının kesilmesi

Bu kanuna göre bağlanan yaşlılık aylığı, sigortalının 8/6/1949 tarih ve 5434, 17/7/1964 tarih ve 506 sayılı kanunlarla, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde belirtilen Emekli Sandıklarına ve bu kanuna tabi olan işlerde çalışması hallerinde kesilir.

Yukarda belirtilen haller dolayısiyle yaşlılık aylığı kesilen sigortalılar hakkında, 5434, 506 sayılı kanunlarla, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde belirtilen Emekli Sandıkları mevzuatı ve bu kanun hükümleri uygulanmaz.

Şu kadar ki, yukarda belirtilen kimselerden işten ayrılarak yazı ile yaşlılık aylığı bağlanması isteğinde bulunanların aylıkları, istek tarihlerini takibeden aybaşından başlanarak yeniden ödenmesine devam edilir.

Toptan ödeme

Bu kanuna göre sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılan ve kadın iseler 55, erkek iseler 60 yaşını doldurmuş oldukları halde yaşlılık aylığına hak kazanamamış olan sigortalıların ödedikleri primler, yazılı istekleri üzerine toptan ödeme şeklinde geri verilir.

5. BÖLÜM

Ölüm sigortası

Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar

Ölüm sigortasından sağlanan yardımlar şunlardır

a) Eşe, çocuklara, ana ve babaya aylık bağlanması,

b) Eşe, çocuklara, ana ve babaya toptan ödeme yapılması,

c) Ölen sigortalı için cenaze masrafı karşılığı verilmesi.

Ölüm aylığından yararlanma şartları

Ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için, sigortalının en az 3 tam yıl sigorta primi ödemiş bulunması şarttır.

Yaşlılık veya malullük sigortasından aylık almakta iken veya bu aylıklara hak kazandıktan sonra ölenlerin hak sahiplerine de ölüm sigortasından aylık bağlanır.

İş kazaları sonucu vukubulan ölümlerde prim ödeme müddeti dikkate alınmaz.

Ölüm aylığının hesaplanması

Sigortalının ölümü halinde, hak sahibi kimselerine bağlanacak aylığın tespitinde

a) Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazanmış bulunduğu malullük veya yaşlılık aylığı,

b) Malullük veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya başlıyan veya kontrol muayenesi sebebiyle aylığı kesilen sigortalı için, sağlığında bağlanmış bulunan malullük veya yaşlılık aylığı,

c) En az 3 tam yıl sigorta primi ödemiş olan sigortalının ölüm tarihinde, 50 nci maddede belirtilen gelir kademelerinden son prim ödediği gelir kademesmin %70 i üzerinden hesaplanacak aylık, esas tutulur.

Aylık bağlanmamış veya aylık bağlanması için istekte bulunmamış olan kadın sigortalının 55, erkek sigortalının 60 tan yukarı yaşlarda ölümü halinde (c) fıkrasına göre hesaplanacak aylık bu yaşlardan sonra doldurmuş bulunduğu her tam yaş için % 1 artırılarak hesaplanır.

Ölüm aylığının başlangıcı

Sigortalının ölümde hak sahibi kimselerine bağlanacak aylıklar, ölümle aylığı hak kazandıkları tarihten sonraki aybaşından başlar.

Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölen sigortalının haksahibi kimselerine bağlanacak aylık, sigortalının hak kazandığı son aylık döneminin sona erdiği tarihten başlar.

Ölüm sigortasından toptan ödeme

Ölen sigortalının hak sahibi kimselerinden hiçbiri bu kanuna göre ölüm sigortasından aylık bağlanmasına hak kazanamadıkları takdirde, sigortalının ödediği primler, haksahiplerine toptan ödeme şeklinde geri verilir.

Eş ve çocuklara, ana ve babaya tahsis yapılması

Ölen sigortalının tahsis yapılmasına hak kazanan kimselerine aşağıdaki hükümlerde belirtilen oran ve şartlarla aylık bağlanır veya toptan ödeme yapılır.

Ölen sigortalının 42 nci madde gereğince tespit edilecek aylığının veya 44 üncü madde gereğince tespit edilecek toptan ödeme miktarının,

a) Dul karısına %50 si, tahsis yapılacak çocuğu bulunmıyan dul karısına %70 i,

b) Kadın sigortalının ölümü tarihinde 60 yaşını geçmiş veya çalışamıyacak derecede malul olan ve geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı belgelenen kocasına %50 si, tahsis yapılacak çocuğu bulunmıyan kocasına %70 i,

c) 18 yaşını (veya orta öğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını) doldurmamış yahut yaşlan ne olursa olsun çalışamıyacak durumda malul bulunan çocukları ile geçimini sağlıyacak başka bir geliri olmamak kaydı ile yaşlan ne olursa olsun evlenmemiş kız çocuklarının her birine %25 i,

d) Sigortalının ölümü tarihinde eşine ve çocuklarına yapılması gereken tahsisin toplamı sigortalıya ait tahsisten aşağı olursa, artanının, eşit hisseler halinde, geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı belgelenen ana ve babasına, (her birinin hissesi %25 i geçmemek üzere) %25 i,

Aylık veya toptan ödeme şeklinde verilir.

Sigortalı tarafından evlât edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş yahut babalığı hükme bağlanmış çocuklariyle sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan yukarda belirtilen esaslara göre yararlanırlar.

Hak sahibi eş ve çocuklara yapılacak tahsisin toplamı, sigortalıya ait tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için, gerekirse, hak sahibi kimselerin tahsis miktarlarından orantılı olarak indirmeler yapılır.

Ölüm sigortasından bağlanan aylığın sona ermesi

Sigortalının dul eşi evlenirse aylığı kesilir. Aylığın kesilmesine yol açan evlenme son bulunca aylık yeniden bağlanır. Sonraki eşinden de aylık almaya hak kazanan dul eşe bu aylıklardan fazla olanı ödenir.

Sigortalının kız çocukları evlenirse bağlanan aylık kesilir. Aylığın kesilmesine yol açan evlenmenin son bulması halinde, dul kaldığı tarihi takibeden aybaşından itibaren geçimini sağlıyacak başka bir geliri olmamak kaydı ile yeniden aylık bağlanır.

Sigortalının çocuklarına bağlanan aylıklar; çocuğun 18 yaşını, orta öğrenim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar devam eder. Bu yaşları doldurdukları tarihlerde çalışamıyacak durumda malul olan çocukların aylıkları, bu yaşlara vardıktan sonra da kesilmez.

Cenaze masrafı karşılığı

Sigortalının veya yaşlılık veya malullük aylığı almakta olanların ölümleri halinde, cenaze giderleri karşılığı olarak, cenazeyi kaldırsın gerçek veya tüzel kişilere, 1000 lira ödenir.

Bu miktar Yönetim Kurulunun önerisi ve Çalışma Bakanlığının onayı ile artırılabilir.

Yapılacak giderler, cenaze masrafları karşılığı olarak ödenecek miktardan az ise, aradaki fark ölenin ailesine verilir.

5. BÖLÜM

Primler

Prim alınması

Bu kanun gereğince sigortalılara yapılacak her türlü yardımlarla yönetim giderlerini karşılamak üzere Kurumca bu kanun hükümlerine göre prim alınır.

Yönetim giderleri Kurumun genel yıllık gelirlerinin % 10 unu aşamaz.

Prim oranları

Bu kanuna göre ödenecek sigorta primi, sigortalının beyan ettiği 50 nci maddede belirtilen gelir basamağının %13 üdür.

Sigortaya girişlerde bildirilen gelirin %25 i oranında giriş keseneği; basamak yükselmelerinde aradaki artış farkı kadar yükselme primi alınır.

Bu kesenek ve primlerin tümü vergi uygulamasında gider olarak yazılabilir.

Sigorta primine esas olan gelir basamakları

Bu kanuna göre sigortalıların ödiyecekleri primlere esas olmak üzere bildirecekleri aylık gelir basamakları;

Gelir basamaklarının seçilmesi

Sigortalı, bu kanuna göre sigortalılığının başladığı tarihte 50 nci maddede belirtilen aylık gelir basamaklarından dilediğini seçer ve yazılı olarak en geç 30 gün içinde Kuruma bildirir.

Bildirimin yapılmaması halinde ilk basamak seçilmiş sayılır.