5434 Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu

BİRİNCİ KISIM

Kuruluş

Maliye Bakanlığına bağlı olmak ve bu kanunda yazılı emeklilik işlerini görmek üzere Ankara'da (Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı) kurulmuştur.

Sandığın tüzelkişiliği vardır. 26/6/1938 tarihli ve 3460 sayılı kanunun bu kanuna aykırı olmıyan hükümleriyle 3/7/1939 tarihli ve 3659 sayılı kanun hükümleri bu Sandık hakkında da uygulanır.

Sandığın, gerekli görülen yerlerde şube ve ajanları bulunur.

Sandığın organları şunlardır:

1. Genel Kurul;

2. Yönetim Kurulu;

3. Genel Müdürlük;

4. Sağlık Kurulu.

Sandığın Genel Kurulu, 3460 sayılı kanunda gösterilen «İktisadi Devlet Teşekkülleri Genel Kuruludur».

Yönetim Kurulunda bir başkan ile 9 üye bulunur. Başkan ile 2 üye Maliye Bakanlığı, birer üye Millî Savunma, İçişleri, Ekonomi ve Ticaret, Ulaştırma ve Çalışma Bakanlıkları ve ikisi de varsa askerî ve sivil genel emekli derneklerinin genel kurulları tarafından teklif ve Bakanlar Kurulunca tâyin olunur.

Genel Müdür Yönetim Kurulunun tabii üyesidir. Bulunmadığı zaman Kurul toplantılarına yardımcılarından biri iştirak eder.

Başkan ve üyelerin vazife müddetleri 3 yıldır. Müddeti bitenler yeniden teklif ve tâyin edilebilirler. Müddetlerinin bitiminden evvel ayrılanların yerine gelenler, ayrılanların müddetlerini tamamlarlar.

Genel emekli dernekleri teşekkül ve bunların üyeleri taayyün edinciye kadar Yönetim Kurulu mevcut üyeleriyle tam olarak teşekkül etmiş sayılır.

Yönetim Kuruluna gerek 12 nci maddede yazılı kurumların memurlarından, naklen gerek açıktan başkan ve üye teklif ve tâyin olunabilir.

Başkan ve üye teklif ve tâyin olunabileceklerin yüksek tahsil yapmış olmaları, maliye, ekonomi, hukuk, bankacılık, sigortacılık ve emeklilik işlerinden birinde ihtisas sahibi bulunmaları şarttır.

Memurlardan teklif ve tâyin olunacakların ayrıca 30/6/1939 tarihli ve 3656 sayılı kanuna göre en az 4 üncü derece aylığı veya karşılığı ücreti müktesep hak olarak alabilmeleri de gerektir.

Yönetim Kurulu haftada en az 2 defa toplanır. Başkanın bulunmadığı toplantılara, Yönetim Kurulu üyelerinin Genel Müdürden başka, aralarında seçecekleri biri başkanlık eder.

Yönetim Kurulu en az 7 kişi ile toplanır. Kararlar toplantıda bulunanların salt çoğunluğu ile verilir.

İlk toplantıda salt çoğunluk olmazsa ikinci toplantıda çoğunluk ile karar verilir. Oylarda eşitlik olursa, başkanın bulunduğu taraf tercih edilir.

Sandığın bir Genel Müdürü ile en çok iki genel müdür yardımcısı bulunur. 26/6/1938 tarihli ve 3460 sayılı kanunun 18 inci maddesi hükmü mahfuz kalmak üzere, 6 ncı ve daha yukarı derecedeki memurlar, Genel Müdürlüğün teklifi üzerine Yönetim Kurulu, bunların dışında kalan memurlarla çeşitli hizmetliler, Genel Müdür tarafından tâyin edilir.

Sağlık Kurulunda:

a) Millî Savunma Bakanlığınca, ordu kadrosundan tâyin olunacak bir uzman subay hekim;

b) Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca tâyin edilecek bir uzman hekim;

c) Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı kadrosundan bu Kurula memur edilecek bir uzman hekim;

olmak üzere 3 üye bulunur.

Kurul; her yıl aralarından birini gizli oy ile başkan seçer, üyelerinin tamamı ile toplantı yapar, gereken hallerde dışardan uzman hekimlerin mütalâalarını da alır.

İlgili; yazı ile isterse göstereceği bir hekim, kendisi hakkında verilecek kararın görüşülmesinde, Kurula üye olarak iştirak ettirilir.

Kurul, kararlarını Genel Müdürlükten evrakın kendilerine verilmesi tarihinden itibaren en çok 15 gün içinde çoğunlukla verir. Oylarda eşitlik halinde Başkanın bulunduğu taraf tercih edilir.

Sandığı, Yönetim Kurulu idare eder ve Genel Müdürlüğün işlerini daimî olarak nezaret ve murakabesi altında bulundurur. Kurulun vazifeleri şunlardır:

a) Genel Müdürlükçe hazırlanacak yıllık bütçe ve kadroları inceleyip tesbit ederek Maliye Bakanlığının tasvibine sunmak;

b) Genel Müdürlükçe hazırlanacak bilânço, kâr ve zarar hesaplarını inceleyip uygun görürse tasdik ettikten sonra yapılan işler raporu ile birlikte Umumi Murakabe Heyetine vermek;

c) Genel Müdürlüğün teklifi ile bütçenin bölümleri içinde uygun gördüğü aktarmaları yapmak, bölümler arasındaki aktarma teklifleri ile ek ve olağanüstü ödenek tekliflerinden uygun gördüklerini Maliye Bakanlığının tasvibine sunmak;

ç) Aylık, toptan ödeme, keseneklerin geri verilmesi, harb mâlûllüğü zammı, ikramiye gibi bu kanun gereğince yapılacak çeşitli ödemelere ilişkin olarak Genel Müdürlükçe hazırlanacak tahakkuk ve aylık bağlama kâğıtlarını ve bağlamalarda bu kanun gereğince yapılacak düzeltme, kaldırma, azaltmalarla bu kanunun 77 nci maddesinin (a) ve (b) fıkralarında yazılı haller için Genel Müdürlükçe yapılacak teklifleri inceliyerek karara bağlamak; Sandığın d) Sandığın malî durumunu aralıksız murakabe ederek gelirleriyle yürürlükteki bağlama ve ödeme hükümlerinin yeni tedbirler alınmasını gerektirdiğini görürse bunu düşüncesiyle birlikte Maliye Makanlığına bildirmek ;

d) Sandığın mali durumunu aralıksız murakabe ederek gelirleriyle yürürlükteki bağlama ve ödeme hükümlerinin yeni tedbirler alınmasını gerektirdiğini görürse bunu düşüncesiyle birlikte Maliye Bakanlığına bildirmek;

e) Dâva açmak, icra kovuşturması yapmak, fayda görürse bunlardan feragat etmek ve Sandığın leh ve aleyhindeki dâva ve takipleri sulh ve tahkim yoliyle halletmek;

f) İmza yetkisi verileceklerle bunların yetkilerinin derecesini belli etmek;

g) Sandık sermayesinin işletilmesi şekillerini 22 nci maddede yazılı esaslara göre belirtmek;

h) Sandığın memur ve hizmetlilerinden olağanüstü mesaisi görülenlere her yıl için iki aylık ücretleri tutarını geçmemek ve Sandık umumî masraflarından ödenmek üzere ikramiye verilmesi hakkında Genel Müdürlük tarafından yapılacak teklif hakkında karar vermek;

(Sandığın Yönetim ve Sağlık kurulları başkan ve üyeleriyle memur ve hizmetlilerine gerek 3460 sayılı kanunun 42 ncı maddesine, gerek 3659 sayılı kanunun 4621 sayılı kanunla değiştirilen 13 üncü maddesine göre ayrıca ikramiye verilmez.)

i) Yabancı uzman çalıştırılmasına karar vermek ve bunlara ait sözleşme projelerini inceleyip tasdik etmek;

j) Gerekli görülen yerlerde şube ve ajanlık açılması ve açılanların kapatılması ve bunların vazife ve yetkileri hakkında karar vermek;

k) Genel Müdürlükçe hazırlanacak her çeşit yönetmelikleri inceliyerek tasdik etmek;

l) Yukarda yazılanlar dışında kanun ve tüzüklerle verilecek vazifeleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

a) Yönetim Kurulunun 8 inci madde gereğince Maliye Bakanlığının tasvibine arzedilecek kararlarının birer örneği 15 gün içinde Maliye Bakanlığına gönderilir Bakanlıkça kanun ve tüzük hükümlerine uygun görülmiyen kararların gerekçesi bildirilerek düzeltilmesi istenebilir. Yönetim Kurulu isteği yerinde görürse kararını düzeltir. Aksi halde karşılık mütalâası ile birlikte Bakanlığa sunar. Bakanlık görüşünde israr ederse Yönetim Kurulu kararını düzeltir.

b) Yönetim Kurulunun 8 inci maddenin (ç) fıkrasında yazılı konularla ilgili kurallarının birer örneği 15 gün içinde Maliye Bakanlığına bildirilir ve birer Örneği de ilgililere tebliğ olunur.

İlgililer bunlar aleyhine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde Maliye Bakanlığına yazı ile itirazda bulunabilirler. Bakanlıkça aynı müddet içinde karar alınarak Sandığa ve genel hükümlere göre ilgililere tebliğ olunur.

Bakanlıkça ilgililerin itirazı yerinde görülür ve Yönetim Kurulunca da bu karara uyulursa muamele ona göre düzeltilir. İtirazları reddedilir veya Yönetim Kurulunca Bakanlığın kararına uyulmazsa ilgililer 21/12/1938 tarihli ve 3546 sayılı kanun hükümleri dairesinde Sandık aleyhine dâva açabilirler.

Maliye Bakanlığı kendisine gönderilen bu kararlardan kanun ve tüzük hükümlerine uygun görmediklerinin düzeltilmesini 30 gün içinde gerekçesi ile birlikte re'sen de Sandıktan istiyebilir. Yönetim Kurulu bu bildirime uyarak kararını değiştirirse bundan zarar gören ilgili, keyfiyetin yazı ile kendisine bildirilmesi üzerine, yukarki şeklide Danıştayda dâva açabilir.

Bakanlığın bildirimi üzerine Yönetim Kurulu kararını düzeltmezse bu kararı dosyası ile birlikte Bakanlığa yollar. Bakanlık görüşünde ısrar ederse dosyayı mütalâasını bildirmek üzere Danıştaya gönderir ve Danış- tayca verilecek mütalâaya göre muamele yapılır. Bu muameleden zarar gören ilgili, keyfiyetin yazı ile kendisine bildirilmesi üzerine yukarki şekilde Danıştaya dâva açabilir.

Bu maddeye göre yapılacak itirazlar. Yönetim Kurulunun 8 inci maddenin (ç) fıkrasına ait kararlarının icrasına mâni olmaz.

Genel Müdür Sandığın işlerini kanun, tüzük ve yönetmeliklerle Yönetim Kurulu kararlarına göre yürütür.

Sandığı Genel Müdür temsil eder.

Temsil vazifesini doğrudan doğruya kendisi yapabileceği gibi yardımcılarından biri veya tevkil edeceği kimse ile de yaptırabilir.

Sağlık Kurulu:

a) 50 nci maddede yazılı mâlûllük raporlarını inceliyerek, karara bağlar;

b) İlgililerin 52 nci maddede gösterilen mâlûllük derecelerini belirtir;

c) Bu kanunun mâlûllüğe ait hükümlerinin uygulanmasında düşüncelerini bildirir.

İKİNCİ KISIM

Sandıktan faydalanacaklar

Bu kanunla tanılan haklardan aşağıda (I) işaretli fıkrada yazılı yerlerde çalışanlardan, Türk uyruğunda olmak ve 18 yaşını bitirmiş bulunmak şartiyle, ,(II) işaretli fıkrada gösterilenler faydalanırlar.

I. - Daire, kurum ve ortaklıklar:

a) Genel bütçeye giren daireler;

b) Katma bütçeli daireler;

c) Özel idareler;

ç) Belediyeler;

d) 26/6/1938 tarihli ve 3460 sayılı kanunda yazdı Murakabe Heyeti ile kuruluş, idare ve murakabeleri aynı kanun hükümlerine tabi Devlet Ekonomi Kurumları ve bunlara bağlı müesseseler (Emniyet Sandığı dâhil);

e) Özel kanunlarla kurulmuş ve kurulacak tüzelkişiliği bulunan Devlet kurumlan (Kefalet sandıkları dâhil);

f) 10/9/1337 tarihli ve 151 sayılı kanuna göre kurulan Ereğli Kömür Bölgesi Amele Birliği;

g) Özel kanunlarla kurulmuş ve kurulacak bankalar;

h) Genel bütçeye giren veya katma bütçeli dairelerle özel idare ve belediyelere bağlı idare ve müesseseler;

i) (h) bendinde yazılı dairelerin döner sermayeli iş ve teşekkülleri;

j) Ödenmiş sermayesinin yarısından fazlası yukarda sayılan daire, idare, banka ve kurumlardan birine veya bir kaçına ait ortaklıklarla bunların kendi sermayeleri ile kuracakları diğer ortaklıklar;

k) Ticaret ve sanayi odaları ile ticaret ve zahire borsaları;

l) Bu kanunla kurulan Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı

Yukarda yazılı yerlerin hepsine bu kanunda (Kurum) denilmiştir.

II - Faydalanacaklar:

a) Cumhurbaşkanları;

b) Özel teadül ve kuruluş kanunlarına göre daimî kadrolarda derece esası üzerinden aylık veya ücret alanlar (Kuramların özel kanunlarına göre teşekkül etmiş yönetim kurullarının başkan ve üyeleri dâhil);

c) Daimî kadrolarda aylık ücretle çalışan her çeşit hizmetliler (İşyerlerindeki kapıcı, bekçi, odacı ve benzeri hizmetliler dâhil; Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğünün 20 Mayıs 1937 tarih ve 3173 sayılı kanuna bağlı (2) sayılı cetveldeki hizmetlileriyle aynı kanuna bağlı (3) sayılı cetvelde yazılı olanlardan işçi vasfını haiz olan amele, yol çavuşu, mütehassıs amele, hamal, hamalbaşı, tayfa, gemici, bahçıvan, lâmbacı, lavajcı, drezinör ve kuramların serbest ve sözleşmeli avukatları hariç);

ç) Genel bütçe kanunlarına bağlı (K) ve (N) işaretli cetvellerde gösterilen kadrolarda çalışan memur ve hizmetliler;

d) Amele Birliği aylık, ücretli daimî memur ve hizmetlileri;

e) İller daimi komisyon üyeleri ile seçilmiş veya tâyin edilmiş belediye başkanları (Emeklilik hakkı tanınan bir vazifede evvelce bulunmuş olmaları şartiyle);

f) Kuruluş kanunları gereğince aylıklı kadrolarda ücretle çalıştırılanlar;

g) Ticaret ve sanayi odaları ile ticaret ve zahire borsalarının tâyinleri Ticaret Bakanlığınca yapılan ve sürekli kadrolarda çalışan aylık ücretli daimî memurları;

h) Gedikli subaylar ve gedikli erbaşlar ve ordu uzman çavuşları;

i) Hatbakıcı, hat başbakıcı, dağıtıcı ve başdağıtıcılarla vaizler, hayrat hademeleri ve dersiamlar;

j) Millî Savunma Bakanlığı harb okulları öğrencileri;

k) Erler; (Vazife mâlûllükleri ile vazifeden doğma ölümleri halinde)

Yukarda gösterilenlere (Cumhurbaşkanları ile erler hariç) bu kanunda «İştirakçi» ve bunlardan 125 inci maddede yazılı durumlarda bulunanlara «Tevdıatçı» denilmiştir. İştirakçi olanlar Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ve tevdiatçı bulunanlar da Biriktirme Sandığı ile isteklerine bakılmaksızın ilgilendirilirler ve haklarında ayrıca İş ve İşçi Sigortaları kanunlarının hükümleri uygulanmaz.

Mahiyetleri daimî olan hizmetler için geçici kadro alınamaz.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Bu kanunla tanınan haklar

Bu kanunla tanınan haklar şunlardır:

a) Emekli aylığı;

b) Âdi mâlûllük aylığı;

c) Vazife mâlûllüğü aylığı;

ç) Son hizmet zammı;

d) Dul ve yetim aylığı;

e) Harb mâlûllüğü zammı;

f) Toptan ödeme;

g) Emekli keseneklerinin geri verilmesi;

h) Biriktirme Sandığında biriken paraların gen verilmesi;

i) 65 inci maddede yazılı yardımların yapılması;

j) İkramiyeler.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Sandığın gelirleri ve tahsil şekilleri

Sandığın gelirleri şunlardır;

a) İştirakçilerin 15 inci maddede gösterilen keseneğe esas olan tam aylık veya ücretleri tutarları üzerinden her ay kesilecek % 5 emeklilik kesenekleri;

Ay başlarından sonra vazifeye girenlerin o aya ait eksik aylık veya ücretlerinden kesenek alınmaz. Ay başlarından sonra vazifeden ayrılanların eksik aylık veya ücretlerinden tanı kesenek alınır.

b) Emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye ilk defa girenlerin veya önceden emeklilik hakkı tanınan vazifelerde bulunmadan çalışmakta olduğu vazifesi emekliliğe tabi hale getirilenlerin ( bu vazifelerde çalışmakta olanlarla kesenekleri geri verilenlerden bunları iade etmek istemiyenler dâhil) emekliliğe esas ilk tam aylık veya ücretlerinden kesilecek % 25 giriş kesenekleri;

Bu gibilerden o ay için ayrıca (a) fıkrasında yazılı % 5 kesilmez.

c)Emekliliğe esas aylık veya ücretleri yükselme suretiyle artanların, ilk aya ait artış farkları;

Emekliliğe esas aylık veya ücretinden daha aşağı aylık veya ücretli bir vazifeye geçmiş olanların sonradan evvelki aylık derecesine yükselmeleri halinde artış farkı kesilmez.

Aylık veya ücret tutarlarında kanunlarla yapılacak artırmalarla 15 inci maddenin (b) fıkrasında gösterildiği üzere ücretleri ilk derece ücretleri tutarından az olanların bu ücretlerine yapılacak zamlar yükselme sayılır.

ç) Subay ve askerî memurlardan mahkeme kararı ile nasp ve rütbeleri düzeltilenlere ödenen aylık farklarından dolayı (a) ve (c) fıkralarına göre alınacak kesenek ve artış farkları;

d) (a, b, c ve ç) fıkralarında yazılı paralara eşit olarak kurumlarca verilecek karşılıklar;

e) Emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye ilk defa girdiklerinde veya önceden emeklilik hakkı tanınan vazifelerde bulunmadan çalışmakta olduğu vazifesi emekliliğe tabi hale getirildiğinde, (bu vazifelerde çalışmakta olanlarla kesenekleri geri verilenlerden bunları iade etmek istemiyenler dâhil) 35 yaşını bitirmiş, 40 yaşını tamamlamamış olanlardan 35 yaşım bitirdikleri tarih ile vazifeye girdikleri tarih arasındaki müddetin her ayı için emekliliğe esas ilk aylıkları üzerinden hesaplanacak % 10 tamamlayıcı emekli kesenekleri;

İlgililerin adlarına borç kaydedilecek olan bu kesenek ı(a) fıkrasında yazılı % 5 keseneklerden ayrıca, aylıklarından % 10 kesilmek suretiyle ve % 5 faiz ile tahsil olunur.

f) 55 inci maddeye göre bağlanacak vazife mâlûllüğü aylıkları ile 66 ncı maddenin (ç) fıkrasına göre bağlanacak dul ve yetim aylıkları için her yıl kurum bütçelerinin aylık veya ücret bölümlerindeki ödeneklerin % 1 i nispetinde verilecek ek karşılıklar;

g) İştirakçi veya tevdiatçıların aylık veya ücretlerinden kurumlarınca kesilen inzibati para cezaları;

h) 17 nci madde gereğince alınacak % 10 gecikme zamları;

i) Kurumlarda harç pulları dışında her çeşit pul, bilet ve yardım makbuzları satışlarından alınan satış aidatının yarısı;

j) 15 inci maddenin (e) fıkrası ile 28, 34, 38, 39, 42, 56, 64, 65, 81 ve 89 uncu maddelere göre ödenecek paralar;

k) Sandık gelirlerinin işletilmesinden elde edilecek her çeşit kârlar;

l) Bağışlar ve başka çeşitli gelirler.

BEŞİNCİ KISIM

Emeklilik keseneğine esas tutulacak aylık, ücret ve ödenekler

Emeklilik keseneği, aşağıda yazılı aylık ve ücret tutarları ile ödeneklerden alınır: '

a) Özel teadül ve kuruluş kanunlarına göre müktesep hak olarak alınan derece aylık ve ücret tutarları;

İstisna ve uzmanlık yerlerinde çalışanların aynı kanunlara göre belirtilecek müktesep hak dereceleri aylık ve ücret tutarları;

Devlet Demiryolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü memur ve hizmetlilerinin başka kurumlara geçmelerinde esas tutulan derece aylık ve ücretleri tutarları;

b) Daimî kadrolarda aylık ücretle çalışan her çeşit hizmetlilerle hayrat hademesinin 3/7/1939 tarihli ve 3659 sayılı kanunun geçici 1 inci maddesiyle 28/12/1946 tarihli ve 4988 sayılı kanunun 4 üncü maddesi hükümlerine ve tahsil durumları ile hizmet sürelerine göre bulunmaları gereken derecelerin ücret tutarları;

Bunlar sözü geçen kanuna göre yükselme müddetlerini doldurdukça kesenekleri iktisap ettikleri üst derece ücretlerinin tutarlarından alınır. Ancak bu muamele kendilerine bu kanun hükümleri dışında bir hak vermez.

Yukardaki esasa göre bulunacak derece ücretleri tutarlarından daha az ücret alanların keseneklerine bu ücretler mevcut derecelerden birisine uymuyorsa en yakın derece ücreti tutarı, iki derecenin tam ortasında ise üst derece ücreti tutarı, en aşağı derece ücreti tutarı olan 150 liradan az ise aldıkları ücretler esas tutulur.

Evvelce özel teadül ve kuruluş kanunlarına tabi bir vazifede bulunduktan sonra hizmetli kadrolarına geçenlerin keseneğe esas ücretleri, müktesep hak dereceleri ücretleri olup bu ücretler, hizmetli kadrolarında yükselme müddetlerini doldurdukça yukardaki fıkra gereğince yükseltilir.

Bu gibilerden özel teadül ve kuruluş kanunlarına tabi vazifelerde evvelce bir yükselme müddeti bulunmuş olanların hizmetli kadrolarına alınmalarında bir üst derece aylıkları keseneklerine esas tutulur. Ancak her iki şekilde de hizmetli kadroları ücretlerinin müsait bulunması şarttır.

c) Genel bütçe kanunlarına bağlı (K) ve (N) işaretli cetvellerdeki kadrolarda çalışan memur ve hizmetlilerin (b) fıkrasına göre tesbit edilecek ücretleri;

ç) Emeklilik hakkı tanınan vazifelerde bulunduktan sonra illerin daimî komisyonu üyeliklerine seçilenlerle belediye başkanlığına seçilen veya tâyin edilenlerin, kadro ödeneklerini geçmemek şartiyle son müktesep hak derecelerinin aylık veya ücret tutarları;

Bu aylık veya ücret tutarları kadro ödeneklerinden fazla bulunur ve kadro ödenekleri de 30/6/1939 tarihli ve 3656 sayılı kanunun 28/12/1946 tarihli ve 4988 sayılı kanunla değiştirilen 1 inci maddesinde yazılı aylık tutarlarından birine uymazsa en yakın üst derece aylık veya ücret tutarları;

Bunlar sözü geçen kanuna göre yükselme müddetlerini doldurdukça kesenekleri, kadro ödeneklerinin müsait olması şartiyle iktisap edecekleri üst derece aylık veya ücretlerinin tutarlarından alınır. Ancak bu muamele kendilerine bu kanun dışında, bir hak vermez.

d) Vaiz ve dersiamların ve başdağıtıcı ve hat başbakıcılarla dağıtıcı ve hat bakıcıların bütçe kanunları ile kabul edilen aylıkları tutarları;

e) Millî Savunma Bakanlığı harb okulları öğrencilerinin almakta oldukları öğrenci aylıkları;

Öğrenci aylıkları ile asteğmen aylıkları tutarları arasındaki farkın keseneği aynı esaslara göre öğrenciler adına dairelerince ödenir.

Bunların 31 inci madde gereğince emeklilik müddetlerinden indirilen yılları takip eden yıla alt aylıklarından kesenek alınmaz.

f) Açıktan tâyin edilen vekillerin, kanunlarına göre, aldıkları vekillik aylık veya ücretleri tutarları;

Emeklilik hakkı tanınan vazifelerde önceden bulunanların vekil tâyin edildikleri vazifelerin aylık veya ücretlerini geçmemek şartiyle müktesep hak dereceleri ve evvelki vazifelerde geçmiş müddet ile vekillik ettikleri vazifelerde geçecek müddetlere göre yükselme müddetlerini doldurdukça, bu kanun hükümleri dışında bir hak vermemek şartiyle bir üst derece aylık veya ücretleri tutarları;

g) Bakanlık emrinde, kadro dolayısiyle açıkta, eli işten çektirilmiş, açığa alınmış veya tevkif edilmiş olanlardan kanunları gereğince tam veya eksik aylığa müstahak bulunanların (a) fıkrasında yazılı aylık veya ücretlerinin yarısı;

Kanunlarına göre bu müddetler için sonradan aylığa müstahak duruma girenler hakkında da bu hüküm uygulanır.

h) Ceza olmamak şartiyle müktesep hak derecesinden daha aşağı bir dereceye nakil suretiyle veya açıkta iken tâyin edilenlerin tâyinleri tarihinden itibaren üç ay içinde yazı ile Sandığa müracaatları şartiyle ve bir defaya mahsus olmak üzere tâyin edildikleri derecenin en çok bir üst derecesi ve her ne suretle olursa olsun kadro yüzünden açıkta kalanlar için müktesep hak derecelerini geçmemek üzere iki üst derecesi aylık veya ücretleri tutarları;

İllerin daimî komisyonu üyeliklerine ve belediye başkanlığına seçilenlerden müktesep hak dereceleri aylık veya ücretleri tutarları bu yerlerin kadro ödeneklerinden fazla olanlar veya bu yerlerden ayrıldıktan sonra emeklilik hakkı tanınan aşağı dereceden bir vazifeye tâyin edilenler hakkında da aynı hüküm uygulanır ve bu suretle yapılacak talepten geri dönülemez.

ALTINCI KISIM

Emekli keseneklerinin kesilme ve Sandığa gönderilme şekli

Emeklilik kesenekleri kurumlarca aylık, ücret veya ödeneklerin kadrolarında gösterilir ve bunların hak sahiplerine ödenmesi sırasında kesilir.

Aylık, ücret veya ödeneklerin emanet hesaplarına alınması hak sahiplerine ödeme sayılır. Bunların 15 inci maddenin (g) fıkrasında yazılı haller dışında kanun veya hüküm ile veyahut idari, inzibati sebeplerle eksik verilmesi emekli keseneğinin eksik hesaplanmasını icabettirmez.

Talim ve manevra için rütbe ile silâh altına alınan iştirakçi ve tevdi- atçılardan rütbeleri aylıkları, vazife aylık veya ücretlerinden fazla olanların istihkak farklarına ait emekli kesenekleri vazife aylık veya ücretlerinden kurumlarınca ve seferberlik ve harb için silâh altına alınanlardan vazife aylık veya ücretleri rütbeleri aylıklarından fazla olanların istihkak farklarına ait emekli kesenekleri de, rütbeleri aylıklarını ödiyen kurumlarca kesilerek Sandığa gönderilir.

Kurumlar 14 üncü maddede yazılı Sandık gelirlerinden:

a) (a, b, c, ç, d, e) fıkralarında yazılı olanları aylık, ücret ve ödeneklerin ödenmeleri, gününden başlıyarak bir ay içinde;

b) (f) fıkrasında yazılı % 1 lerin tamamını, bütçelerinin yetkili makamlarca tasdik edildiği tarihleri takip eden ay başlarından itibaren en çok 6 ay içinde ve aylık altı eşit taksitte ve yıl içinde alman ek ödeneklere alt % 1 lerin tamamını da o yılın son gününü geçmemek üzere bunların alındığı tarihleri takip eden iki ay içinde;

c) ( g, h, i ) fıkralarında yazılı olanları, tahsilleri gününü takip eden bir ay içinde;

ç) (j) fıkrasında yazılı olanları, ilgili maddelerinde gösterilen müddetler içinde, Sandığa veya Sandık adına postaya veya bankaya yatırmaya ve bunların müfredatlı bordrolarını da aynı zamanda Sandığa göndermeye mecburdurlar.

Kumruların, bu vazifeyi yerine getirmiyen, Sandık gelirlerini eksik kesen veya hiç kesmiyen tahakkuk ve ödeme ile ilgili mamurlar ile sorumlu saymanlardan, bu paralar, % 10 fazlası ile ve Sandığın teklifi üzerine, Tahsili Emval Kanununa 'göre, Maliye Bakanlığınca, tahsil olunur.

Kesilen paraların Sandığa gönderilmesine yazı ile mâni olan veya bütçeden ödenecek kısmı yazı ile ödetmiyen ita âmirleri hakkında da bu hüküm uygulanır.

Kurumlara bu ödemeler için yeter miktarda ödenek gönderilmemesi veya yetki verilmemesi hallerinde, yukarki hüküm buna sebebiyet verenler hakkında, gelirlerin kısmen gönderilmesi halinde de gönderilmi- yen kısımlar hakkında uygulanır.

Ancak; yukarki hükümlerin ilgililer hakkında tatbikına imkân gö- rülemiyen hallerde Sandık gelirinin asılları, kurumlarca Sandığa ödenir.

Ay başlarından sonra başka bir kurumda emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye geçen iştirakçi veya tevdiatçılardan aylık, ücret veya ödeneklerini peşin alanların emekli kesenekleri, ödemeyi yapan kurumlarca, aylık veya ücretlerini ay sonlarında alanların kesenekleri de geçtikleri kurumlarca tam olarak kesilip karşılıkları ile birlikte 17 nci maddede yazılı esaslara göre Sandığa ödenir.

Sandık gelirlerinin kurumlarca ödenecek kısımları için gerekli ödenekler her yıl bütçelerine tamam olarak konur. Tamam veya hiç konulmamış ödenekleri bütçeleri tasdik eden makamlar tamamlatmaya mecburdurlar.

YEDİNCİ KISIM

Sandığın mevcutları

Sandığın her çeşit menkul ve gayrimenkul malları, gelir ve alacakları Devlet mallarının hak ve rüçhanlığını haizdirler. Bunlara karşı suç işliyenler hakkında Devlet mallarına karşı, suç işliyenler gibi kovuşturma yapılır.

Bunlar, emanet hesaplarında kayıtlı olanlar hariç olmak üzere, hiçbir veçhile haciz ve temlik edilemezler.

Sandığın her çeşit menkul ve gayrimenkul malları ile hak, gelir ve alacakları ve muameleleri ve bunların tahakkuk, tahsil ve ödemelerine ait kâğıt, makbuz ve ilânlar her çeşit vergi, resim ve harçlardan muaftır.

Sandığın sermayesi:

% 20 yi geçmemek üzere, Yönetim Kurulunun kararı ve Maliye Bakanlığının tasvibi ile nüfusu 100 binden yukarı şehir ve kasabaların belediye hudutları içinde ve konut olmamak şartiyle satın alınacak veya yaptırılacak akarlara, geri kalanı da Yönetim Kurulunun teklifi, Maliye Bakanlığının tasvibi ve Bakanlar Kurulu karan ile:

a) Devlet bono ve tahvillerine;

b) Devlet sermayesi ile kurulmuş olan veya sermayesinin yarısından fazlasına Devletin iştiraki bulunan bankaların çıkaracakları aksiyon veya obligasyonlara;

c) Vâdeli, vâdesiz cari hesap şeklinde millî bankalara;

yatırılmak suretiyle işletilir.

Yukardaki hükümlerin tatbikında normal ve belli ihtiyaçlar için serbest bulundurulması gereken miktarlar hariç tutulur.

Sandık sermayesinden en çok 3 milyon lira, Yönetim Kurulunca % 5 i geçmemek üzere belirtilecek faiz ve esaslara göre en çok üç aylık veya ücret tutarlarını veya ödeneklerini geçmemek ve yine en çok iki yıl içinde geri alınmak ve iştirakçi veya tevdiatçılardan iki kefil gösterilmek şartiyle, ihtiyacı olan iştarakçi veya tevdiatçılara borç vermek için döner sermaye olarak kullanılabilir.

Bu kanun gereğince bağlanacak aylıklarla bundan evvel çeşitli kanunlarla bağlanmış aynı mahiyetteki aylıkların iskonto muameleleri Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığınca yapılır.

Sandığın çalışması için gerekli ve ihtiyaçla mütenasip gayrimenkul mallar Yönetim Kurulu kararı ve Maliye Bakanlığının tasvibi ile satın alınabilir veya yaptırılabilir.

SEKİZİNCİ KISIM

Hesap isleri

Sandık sermayelerinin çeşitleri ve gelirlerinin, bunlardan hangilerine kaydedileceği, ödemelerin hangilerinden yapılacağı ve Sandığın iş ve ihtiyacına uygun bilânço şekli Umumi Murakabe Heyetinin de düşüncesi alınarak tüzük ile belirtilir.

Genel Kurul tarafından tasvip edilen bilânço ile kâr ve zarar hesabına göre belirecek sâfi kâr, sermaye hesaplarına geçirilir.

Sandığın her yıl katî mizanına göre tahakkuk edecek yönetim giderleri, o yıl içinde 14 üncü maddenin (d) fıkrası gereğince, ödedikleri karşılıklar nispetinde kurumlar adına borç kaydedilir. Ve bu borçlar kurumlarca en geç mütaakıp yılın Haziran ayı sonuna kadar Sandığa ödenir.

Maliye Bakanı en az 5 yılda bir defa, harb halinde, harbin sona erdiği tarihten itibaren en çok 6 ay içinde Sandığın mali durumunu ve bu kanunla kabul edilen çeşitli ödemeleri her cihetten, biri aktüer olmak üzere, teknik uzmanlara inceletmeye mecburdur.

İnceletmeler sonunda Sandığın malî durumunun sağlamlaştırılması ve geleceğinin zarardan korunması için bu kanun hükümlerinde değişiklik yapılması gerekli görülürse, Maliye Bakanının teklifi üzerine hükümetçe kararlaştırılarak bir kanun tasarısı ile Büyük Millet Meclisine arzolunur.

İlk inceleme üç yıl içinde aktüerlere yaptırılır.

DOKUZUNCU KISIM

Bu kanunla tanınan hakların başlangıcı

İştirakçilerle tevdlatçılara bu kanunun 13 üncü maddesi ile tanınan haklar, durumlarına göre 14 üncü maddenin (a) veya (b) fıkraları gereğince ilk alınan keseneklerin ilgili bulunduğu ay başından başlar.

ONUNCU KISIM

Fiilî hizmet müddeti

Fiilî hizmet müddeti, iştirakçi veya tevdiatçının 30 uncu madde gereğince bu kanunla tanınan haklardan faydalanmıya başladığı tarihten itibaren tam kesenek vermek suretiyle geçirdiği müddettir.

Ay başlarından sonra vazifeden ayrılanlar için ayrıldıkları ayın tamamı fiilî hizmet müddeti sayılır.

13/11/1943 tarihli ve 4489 sayılı kanun gereğince aylıksız geçen izin müddetlerinin fiilî hizmet müddeti sayılması, bunlar için son aylık veya ücret, yükselme yapılmış ise, yükselen aylık veya ücret üzerinden 14 üncü maddenin (al ve (c) fıkraları gereğince her aya ait keseneğin ilgililer tarafından 17 nci maddenin (a) fıkrasında yazılı müddet içinde Sandığa gönderilmesine bağlıdır.

Bu takdirde bunların karşılıkları, Sandığın bildirimi üzerine, kurumlarca ödenir.

Ancak sözü geçen kanunun 2 nci maddesinin (a) fıkrası gereğince bunlardan başarı ile dönemiyenlerin bu müddetleri fiilî hizmet müddeti sayılmaz.

Harb okullarında her ne sebeple olursa olsun sınıf geçemiyen Millî Savunma Bakanlığı öğrencilerinin fazla öğrenim yılları fiilî hizmet müddetlerinden indirilir.

Bu okulları tamamlıyamıyarak ayrılanların buralarda geçen öğrenim müddetleri fiilî hizmet müddeti sayılmaz.

Er olarak silâh altına alman iştirakçi veya tevdiatçıların eksik aylık veya ücret almak suretiyle geçen müddetleri bu aylık veya ücretlerinin tamamı üzerinden kesenek ve karşılıkları alınmak suretiyle, fiilî hizmet müddeti sayılır.

15 inci maddenin (g) fıkrasında yazılı olanların fiilî hizmet müddetleri yarım hesaplanır.

İştirakçi veya tevdiatçıların; bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra aşağıda yazılı vazifelerde geçen fiilî hizmet müddetlerinin her yılı için hizalarında gösterilen müddetler eklenir:

Yukarki (c, ç, d, e) fıkralarında gösterilen vazifelerde bir yıl içindeki çalışma saatlerinin her sekiz saati bir gün hesaplanır.

Yıllık çalışma saatleri toplamının ay kesirleri tam ay sayılır.

(a) fıkrasında yazılı olanlardan mütaakıp fıkralarda gösterilin hizmetlerde çalışanlar yalnız (a) fıkrasında yazılı fiilî hizmet müddeti zamlarından faydalanırlar.

32 nci maddede gösterilen vazifelere yıl başından sonra girenlerin fiilî hizmet müddet zamları, girdikleri ay hariç olmak üzere, o yılın geri kalan ayları için ve yıl sonundan önce ayrılanların fiilî hizmet müddeti zamları da, ayrıldıkları ay da dâhil olmak üzere, yılın geçmiş ayları için hesaplanır.

Fiilî hizmet müddeti zamları, emeklilik muamelelerinde fiilî hizmet sayılır. Ve bu zamların toplamı 6 yılı geçemez. Lokomotif makinist ve ateşçileri 6 yıl kaydına tabi değildir.

Kurumlar, iştirakçi veya tevdiatçıların fiilî hizmet müddeti zammı yapılmasını gerektiren vazifelerdeki yıllık çalışma müddetlerini ve yapılacak zamları gösteren izahlı cetvelleri, yıl sonlarından itibaren 3 ay içinde Sandığa göndermeye mecburdurlar.

Bunlar için ilgililerden ayrıca kesenek alınmayıp o yıldaki son aylık veya ücretleri üzerinden eklenecek müddete ait istihkakları toplamının % 10 u, yarısı kesenek ve yansı karşılık sayılmak üzere; kurumlar tarafından yukarda yazılı cetvellerle birlikte Sandığa gönderilir.

ON BİRİNCİ KISIM

İtibari hizmet müddeti

İtibarı hizmet müddeti, bu kanun gereğince bağlanacak aylıklar ve yapılacak kesenek iadesi ve toptan ödemelerle tevdiatçılara yapılacak ödemelerin hesabında fiilî hizmet müddetlerine eklenen müddettir.

İştirakçi veya tevdiatçıların, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra aşağıda yazılı vazifelerde geçen fiilî hizmet müddetlerinin (zamları hariç) her yılı için fıkralarında gösterilen itibari hizmet müddetleri eklenir;

a) Muvazzaf gedikli veya yedek subay, askerî memur ve gedikli erbaşlardan harbi doğuran genel veya kısmı seferberliğe katılanların, harbin ilânından seferberliğin sonuna ve seferberliği gerektiren iç tedip hareketlerine fiilen katılan birliklerde vazifeli olanların, çarpışmanın başlangıcından seferberliğin sonuna ve seferberliğin bitiminden önce terhis edilmişlerse terhis tarihlerine kadar geçen fiilî hizmet müddetlerinin (Bu tarihlerden sonra dahi devam eden esirlik müddetleri dâhil) bir katı;

b) Kanunları gereğince aylık veya ücretleri tam veya eksik ödenmek suretiyle kurumlan ile ilgileri kesilmiyerek yukarda yazılı hareketlere er olarak katılanların bu durumda geçen fiilî hizmet müddetlerinin (Bu tarihten sonra dahi devam eden esirlik müddetleri dâhil) bir katı;

c) Harb halinde düşmana esir düşen veya düşman tarafından enterne edilen iştirakçi veya tevdi atçılardan kanunları gereğince, aylık veya ücretleri tam veya eksik ödenmek suretiyle, kurumlan ile ilgileri kesilmiyenlerin, bu durumlarda geçen fiilî hizmet müddetlerinin bir katı;

Yukarki fıkralarda yazılı itibarı hizmet müddetleri toplamı 5 yılı geçemez.

Pilot olan ve olmıyan ordu uçucuları ile Devlet Hava yolları Genel Müdürlüğü uçucu personelinin uçucu olarak, denizaltı subay, gedikli, yedek subay ve askerî memurları ile gedikli erbaşlarının denizaltıcılık vazifelerinde geçirdikleri fiilî hizmet müddetlerinin her yılı için 32 nci maddenin (a) fıkrası ile 36 ncı maddenin (a), (b) fıkralarında gösterilen fiilî ve itibari hizmet müddetleri zamları dışında ayrıca 6 ay itibari hizmet müddeti eklenir.

Müddet tahdidine ait hükmü hariç olmak üzere 33 üncü madde ile 34 üncü maddenin hükümleri 36 ve 37 ncı maddelerde yazılı itibari hizmet müddeti zamları hakkında da uygulanır.

ON İKİNCİ KISIM

Emekli aylığı bağlanacak haller

Emekli aylığı aşağıdaki hallerde bağlanır.

a) Cumhurbaşkanlığında bulunanların bu yerlerden ayrılışlarında istekleri üzerine;

b) Fiilî hizmet müddetleri (30) yılı ve yaşlan (55) ı doldurmuş olanların istekleri üzerine, 40 inci maddenin (a) ve (b) fıkralarında yazılı olanlarla seçilmiş belediye başkanları ve illerin daimî komisyonu üyeleri hariç olmak üzere otuz hizmet yılını tamamlamış olanlar kurulularınca lüzum görüldüğünde yaş kaydı aranmaksızın re'sen;

Ancak 32 nci madde gereğince fiilî hizmet müddetlerine zam yapılanların yaş haddinden, eklenilen müddet kadar indirilir.

Ceza bakımından kovuşturma veya muhakemeleri yapılmakta olanlardan bu durumda bulunanların istekleri kovuşturma veya muhakemeleri sonuna bırakılır.

Subay ve askerî memurlarla gedikli subay ve gedikli erbaşların harbe hazırlık devresinde istekleri ile emekliye ayrılma muameleleri, durumun, aydınlanmasına ve tehlikenin geçmesine kadar geri bırakılabilir. Bu devrenin başladığı ve bittiği tarihler Bakanlar Kurulunca tesbit edilir.

Subay ve askeri memurlardan, subay ve askerî memur olduktan sonra veya askeri memur olmazdan evvel öğrenci sıfatiyle yabancı memleketlerde tahsil veya stajda bulunarak avdet edenler masrafları kendi taraflarından ödenmiş ise tahsil veya staja gidiş ve dönüş tarihleri arasında geçen müddet kadar, Devlet tarafından ödenmiş ise bu müddetin iki misli kadar yukarda yazılı (30) yıl fiilî hizmetten ayrıca hizmet etmedikçe emekliye ayrılmalarını isteyemezler.

c) İştirakçilerden 40 ıncı madde gereğince haklarında yaş haddi hükümleri uygulanacak olanlar kurumlarınca re'sen veya (60) yaşını doldurduklarında istekleri üzerine;

ç) 87 ncı maddenin (a, b, c, ç, d, e, g, h, ı, j ve m) fıkralarında gösterilenlerden müstehak iseler, yukardaki (b) fıkrasının ikinci bendi hükmü uygulanmak suretiyle yaşları (55) i ve fiilî hizmet müddetleri (30) yılı doldurmuş bulunanlar istekleri üzerine;

d) 88 inci madde gereğince emekii kesenekleri geri verilmemiş olanların (60) yaşını doldurmalarında istekleri üzerine ve (b) fıkrasındaki durumda iseler re'sen;

e) Subay ve askerî memurlarla, gedikli subay ve gedikli erbaşların ahlâk noktasından hüküm ile veya yetersizlik veya disiplin sebeplerinden dolayı sicilleri üzerine veyahut askerî mahkemelerce verilecek kararlar üzerine kurumlarınca re’sen;

f) (e) fıkrasında yazılı olanlar dışındakiler ahlâk ve yetersizlik sebeplerinden dolayı tüzüğüne göre sicilleri üzerine kurumlarınca re’sen;

g) Belediye başkanları ile illerin daimî komisyonu üyelerinin bu yerlerde iken (b) fıkrasında yazılı duruma girmelerinde istekleri üzerine;

emekli aylığı bağlanabilmesi için yukarki (c) fıkrasında yazılı halde ilgililerin fiilî hizmet müddetlerinin (20) yılı, (e) ve (f) fıkralarında yazılı hallerde de (25) yılı doldurmuş bulunmaları şarttır.

(b), (e) ve (f) fıkralarına göre kurumlarınca emekliye ayrılanların 55 ten eksik olan her yaş yılı için ilgilinin emekli keseneğine esas aylık veya ücreti tutarının yıllık toplamının % 10 u ilgili kurumlarca derhal ve toptan Sandığa ödenir.

ON ÜÇÜNCÜ KISIM

Yaş hadleri

İştirakçi veya tevdiatçılardan; aşağıdaki fıkralarda ve 43 üncü maddede yazılı olanlar dışında kalanların; vazifeleri ile ilgilerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi (65) yaşlarını doldurdukları tarihtir. Hizmet müddetleri ne olursa olsun (60) yaşını dolduranlar hakkında da kurumlarınca yaş haddi uygulanabilir. Bu vazifelere (65) yaşını dolduranların açıktan veya naklen tâyinleri caiz değildir.

a) Sayıştay, Danıştay ve Yargıtay Başkan ve üyeleri ile Sayıştay Savcısı, Başkamın Sözcüsü ve Cumhuriyet Başsavcısı için yaş haddi (65) tır. Ancak vazifelerinde kalmaları faydalı görülenlerden; Sayıştay Başkan ve üyelerinin yaş hadleri Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca ve Sayıştay Savcısı ile Danıştay ve Yargıtay Başkan ve üyeleri ve Baş- kanun Sözcüsü ile Cumhuriyet Başsavcısının yaş hadleri de Bakanlar Kurulunca birer yıllık sürelerle (3) yıl uzatılabilir.

b) Üniversite ordinaryüs profesör ve profesörleri (65) yaşını doldurduktan sonra (70) yaşını geçmemek üzere vazifelerini yapabilecek durumda olmadıkları ilgili üniversite senatosunca belirtilinceye kadar çalışabilirler.

c) Diyanet işleri Başkanı, (65) yaşını doldurduktan sonra, vazifesini yapmaya yetersizliği Bakanlar Kurulunca ve Diyanet İşleri Müşavere Heyeti Başkan ve üyeleriyle müftüler ve vaizler de yine (65) yaşın doldurduktan sonra vazifelerini yapmıya yetersizlikleri Diyanet İşleri Başkanlığınca ve hayrat hademesiyle Vakıflar Genel Müdürlüğü Bütçesinden aylık alan vaizler (65) yaşını doldurduktan sonra vazifelerini yapmaya yetersizlikleri Vakıflar Genel Müdürlüğünce belirtilinceye kadar ve dersiamlar hayat kaydiyle çalışabilirler.

ç) Aşağıda yazılı olanların yaş hadleri, hizalarında gösterilen yaşları doldurdukları tarihlerdir:

I - Subay ve askerî memur ve gedikliler:

1. Asteğmen, teğmen ve üsteğmenler 41

2. Yüzbaşı, kıdemli yüzbaşı ve önyüzbaşılar 46

3. Binbaşılar 52

4. Yarbaylar 55

5. Albaylar 58

6. Tuğ ve tümgeneraller ve amiraller 60

7. Kor ve orgeneraller ve amiraller 65

8. Mareşal ve büyük amiraller 68

9. 6, 7 ve 8 inci sınıf askerî memurlarla memur yardımcıları ve askerî hastabakıcı hemşireler 55

10. Daha yukarı sınıflardaki askerî memurlar 60

11. Gedikli subaylar 52

12. Gedikli çavuşlar 40

13. Gedikli üst çavuşlar 43

14. Gedikli başçavuşlar 45

15. Başgedikliler 50

II - Emniyet mensupları:

1. Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri 60

2. Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet âmirleri 58

3. Başkomiser, komiser ve komiser yardımcıları 56

4. Polis memurları 52

III - Gümrük koruma mensupları:

1. Gümrük koruma memurları 50

2. Gümrük koruma kısım âmirleri 55

IV- Posta, telgraf ve telefon hat başbakıcı ve başdağıtıcıları

ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları 55

Yukarda (ç) fıkrasının (lll) ve (IV) işaretli bentlerinde gösterilenlerden vazifelerinde kalmaları faydalı görülenlerin yaş hadleri, ilgili Bakanlarca birer yıllık müddetlerle (5) yıl uzatılabilir.

d) (a) ve (b) fıkralarında gösterilen vazifelere (65) yaşını ve (ç) fıkrasında yazılı vazifelere de hizalarında gösterilen yaş hadlerini doldurmuş bulunanlar açıktan veya naklen tâyin edilemezler.

e) Seferin icabatı olarak lüzum görüldüğü takdirde tabip, veteriner, eczacı, kimyager ve diş tabipleri ile mühendis ve deniz subaylarının binbaşı ve daha aşağı rütbelileri (57) yaşına kadar, diğerleri yukarda gösterilen yaşlardan (5) yıl yaşlı yedek subay ve yedek askeri memurlar dahi sağlık durumları elverişli olanlarının en gençlerinden başlıyarak orduya alınabilirler.

ON DÖRDÜNCÜ KISIM

Emekli aylığı

Emekli aylığı, iştirakçilerin fiilî ve itibari hizmet müddetleri toplamına göre ve vazifeden ayrıldıkları tarihteki keseneğe esas aylık veya ücretleri ve 15 inci maddenin (g) fıkrasında yazılı olanların tam aylık veya ücretleri tutarı üzerinden aşağıda gösterilen nispetlerde bağlanır.

Fiilî ve itibari hizmet müddetleri toplamındaki ay kesirleri tam ay sayılır. Yıl kesirlerinin her ayı için emekli aylığı bağlanmasında esas tutulan aylık veya ücret tutarının % 1 inin on ikide biri emekli aylığına ayrıca eklenir.

İstekleri üzerine emekliye ayrılanlardan bu aylık veya ücretleri (2) tam yıl almamış olanların emekli aylıklarına bir alt derece aylık veya ücreti esas tutulur ve bu hüküm 15 inci maddenin (h) fıkrasına göre bir veya iki üst derece aylık veya ücret üzerinden kesenek verenler hakkında keseneğin (2) tam yıl verilip verilmediğine göre uygulanır. Ancak ücretleri tutarı en aşağı derece aylık veya ücret tutarlarından az olanlar için bu şart aranmaz.

Bağlanan aylıkların 50 kuruştan aşağı kesirleri 50 kuruşa ve 50 kuruş ve daha fazla kesirleri liraya çıkarılır.

Cumhurbaşkanlığında bulunduktun sonra her hangi bir sebep ve suretle ayrılanlara veya bu makamlarda iken 39 uncu maddenin (b) fıkrasında yazılı duruma girenlere, istediklerinde almakta oldukları aylık ödeneğin beşte biri emekli aylığı olarak bağlanır. Ve bu aylıklar ödendikçe faturası karşılığında Hazineden alınır.

Emeklilik hakkı tanınan vazifelerde bulunduktan sonra belediye başkanlığına ve illerin daimi komisyonu üyeliklerine seçilmiş veya seçilecekler bu vazifelerde bulunmakta iken emekliye ayrılma hakkını kazandıklarında veya (60) yaşını doldurduklarında emekliye ayrılma istekleri yerine getirilmekle beraber vazifelerinde bırakılırlar.

ON BEŞİNCİ KISIM

Mâlüllük

Her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında hâsıl olan ârızalar veya duçar oldukları tedavisi imkânsız hastalıklar yüzünden vazifelerini yapamıyacak duruma giren iştirakçı ve tevdiatçılara (Mâlül) denir ve haklarında bu kanunun mâlûllüğe ait hükümleri uygulanır.

Şu kadar ki, bunlar, yazı ile istedikleri takdirde haklarında bu kanun hükümleri uygulanmaksızın mâlûllüklerinin mâni olmadığı başka vazifelere nakil suretiyle tâyinleri yapılmak üzere istifa etmiş sayılırlar. Bunların, istifa etmiş sayıldıktan sonra dahi, bu kanun hükümlerinin uygulanmasını istemek hakları mahfuzdur.

Tabın, manevra, seferberlik veya harb dolayısiyle vazifeleriyle ilgileri kesilmeksizin silâh altına alınan iştirakçi ve tevdiatçıların âdi veya vazife malûllüklerinin asıl vazifelerini yapmaya mâni olmadığı hallerde haklarında mâlûllük hükümleri uygulanmaz

44 üncü maddede yazılı malûllük,

a) İştirakçi ve tevdiatçıların vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olursa;

b) Vazifeleri dışında kurumların verdiği her hangi bir kuruma ait başka işleri yaparken, bu işlerden doğmuş olursa,

c) Kurumların menfaatini korumak maksadiyle bir iş yaparken o işten doğmuş olursa (Maksadın ilgili kurumlarca kabul edilmesi şartıyle);

ç) Fabrika, atelye ve benzeri işyerlerinde, işe başlamadan evvel, iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o işyerinde husule gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusundan ileri gelen kazadan doğmuş olursa;

Buna (Vazife mâlûllüğü ve bunlara uğrıyanlara da (Vazife malûllüğü) denir.

44 üncü maddede yazılı malûllük 45 inci maddede gösterilenler dışında kalan sebep ve hallerden doğmuş olursa (Âdi mâlûllük) ve bunlara uğrıyanlara da (Âdi mâlûl) denir.

Vazifelerini yapamıyacak derecede hastalığa uğrıyanlardan hastalıkları kanunlarında tâyin edilen müddetlerden fazla devam edenler, hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre (Âdi mâlûl) veya (Vazife mâlûlü) sayılırlar.

Fiilî hizmet müddetleri ne olursa olsun çeşitli hizmetliler için bu müddetler en çok (2) aydır.

Kanunlarında, yazılı müddetlerden evvel geçen hastalıkların, en çok bir yıl içinde nüksetmeleri halinde yukarki hükümler eski ve yeni hastalık müddetleri toplamına göre uygulanır.

Tedavisi imkânsız olduğu raporla, belirtilen hastalıklara uğrayanlar hastalıklarının mahiyet ve doğuş sebeplerine göre, yukarki müddetlerin bitmesi beklenmeksizin rapor tarihinden itibaren (Âdi mâlûl) veya (Vazife mâlûlü) sayılırlar.

Vazife mâlûllükleri:

a) Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan;

b) Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan;

c) Yasak fiilleri yapmaktan;

ç) İntihara teşebbüsten;

d) Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar yapmak maksadından;

doğmuş olursa bunlara ağrıyanlar hakkında (Âdi mâlûllük) hükümleri uygulanır.

Vazife mâlûllükleri, doğdukları tarihlerden itibaren en çok bir yıl içinde, iştirakçi veya tevdiatçılar veya bunların ana, baba, karı, koca, çocuk, kardeş veya kurumları tarafından yazı ile Sandığa bildirilir. Bildirilmediği takdirde bu mâlûllüklere uğrayanlar hakkında (Âdi mâlûllük) hükümleri uygulanır.

Erler için bu müddet bir buçuk yıldır.

Bu müddetler hastalıklarının sebep ve mahiyetleri dolayısiyle haklarında (Vazife mâlûllüğü) hükümleri uygulanacaklar için 47 nci maddede sözü geçen müddetlerin sonundan, hastalıklarının tedavisi imkânsız olduğu anlaşılanlar için buna ait olarak verilen raporlarında yazılı tarihlerden, esirlik ve gaiplik hallerinde ise bu hallerin sona erdiği tarihlerden başlar.

Haklarında âdi mâlûllük muameleleri uygulananlar bu tarihten itibaren bir yıl içinde mâlûllüklerinin vazife mâlûllüğü olduğunu yazı ile Sandığa bildirerek muamelenin düzeltilmesini istiyebilirler.

İştirakçi veya tevdiatçıların her çeşit mâlûllükleri en az 3 hekim tarafından birlikte verilecek raporla belirtilir.

Bu hekimlerin en az ikisinin 12 nci maddenin (1) işaretli fıkrasında yazılı kurumların hekimleri olmaları ve bunlardan birisinin varsa, iştirakçi veya tevdiatçının (54 ve 61 inci maddelerde yazılı olanlar hariç) bağlı bulunduğu kurumun hekimi olması şarttır.

Bu hekimleri iştirakçi veya tevdiatçıların bağlı olduğu kurumlar gösterir. İhtisasla ilgili hastalıklarla kuruluşu tam olan hastanelerin bulunduğu yerlerdeki hastalıklar bu hastanelerin sağlık komisyonlarının raporu ile belirtilir.

Vazife mâlûllüklerinin, harb veya iç tedip hareketlerinden doğması halinde bunların doğuşlarına sebep olan hâdiselerden sonra iştirakçi veya tevdiatçıların gönderildikleri askerî hastanelerin raporları ile belirtilir.

Vazife mâlûllüklerinin vazifeden doğmuş olduklarının raporla anlaşılamaması halinde bunların 45 inci maddedeki sebep ve şartlar altında doğduğu ve 48 inci maddedeki hallerin de bulunmadığı tüzükte gösterilecek usul ve belgelere göre belirtilir.