Medeni Usul Hukukunda Adalete Erişim

Adil yargılanma hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde, T.C. Anayasası’nın…

“Adalete erişim” ile “mahkemeye erişim” kavramları öğretide ve uygulamada genellikle eş anlamlı kullanılmaktadır. Adalete erişimin devletin adalet teşkilatına erişim yönü düşünüldüğünde, iki kavram çoğunlukla örtüşür. Bu anlamda mahkemeye erişimin, dar anlamda adalete erişim anlamına geldiğini söylemek mümkündür. Kural mahkemeye erişim olmakla birlikte, çeşitli durumlarda ve konularda, adalete erişim, mahkeme dışındaki birtakım yolların da kişilerin hizmetine sunulmasını gerektirebilir. Bu nedenle adalete erişimin, mahkemeye erişimi içeren ancak bundan ibaret olmayan bir kavram olduğu görüşü de kabul görmektedir. Çünkü önemli olan devletin şeklî olarak yollar öngörmesi değil, etkili mekanizmalar oluşturmasıdır. Adalete etkili erişim, çeşitli durumlarda klasik mahkeme yolu dışında belirli mekanizmalarla sağlanmaktadır. Bu nedenlerle çalışmamızda, adalete erişim kavramı, hem mahkemelere hem de mahkeme dışı mekanizmalara erişimi içeren üst bir kavram olarak ele alınmıştır. Ancak adalete erişim kavramının devletin adalet mekanizmalarına, adalet teşkilatına erişim anlamı da taşıdığı düşünüldüğünde, mahkemeye erişim hakkıyla örtüştüğü kuşkusuzdur. Bir başka ifadeyle mahkemeye erişim hakkı, adalete erişim bütünü içinde en çok yer kaplayan haktır. Bu nedenle kavramlar arasındaki farka dikkat çekilmediği sürece, aynı anlama gelecek şekilde kullanılması da yanlış olmaz. AİHM genellikle “mahkemeye erişim hakkı”…