Sayfa 407Prof. Dr. YAŞAR KARAYALÇIN…
1 - Kanunî yedek akçe, 2 - Kanunî yedek akçe - ihtiyari yedek akçe, 3 - «Özel» mecburi yedek akçeler, 4 - Kanuni karşılık, sabit ve mütehavvil teminat - mecburî yedek akçe farkı, 5 - Mecburî yedek akçede kanuni hadler, 6 - Yatırım yeri, a) Serbestî sistemi, 7 - Serbesti sistemine tenkitler, 8 - b) Mecburî ve kontrollü yatırım sistemi, 9 - Türk hukukundaki durum I) Özel hükümler, 10 - II) Genel hüküm, 11 - a) Kamu sektörü tekaüt ve yardım sandıkları, 12 - b) Bankalar,13 - e) Şirketler, a') 4060 sayılı Kanunda durum, 14 - b') 5072 sayılı Kanunda durum, 15 - Birinci maddenin özellikleri, a) Genel olarak, 16 -b) Devlet tahvillerini rehnetme yetkisi.…
1 — Kanuni yedek akçe : …
Her İktisadî işletmede bilânço yılı sonunda elde edilen safi kâr o işletme sahibine…
Sermaye şirketlerinin en önemli ve tipik şekli olan anonim şirketlerde ve diğer bazı…
Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, İspanya mecburî yedek akçe esasını kabul etmedikleri halde, genel olarak Kıta, Avrupası devletlerinde anonim şirketlerin mecburî yedek akçe ayırmaları esası benimsenmiştir.…
Türkiye 1926 tarihli Ticaret Kanunu ile «ihtiyat sermayesi» (m. 462) veya «ihtiyat…
2 — Kanuni yedek akçe - ihtiyarî yedek akçe : …
Anonim şirketin, statüsü hükümlerine göre veya genel kurul kararlarına göre safi…
Kanunî (mecburî, genel) yedek akçeler ile ihtiyarî yedek akçelerin ortak özelliğini…
İhtiyarî yedek akçeler ile kanunî/mecburî yedek akçe arasındaki önemli fark kanunî…
3 — «Özel» mecburî yedek akçeler : …
Kanunî/mecburî yedek akçeler hakkında Ticaret Kanunundaki genel hükümlerden başka…
1. İktisadî devlet teşekkülleri ve müesseseler, özel kanunlarında aykırı hükümler…
2. Bankalar, senelik safi kârının % 5’ini «ilerde vukuu muhtemel zararlar karşılığı»…
4 — Kanunî karşılık, sabit ve mütehavvil teminat - mecburî yedek akçe farkı:<…
Genel veya özel mecburî yedek akçeleri, bankaların Merkez Bankasında ayrı bir hesapta…
Bankaların, Merkez Bankasındaki «kanunî karşılığı» nı Banka Kredilerini Tanzim Komitesince…
Aynı şekilde sigorta şirketlerinin tesis edecekleri sabit ve mütehavvil teminat da…
Kanunî yedek akçeler ancak safi kâr mevcut olduğu vakit ayrılabilir. Bankalar «kanunî…
5 — Mecburî yedek akçede kanunî hadler : …
1926 tarihli Ticaret Kanunu safi kârın 1/20’nin her yıl safi kârdan muhtemel zararlar…
1957 tarihli Ticaret Kanunu da — İBK 671'e paralel olarak — bu kanunî hadleri kabul…
Mecburî yedek akçe ayrılmasında safi kâr bakımından 1/20 nispeti, bu sistemi benimsemiş…
Kanunî yedek akçe hakkındaki hükümlerin iki neticesi vardır:…
a) Menfî netice : Safi kârın mecburî yedek akçeye ayrılması gereken kısmı…
b) Müspet netice : Mecburi yedek akçe ancak kanunda gösterilen hallerde kullanılabilir.…
İsviçre/Türk kanunları mecburî yedek akçenin münhasıran iki maksatla sarfedilebileceğini…
1) Ziyanların kapatılması,…
2) İşlerin iyi gitmediği zamanlarda :…
a. İşletmeyi idame etmek,…
b. İşsizliği önlemek veya neticelerini hafifletmek…
1) Alacağım şirketin diğer aktifinden alamayan şirket alacaklılarını,…
2) Bilânçonun zararla kapatıldığı yıllarda kâr dağıtımını mümkün kılabilmesi bakımından…
3) İşletmenin idamesinde ve işsizliğin önlenmesinde kullanılabilmesi bakımından şirket…
ilgilendirmektedir.…
Ancak İsviçre ve Türk kanunları kanunî yedek akçe bakımından bir ayırma yapmıştır:Kullanılması bakımından mecburî yedek akçe iki kısma ayrılır:…
1) Esas sermayenin yansını geçmeyen kanunî yedek akçe : Asıl kanunî yedek akçe, esas…
2) Kanunî yedek akçenin esas sermayenin yansını geçen kısmı: Kanunî yedek akçenin…
Kanunî yedek akçe esas sermayenin yansını bulduktan sonra, TK 466 f2 nu. 1 - 3’de…
Şu halde Ticaret Kanunumuz bakımından kanunî/mecburî yedek akçenin, başka deyimle,…
6 — Yatırım yeri: …
Kanunî yedek akçe olarak ayrılan paralar şirketin bilânçosunda, ödenmiş esas sermaye…
Bu konuda iki hal tam ve sistem vardır :…
a) Serbesti sistemi : Kanunî yedek akçenin şirket tarafından istenildiği şekilde kullanılmasını kabul eden, daha doğru bir deyimle, kanunî yedek akçenin yatırılabileceği yer ve değerler hakkında emredici bir hüküm koymamış olan devletlerde bu sistem benimsenmiştir. İsviçre’de, Almanya’da, Fransa’da ve İtalya’da anonim şirketlerin kanunî yedek akçelerin yatırım yerleri hakkında hüküm yoktur. Böylece bu sistemi kabul etmiş olan ükelerde kanunî yedek akçeler, esas sermaye ve ihtiyarî yedek akçeler gibi kullanılabilir. Görülüyor ki bu sistemde kanunî-ihtiyarî yedek akçe ayırımı özellikle muhasebe ve nazariye bakımından önemlidir.Bu sistemde kanunî yedek akçenin şirket alacaklıları için bir teminat sayılması güçtür.…
EN
TR
